1 01 Departament Zarządzania Funduszami i Projektami Unijnymi Dyrektywy europejskie w zakresie środowiska Pełnomocnik Zarządu ds. zrównoważonego rozwoju Edward Reszkowski

2 02 Departament Zarządzania Funduszami i Projektami Unijnymi „ Wpływ realizacji Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Kujawsko-Pomorskiego na zobowiązania akcesyjne oraz zobowiązania wynikające z DYREKTYW”. Uzasadnienie Regionalny Program Operacyjny - jako instrument finansowy wspomagający realizację zobowiązań akcesyjnych oraz DYREKTYW U.E. Najistotniejsze terminy wywiązania się Polski z niektóry zobowiązań określonych DYREKTYWAMI w zakresie : - ścieków, - wody, - odpadów, - energii {ze źródeł odnawialnych i efektywności energetycznej}, - ochrony powietrza, - hałasu, - bioróżnorodności,

3 03 Departament Zarządzania Funduszami i Projektami Unijnymi ŚCIEKI W trakcie negocjacji Polska uzyskała zgodę Państw członkowskich U.E. na okres dostosowawczy w zakresie wyposażenia aglomeracji w systemy kanalizacji zbiorczej i oczyszczalnie ścieków sięgający 2015 roku, Dyrektywa Rady z dnia 21 maja 1991 r. nr 91/271/EWG dotycząca ścieków komunalnych - zapisane w tej dyrektywie okresy osiągnięcia celów:  art. 3 - państwa członkowskie zapewniają, aby wszystkie aglomeracje wyposażone były w systemy zbierania ścieków komunalnych:  najpóźniej do dnia 31 grudnia 2000 r. w odniesieniu do aglomeracji o RLM ponad 15 000,  najpóźniej do dnia 31 grudnia 2005 r. w odniesieniu do aglomeracji między 2 000 a 15 000 RLM.  art. 5 ust 2- państwa członkowskie zapewniają, że ścieki komunalne odprowadzane do systemów zbierania, przed odprowadzeniem do obszarów wrażliwych, podawane są bardziej rygorystycznemu oczyszczaniu niż określone w art. 4 najpóźniej do dnia 31 grudnia 1998 r. w odniesieniu do wszystkich zrzutów z aglomeracji o RLM wynoszącej ponad 10 000. Polska uzyskała również w tym zakresie derogację i zapisano to w znowelizowanym prawie wodnym: Art. 43 ust 5 ustawy prawo wodne (Dz. U. z 2001 roku Nr 142 poz. 1591)

4 04 Departament Zarządzania Funduszami i Projektami Unijnymi Art. 43. 1. Aglomeracje o równoważnej liczbie mieszkańców powyżej 2.000 powinny być wyposażone w systemy kanalizacji zbiorczej dla ścieków komunalnych, zakończone oczyszczalniami ścieków, zgodnie z ustaleniami krajowego programu oczyszczania ścieków komunalnych {KPOŚK}. 2. Aglomeracja oznacza teren na którym zaludnienie lub działalność gospodarcza są wystarczająco skoncentrowane, aby ścieki komunalne były zbierane i przekazywane do oczyszczalni ścieków komunalnych, natomiast przez jednego równoważnego mieszkańca rozumie się ładunek substancji organicznych biologicznie rozkładalnych wyrażony jako wskaźnik pięciodobowego biochemicznego zapotrzebowania na tlen w ilości 60 g tlenu na dobę. 2a. Aglomeracje, o których mowa w ust. 1, wyznacza, po uzgodnieniu z właściwym dyrektorem regionalnego zarządu gospodarki wodnej i właściwym regionalnym dyrektorem ochrony środowiska oraz po zasięgnięciu opinii zainteresowanych gmin, sejmik województwa w drodze uchwały; jeżeli aglomeracja obejmowałaby tereny położone w dwóch lub więcej województwach, właściwy do wyznaczenia aglomeracji jest sejmik tego województwa, na którego terenie będzie się znajdować największa część aglomeracji. Były to okresy odpowiednio: - do 31 grudnia 2015 roku - aglomeracje o RLM od 2.000 do 15.000, - do 31 grudnia 2010 roku - aglomeracje o RLM powyżej 15. 000, KPOŚK - krajowy program oczyszczania ścieków komunalnych: - pierwszy KPOŚK - przyjęty 16 grudnia 2003 roku, - obecna 4 aktualizacja ma być zakończona do 31 grudnia 2012 roku.

