1 Prof. dr hab. Janusz A. Dobrowolski Instytut Systemów Elektronicznych, Politechnika Warszawska
2 Półprzewodnikowe układy w.cz. prof. dr hab. Janusz A. DobrowolskiPolitechnika Warszawska Instytut Systemów Elektronicznych ul. Nowowiejska 15/19, Warszawa tel: (48-22) fax: (48-22) Prof. dr hab. Janusz A. Dobrowolski Instytut Systemów Elektronicznych, Politechnika Warszawska
3 Przyrządy półprzewodnikowe stosowane w zakresie w.cz. i mikrofalWzmacnianie: tranzystory bipolarne – BJT tranzystory bipolarne heterozłączowe – HBT tranzystory unipolarne MESFET MOSFET HEMT diody tunelowe (historia) Mieszanie i detekcja: diody z kontaktem ostrzowym (fale mm) diody Schottky’ego (fale mm) tranzystory bipolarne tranzystory polowe Prof. dr hab. Janusz A. Dobrowolski Instytut Systemów Elektronicznych, Politechnika Warszawska
4 Przyrządy półprzewodnikowe stosowane w zakresie w.cz. i mikrofal cd.Generowanie sygnałów: dioda tunelowa (historia) dioda lawinowa (fale mm) dioda Gunna (fale mm) tranzystory bipolarne tranzystory polowe Kontrolowanie sygnałów (przestrajanie częstotiwości, przełączniki, przesuwniki fazy, tłumiki): dioda waraktorowa dioda Schottky’ego dioda PIN tranzystor polowy FET Prof. dr hab. Janusz A. Dobrowolski Instytut Systemów Elektronicznych, Politechnika Warszawska
5 Przyrządy półprzewodnikowe stosowane w zakresie w.cz. i mikrofal cd.Powielanie częstotliwości: diody waraktorowe tranzystory bipolarne tranzystory polowe (unipolarne) Prof. dr hab. Janusz A. Dobrowolski Instytut Systemów Elektronicznych, Politechnika Warszawska
6 Odbiornik superheterodynowySygnał pośredniej częstotliwości p.cz. (IF) Sygnał pasma podstawowego (Base Band) Sygnał wielkiej częstotliwości w.cz. (RF) Prof. dr hab. Janusz A. Dobrowolski Instytut Systemów Elektronicznych, Politechnika Warszawska
7 Konwersja wejściowego sygnału w. cz. na sygnał p. czKonwersja wejściowego sygnału w.cz. na sygnał p.cz. w odbiorniku superheterodynowym Amplituda sygnału Filtr pasmowo- przepustowy IF Sygnał oscylatora lokalnego Rys1-4 Sygnał o częstotliwości pośredniej Sygnał o częstotliwości lustrzanej fIF fS fLO fI f Sygnał odbierany w.cz. Prof. dr hab. Janusz A. Dobrowolski Instytut Systemów Elektronicznych, Politechnika Warszawska
8 Nadajnik mikrofalowy z przemianą częstotiwościDo anteny Mieszacz fp ± f0 Nadawany sygnał w.cz. (RF) Prof. dr hab. Janusz A. Dobrowolski Instytut Systemów Elektronicznych, Politechnika Warszawska
9 Realizacja funkcji układowychWzmacnianie sygnałów Mieszanie sygnałów Generacja sygnałów Modulacja sygnałów Detekcja sygnałów Powielanie częstotliwości sygnałów Regulacja i kontrola sygnałów (tłumienie amplitudy, zmiana przesunięcia fazy, przełączanie sygnałów) Prof. dr hab. Janusz A. Dobrowolski Instytut Systemów Elektronicznych, Politechnika Warszawska
10 Funkcje układowe Sygnał wejściowy: Sygnał wyjściowy: WzmacnianieFunkcja przenoszenia układu lub charakterystyka przyrządu: Sygnał na wyjściu: Sygnał wejściowy: Sygnał wyjściowy: Wzmacnianie sygnału Detekcja amplitudy sygnału lub mieszanie sygnałów Prof. dr hab. Janusz A. Dobrowolski Instytut Systemów Elektronicznych, Politechnika Warszawska
11 Sygnał dwutonowy na wejściu:Wyraz kwadratowy charakterystyki układu Sygnał na wyjściu: Składnik kwadratowy sygnału: Zniekształcenia nieliniowe Mieszanie sygnałów !!! Częstotliwości – różnicowa i sumacyjna Prof. dr hab. Janusz A. Dobrowolski Instytut Systemów Elektronicznych, Politechnika Warszawska
