1 PAUTAS LEGAIS DE ACTUACIÓN NÉSTOR VALCÁRCEL TEIJEIRO C.F.R. PONTEVEDRA SANXENXO, NOVEMBRO DE 2011.

1 1 PAUTAS LEGAIS DE ACTUACIÓN NÉSTOR VALCÁRCEL TEIJEIRO ...
Author: Juan Carlos Jiménez Valenzuela
0 downloads 0 Views

1 1 PAUTAS LEGAIS DE ACTUACIÓN NÉSTOR VALCÁRCEL TEIJEIRO C.F.R. PONTEVEDRA SANXENXO, NOVEMBRO DE 2011

2 2 LEY 4/2011, CONVIVENCIA E PARTICIPACIÓN COMUNIDADE zSerán obxecto de corrección disciplinaria as condutas contrarias á convivencia realizadas por alumnos dentro do recinto escolar ou durante o desenvolvemento de actividades complementarias e extraescolares, así como durante a prestación dos servizos de comedor e transporte escolar.

3 3 INCUMPRIMENTO DAS NORMAS DE CONVIVENCIA zAsí mesmo, poderán corrixirse disciplinariamente as condutas do alumnado que, aínda que realizadas fóra do recinto escolar, estean motivadas ou directamente relacionadas coa vida escolar e afecten aos seus compañeiros ou compañeiras ou a outros membros da comunidade educativa e, en particular, as actuacións que constitúan acoso escolar consonte o establecido polo artigo 28.

4 4 INCUMPRIMENTO DAS NORMAS DE CONVIVENCIA zAs posibles condutas contrarias ás normas de convivencia realizadas mediante o uso de medios electrónicos, telemáticos ou tecnolóxicos que teñan conexión coa actividade escolar considéranse incluídas no ámbito de aplicación desta lei.

5 5 RESPONSABILIDADE E REPARACIÓN DE DANOS zO alumnado está obrigado a reparar os danos que cause, individual ou colectivamente, de forma intencionada ou por neglixencia, ás instalacións e aos materiais dos centros docentes, incluídos os equipos informáticos e o software, e aos bens doutros membros da comunidade educativa, ou a facerse cargo do custo económico da súa reparación.

6 6 RESPONSABILIDADE E REPARACIÓN DE DANOS zAsí mesmo, están obrigados a restituír o subtraído ou, se non fose posible, a indemnizar o seu valor. zAs nais e pais ou titores serán responsables civís nos termos previstos pola lexislación vixente.

7 7 RESPONSABILIDADE E REPARACIÓN DE DANOS zCando se incorra en condutas tipificadas como agresión física ou moral, deberase reparar o dano moral causado mediante a presentación de escusas e o recoñecemento da responsabilidade dos actos, ben en público ou en privado, segundo corresponda pola natureza dos feitos e de acordo co que, de ser o caso, determine a resolución que impoña a corrección da conduta.

8 8 RESPONSABILIDADE E REPARACIÓN DE DANOS zO réxime de responsabilidade e reparación de danos establecido neste artigo zé compatible coas correccións disciplinarias que, de ser o caso, correspondan.

9 9 CLASES DE CONDUTAS CONTRARIAS Á CONVIVENCIA zAs condutas contrarias á convivencia nos centros docentes clasifícanse en zcondutas gravemente prexudiciais para a convivencia e zcondutas leves contrarias á convivencia, zde acordo co establecido na sección 1ª do capítulo II da Lei.

10 10 CLASES DE CONDUTAS CONTRARIAS Á CONVIVENCIA zCando calquera membro da comunidade educativa entenda que os feitos poden ser constitutivos de delito ou falta, deberá comunicarllo á dirección do centro educativo para a súa remisión á Administración educativa e ao Ministerio Fiscal, sen prexuízo de tomar as medidas cautelares oportunas.

11 11 CONDUTAS GRAVEMENTE PREXUDICIAIS PARA A CONVIVENCIA zConsidéranse condutas gravemente prexudiciais para a convivencia nos centros docentes: za) As agresións físicas ou morais, as inxurias e as ofensas graves contra os demais membros da comunidade educativa.

12 12 CONDUTAS GRAVEMENTE PREXUDICIAIS PARA A CONVIVENCIA zb) Os actos de discriminación grave por razón de nacemento, raza, sexo, orientación sexual, capacidade económica, nivel social, conviccións políticas, morais ou relixiosas, discapacidades físicas, sensoriais ou psíquicas, ou calquera outra condición ou circunstancia persoal ou social.

13 13 CONDUTAS GRAVEMENTE PREXUDICIAIS PARA A CONVIVENCIA zc) Os actos individuais ou colectivos de desafío á autoridade do profesorado e ao persoal de administración e de servizos que constitúan unha indisciplina grave. zd) A gravación, a manipulación e a difusión por calquera medio de imaxes ou informacións que atenten contra o dereito á honra, a dignidade da persoa, a intimidade persoal e familiar e a propia imaxe dos demais membros da comunidade educativa.

14 14 CONDUTAS GRAVEMENTE PREXUDICIAIS PARA A CONVIVENCIA ze) As actuacións que constitúan acoso escolar consonte ao establecido polo artigo 28 desta lei. zf) A suplantación de personalidade en actos da vida docente e a falsificación ou subtracción de documentos académicos.

15 15 CONDUTAS GRAVEMENTE PREXUDICIAIS PARA A CONVIVENCIA zg) Os danos graves causados de forma intencionada ou por neglixencia grave ás instalacións e aos materiais dos centros docentes, incluídos os equipos informáticos e o software, ou aos bens doutros membros da comunidade educativa ou de terceiros, así como a súa subtracción.

16 16 CONDUTAS GRAVEMENTE PREXUDICIAIS PARA A CONVIVENCIA zh) Os actos inxustificados que perturben gravemente o normal desenvolvemento das actividades do centro, incluídas as de carácter complementario e extraescolar. zi) As actuacións gravemente prexudiciais para a saúde e a integridade persoal dos membros da comunidade educativa do centro, ou a incitación ás mesmas.

17 17 CONDUTAS GRAVEMENTE PREXUDICIAIS PARA A CONVIVENCIA zj) Portar calquera obxecto, substancia ou producto gravemente perigoso para a saúde ou a integridade persoal do alumno ou dos demais membros da comunidade educativa. zEn todo caso, reputarase indisciplina grave a resistencia ou negativa a entregar os obxectos a que se refire o apartado terceiro do artigo 11 desta lei cando se é requirido para iso polo profesor.