5 05 Departament Zarządzania Funduszami i Projektami Unijnymi Zakres rzeczowo-finansowy inwestycji w aglomeracjach województwa kujawsko-pomorskiego do 31 grudnia 2015 r. (zgodnie z projektem IV AKPOŚK) LataPrzedział RLMLiczba aglomeracji Wielkość RLM wg rozporządzenia/ uchwały Inwestycje do realizacji Budowa sieci /km/ Modernizacja sieci /km/ Dostosowanie do art. 5.2* BN**MMORRM 2011-2015 pow. 150 00041 303 085210,2519,29101200 100 000 – 150 000000,0 000000 15 000 – 100 00016583 211154,506,30 3 (4 oczyszczalnie) 04413 10 000 – 15 00012151 674302,210,20500016 2 000 – 10 00043232 664334,718,753206210 Łącznie752 270 6341001,6734,5413 (14 oczyszczalni) 2512419

6 06 Departament Zarządzania Funduszami i Projektami Unijnymi WODA Głównym celem dyrektywy 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2000 r. ustanawiającej ramy wspólnotowego działania w dziedzinie Polityki wodnej (zwanej dalej RDW) jest poprawa lub utrzymanie dobrego stanu wód i ekosystemów wodnych od nich zależnych. Cel ten realizowany jest poprzez wdrażanie odpowiednich działań zapisanych w „Programie wodno-środowiskowym kraju” (PWSK) oraz podsumowanych w planach gospodarowania wodami na obszarach dorzeczy. Zgodnie z RDW rozpoczęcie realizacji działań zawartych w PWSK powinno nastąpić najpóźniej w ciągu 12 lat od dnia wejścia w życie RDW, czyli do dnia 22 grudnia 2012 r. W art. 4 RDW ustalono „cele środowiskowe” - są wśród nich główne, m.in.;  osiągnięcie dobrego stanu do 2015 roku, tzn. dobrego stanu (lub potencjału) ekologicznego i dobrego stanu chemicznego wód powierzchniowych oraz dobrego stanu chemicznego i dobrego stanu ilościowego wód podziemnych”.  przedłużenie terminu; innymi słowy, dobry stan musi być osiągnięty najpóźniej do 2021 lub 2027 r. (art. 4 ust. 4), albo w najkrótszym terminie, na jaki pozwalają warunki naturalne po 2027 roku.

7 07 Departament Zarządzania Funduszami i Projektami Unijnymi ODPADY Dyrektywa w sprawie odpadów (Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/98/WE z dnia 19 listopada 2008 r. w sprawie odpadów oraz uchylającej niektóre dyrektywy (Dz. Urz. L 312 z 22.11.2008) Art. 11 ust. 1 dyrektywy zakłada, że do roku 2015 selektywna zbiórka odpadów będzie obowiązywała przynajmniej w odniesieniu do papieru, plastyku i szkła, Art. 11 ust. 2 a) dyrektywy zakłada, do roku 2020 przygotowanie do ponownego wykorzystania i recyklingu materiałów odpadowych, przynajmniej takich jak papier, metal, plastyk i szkło…

8 08 Departament Zarządzania Funduszami i Projektami Unijnymi Dz.U.2012.391 USTAWA z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (tekst jednolity) Art. 3. 1. Utrzymanie czystości i porządku w gminach należy do obowiązkowych zadań własnych gminy. 2. Gminy zapewniają czystość i porządek na swoim terenie i tworzą warunki niezbędne do ich utrzymania, a w szczególności: 1) tworzą warunki do wykonywania prac związanych z utrzymaniem czystości i porządku na terenie gminy lub zapewniają wykonanie tych prac przez tworzenie odpowiednich jednostek organizacyjnych; 2) zapewniają budowę, utrzymanie i eksploatację własnych lub wspólnych z innymi gminami: a) regionalnych instalacji do przetwarzania odpadów komunalnych, b) stacji zlewnych, w przypadku gdy podłączenie wszystkich nieruchomości do sieci kanalizacyjnej jest niemożliwe lub powoduje nadmierne koszty, c) instalacji i urządzeń do zbierania, transportu i unieszkodliwiania zwłok zwierzęcych lub ich części, d) szaletów publicznych; 3) obejmują wszystkich właścicieli nieruchomości na terenie gminy systemem gospodarowania odpadami komunalnymi;