12 Detektory AM Detektory diodowe diody Schottky’egodiody z kontaktem ostrzowym diody tunelowe Charakterystyka I(U) Prof. dr hab. Janusz A. Dobrowolski Instytut Systemów Elektronicznych, Politechnika Warszawska
13 Dioda p-n, dioda Schotky’ego – obwód zastępczy dla wczNieliniowe elementy Prof. dr hab. Janusz A. Dobrowolski Instytut Systemów Elektronicznych, Politechnika Warszawska
14 Charakterystyka dynamiczna diodowego detektora AMProf. dr hab. Janusz A. Dobrowolski Instytut Systemów Elektronicznych, Politechnika Warszawska
15 a) Czułość prądowa detektora:PARAMETRY DETEKTORA a) Czułość prądowa detektora: Przyrost składowej stałej zwarciowego prądu wyjściowego detektora Moc sygnału wejściowego w.cz. b) WFS na wejściu detektora c) Rezystancja wyjściowa Prof. dr hab. Janusz A. Dobrowolski Instytut Systemów Elektronicznych, Politechnika Warszawska
16 Mieszacze sygnałów w.cz.Mieszacze diodowe Mieszacze tranzystorowe Mieszacze pojedyńcze Mieszacze zrównoważone Mieszacze podwójnie zrównoważone Mieszacze jednowstęgowe (z eliminacją sygnału lustrzanego) Mieszacz kwadratowy Mieszacz mnożący Typ przyrządu Typ układu Zasada pracy Prof. dr hab. Janusz A. Dobrowolski Instytut Systemów Elektronicznych, Politechnika Warszawska
17 Właściwości mieszaczyMieszacz pojedyńczy: brak izolacji między wejściem sygnału w.cz. i wejściem heterodyny oraz wyjściem p.cz., na wyjściu obecność wszystkich sygnałów Mieszacz zrównoważony: izolacja między wejściem sygnału w.cz. i wejściem heterodyny, izolacja między wyjściem p.cz. i wejściem sygnału w.cz. lub między wyjściem p.cz. i wejściem heterodyny Mieszacz podwójnie zrównoważony: izolacja między wszystkimi wejściami i wyjściem p.cz. Prof. dr hab. Janusz A. Dobrowolski Instytut Systemów Elektronicznych, Politechnika Warszawska
18 b) Współczynnik szumówPARAMETRY MIESZACZA: a) Straty mieszania: PSA - dysponowana moc źródła sygnału w.cz., P0 - moc czynna sygnału wyjściowego o częstotliwości pośredniej b) Współczynnik szumów Prof. dr hab. Janusz A. Dobrowolski Instytut Systemów Elektronicznych, Politechnika Warszawska
19 W definicji współczynnika szumów mieszacza:Pn1 = kT0df to dysponowana moc szumów cieplnych generowanych w impedancji wewnętrznej ZS generatora sygnału znajdującej się w standardowej temperaturze odniesienia T0 = 290 K, Pn2 = GT Pn1 + Pni = GT kT0 df + Pni to całkowita moc szumów na wyjściu składająca się z mocy szumów cieplnych generatora sygnału znajdującego się w standardowej temperaturze odniesienia T0 wzmocnionych GT razy przez układ oraz z mocy szumów własnych układu Pni generowanych wewnątrz układu. Szumy na wejściu mieszacza są szumami mieszczącymi się w paśmie df, wokół częstotliwości fS sygnału wejściowego mieszacza, natomiast szumy na wyjściu mieszacza są szumami mieszczącymi się w paśmie df ulokowanym wokół częstotliwości pośredniej fo sygnału wyjściowego mieszacza. !!!! Prof. dr hab. Janusz A. Dobrowolski Instytut Systemów Elektronicznych, Politechnika Warszawska
20 PARAMETRY MIESZACZA cd.c) WFS na wejściu sygnałowym mieszacza d) WFS na wejściu heterodyny e) Impedancja wyjściowa mieszacza f) Izolacja między wejściem sygnału w. cz. i wejściem heterodyny g) Izolacja między wejściem sygnału w.cz. na wyjściu p.cz. h) Izolacja między wejściem sygnału heterodyny i wejściem sygnału w.cz. i) Izolacja między wejściem sygnału heterodyny i wyjściem p.cz. j) Zakres liniowy charakterystyki dynamicznej mieszacza Prof. dr hab. Janusz A. Dobrowolski Instytut Systemów Elektronicznych, Politechnika Warszawska