18 18 CONDUTAS GRAVEMENTE PREXUDICIAIS PARA A CONVIVENCIA zk) A reiteración, nun mesmo curso escolar, de condutas leves contrarias á convivencia. zl) O incumprimento das sancións impostas.

19 19 CONDUTAS LEVES CONTRARIAS Á CONVIVENCIA zConsidéranse condutas leves contrarias á convivencia: za) As condutas tipificadas como agresión, inxuria ou ofensa na alínea a), os actos de discriminación da alínea b), os actos de indisciplina da alínea c), os danos da alínea g), os actos inxustificados da alínea h) e as actuacións prexudiciais descritas na alínea i) do artigo 16 anterior que non alcancen a gravidade requirida no devandito precepto.

20 20 CONDUTAS LEVES CONTRARIAS Á CONVIVENCIA zb) Portar calquera obxecto, substancia ou produto expresamente prohibido polas normas do centro perigoso para a saúde ou a integridade persoal do alumnado ou dos demais membros da comunidade educativa ou que perturbe o normal desenvolvemento das actividades docentes, complementarias ou extraescolares, cando non constitúa conduta gravemente prexudicial para a convivencia de acordo coa alínea j) do artigo anterior.

21 21 CONDUTAS LEVES CONTRARIAS Á CONVIVENCIA zc) A inasistencia inxustificada a clase e as faltas reiteradas de puntualidade, nos termos establecidos polas normas de convivencia de cada centro docente. zd) A reiterada asistencia ao centro sen o material e equipamento preciso para participar activamente no desenvolvemento das clases. ze) As demais condutas que se tipifiquen como tales nas normas de convivencia de cada centro docente.

22 22 PRESCRICIÓN DAS CONDUTAS CONTRARIAS Á CONVIVENCIA zAs condutas gravemente prexudiciais para a convivencia nos centros docentes tipificadas nesta sección prescriben aos catro meses da súa comisión e as condutas leves contrarias á convivencia ao mes.

23 23 PRESCRICIÓN DAS CONDUTAS CONTRARIAS Á CONVIVENCIA zO prazo de prescrición comezará a contarse desde o día en que a conduta se levo a cabo, salvo cando se trate dunha conduta continuada, caso no que o prazo de prescrición non se empezará a computar mentres aquela non cese.

24 24 PRESCRICIÓN DAS CONDUTAS CONTRARIAS Á CONVIVENCIA zNo caso das condutas gravemente prexudiciais para a convivencia, interromperá a prescrición a iniciación, con coñecemento do interesado ou da interesada, do procedemento para a corrección da conduta, e continuarase o cómputo do prazo de prescrición para o caso de producirse a caducidade do procedemento.

25 25 PRESCRICIÓN DAS MEDIDAS CORRECTORAS zAs medidas correctoras das condutas gravemente prexudiciais para a convivencia nos centros docentes previstas nesta sección prescriben ao ano da firmeza en vía administrativa da resolución que as impón. zAs medidas correctoras das condutas leves contrarias á convivencia prescriben aos catro meses da súa imposición.

26 26 OJO: REAL DECRETO 732/1995 zArt. 49.2. Las conductas contrarias a las normas de convivencia en el centro prescribirán en el plazo de un mes, contado a partir de la fecha de su comisión. zLas correcciones impuestas como consecuencia de estas conductas prescribirán a la finalización del curso escolar.

27 27 PRINCIPIOS XERAIS DAS MEDIDAS CORRECTORAS zAs correccións que se apliquen polo incumprimento das normas de convivencia terán un carácter educativo e recuperador, garantirán o respecto dos dereitos do resto dos alumnos e procurarán a mellora da convivencia no centro docente.

28 28 PRINCIPIOS XERAIS DAS MEDIDAS CORRECTORAS zEn todo caso, na corrección das condutas contrarias á convivencia aplicaranse os seguintes principios: za) Ningún alumno ou alumna poderá ser privado do exercicio do seu dereito á educación, nin no caso da educación obrigatoria, do seu dereito á escolaridade.

29 29 PRINCIPIOS XERAIS DAS MEDIDAS CORRECTORAS zPara estes efectos, non se entenderá como privación do dereito á educación a imposición das correccións previstas nesta sección que supoñen a suspensión da asistencia ás clases ou o cambio de centro.

30 30 PRINCIPIOS XERAIS DAS MEDIDAS CORRECTORAS zb) Non se poderán impor correccións contrarias á integridade física e á dignidade persoal do alumnado. zc) A imposición das correccións previstas nesta sección respectará a proporcionalidade coa conduta do alumno e deberá contribuír á mellora do seu proceso educativo.

31 31 PRINCIPIOS XERAIS DAS MEDIDAS CORRECTORAS zd) Terase en conta a idade do alumnado e as demais circunstancias persoais, familiares e sociais. zPara estes efectos, poderase solicitar os informes que se consideren necesarios sobre as mencionadas circunstancias e recomendar, de ser o caso, ás nais e pais ou ás titoras ou titores ou ás autoridades públicas competentes a adopción das medidas necesarias.

32 32 PROGRAMAS E ACTUACIÓNS COMPLEMENTARIAS ÁS MEDIDAS CORRECTORAS zComo complemento das medidas correctoras previstas nesta sección, o departamento de orientación de cada centro docente elaborará e desenvolverá un programa de habilidades sociais dirixido ao alumnado que incorra reiteradamente en condutas disruptivas, coa finalidade de mellorar a súa integración no centro docente.

33 33 PROGRAMAS E ACTUACIÓNS COMPLEMENTARIAS ÁS MEDIDAS CORRECTORAS zAsí mesmo, elaborará e desenvolverá un programa de habilidades sociais para aqueles alumnos que, como consecuencia da imposición das medidas correctoras previstas nesta sección, se vexan temporalmente privados do seu dereito de asistencia ao centro.

34 34 PROGRAMAS E ACTUACIÓNS COMPLEMENTARIAS ÁS MEDIDAS CORRECTORAS zEstes programas aplicaranse en colaboración co profesorado titor e, de ser o caso, os servizos sociais, e procurarán implicar ao resto do profesorado e ás familias para lograr, conxuntamente, o desenvolvemento adecuado do proceso educativo e das accións propostas.

35 35 PROGRAMAS E ACTUACIÓNS COMPLEMENTARIAS ÁS MEDIDAS CORRECTORAS zCrearanse as aulas de convivencia inclusiva, non estables e con vocación de substituír o tempo de expulsión, con apoios e formación específica, que busquen reincorporar o alumnado á súa propia aula no menor tempo posible.