9 09 Departament Zarządzania Funduszami i Projektami Unijnymi 4) nadzorują gospodarowanie odpadami komunalnymi, w tym realizację zadań powierzonych podmiotom odbierającym odpady komunalne od właścicieli nieruchomości; 5) ustanawiają selektywne zbieranie odpadów komunalnych obejmujące co najmniej następujące frakcje odpadów: papieru, metalu, tworzywa sztucznego, szkła i opakowań wielomateriałowych oraz odpadów komunalnych ulegających biodegradacji, w tym odpadów opakowaniowych ulegających biodegradacji; 6) tworzą punkty selektywnego zbierania odpadów komunalnych w sposób zapewniający łatwy dostęp dla wszystkich mieszkańców gminy, w tym wskazują miejsca, w których mogą być prowadzone zbiórki zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego pochodzącego z gospodarstw domowych; 7) zapewniają osiągnięcie odpowiednich poziomów recyklingu, przygotowania do ponownego użycia i odzysku innymi metodami oraz ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazywanych do składowania; 8) prowadzą działania informacyjne i edukacyjne w zakresie prawidłowego gospodarowania odpadami komunalnymi, w szczególności w zakresie selektywnego zbierania odpadów komunalnych;

10 10 Departament Zarządzania Funduszami i Projektami Unijnymi Art. 3b. 1. Gminy są obowiązane osiągnąć do dnia 31 grudnia 2020 r.: 1) poziom recyklingu i przygotowania do ponownego użycia następujących frakcji odpadów komunalnych: papieru, metali, tworzyw sztucznych i szkła w wysokości co najmniej 50% wagowo; 2) poziom recyklingu, przygotowania do ponownego użycia i odzysku innymi metodami innych niż niebezpieczne odpadów budowlanych i rozbiórkowych w wysokości co najmniej 70% wagowo. Art. 3c. 1. Gminy są obowiązane ograniczyć masę odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazywanych do składowania: 1) do dnia 16 lipca 2013 r. - do nie więcej niż 50% wagowo całkowitej masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazywanych do składowania, 2) do dnia 16 lipca 2020 r. - do nie więcej niż 35% wagowo całkowitej masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazywanych do składowania -w stosunku do masy tych odpadów wytworzonych w 1995 r.

11 11 Departament Zarządzania Funduszami i Projektami Unijnymi ENERGIA Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/28/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie promowania stosowania Energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych zmieniająca i w następstwie uchylająca dyrektywy 2001/77/WE oraz 2003/30/WE. Cele obowiązkowe (art. 3 dyrektywy):  osiągnięcie 20% udziału energii ze źródeł odnawialnych w całkowitym zużyciu energii i (w końcowym zużyciu energii brutto) oraz 10 % udział energii ze źródeł odnawialnych w transporcie w roku 2020 dla Polski - 15 %,  osiągnięcie 20 % poprawy wydajności energetycznej do roku 2020,  ograniczenia zużycia energii o 20 % do 2020 roku osiągnięty ma zostać dzięki poprawie efektywności energetycznej o 20 % do 2020 r.

12 12 Departament Zarządzania Funduszami i Projektami Unijnymi POWIETRZE Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/50/WE z dnia 21 maja 2008 r. w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy. Dyrektywa określa iż państwa członkowskie gwarantują, że na całym obszarze ich stref i aglomeracji poziom dwutlenku siarki, pyłu zawieszonego PM 10, ołowiu i tlenku węgla w powietrzu nie przekracza wartości dopuszczalnych określonych załącznikiem dyrektywy - maksymalne terminy były wyznaczone na rok 2010, z tym że Polska występowała o derogację tych okresów. Rok osiągnięcia celu redukcji narażenia dla pyłu zawieszonego PM 2,5 został wyznaczony na 2020 rok.

13 13 Departament Zarządzania Funduszami i Projektami Unijnymi HAŁAS Dyrektywa 2002/49/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 25 czerwca 2002 r. odnosząca się do oceny i zarządzania poziomem hałasu w środowisku. Zapis art. 8 -ust. 1 - państwa członkowskie zapewnią sporządzenie przez właściwe władze w terminie do dnia 18 lipca 2008 r., planów działań dla potrzeb zarządzania problemami hałasu i skutkami hałasu oraz w miarę potrzeby, zmniejszenia hałasu na obszarach ich właściwości…., - ust. 2 - państwa członkowskie zapewnią sporządzenie przez właściwe władze w terminie do dnia 18 lipca 2013 r., planów działań odnoszących się szczególnie do priorytetów wynikających z przekroczenia odnośnej wartości granicznej lub z innych kryteriów, przyjętych przez Państwa Członkowskie dla aglomeracji, głównych dróg i głównych linii kolejowych na swym terytorium.