21 Diodowy mieszacz pojedynczy (kwadratowy)Sygnał p.cz. (IF) Prof. dr hab. Janusz A. Dobrowolski Instytut Systemów Elektronicznych, Politechnika Warszawska
22 Tranzystorowy mieszacz pojedyńczy (kwadratowy)Wyjście p.cz. Sygnał wejściowy – suma sygnału w.cz. i sygnału pompy Prof. dr hab. Janusz A. Dobrowolski Instytut Systemów Elektronicznych, Politechnika Warszawska
23 Obwód zastępczy tranzystora polowego dla w.cz.Elementy nieliniowe Prof. dr hab. Janusz A. Dobrowolski Instytut Systemów Elektronicznych, Politechnika Warszawska
24 Schemat blokowy diodowego mieszacza zrównoważonegoSygnał w.cz. (przetwarzany) Sygnał p.cz. Sygnał pompy Prof. dr hab. Janusz A. Dobrowolski Instytut Systemów Elektronicznych, Politechnika Warszawska
25 Wyjście p.cz. f0 f0 fp fp fs fs Dwubramkowe FET Układ GilbertaSchematy mieszaczy zrównoważonych z tranzystorami FET (zrównioważenie dla sygnału w.cz.) Wyjście p.cz. f0 f0 3 dB/1800 3 dB/1800 3 dB/1800 3 dB/1800 fp fp fs fs Dwubramkowe FET Układ Gilberta Prof. dr hab. Janusz A. Dobrowolski Instytut Systemów Elektronicznych, Politechnika Warszawska
26 Schemat blokowy diodowego mieszacza podwójnie zrównoważonegoProf. dr hab. Janusz A. Dobrowolski Instytut Systemów Elektronicznych, Politechnika Warszawska
27 Schemat blokowy podwójnie zrównoważonego mieszacza z tranzystorami FETWyjście p.cz. Wejście sygnału pompy Wejście sygnału w.cz. Prof. dr hab. Janusz A. Dobrowolski Instytut Systemów Elektronicznych, Politechnika Warszawska
28 Schemat blokowy jednostopniowego wzmacniacza tranzystorowegoŹródło sygnału Obciążenie Prof. dr hab. Janusz A. Dobrowolski Instytut Systemów Elektronicznych, Politechnika Warszawska
29 Wzmocnienie i stabilność wzmacniaczaSkuteczne wzmocnienie mocy: Współczynnik odbicia na wejściu: Współczynnik odbicia na wyjściu: Prof. dr hab. Janusz A. Dobrowolski Instytut Systemów Elektronicznych, Politechnika Warszawska
30 W obwodzie wzmacniacza możliwe są oscylacje (niestabilność), gdy albo impedancja wejściowa, albo impedancja wyjściowa, albo obie jednocześnie, posiadają ujemną część rzeczywistą, co w dziedzinie współczynnika odbicia jest równoważne nierównościom |Γwe |> 1 i/lub |Γwe|> 1 a) stabilność bezwarunkowa, gdy warunki |Γwe|< 1 oraz |Γwy| < 1 są spełnione dla dowolnych, pasywnych impedancji źródła sygnału i impedancji obciążenia (tzn. dla dowolnych Γs i ΓL, co do modułu mniejszych od jedności); b) stabilność warunkowa, gdy warunki Γwe < 1 oraz Γwy < 1 mogą być spełnione tylko dla współczynników odbicia Γs i ΓL (impedancji) źródła sygnału i obciążenia mieszczących się w pewnych zakresach wartości. Przypadek taki nazywany jest także potencjalną niestabilnością. Prof. dr hab. Janusz A. Dobrowolski Instytut Systemów Elektronicznych, Politechnika Warszawska
31 Warunki stabilności wzmacniacza:Konieczne i wystarczające warunki bezwarunkowej stabilności wzmacniacza: oraz Δ = S11S22 – S21S12 Prof. dr hab. Janusz A. Dobrowolski Instytut Systemów Elektronicznych, Politechnika Warszawska