36 36 PROCEDEMENTOS CONCILIADOS DE RESOLUCIÓN DOS CONFLITOS zRegulamentariamente determinarase un procedemento conciliado para a resolución dos conflitos de convivencia. A participación do alumnado ou dos seus representantes legais terá carácter voluntario, por solicitude do alumnado ou dos seus representantes legais, e esixirá o compromiso de cumprimento das accións reparadoras.

37 37 PROCEDEMENTOS CONCILIADOS DE RESOLUCIÓN DOS CONFLITOS zA opción pola conciliación suspende o inicio do procedemento disciplinario de corrección da conduta, que se retomará no caso de que a conciliación sexa infrutuosa. O cumprimento das accións reparadoras dará lugar á finalización do procedemento de corrección da conduta contraria á norma de convivencia.

38 38 PROCEDEMENTOS CONCILIADOS DE RESOLUCIÓN DOS CONFLITOS zNo procedemento, formalizado por escrito, incluirase a intervención dunha persoa instrutora e dunha persoa mediadora. zO procedemento formalizado será o que determine o centro, coa aprobación do consello escolar, e que figurará no regulamento de réxime interno.

39 39 GRADUACIÓN DAS MEDIDAS CORRECTORAS zPara a graduación das medidas correctoras previstas nesta sección tomaranse en consideración especialmente os seguintes criterios: za) O recoñecemento espontáneo do carácter incorrecto da conduta e, de ser o caso, o cumprimento igualmente espontáneo da obrigación de reparar os danos producidos nos termos previstos polo artigo 13 desta lei.

40 40 GRADACIÓN DAS MEDIDAS CORRECTORAS zb) A existencia de intencionalidade ou reiteración nas condutas zc) A difusión por calquera medio, incluídos os electrónicos, telemáticos ou tecnolóxicos, da conduta, das súas imaxes ou da ofensa.

41 41 GRADACIÓN DAS MEDIDAS CORRECTORAS zd) A natureza dos prexuízos causados. ze) O carácter especialmente vulnerable da vítima da conduta, se se trata dun alumno ou alumna, por razón da súa idade, de recente incorporación ao centro ou calquera outra circunstancia.

42 42 MEDIDAS CORRECTORAS DAS CONDUTAS GRAVEMENTE PREXUDICIAIS zAs condutas gravemente prexudiciais para a convivencia nos centros docentes poden ser corrixidas coas seguintes medidas: za) Realización, dentro ou fóra do horario lectivo, de tarefas que contribúan á mellora e ao desenvolvemento das actividades do centro.

43 43 MEDIDAS CORRECTORAS DAS CONDUTAS GRAVEMENTE PREXUDICIAIS zb) Suspensión do dereito a participar nas actividades extraescolares ou complementarias do centro por un período de entre dúas semanas e un mes. zc) Cambio de grupo.

44 44 MEDIDAS CORRECTORAS DAS CONDUTAS GRAVEMENTE PREXUDICIAIS zd) Suspensión do dereito de asistencia a determinadas clases por un período de entre catro días lectivos e dúas semanas. zDurante o tempo que dure a suspensión, o alumno deberá realizar os deberes ou traballos que se determinen para evitar a interrupción no proceso formativo.

45 45 MEDIDAS CORRECTORAS DAS CONDUTAS GRAVEMENTE PREXUDICIAIS ze) Suspensión temporal do dereito de asistencia ao centro por un período de entre catro días lectivos e un mes. zDurante o tempo que dure a suspensión, o alumno deberá realizar os deberes ou traballos que se determinen para evitar a interrupción no proceso formativo. zf) Cambio de centro.

46 46 MEDIDAS CORRECTORAS DAS CONDUTAS LEVES zAs condutas leves contrarias á convivencia poden ser corrixidas coas seguintes medidas: za) Amoestación privada ou por escrito. zb) Comparecencia inmediata ante o Xefe de Estudos ou persoa que exerza funcións equivalentes nos centros concertados.

47 47 MEDIDAS CORRECTORAS DAS CONDUTAS LEVES zc) Realización de traballos específicos en horario lectivo. zd) Realización, en horario non lectivo, de tarefas que contribúan á mellora e desenvolvemento das actividades do centro.

48 48 MEDIDAS CORRECTORAS DAS CONDUTAS LEVES ze) Suspensión do dereito a participar nas actividades extraescolares ou complementarias do centro por un período de ata dúas semanas. zf) Cambio de grupo por un período de ata unha semana.

49 49 MEDIDAS CORRECTORAS DAS CONDUTAS LEVES zg) Suspensión do dereito de asistencia a determinadas clases por un período de ata tres días lectivos. zDurante o tempo que dure a suspensión, o alumno deberá realizar os deberes ou traballos que se determinen para evitar a interrupción no proceso formativo.

50 50 MEDIDAS CORRECTORAS DAS CONDUTAS LEVES zh) Suspensión temporal do dereito de asistencia ao centro por un período de ata tres días lectivos. zDurante o tempo que dure a suspensión, o alumno deberá realizar os deberes ou traballos que se determinen para evitar a interrupción no proceso formativo.

51 51 PROCEDEMENTO IMPOSICIÓN DE MEDIDAS CORRECTORAS DE CONDUCTAS GRAVEMENTE PREXUDICIAIS zAs medidas correctoras de condutas gravemente prexudiciais para a convivencia só se poden impor logo da tramitación do procedemento disciplinario regulado neste artigo.

52 52 INCOACIÓN zCorresponde acordar a incoación do procedemento á persoa titular da dirección do centro docente ou titular do centro concertado, por propia iniciativa, por petición motivada do profesor ou titor do alumno ou do Xefe de Estudos ou persoa que exerza funcións equivalentes nos centros concertados, ou logo de denuncia doutros membros da comunidade educativa.

53 53 NOTIFICACIÓN DA INCOACIÓN zA incoación do procedemento notificarase á nai e ao pai ou titor do alumno, ou a este se é maior de idade, con indicación da conduta que o motiva, as correccións que poden corresponder e o nome do profesor que actuará como instrutor. Así mesmo, comunicarase á inspección educativa.

54 54 MEDIDAS PROVISIONAIS zNo propio acordo de incoación ou en calquera momento da tramitación do procedemento, a persoa titular da dirección do centro ou titular do centro concertado pode adoptar motivadamente como medidas provisionais o cambio temporal de grupo do alumno ou a suspensión do dereito de asistencia ao centro ou a determinadas clases ou actividades, por un período non superior a cinco días lectivos. A adopción de medidas provisionais notificarase á nai e ao pai ou titor do alumno, ou a este se é maior de idade.

