1 „ Sprzedaż bezpośrednia żywności pochodzenia zwierzęcego, działalność marginalna, lokalna i ograniczona, rolniczy handel detaliczny – przepisy weterynaryjne” Departament Bezpieczeństwa Żywności i Weterynarii MINSTERSTWO ROLNICTWA I ROZWOJU WSI Sękocin Stary, dnia 13.10.2016 r.
2 Sprzedaż konsumentom końcowym Nadzór Państwowej Inspekcji Sanitarnej -dostawy bezpośrednie środków spożywczych pochodzenia roślinnego (tj. nieprzetworzone lub kiszone/suszone, np.: warzywa, owoce, grzyby, zioła, zboża) KK (konsument końcowy) lub do zakładów HD (handel detaliczny) -handel detaliczny (żywność pochodzenia roślinnego, zwierzęcego lub złożona – nieprzetworzona lub przetworzona) uwaga ! w ramach handlu detalicznego możliwa jest produkcja, w tym przetwarzanie żywności, np. produkcja serów, wędlin, rozbiór mięsa (sprzedaż wyłącznie konsumentom końcowym !) Wyłącznie KK Nadzór Inspekcji Weterynaryjnej -sprzedaż bezpośrednia nieprzetworzonych produktów pochodzenia zwierzęcego (np. jaj, surowego mleka, tusz drobiowych, króliczych, miodu, żywych ryb) KK lub do zakładów HD -działalność marginalna, lokalna i ograniczona tzw. „MOL” – przetworzona lub poddana obróbce żywność pochodzenia zwierzęcego (np. sery, jogurty, wędliny, wędzone ryby, świeże elementy mięsne, mięso mielone, potrawy) KK oraz do zakładów HD
3 Sprzedaż bezpośrednia produktów pochodzenia zwierzęcego Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 30 września 2015 r. w sprawie wymagań weterynaryjnych przy produkcji produktów pochodzenia zwierzęcego przeznaczonych do sprzedaży bezpośredniej (Dz. U. poz. 1703) – obowiązuje od dnia 1 stycznia 2016 r., uchyliło: rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 29 grudnia 2006 r. w sprawie wymagań weterynaryjnych przy produkcji produktów pochodzenia zwierzęcego przeznaczonych do sprzedaży bezpośredniej (Dz. U. z 2007 r. Nr 5, poz. 38)
4 Sprzedaż bezpośrednia (SB) – surowce
5 Sprzedaż bezpośrednia (SB) – tusze i podroby zwierząt
6 Sprzedaż bezpośrednia nieprzetworzonych produktów pochodzenia zwierzęcego Rodzaje produktów: 1)tusze lub podroby drobiowe (np. kur, kaczek, gęsi, indyków, przepiórek, perliczek); - roczna produkcja maksymalnie 2500 sztuk indyków lub 10 000 innego drobiu; 2)tusze lub podroby zajęczaków (np. królików, nutrii); - roczna produkcja maksymalnie 5 000 sztuk; 2)tusze lub podroby: grubej zwierzyny łownej nieoskórowanej lub oskórowanej (np. dzików, saren, jeleni); drobnej zwierzyny łownej wypatroszonej albo niewypatroszonej lub opierzonej albo nieopierzonej lub oskórowanej albo nieoskórowanej (np. zajęcy, kuropatw); 3)produkty rybołówstwa (np. żywe lub uśmiercone, możliwe wykrwawianie, odgławianie, usuwanie płetw lub patroszenie); 4)żywe ślimaki lądowe (jadalne, z gatunków Helix pomatia, Cornu aspersum aspersum, Cornu aspersum maxima, Helix lucorum oraz z gatunków z rodziny Achatinidae); 5)mleko surowe, siara lub surowa śmietana (od zwierząt gospodarskich); 6)jaja od drobiu lub ptaków bezgrzebieniowych (np. kur, przepiórek, strusi); 7)produkty pszczele nieprzetworzone (tj. miód, pyłek pszczeli, pierzga, mleczko pszczele).