32 Tylko gdy tranzystor jest przyrządem bezwarunkowo stabilnym możliwe jest uzyskanie w układzie wzmacniacza maksymalnego skutecznego wzmocnienia mocy GTmax. Wzmocnienie GTmax uzyskuje się przy zrealizowaniu na wejściu i na wyjściu tranzystora dopasowania energetycznego (dopasowania na impedancję sprzężoną), które jest równoważne spełnieniu jednocześnie warunków oraz Prof. dr hab. Janusz A. Dobrowolski Instytut Systemów Elektronicznych, Politechnika Warszawska
33 Wartość maksymalnego skutecznego wzmocnienia mocy:gdzie: Prof. dr hab. Janusz A. Dobrowolski Instytut Systemów Elektronicznych, Politechnika Warszawska
34 W przypadku wzmacniacza potencjalnie niestabilnego:równania |Γwe| = 1 oraz |Γwy| = 1 określają okręgi stabilności, które są granicami rozdzielającymi obszary stabilności i niestabilności na płaszczyznach ΓS i ΓL. Prof. dr hab. Janusz A. Dobrowolski Instytut Systemów Elektronicznych, Politechnika Warszawska
35 Przykłady położenia okręgów stabilności na płaszczyźnie ΓL obciążenia wzmacniaczaProf. dr hab. Janusz A. Dobrowolski Instytut Systemów Elektronicznych, Politechnika Warszawska
36 Obwody dopasowujące wzmacniacza w postaci linii mikropaskowychLayout metalowych pasów linii mikropaskowych Wy We Prof. dr hab. Janusz A. Dobrowolski Instytut Systemów Elektronicznych, Politechnika Warszawska
37 Punkt przecięcia trzeciego rzęduZależność mocy sygnału wyjściowego o częstotliwości podstawowej i o częstotliwości zniekształceń intermodulacyjnych trzeciego rzędu Punkt przecięcia trzeciego rzędu PWY Kompresja 1 dB IP3 Zakres dynamiczny bez zniekształceń Sygnał o częstot. podstaw. Zakres dynamiczny Minimalny sygnał detekowalny Szumy tła WE Prof. dr hab. Janusz A. Dobrowolski Instytut Systemów Elektronicznych, Politechnika Warszawska
38 Wzmacniacz o minimalnym współczynniku szumówF = Fmin , gdy Γs = Γsopt , a na wyjściu ΓL = Γ*wy Prof. dr hab. Janusz A. Dobrowolski Instytut Systemów Elektronicznych, Politechnika Warszawska
39 Wzmacniacz zrównoważonyProf. dr hab. Janusz A. Dobrowolski Instytut Systemów Elektronicznych, Politechnika Warszawska
40 Wzmacniacz zrównoważony:wzmocnienie mocy wzmacniacza zrównoważonego jest takie samo jak wzmocnienie wzmacniacza pojedynczego z dokładnością do strat mocy w sprzęgaczach kierunkowych na wejściu i na wyjściu układu, b) wzmacniacz zrównoważony ma współczynnik szumów równy współczynnikowi szumów wzmacniacza pojedynczego z dokładnością do składnika związanego z szumami cieplnymi stratnego sprzęgacza kierunkowego na wejściu, c) maksymalna moc wyjściowa wzmacniacza zrównoważonego jest dwa razy większa (minus moc tracona w sprzęgaczach kierunkowych) od maksymalnej mocy wyjściowej wzmacniacza pojedynczego, d) uszkodzenie jednego ze wzmacniaczy pojedynczych nie oznacza całkowitego uszkodzenia wzmacniacza zrównoważonego; przy uszkodzeniu jednego ze wzmacniaczy pojedynczych wzmocnienie wzmacniacza zrównoważonego maleje o 6 dB, e) zniekształcenia intermodulacyjne we wzmacniaczu zrównoważonym są mniejsze w porównaniu do zniekształceń wnoszonych przez wzmacniacz pojedynczy (przy tym samym poziomie mocy sygnału wejściowego). Prof. dr hab. Janusz A. Dobrowolski Instytut Systemów Elektronicznych, Politechnika Warszawska
41 Wzmacniacz rozłożony Prof. dr hab. Janusz A. Dobrowolski Instytut Systemów Elektronicznych, Politechnika Warszawska