55 55 TRÁMITE DE AUDIENCIA zFinalizada a instrución do procedemento, o instrutor formulará proposta de resolución e dará audiencia ao alumno e, se é menor de idade, á nai e ao pai ou titor, convocándoos a unha comparecencia en horario lectivo na que poderán acceder a todo o actuado e da cal se levantará acta.

56 56 INCOMPARENCENCIA INXUSTIFICADA zEn caso de incomparecencia inxustificada, o trámite de audiencia terase por realizado para todos os efectos legais, sen prexuízo do previsto no artigo 27 desta lei.

57 57 RESOLUCIÓN MOTIVADA zRealizado o trámite de audiencia, a persoa titular da dirección do centro ditará resolución motivada que se pronunciará sobre a conduta da alumna ou alumno e impoñerá, se é o caso, a correspondente corrección, así como a obriga de reparar os danos producidos nos termos previstos polo artigo 13 desta lei.

58 58 NOTIFICACIÓN RESOLUCIÓN zA resolución notificarase á nai e ao pai ou titor do alumno, ou a este se é maior de idade, nun prazo máximo de dez días lectivos desde que se tivo coñecemento dos feitos que deron lugar á incoación do procedemento, e comunicarase á inspección educativa.

59 59 EXECUCIÓN zA resolución da persoa titular da dirección do centro pon fin á vía administrativa e será inmediatamente executiva.

60 60 REVISIÓN zContra a resolución da persoa titular da dirección do centro cabe instar a revisión ante o Consello Escolar no prazo de dez días lectivos nos termos previstos na alínea f) do artigo 127 da Lei orgánica 2/2006, do 3 de maio, de educación.

61 61 COMPETENCIAS CONSELLO ESCOLAR LOE ART. 127.f) z“Coñecer a resolucion de conflitos disciplinarios e velar porque se atenan a normativa vixente. Cando as medidas disciplinarias adoptadas polo director correspondan a condutas do alumnado que prexudiquen gravemente a convivencia do centro, o consello escolar, por instancia de pais ou titores, poderá revisar a decisión adoptada e proponer, de ser o caso, as medidas oportunas.”

62 62 PROCEDEMENTO IMPOSICIÓN DE MEDIDAS CORRECTORAS DE CONDUTAS LEVES zA imposición das medidas correctoras de condutas leves contrarias á convivencia levaraa a cabo: za) O profesorado da alumna ou alumno, oído este e dando conta á persoa que ocupe a xefatura de estudos ou persoa que exerza funcións equivalentes nos centros concertados, no caso das medidas previstas nas alíneas a), b) e c) do artigo 22 desta lei.

63 63 TITOR DO ALUMNO zb) A titora ou titor da alumna ou alumno, oído este e dando conta á persoa que ocupe a xefatura de estudos ou persoa que exerza funcións equivalentes nos centros concertados, no caso das medidas previstas nas alíneas a), b), c) e d) do artigo 22 desta lei.

64 64 XEFE DE ESTUDOS zc) A persoa que ocupe a xefatura de estudos ou persoa que exerza funcións equivalentes nos centros concertados, ou a persoa titular da dirección do centro, oídos a alumna ou alumno e a súa profesora ou profesor ou titora ou titor, no caso das medidas previstas nas alíneas a), c), d), e) e f) do artigo 22 desta lei.

65 65 TITULAR DA DIRECCIÓN zd) A persoa titular da dirección do centro, oídos a alumna ou alumno e a súa profesora ou profesor ou titora ou titor, no caso das medidas previstas nas alíneas g) e h) do artigo 22 desta lei. A imposición destas medidas correctoras comunicarase á nai ou pai ou á titora ou titor da alumna ou alumno antes de que estas se fagan efectivas, así como ao Observatorio da Convivencia Escolar do centro.

66 66 RESOLUCIÓNS EXECUTIVAS zAs resolucións que impón as medidas correctoras ás que se refire este artigo poñen fin á vía administrativa e son inmediatamente executivas.

67 67 RESPONSABILIDADE DAS NAIS E PAIS OU TITORES zAs audiencias e comparecencias das nais e pais ou das titoras ou titores do alumnado menor de idade nos procedementos disciplinarios regulados nesta sección son obrigatorias para eles, e a súa desatención reiterada e inxustificada será comunicada ás autoridades competentes para os efectos da súa posible consideración como incumprimento dos deberes inherentes á patria potestade ou á tutela.

68 68 PREVENCIÓN E TRATAMENTO DAS SITUACIÓNS DE ACOSO ESCOLAR zPara os efectos desta lei, considérase acoso escolar calquera forma de vexación ou malos tratos continuados no tempo dun alumno ou alumna por outro ou outra ou outros, xa sexa de carácter verbal, físico ou psicolóxico, incluído o illamento ou baleiro social, con independencia do lugar onde se produza. Terán a mesma consideración as condutas realizadas a través de medios electrónicos, telemáticos ou tecnolóxicos que teñan causa nunha relación que xurda no ámbito escolar.

69 69 PROTECCIÓN INTEGRAL DAS VÍTIMAS zA dirección dos centros docentes e os titulares dos centros concertados e dos centros privados, así como a Administración educativa, adoptarán as medidas precisas para garantir ao alumnado vítima de situacións de acoso escolar a protección integral da súa integridade e dignidade persoais e do seu dereito á educación, debendo primar sempre o interese da vítima sobre calquera outra consideración no tratamento destas situacións.

70 70 PROTECCIÓN INTEGRAL DAS VÍTIMAS zA protección da vítima garantirase mediante medidas cautelares que impidan a ameaza, o control ou o contacto entre vítima e causantes da situación de acoso. Arbitraranse medidas para o seguimento dos causantes da situación de acoso que impidan a continuación de eventuais condutas acosadoras.

71 71 MEDIDAS PARA A PREVENCIÓN, DETECCIÓN E TRATAMENTO zO Goberno galego, a través dos departamentos competentes en materia educativa e benestar, elaborará un protocolo xeral de prevención, detección e tratamento do acoso escolar, coa dotación orzamentaria necesaria para a súa implantación. Recollerase de xeito explícito a integración da perspectiva de xénero para poder previr eficazmente situacións de acoso das nenas e mozas.

72 72 MEDIDAS PARA A PREVENCIÓN, DETECCIÓN E TRATAMENTO zO plan de convivencia de cada centro docente incluirá un protocolo para a prevención, detección e tratamento das situacións de acoso escolar, que incorporará, como mínimo, as seguintes previsións:

73 73 MEDIDAS PARA A PREVENCIÓN, DETECCIÓN E TRATAMENTO za) Realización de campañas de sensibilización do profesorado, das nais e pais ou das titoras ou titores e do alumnado contra o acoso escolar, que axuden a previlo e preparen a todos os membros da comunidade educativa para detectalo e reaccionar fronte a el.