7 Obszar sprzedaży lub dostaw SB 1) województwo, w którym jest prowadzona produkcja lub 2)sąsiadujące z nim województwa lub 3)terytorium całej Polski - wyłącznie podczas wystaw, festynów, targów lub kiermaszy (organizowanych w celach promocyjnych)
8 Miejsca prowadzenia sprzedaży bezpośredniej W ramach SB można prowadzić sprzedaż produktów pochodzenia zwierzęcego konsumentom końcowym, np. -na terenie gospodarstw rolnych lub rybackich, pasiek -na targowiskach, -ze statków (z wyłączeniem statków zamrażalni i przetwórni), -z obiektów lub urządzeń ruchomych lub tymczasowych, w tym ze specjalistycznych środków transportu oraz z urządzeń dystrybucyjnych (niektóre produkty), np.z mlekomatów -do zakładów prowadzących handel detaliczny z przeznaczeniem dla konsumenta końcowego (sklepów, restauracji, stołówek).
9 Maksymalne ilości produktów sprzedawanych w SB lp. Rodzaj produktów pochodzenia zwierzęcego Tygodniowe maksymalne wielkości produkcji Roczne maksymalne wielkości produkcji 1. Tusze drobiowe (np. kur, kaczek, gęsi, indyków, przepiórek) - 50 sztuk tusz indyków wraz z podrobami - 500 sztuk tusz gęsi wraz z podrobami - 200 sztuk tusz innych gatunków drobiu wraz z podrobami (za zgodą pow. lek. wet. można przekroczyć limit tyg.– wówczas obowiązuje limit roczny →) - 2 500 sztuk tusz indyków wraz z podrobami - 10 000 sztuk tusz innych gatunków drobiu wraz z podrobami 2. Tusze zajęczaków (np. królików, nutrii) 100 sztuk tusz wraz z podrobami (za zgodą pow. lek. wet. można przekroczyć limit tyg.– wówczas obowiązuje limit roczny →) 5 000 sztuk tusz wraz z podrobami 3. Tusze zwierząt łownych (grubej lub drobnej zwierzyny łownej) -- 10 000 kg tusz grubej zwierzyny łownej wraz z podrobami - 10 000 kg tusz drobnej zwierzyny łownej wraz z podrobami
10 Maksymalne ilości produktów w sprzedaży bezpośredniej. lp. lp. Rodzaj produktów pochodzenia zwierzęcego Tygodniowe maksymalne wielkości produkcji Roczne maksymalne wielkości produkcji 4.4. Produkty rybołówstwa (żywe lub poddane obróbce) - - 5.5. Żywe ślimaki lądowe (np. ślimak winniczek, ślimak wielki szary), -- 1000 kg 6.6. Mleko surowe i surowa śmietana (od zwierząt gospodarskich) - 1000 litrów mleka surowego albo mleka surowego i siary - 200 litrów surowej śmietany (za zgodą pow. lek. wet. można przekroczyć limit tyg.– wówczas obowiązuje limit roczny →) - 52 000 litrów mleka surowego albo mleka surowego i siary - 10 400 litrów surowej śmietany 7.7. Jaja (np. kurze, przepiórcze, strusie) - 2450 sztuk jaj drobiowych (za zgodą pow. lek. wet. można przekroczyć limit tyg. – wówczas obowiązuje limit roczny →) - brak limitu tygodniowego dla jaj strusich - 127 400 sztuk jaj drobiowych - 500 sztuk jaj strusich 8.8. Produkty pszczele nieprzetworzone (np. miód, pyłek pszczeli, pierzga, mleczko pszczele) - -
11 Rozporządzenie MRIRW w sprawie wymagań weterynaryjnych przy produkcji produktów pochodzenia zwierzęcego przeznaczonych do sprzedaży bezpośredniej Wymagania weterynaryjne w ww. w rozporządzeniu są określone na poziomie podstawowym i dotyczą przede wszystkim: - pomieszczeń produkcyjnych, pomieszczeń sprzedaży, - mycia i dezynfekcji instalacji, urządzeń i sprzętu, - higieny osób mających kontakt z produktami, - wymagań w odniesieniu do temperatury i sposobu przechowywania produktów, a także - sposobu usuwania odpadów.