42 W układzie rzeczywistym: straty Rwe tranzystorów i w liniach n - liczba tranzystorów FET, gm - transkonduktancja tranzystorów, Z0g i Z0d - impedancje charakterystyczne linii transmisyjnych wzmacniacza, odpowiednio, bramki i drenu oraz θg i θd - odpowiednio, przesunięcia fazy wnoszone przez jedno ogniwo linii transmisyjnej bramki i linii transmisyjnej drenu Gdy θg = θd W układzie rzeczywistym: straty Rwe tranzystorów i w liniach transmisyjnych Nopt = Prof. dr hab. Janusz A. Dobrowolski Instytut Systemów Elektronicznych, Politechnika Warszawska
43 Generatory sygnałów w.cz.Analiza liniowa: Warunek amplitudy generacji – start oscylacji Warunek fazy generacji – częstotliwość oscylacji Prof. dr hab. Janusz A. Dobrowolski Instytut Systemów Elektronicznych, Politechnika Warszawska
44 Generator jako system z dodatnim sprzężeniem zwrotnymWzmocnienie systemu ze sprzężeniem zwrotnym: Warynek generacji: Prof. dr hab. Janusz A. Dobrowolski Instytut Systemów Elektronicznych, Politechnika Warszawska
45 Warunki generacji czwórnikowegoukładu generatora Warunek amplitudy: Warunek fazy: Prof. dr hab. Janusz A. Dobrowolski Instytut Systemów Elektronicznych, Politechnika Warszawska
46 Obwód generatora z dwójnikowym przyrządem czynnym z ujemną rezystancjąZd + ZL = 0 Prof. dr hab. Janusz A. Dobrowolski Instytut Systemów Elektronicznych, Politechnika Warszawska
47 Warunek generacji – w dziedzinie impedancji:Warunek amplitudy: Warunek fazy: Warunek generacji – w dziedzinie współczynnika odbicia: Warunek amplitudy: Warunek fazy: Prof. dr hab. Janusz A. Dobrowolski Instytut Systemów Elektronicznych, Politechnika Warszawska
48 Obwód zastępczy generatora z wielowrotowym przyrządem czynnymProf. dr hab. Janusz A. Dobrowolski Instytut Systemów Elektronicznych, Politechnika Warszawska
49 Macierz M musi być macierzą osobliwą, tzn:M = Sd(U, ω) SL(ω) - I Warunek generacji: Macierz M musi być macierzą osobliwą, tzn: det (M) = 0 Warunek amplitudy: Re { det (M) } = 0 Warunek fazy: Im {det (M) } = 0 Prof. dr hab. Janusz A. Dobrowolski Instytut Systemów Elektronicznych, Politechnika Warszawska
50 Generatory o dużej stałości częstotliwościz rezonatorami kwarcowymi, f < 100 MHz z rezonatorami dielektrycznymi, f> 1 GHz Generatory przestrajane z diodami waraktorowymi (przestrajanie wąskopasmowe) z rezonatorami YIG (przestrajania szerokopasmowe) Prof. dr hab. Janusz A. Dobrowolski Instytut Systemów Elektronicznych, Politechnika Warszawska
51 Schemat oscylatora tranzystorowego z rezonatorem dielektrycznymProf. dr hab. Janusz A. Dobrowolski Instytut Systemów Elektronicznych, Politechnika Warszawska
52 Obwód zastępczy diody waraktorowejΓ = 0,5 – 1,5 Prof. dr hab. Janusz A. Dobrowolski Instytut Systemów Elektronicznych, Politechnika Warszawska
53 Generator Clappa przestrajany diodą waraktorowąProf. dr hab. Janusz A. Dobrowolski Instytut Systemów Elektronicznych, Politechnika Warszawska
54 Dodatnie sprzężene zwrotne stosowane w oscylatorach w.cz.Prof. dr hab. Janusz A. Dobrowolski Instytut Systemów Elektronicznych, Politechnika Warszawska
55 Kulka YIG jako przestrajany rezonator w.cz.Obwód zastępczy Konstrukcja układu Prof. dr hab. Janusz A. Dobrowolski Instytut Systemów Elektronicznych, Politechnika Warszawska
56 Uproszczony schemat generatora przestrajanego rezonatorem YIGProf. dr hab. Janusz A. Dobrowolski Instytut Systemów Elektronicznych, Politechnika Warszawska
57 Przełączniki sygnałów w.cz.Z diodami PIN Z tranzystorami FET Typy: SPST - 1WE1WY SPDT – 1WE2WY SPMT - 1WEkWY Prof. dr hab. Janusz A. Dobrowolski Instytut Systemów Elektronicznych, Politechnika Warszawska