74 74 MEDIDAS PARA A PREVENCIÓN, DETECCIÓN E TRATAMENTO zb) Establecemento de canles específicas que faciliten a exteriorización polas vítimas das situacións de acoso escolar.

75 75 MEDIDAS PARA A PREVENCIÓN, DETECCIÓN E TRATAMENTO zc) Determinación das medidas que se deben adoptar no caso de detección dunha situación de acoso escolar para pór fin á mesma, sen prexuízo das correccións disciplinarias que correspondan.

76 76 MEDIDAS PARA A PREVENCIÓN, DETECCIÓN E TRATAMENTO zEn todo caso, preverase a designación pola persoa titular da dirección do centro ou titular do centro concertado dunha persoa responsable da atención á vítima entre o persoal do propio centro docente, procurando, cando sexa posible, que a designación recaia sobre unha persoa coa que a vítima garde unha relación de confianza ou proximidade.

77 77 MEDIDAS PARA A PREVENCIÓN, DETECCIÓN E TRATAMENTO zNos supostos menos graves de situación de acoso, favorecemento da mediación realizada por alumnado do centro educativo que obtivese formación e cualificación para a intervención nestas situacións.

78 78 MEDIDAS PARA A PREVENCIÓN, DETECCIÓN E TRATAMENTO zCando por razón das circunstancias ou da gravidade da situación de acoso se faga preciso, poderase prever a intervención de persoas mediadoras alleas ao persoal do centro, que serán designadas pola Administración educativa.

79 79 MEDIDAS PARA A PREVENCIÓN, DETECCIÓN E TRATAMENTO zAs situacións de acoso escolar que se detecten serán comunicadas á inspección educativa, xunto coas medidas que se adopten para poñer fin a elas.

80 80 MEDIDAS PARA A PREVENCIÓN, DETECCIÓN E TRATAMENTO zNo caso de condutas de especial gravidade, informarase da situación e das medidas aos servizos sociais do correspondente concello, aos servizos especializados do departamento competente en materia de benestar e, se é o caso, á Fiscalía de Menores para facilitar as medidas que lles corresponda adoptar nos seus respectivos ámbitos competenciais.

81 81 MEDIDAS PARA A PREVENCIÓN, DETECCIÓN E TRATAMENTO zO departamento competente en materia educativa, en coordinación cos restantes departamentos da Xunta de Galicia, poñerá en marcha campañas de información e sensibilización para incentivar a cultura da paz e previr o acoso escolar. Igualmente a Xunta de Galicia velará para que nos medios de comunicación de Galicia se ofreza un tratamento axeitado das noticias sobre acoso escolar.

82 82 PROCEDEMENTOS DE CONSULTA E PARTICIPACIÓN DIRECTA NO ENSINO zPara facer efectiva a corresponsabilidade entre o profesorado e as familias na educación dos seus fillos e fillas e garantir a colaboración efectiva entre a familia e a escola, a Administración educativa poderá establecer procedementos de consulta e participación directa das familias. zEstes procedementos poderán estenderse a outros membros da comunidade educativa.

83 83 PROCEDEMENTOS DE CONSULTA E PARTICIPACIÓN DIRECTA NO ENSINO zOs procedementos previstos neste artigo terán como finalidade solicitar as preferencias individuais ou colectivas das nais e pais ou das titoras ou titores do alumnado, do propio alumnado se é maior de idade e, de ser o caso, doutros membros da comunidade educativa sobre aspectos determinados da programación xeral do ensino.

84 84 PROCEDEMENTOS DE CONSULTA E PARTICIPACIÓN DIRECTA NO ENSINO zEn ningún caso poderán ser obxecto de consulta os aspectos da programación xeral do ensino regulados directamente por normas con rango de lei ou que deban ser regulados pola lei por disposición constitucional.

85 85 PRINCIPIOS E GARANTÍAS DO PROCEDEMENTO zOs procedementos de consulta e participación directa convocaranse por orde da persoa titular da consellería competente en materia de Educación antes do inicio do curso escolar no que os resultados dos mesmos se terán en conta para a adopción das correspondentes decisións no ensino por parte da Administración educativa.

86 86 PRINCIPIOS E GARANTÍAS DO PROCEDEMENTO zA orde de convocatoria deberá publicarse no “Diario Oficial de Galicia” cunha antelación mínima de quince días con respecto á iniciación do procedemento e establecerá, como mínimo: za) O carácter meramente orientativo ou o grao de vinculación que para a Administración educativa e os centros docentes terán os resultados do procedemento.

87 87 PRINCIPIOS E GARANTÍAS DO PROCEDEMENTO zb) As garantías que procedan de acordo coa finalidade e o carácter do procedemento para asegurar a protección dos datos de carácter persoal dos participantes, a autenticidade das opinións individuais emitidas e dos resultados globais, e a neutralidade da Administración educativa e dos centros docentes na adopción de decisións derivadas do procedemento.

88 88 PRINCIPIOS E GARANTÍAS DO PROCEDEMENTO zc) O prazo de duración do procedemento, que non poderá ser inferior a un día natural nin superior ao período de matrícula que se estableza nas normas de admisión nos centros docentes.

89 89 PRINCIPIOS E GARANTÍAS DO PROCEDEMENTO zOs procedementos de consulta e participación directa poderán realizarse mediante a utilización de medios electrónicos, ben nos propios centros docentes, ben telematicamente, respectando as garantías establecidas na lexislación sobre acceso electrónico da cidadanía aos servizos públicos e na de protección de datos.

90 90 ACCESO DAS NAIS E PAIS OU TITORES AO PROFESORADO E AOS EQUIPOS DIRECTIVOS DOS CENTROS DOCENTES zAs disposicións que regulen a distribución do horario semanal individual do profesorado garantirán a dispoñibilidade deste, teña ou non a condición de titor, para a atención ás nais e pais ou ás titoras ou titores do alumnado.

91 91 ACCESO DAS NAIS E PAIS OU TITORES AO PROFESORADO E AOS EQUIPOS DIRECTIVOS DOS CENTROS DOCENTES zGarantirase igualmente a dispoñibilidade dos membros dos equipos directivos dos centros docentes para a atención ás nais e pais ou ás titoras ou titores do alumnado.

92 92 ACCESO DAS NAIS E PAIS OU TITORES AO PROFESORADO E AOS EQUIPOS DIRECTIVOS DOS CENTROS DOCENTES zAo dar cumprimento ao previsto neste artigo, coidarase de xeito especial que as horas de atención ás nais e pais ou ás titoras ou titores sexan razoablemente compatibles, dentro do horario do centro, coas obrigas laborais e familiares destes.