12 Działalność marginalna, lokalna i ograniczona rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 21 marca 2016 r. w sprawie szczegółowych warunków uznania działalności marginalnej, lokalnej i ograniczonej (Dz. U. poz. 451) obowiązuje od 1 czerwca 2016 r. i uchyliło rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 8 czerwca 2010 r. w sprawie szczegółowych warunków uznania działalności marginalnej, lokalnej i ograniczonej (Dz. U. poz. 753)
13 Działalność marginalna, lokalna i ograniczona
14 W ramach działalności MLO można prowadzić: - rozbiór mięsa wieprzowego, wołowego, baraniego, koziego, końskiego, z drobiu lub zajęczaków, zwierząt łownych oraz zwierząt dzikich utrzymywanych w warunkach fermowych, - produkcję surowych wyrobów mięsnych, mięsa mielonego, produktów mięsnych, -produkcję wstępnie przetworzonych lub przetworzonych produktów rybołówstwa, - produkcję produktów mlecznych i produktów na bazie siary, - produkcję produktów jajecznych z ugotowanych jaj, - produkcję gotowych posiłków (potraw) z produktów pochodzenia zwierzęcego, lub z udziałem tych produktów, pod warunkiem że co najmniej jeden produkt pochodzenia zwierzęcego należący do głównych składników posiłku został wyprodukowany w tym zakładzie.
15 Maksymalna wielkość dostaw w MLO: -mięso wołowe, wieprzowe, baranie, kozie, końskie lub produkcja z tego mięsa surowych wyrobów mięsnych lub mięsa mielonego – tona tygodniowo -mięso drobiowe lub zajęczaków lub produkcja z tego mięsa surowych wyrobów mięsnych lub mięsa mielonego – 0,5 tony tygodniowo - mięso zwierząt łownych/ zwierząt dzikich utrzymywanych w warunkach fermowych lub produkcja z tego mięsa surowych wyrobów mięsnych lub mięsa mielonego – 0,5 tony tygodniowo (lub 26 ton rocznie – zgoda i decyzja administracyjna PLW) - produkty mięsne – 1,5 tony tygodniowo -produkty mleczne lub na bazie siary – 0,5 tony tygodniowo -produkty rybołówstwa – 0,5 tony tygodniowo (lub 26 ton rocznie – zgoda i decyzja administracyjna PLW) - produkty jajeczne – 0,15 tony tygodniowo - gotowe posiłki (potrawy) – 1,5 tony tygodniowo
16 Działalność marginalna, lokalna i ograniczona – sprzedaż konsumentom i dostawy Działalność można uznać za marginalną, lokalną i ograniczoną (MLO) jeżeli zakład prowadzi sprzedaż określonych produktów pochodzenia zwierzęcego konsumentowi końcowemu oraz dostawy tych produktów do innych zakładów prowadzących handel detaliczny z przeznaczeniem dla konsumenta końcowego (np. sklepów detalicznych, restauracji czy stołówek, zarówno należących jak i nienależących organizacyjnie do podmiotu prowadzącego ten zakład). Prowadzenie dostaw w przypadku tego rodzaju działalności ma charakter obligatoryjny.
17 Obszar sprzedaży i dostaw MLO 1) województwo, w którym jest prowadzona produkcja lub 2)sąsiadujące z nim powiaty lub 3)obszar miast stanowiących siedzibę wojewody lub sejmiku województwa, położonych na obszarach województw sąsiadujących z województwem, w którym jest prowadzona produkcja 4)terytorium całej Polski - wyłącznie podczas wystaw, festynów, targów lub kiermaszy (organizowanych w celach promocyjnych)
18 Wymagania dla działalności marginalnej, lokalnej i ograniczonej (MLO) Zgodnie z art. 13 ust. 1 ustawy z dnia 16 grudnia 2005 r. o produktach pochodzenia zwierzęcego do działalności marginalnej, lokalnej i ograniczonej stosuje się przepisy rozporządzenia (WE) nr 852/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. - w sprawie higieny środków spożywczych