58 Parametry przełącznikówa) Straty wnoszone – w stanie włączenia i w stanie wyłączenia b) Dopasowanie na wejściu c) Dopasowanie na wyjściu d) Częstotliwościowy zakres pracy Prof. dr hab. Janusz A. Dobrowolski Instytut Systemów Elektronicznych, Politechnika Warszawska
59 Obwód zastępczy diody PIN a) stan rozwarcia b) stan zwarciaProf. dr hab. Janusz A. Dobrowolski Instytut Systemów Elektronicznych, Politechnika Warszawska
60 Tranzystor FET jako element przełączającyStan rozwarcia Stan zwarcia Prof. dr hab. Janusz A. Dobrowolski Instytut Systemów Elektronicznych, Politechnika Warszawska
61 Uproszczony obwód zastępczy przełącznika sygnału w.cz. 1WE1WY (SPST)Przełącznik szeregowy Przełącznik równoległy Prof. dr hab. Janusz A. Dobrowolski Instytut Systemów Elektronicznych, Politechnika Warszawska
62 Uproszczony obwód zastępczy przełącznika sygnału w.cz. 1WE2WY (SPDT)Szeregowe włączenie elementów kontrolujących λ Równoległe włączenie elementów kontrolujących Prof. dr hab. Janusz A. Dobrowolski Instytut Systemów Elektronicznych, Politechnika Warszawska
63 Przesuwniki fazy Przesuwniki fazy analogowe Przesuwniki fazy cyfrowe1-no bitowy (dwustanowy 00, 1800) 2-wu bitowy (czterostanowy 00, 900, 1800, 2700) 3-ro bitowy (ośmiostanowy 00, 450, 900, 1350, 1800, 2250, 2700, 3150) 4-ro bitowy 5-cio bitowy 6-cio bitowy Dopasowanie na wejściu i na wyjściu Częstotliwościowe pasmo pracy Prof. dr hab. Janusz A. Dobrowolski Instytut Systemów Elektronicznych, Politechnika Warszawska
64 Przesuwniki fazy, wersje układowe: 1)z przełączanymi liniami transmisyjnymi 2) z linią transmisyjną obciążoną 3) odbiciowe 4) z przełączanymi filtrami 5) typu wzmacniacz Prof. dr hab. Janusz A. Dobrowolski Instytut Systemów Elektronicznych, Politechnika Warszawska
65 Jednobitowy przesuwnik fazy z przełączanymi liniamiPrzesunięcie fazy: Opóźnienie czasowe: Prof. dr hab. Janusz A. Dobrowolski Instytut Systemów Elektronicznych, Politechnika Warszawska
66 Czterobitowy przesuwnik fazy z przełączanymi liniamiProf. dr hab. Janusz A. Dobrowolski Instytut Systemów Elektronicznych, Politechnika Warszawska
67 Przesuwnik fazy z linią transmisyjną obciążonąZ dwoma elementami reaktancyjnymi Z jednym elementem reaktancyjnym Współczynnik odbicia: Przesunięcie fazy: Współczynnik transmisji: b = B/Y0 unormowanej susceptancji Prof. dr hab. Janusz A. Dobrowolski Instytut Systemów Elektronicznych, Politechnika Warszawska
68 Odbiciowy przesuwnik fazyProf. dr hab. Janusz A. Dobrowolski Instytut Systemów Elektronicznych, Politechnika Warszawska
69 Odbiciowe przesuwniki fazyZ rozgałęzieniem hybrydowym Z cyrkulatorem Prof. dr hab. Janusz A. Dobrowolski Instytut Systemów Elektronicznych, Politechnika Warszawska
70 Przesuwnik fazy z przełączanymi filtramiProf. dr hab. Janusz A. Dobrowolski Instytut Systemów Elektronicznych, Politechnika Warszawska
71 Regulowane tłumiki sygnałów w.cz.Typ T Typ π Prof. dr hab. Janusz A. Dobrowolski Instytut Systemów Elektronicznych, Politechnika Warszawska
72 Tłumik typu T: Tłumik typu π: Wartości rezystancji k = U2/U1Prof. dr hab. Janusz A. Dobrowolski Instytut Systemów Elektronicznych, Politechnika Warszawska
73 MMUS- mikrofalowy monolityczny układ scalonyProf. dr hab. Janusz A. Dobrowolski Instytut Systemów Elektronicznych, Politechnika Warszawska