93 93 MEDIOS ELECTRÓNICOS DE COMUNICACIÓN zA Administración educativa fomentará a xeneralización nos centros docentes da utilización de medios electrónicos de comunicación coas nais e pais ou coas titoras ou titores do alumnado, co obxecto de axilizar a comunicación con estes e facilitarlles así o exercicio dos dereitos e o cumprimento dos deberes que lles corresponden en relación coa educación dos seus fillos ou fillas ou pupilos ou pupilas.

94 94 MEDIDAS COMPLEMENTARIAS zAs disposicións regulamentarias que desenvolven o réxime dos membros dos equipos directivos dos centros docentes garantirán a adecuación daquel ás funcións, tarefas e responsabilidades que para aqueles derivan da aplicación da presente lei.

95 95 MEDIDAS COMPLEMENTARIAS zOs plans de formación do profesorado incluirán accións especificamente dirixidas a preparar a este para o exercicio das facultades e o cumprimento dos deberes que, en relación coa convivencia escolar, lle corresponden de acordo con esta lei.

96 96 PROCEDEMENTOS DISCIPLINARIOS EN TRAMITACIÓN zOs procedementos disciplinarios que se atopen en tramitación no momento de entrada en vigor desta lei continuarán tramitándose conforme a normativa aplicable con anterioridade á mesma.

97 97 NORMATIVA REGULAMENTARIA DE DESENVOLVEMENTO zMentres non entren en vigor as disposicións regulamentarias de desenvolvemento desta lei, seguirá sendo aplicable en materia de convivencia nos centros docentes o Real decreto 732/1995, do 5 de maio, sobre dereitos e deberes do alumnado e normas de convivencia, no que non resulte incompatible con esta lei.

98 98 NORMATIVA REGULAMENTARIA DE DESENVOLVEMENTO zEn todo caso, zos prazos e zo procedemento de corrección das condutas contrarias á convivencia zadaptaranse ao previsto nesta lei.

99 99 REPASAREMOS zVista xa o procedemento de corrección dos incumprimentos das normas de convivencia zPautas legais de actuación no Plan Integral De Mellora Da Convivencia Escolar: zO Plan de Convivencia do Centro zExemplos de procedementos de conciliación e mediación e de pautas de actuación perante a violencia escolar noutras CC.AA.

100 100 PLAN INTEGRAL DE MELLORA DA CONVIVENCIA ESCOLAR http://www.edu.xunta.es/convivencia/

101 101 PLAN DE CONVIVENCIA DO CENTRO zPlan de Convivencia de cada centro educativo debe propiciar cambios positivos znos modelos de organización escolar, znos currículos, zno profesorado, zna formación permanente do mesmo, zno alumnado, znas relacións coas familias; zé dicir, no contexto xeral dos centros escolares.

102 102 OBXECTIVO FINAL zO obxectivo final é a mellora da convivencia en cada centro e en cada comunidade educativa zcomo resultado da análise, da reflexión e do acordo; ztendo en conta sempre que o primeiro Plan de Convivencia que elabora o centro zé a pedra angular sobre a que se irán apoiando os sucesivos plans de mellora da convivencia.

103 103 FASES DO TRABALLO zConstitución do Observatorio da Convivencia Escolar no centro. zEn cada centro educativo deberá constituírse zo Observatorio da Convivencia Escolar zsegundo o Decreto que regula a súa creación e funcionamento. zANEXO I DO PLAN DE CONVIVENCIA DO CENTRO

104 104 O OBSERVATORIO zUn órgano colexiado zpara reflexionar e investigar en relación co estado da convivencia no centro ze deseñar estratexias que se deberán adoptar zpara o fomento da cultura de paz e zpara mellorar o clima da convivencia escolar

105 105 COMPOSICIÓN 1 zO director ou directora do centro, que presidirá. zO xefe ou xefa de estudos. zDe un a catro representantes do profesorado, incluída a persoa responsable da mediación escolar. zO orientador/a do centro zUnha persoa representante do alumnado. zUnha persoa representante das familias.

106 106 COMPOSICIÓN 2 zA persoa encargada dos programas de coeducación. zUnha persoa representante do persoal non docente. zTitores/as relacionados co tema a tratar en cada sesión. zProfesionais do concello (Educación, Sanidade, Servizos Sociais...) implicados na mellora da convivencia.

107 107 FUNCIÓNS zDinamizar o plan de convivencia do centro. zElaborar un informe anual da análise da convivencia. zInformar trimestralmente ao Consello Escolar. zCoordinar as actuacións conxuntas dos ámbitos implicados relacionados coa mellora do clima de convivencia zPropoñerlle á Administración educativa as medidas oportunas para a mellora da convivencia.

108 108 AVALIACIÓN INICIAL zCada centro debe analizar cal é a súa situación no momento de iniciar a súa elaboración. zÉ necesario reflexionar en profundidade sobre aspectos básicos de avaliación inicial relacionados coa convivencia e coas actuacións, máis ou menos sistematizadas, que se puideron levar a cabo con anterioridade. zANEXO II PLAN DE CONVIVENCIA DO CENTRO

109 109 ASPECTOS BÁSICOS 1 zO punto de partida debería ser a clarificación de conceptos, de tal xeito que se eviten confusións provocadas polo uso dun mesmo termo sen que realmente para todos e todas signifique o mesmo. zEste enfoque necesita da implicación de toda a comunidade educativa, de xeito cooperativo, estruturado e organizado desde o Observatorio da Convivencia Escolar do Centro.

110 110 ASPECTOS BÁSICOS 2 zO seguinte paso podería basearse na análise das actuacións desenvoltas ata o momento: zactuacións individuais, puntuais, do equipo directivo, dos equipos de ciclo, do departamento de orientación, da comisión de coordinación pedagóxica, da comisión de convivencia, aquelas realizadas en colaboración con outras entidades, etc.

111 111 ASPECTOS BÁSICOS 3 zTras esta reflexión poderase concluír zcal foi o nivel de éxito das actuacións levadas a cabo e ata que punto significaron melloras na convivencia escolar; zisto vai permitir: za sistematización do que funciona ben, do que podería funcionar mellor, za substitución daquelas medidas que non funcionaron e za busca de novas actuacións non contempladas ata o momento.

112 112 AVALIACIÓN DE NECESIDADES zNa avaliación de necesidades recóllese información dos distintos puntos de vista da comunidade educativa, tendo en conta as máis amplas e variadas fontes de información e facendo unha triangulación metodolóxica que integre: zTécnicas de cuestionario semellante para aplicar a profesorado, familias, alumnado e persoal non docente, o que permitirá comparar as distintas visións sobre a convivencia.