19 Zasady ogólne dla przedsiębiorstw z rozporządzenia (WE) nr 852/2004 odpowiedzialność za bezpieczeństwo żywności ponosi przedsiębiorstwo sektora spożywczego w zakresie prowadzonej działalności; zapewnienie bezpieczeństwa żywności w ramach całego łańcucha produkcji żywności (w tym utrzymanie łańcucha chłodniczego); wdrożenie procedur systemu HACCP oraz prowadzenie i udostępnianie właściwym organom dokumentacji korzystanie z krajowych lub unijnych wytycznych dobrej praktyki higieny (stosowanie nie jest obowiązkowe ale zalecane); zapewnienie zgodności żywności z kryteriami mikrobiologicznymi oraz wymogami kontroli temperatury
20 Wymagania dla przedsiębiorstw prowadzących działalność MLO określone w załączniku II rozporządzenia (WE) nr 852/2004 Rozdz. I - ogólne wymagania dla pomieszczeń; Rozdz. II - szczególne wymagania dla pomieszczeń, w których przygotowuje się, poddaje obróbce lub przetwarza żywność; Rozdz. III - wymagania dla pomieszczeń mieszkalnych, ruchomych punktów sprzedaży, straganów, automatów ulicznych;
21 Wymagania dla przedsiębiorstw prowadzących działalność MLO określone w załączniku II rozporządzenia (WE) nr 852/2004 Rozdz. IV - środki transportu; Rozdz. V- wymagania dla sprzętu; Rozdz. VI - odpady żywnościowe; Rozdz.. VII - zaopatrzenie w wodę; Rozdz. VIII - higiena osobista; Rozdz. IX - przepisy w odniesieniu do żywności; Rozdz. X - przepisy w odniesieniu do opakowań; Rozdz. XI - obróbka cieplna; Rozdz. XII – szkolenia personelu
22 Wymagania weterynaryjne określone w rozporządzeniu w sprawie szczegółowych warunków uznania działalności marginalnej, lokalnej i ograniczonej Wymagania dla świeżego mięsa przeznaczonego do rozbioru lub produkcji surowych wyrobów mięsnych, mięsa mielonego, produktów mięsnych, surowego mleka, siary oraz produktów rybołówstwa przeznaczonych do obróbki, wstępnego przetwarzania lub przetwarzania w ramach działalności MLO wskazane są w § 4 ww. rozporządzenia.
23 Wymagania weterynaryjne określone w rozporządzeniu w sprawie szczegółowych warunków uznania działalności marginalnej, lokalnej i ograniczonej Świeże mięso, w tym tusze, półtusze, ćwierćtusze czy elementy mięsne, przeznaczone do obróbki lub przetwarzania w ramach tego rodzaju działalności nie mogą pochodzić z produkcji mięsa przeznaczonego na użytek własny.
24 Rejestracja działalności – art. 19 i 21 ustawy z dnia 16 grudnia 2005 r. o produktach pochodzenia zwierzęcego 1) opracowanie projektu technologicznego zakładu (rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 18 marca 2013 r. w sprawie wymagań, jakie powinien spełnić projekt technologiczny zakładu, w którym ma być prowadzona działalność w zakresie produkcji produktów pochodzenia zwierzęcego (Dz. U. poz. 434), 2) przesłanie projektu wraz z wnioskiem o jego zatwierdzenie powiatowemu lekarzowi weterynarii właściwemu ze względu na planowane miejsce prowadzenia działalności oraz pisemnie powiadomienie go o zakresie, wielkości produkcji oraz rodzaju produktów pochodzenia zwierzęcego, które mają być produkowane w takim zakładzie.
25 Rejestracja działalności – cd. 3)złożenie pisemnego wniosku o wpis do rejestru zakładów w terminie co najmniej 30 dni przed dniem rozpoczęcia planowanej działalności. Elementy, które powinien zawierać wniosek oraz ewentualne dodatkowe dokumenty, które należy dołączyć do wniosku określa art. 21 ustawy z dnia 16 grudnia 2005 r. o produktach pochodzenia zwierzęcego Działalność można rozpocząć po uzyskaniu decyzji administracyjnej o wpisie do właściwego rejestru i nadaniu zakładowi weterynaryjnego numeru identyfikacyjnego.
26 Projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu ułatwienia sprzedaży żywności przez rolników Podstawowym celem projektowanej ustawy jest stworzenie polskim rolnikom lepszych możliwości rozwoju produkcji i sprzedaży konsumentom finalnym żywności wyprodukowanej w całości lub w części z własnej uprawy, chowu lub hodowli. Projekt ww. ustawy został przyjęty przez Radę Ministrów w dniu 27 września 2016 r. Termin wejścia w życie projektowanej ustawy zaplanowano na 1 stycznia 2017 r.