14 14 Departament Zarządzania Funduszami i Projektami Unijnymi BIORÓŻNORODNOŚĆ Najważniejszymi instrumentami prawnymi służącymi ochronie przyrody i bioróżnorodności w Unii Europejskiej są: dyrektywa ptasia oraz dyrektywa siedliskowa. Oprócz tego Unia Europejska przyjęła regulacje w zakresie handlu gatunkami dzikiej fauny i flory, realizując w ten sposób swoje zobowiązania międzynarodowe.

15 15 Departament Zarządzania Funduszami i Projektami Unijnymi DYREKTYWA PTASIA Dyrektywa Parlamentu i Rady 2009/14/WE z dnia 30 listopada 2009 r. w sprawie Ochrony dzikiego ptactwa (wersja ujednolicona) - (dyrektywa ptasia). Państwa członkowskie są zobowiązane do wyznaczenia obszarów szczególnej ochrony ptaków - OSO (ang. SPA - Special Protection Area). Na obszarach tych państwa członkowskie muszą zapewnić wszelkie środki w celu uniknięcia powstawania zanieczyszczenia lub pogorszenia warunków naturalnych siedlisk lub jakichkolwiek zakłóceń wpływających na ptactwo.

16 16 Departament Zarządzania Funduszami i Projektami Unijnymi DYREKTYWA SIEDLISKOWA Dyrektywa Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory (dyrektywa siedliskowa) W przepisach dyrektywy siedliskowej można wyróżnić dwa zasadnicze filary: ochrona siedlisk przyrodniczych i siedlisk gatunków oraz ochrona gatunków.

17 17 Departament Zarządzania Funduszami i Projektami Unijnymi OCHRONA SIEDLISK Przepisy pierwszego z powyższych filarów przewidują utworzenie europejskiej sieci ekologicznej specjalnych obszarów ochrony - NATURA 2000. Oprócz obszarów szczególnej ochrony ptaków – OSO, wyznaczonych na podstawie dyrektywy ptasiej, sieć NATURA 2000 obejmuje specjalne obszary ochrony -SOO (ang. SAC - Special Areas of Conservation), wyznaczone w oparciu o wymienione w załącznikach do dyrektywy siedliskowej typy siedlisk przyrodniczych (załącznik I) oraz gatunki roślin i zwierząt (załącznik II), będące przedmiotem zainteresowania Wspólnoty.

18 18 Departament Zarządzania Funduszami i Projektami Unijnymi Celem utrzymywania sieci Natura 2000 jest umożliwienie zachowania typów siedlisk przyrodniczych i siedlisk gatunków we właściwym stanie ochrony w ich naturalnym zasięgu lub, w stosownych przypadkach, ich odtworzenia. Państwa członkowskie są zobowiązane do przyjęcia wszelkich niezbędnych środków w celu zapewnienia ochrony obszarów NATURA 2000, w tym odpowiednich planów zagospodarowania przestrzennego. Mają również obowiązek podejmowania odpowiednich działań w celu uniknięcia pogorszenia stanu siedlisk przyrodniczych i siedlisk gatunków, jak również w celu uniknięcia niepokojenia gatunków na specjalnych obszarach ochrony. Natomiast poza tymi obszarami, zadaniem państw członkowskich jest promowanie takiego sposobu zagospodarowania terenów, który pozwoli zachować ekologiczną spójność sieci NATURA 2000. Dotyczy to przede wszystkim uwzględnienia elementów krajobrazu, które są istotne dla migracji, rozprzestrzeniania i wymiany genetycznej dzikich gatunków. Dyrektywa ustanawia także specjalną procedurę oceny planów i przedsięwzięć mogących mieć wpływ na obszary ochrony. Przed wydaniem zgody na realizację każdego takiego planu lub przedsięwzięcia, właściwy organ państwa członkowskiego musi ocenić wpływ danego planu lub przedsięwzięcia na obszar ochrony, z punktu widzenia celów ochrony oraz z uwzględnieniem skumulowanego wpływu innych planów lub przedsięwzięć.

19 19 Departament Zarządzania Funduszami i Projektami Unijnymi OCHRONA GATUNKÓW Podobnie jak dyrektywa ptasia, dyrektywa siedliskowa wprowadza zasady ochrony gatunków, które obejmują m. in: system ścisłej ochrony wybranych gatunków zwierząt i roślin, wymienionych w załączniku IV, system ochrony częściowej wybranych gatunków zwierząt i roślin, wymienionych w załączniku V, zakaz stosowania określonych metod chwytania i zabijania oraz środków transportu w odniesieniu do określonych gatunków zwierząt (załącznik VI), system stosowania odstępstw od zasad ochrony gatunkowej.

20 20 Departament Zarządzania Funduszami i Projektami Unijnymi DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