113 113 AVALIACIÓN DE NECESIDADES zTécnicas cualitativas, como entrevistas, escalas de observación, paneis de profesionais ou expertos do contorno do centro educativo. zAnálise de documentos: actas de claustros e de consellos escolares, análise de partes de clase e expedientes disciplinarios.

114 114 AVALIACIÓN DE NECESIDADES zNos instrumentos de avaliación contemplaranse ítems sobre as necesidades pero tamén posibles causas, implicacións na vida escolar e alternativas para mellorar a convivencia nos centros educativos e no seu contorno. zEn consecuencia, partirase da previa avaliación de necesidades para atopar os puntos febles e fortes da convivencia no centro e organizar o traballo. zANEXO III PLAN DE CONVIVENCIA DO CENTRO

115 115 O PLAN DE CONVIVENCIA zSatisfacer as necesidades prioritarias detectadas será o obxectivo principal do Plan de Convivencia. zAo Observatorio da Convivencia Escolar no centro corresponderalle a síntese desta información e a configuración da estrutura do Plan de Convivencia para dar resposta ás necesidades. zANEXO VII PLAN DE CONVIVENCIA DO CENTRO

116 116 ELABORACIÓN DO PLAN zDespois da xustificación e avaliación inicial deberanse ordenar os obxectivos en función da súa prioridade: zhaberá que clarificar por onde se vai empezar e que se vai abordar inicialmente. zDébese ter presente que o plan é un proxecto en continua expansión e revisión

117 117 ELABORACIÓN DO PLAN zDebe terse presente que non é o mesmo empezar de cero ca levar xa tempo traballando a convivencia e os valores cívicos e democráticos; zdo mesmo xeito, non é o mesmo o plan para un centro de educación infantil e primaria que para un instituto de educación secundaria.

118 118 ELABORACIÓN DO PLAN zComo todo proxecto encamiñado á acción, zunha vez formulados os obxectivos que se espera acadar, zproporanse as actuacións, zos responsables, za temporalización, zos destinatarios, zos indicadores de logro, etc.

119 119 ALGUNHAS POSIBILIDADES DE TRABALLO 1 zAnálise e clarificación conceptual. zFormación do profesorado na temática: que hai e que se necesita. Vías para satisfacer as necesidades detectadas. zHabilidades comunicativas e de relación: a linguaxe asertiva. zProblemas que existen na comunidade educativa (alumnado-familias-profesorado).

120 120 ALGUNHAS POSIBILIDADES DE TRABALLO 2 zLiñas de colaboración con outras institucións: concello (benestar social, asuntos sociais,), sanidade (centros de saúde, planificación familiar, saúde mental...), xustiza (Tutelar de menores, defensa dos/as menores...), igualdade, ONG... zAnálise das causas e das consecuencias dos problemas detectados, realizando a pertinente ordenación en función das prioridades

121 121 ALGUNHAS POSIBILIDADES DE TRABALLO 3 zAccións ou propostas para mellorar a convivencia desde a perspectiva do alumnado. zAccións ou propostas para mellorar a convivencia desde a perspectiva do profesorado. zAccións ou propostas para mellorar a convivencia desde a perspectiva das familias. zAccións ou propostas para que as aulas e os centros sexan lugares de aprendizaxe e práctica da convivencia. zAccións ou propostas para mellorar o clima escolar.

122 122 ALGUNHAS POSIBILIDADES DE TRABALLO 4 zElaboración consensuada de normas de convivencia de aula e do centro. zAccións ou propostas para mellorar a convivencia nos distintos espazos do centro (especial atención aos accesos, patios de recreo, zonas de xogo, servizos etc.), así como nos momentos de maior actividade (entradas, saídas, cambios de clase, recreos, etc.). zElaboración de protocolos de notifi cación e actuación diante das distintas alteracións da convivencia (disrupción, violencia de xénero, agresións verbais, acoso escolar...).

123 123 ALGUNHAS POSIBILIDADES DE TRABALLO 5 zVías de sistematización do traballo da convivencia. Revisión e adaptación dos documentos de organización e de xestión. zConstitución de equipos plurais de tratamento e de mediación nos centros, equipos integrados por persoas representantes dos distintos sectores da comunidade: formación, posta en marcha e mantemento do equipo. zMellora da comunicación e coordinación inter e intrasectorial: profesorado, alumando, familias, etc.

124 124 ESTRUTURA 1 zA estrutura do Plan de Convivencia basearase en dar resposta a unha serie de cuestións que inciden de maneira directa ou indirecta na convivencia escolar. zXustificación. zObservatorio da Convivencia do Centro: yComposición yAtribucións yFuncionamento

125 125 ESTRUTURA 2 zContextualización e Avaliación Inicial: yAnálise conceptual yAnálise dos diferentes contextos yAnálise da situación actual e das accións levadas a cabo yDetección de necesidades

126 126 ESTRUTURA 3 zPlan de Actuación: yObxectivos yAccións: alumnado, profesorado, persoal non docente, familias, comunidade... yProtocolos yTemporalización yRecursos: humanos e materiais

127 127 POSTA EN PRÁCTICA zContinuarase coa fase de posta en práctica, na que se intenta implantar zunha nova maneira de traballar a convivencia e a resolución pacífica de conflitos que ten que imbuír do seu espírito a todos os documentos de autonomía pedagóxica, organización e xestión do centro: proxecto educativo, regulamento de réxime interior, plan de acción titorial, programación xeral anual, etc. zANEXO IV PLAN DE CONVIVENCIA DO CENTRO

128 128 SISTEMA PEDAGÓXICO zEn consecuencia, estamos diante dun sistema no que se produce unha estrutura ou trama de interaccións. zParece lóxico, pois, que calquera incorporación a esa trama -e o Plan de Convivencia é unha desas achegas- produza efectos, reaxustes, na totalidade da estrutura. zPolo tanto, faise precisa unha revisión dos diferentes instrumentos, coa finalidade de buscar a complementariedade e evitar a interferencia. zANEXO V PLAN DE CONVIVENCIA DO CENTRO

129 129 O RRI E O PLAN DE CONVIVENCIA 1 zEnténdese o RRI como o documento zque establece a forma democrática de organización que adopta cada centro ztomando como base zos dereitos e obrigas que lle corresponden za cada integrante da comunidade educativa.

130 130 O RRI E O PLAN DE CONVIVENCIA 2 zXa vimos que se concibe o Plan de Convivencia como zun instrumento destinado a facer dos centros educativos un espazo para za aprendizaxe da resolución pacífica dos conflitos e da convivencia democrática. zAmbas expresións entendidas en sentido amplo, non só referidas ao alumnado.