27 Projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu ułatwienia sprzedaży żywności przez rolników Na mocy projektowanej ustawy planuje się, w szczególności: 1)zdefiniowanie pojęcia,,rolniczy handel detaliczny” „rolniczy handel detaliczny – handel detaliczny w rozumieniu art. 3 ust. 7 rozporządzenia nr 178/2002, polegający na zbywaniu konsumentowi finalnemu, o którym mowa w art. 3 ust. 18 rozporządzenia nr 178/2002, bez udziału pośrednika, żywności pochodzącej w całości lub części z własnej uprawy, hodowli lub chowu podmiotu działającego na rynku spożywczym”.
28 Projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu ułatwienia sprzedaży żywności przez rolników 2) wskazanie organów właściwych do sprawowania nadzoru nad bezpieczeństwem żywności produkowanej w ramach rolniczego handlu detalicznego. Zaproponowano, aby: - nadzór nad właściwą jakością zdrowotną (bezpieczeństwem) produktów pochodzenia zwierzęcego i żywności zawierającej jednocześnie środki spożywcze pochodzenia niezwierzęcego i produkty pochodzenia zwierzęcego (żywność złożona) – powierzony został Inspekcji Weterynaryjnej, a - nadzór nad właściwą jakością zdrowotną (bezpieczeństwem) żywności pochodzenia niezwierzęcego – pozostał w kompetencjach organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej; 3) powierzenie organom Inspekcji Jakości Handlowej Artykułów Rolno- Spożywczych kompetencji do sprawowania nadzoru nad jakością handlową żywności znajdującej się w rolniczym handlu detalicznym;
29 Projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu ułatwienia sprzedaży żywności przez rolników 4) przyznanie ministrowi właściwemu do spraw rolnictwa, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw zdrowia, kompetencji do określania w drodze rozporządzeń: -limitów ograniczających rozmiar działalności prowadzonej przez jeden podmiot w ramach rolniczego handlu detalicznego, -wymagań higienicznych dla podmiotów prowadzących rolniczy handel detaliczny produktami pochodzenia zwierzęcego i żywnością złożoną, w ramach możliwych dostosowań tych wymagań do wymogów określonych w załączniku II do rozporządzenia (WE) nr 852/2004., tj. w zakładach stosujących tradycyjne metody produkcji lub obrotu żywnością, w zakładach zlokalizowanych w regionach szczególnych ze względu na położenie geograficzne, oraz w innych zakładach – wyłącznie w zakresie ich konstrukcji, organizacji i wyposażenia (analogiczne uprawnienia w odniesieniu do podmiotów prowadzących rolniczy handel detaliczny żywnością pochodzenia niezwierzęcego będą przysługiwać ministrowi właściwemu do spraw zdrowia).
30 Projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu ułatwienia sprzedaży żywności przez rolników 5) wprowadzenie preferencji podatkowych dla producentów rolnych prowadzących rolniczy handel detaliczny, z uwzględnieniem m.in. przypadków, gdzie ubój zwierząt celem pozyskania mięsa do produkcji, zgodnie z przepisami prawa unijnego musi zostać przeprowadzony w zatwierdzonej przez lekarza weterynarii rzeźni, a wytwarzanie mąki, kasz, płatków czy otrąb ze zboża pochodzącego z własnej uprawy odbywa się w wyspecjalizowanych zakładach. W tym zakresie zaproponowano w szczególności jako kwotę zwolnienia z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych przychodów z rolniczego handlu detalicznego do kwoty 20 000 zł rocznie.
31 DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ Na stronie internetowej MRiRW pod adresem: http://www.minrol.gov.pl (zakładka: Informacje-branzowe/Informacje-branzowe-aktualnosci) zamieszczono informacje pt. : -„Sprzedaż bezpośrednia produktów pochodzenia zwierzęcego – wymagania z zakresu bezpieczeństwa żywności ” - „Wymagania weterynaryjne dla prowadzenia produkcji i sprzedaży produktów pochodzenia zwierzęcego w ramach działalności marginalnej, lokalnej i ograniczonej”