131 131 O RRI E O PLAN DE CONVIVENCIA 3 zEn consecuencia, nos RRI, e referido ao Plan de Convivencia, faranse explícitas actuacións en elementos como os seguintes: za) No bloque dos principios educativos:

132 132 O RRI E O PLAN DE CONVIVENCIA 4 z Cómpre que entre os dereitos do alumnado figuren os referidos a: integridade física, liberdade de conciencia, intimidade, libre expresión e confidencialidade, ser escoitado, participación na elaboración das normas de convivencia, coñecemento das normas de funcionamento e de convivencia, compensación das desigualdades e atención personalizada.

133 133 O RRI E O PLAN DE CONVIVENCIA 5 z Procede que entre os deberes do alumnado figuren aqueles que teñen que ver con: tolerancia e respecto á liberdade, á integridade e á dignidade de toda a comunidade educativa; coa non discriminación; coa implicación na vida do centro; co respecto ás normas democráticas de convivencia; coa asistencia regular á clase; coa cooperación e a solidariedade; coa información “confidencial” favorecedora da mellora das relacións; co coidado dos recursos e instalacións; etc.

134 134 O RRI E O PLAN DE CONVIVENCIA 6 z Cómpre que entre as finalidades educativas se recollan aspectos relacionados con: rexeitamento a todo comportamento discriminatorio; formación para a paz, para a fraternidade, para a resolución pacífica dos conflitos e para a convivencia; coordinación e cooperación do profesorado; promoción de metodoloxías de aprendizaxe cooperativa; promoción das relacións escola-familia; etc.

135 135 O RRI E O PLAN DE CONVIVENCIA 7 zb) No bloque da estrutura pedagóxica: z Deben facerse explícitos os criterios de adscrición do profesorado, considerando os seus destinos, especialidades e antigüidade así como as circunstancias do alumnado (necesidades específicas de apoio educativo, adaptacións curriculares, optativas, grupos de adquisición das linguas, etc.).

136 136 O RRI E O PLAN DE CONVIVENCIA 8 z Deben elaborarse criterios para completar os horarios do profesorado (apoios a determinado alumnado, obradoiros e biblioteca, entre outros). z Debe articularse o funcionamento dos equipos docentes (reunións ordinarias, liñas de comunicación...).

137 137 O RRI E O PLAN DE CONVIVENCIA 9 z Debe facerse explícito o control da asistencia do profesorado e os criterios para as substitucións. z Deben facerse explícitos os criterios para a distribución do alumnado. z Debe establecerse o procedemento para o control da asistencia, a xustificación das faltas e a forma de ausentarse do centro antes do remate da xornada.

138 138 O RRI E O PLAN DE CONVIVENCIA 10 z Debe establecerse o procedemento para a escolarización e atención do alumnado procedente do estranxeiro (avaliación inicial, adscrición, acollida e medidas a adoptar). z Deben facerse explícitas as medidas de atención ao alumnado con necesidades específicas de apoio educativo (reforzos, apoios, agrupamentos flexibles, obradoiros, adaptacións curriculares, …).

139 139 O RRI E O PLAN DE CONVIVENCIA 11 zc) No bloque da participación das familias: z Deben facerse explícitos os procedementos para a implicación e a participación das familias (obtención de información, facilitamento de información, atencións individuais, atencións colectivas, recursos para a ANPA, espazos para reunións…).

140 140 O RRI E O PLAN DE CONVIVENCIA 12 zd) No bloque das normas de convivencia e de relación: z Deben estar supeditadas aos dereitos humanos, á igualdade entre os sexos e ao fomento dunha relación positiva. z Deben relacionarse con claridade as condutas tipificadas como graves ou moi graves.

141 141 O RRI E O PLAN DE CONVIVENCIA 13 z As medidas de mellora, que sempre deben ter unha finalidade educativa, deben ser moi explícitas, con indicación das persoas competentes para a súa aplicación e os tempos para levalas a cabo. z Cómpre que figure con claridade o procedemento para a tramitación dun expediente disciplinario, con audiencia para todas as partes.

142 142 O PLAN DE CONVIVENCIA E O PLAN DE ACCIÓN TITORIAL 1 zSe se concibe o feito educativo desde unha perspectiva sistémica e dentro dos principios construtivistas da aprendizaxe, semella claro que o labor docente non pode realizarse á marxe dunha acción titorial permanente. zE nesta tarefa, encomendada na súa maior parte ao profesorado titor, ten que implicarse toda a comunidade educativa co PEC como guía.

143 143 O PLAN DE CONVIVENCIA E O PLAN DE ACCIÓN TITORIAL 2 zDesde esa consideración da acción titorial, con máis razón se perciben as conexións entre o Plan de Convivencia e o Plan de Acción Titorial. zSe, como indican algúns autores e autoras, para ser un bo profesor ou unha boa profesora é necesario ser: comprensivo/a, aberto/a, flexible, bo/a observador/a, amable; estar sempre dispoñible; saber: escoitar, axudar, motivar, valorar e criticar; máis necesario é todo isto, se cabe, para educar na convivencia.

144 144 O PLAN DE CONVIVENCIA E O PLAN DE ACCIÓN TITORIAL 3 zEn consecuencia, o desenvolvemento dun Plan de Convivencia debe considerar accións para realizar desde o Plan de Acción Titorial; é dicir, deben facerse explícitas actuacións promotoras de valores democráticos de convivencia, de cultura de negociación e diálogo, de cultura de paz.

145 145 O PLAN DE CONVIVENCIA E O PLAN DE ACCIÓN TITORIAL 4 zPolo tanto, debe incorporar nos seus obxectivos e nas súas actuacións, cos matices e gradacións en función dos destinatarios -alumnado, familias, profesorado-, referencias explícitas a eses valores que se poden traducir en:

146 146 NOS OBXECTIVOS 1 zCoñecer e valorar as características do grupo de alumnos e alumnas, tanto desde o punto de vista persoal, como no relativo á competencia curricular, ás estratexias de aprendizaxe, á motivación, aos intereses, ás preocupacións e inquedanzas, ás relacións persoais; coa finalidade de producir as respostas educativas adecuadas.

147 147 NOS OBXECTIVOS 2 zFomentar a integración do novo alumnado e profesorado, desenvolvendo accións que favorezan a adaptación dos novos alumnos e alumnas, profesores e profesoras, e a súa interacción co resto do alumnado e do profesorado. zContribuír á formación integral do alumnado, en sintonía cos principios de tolerancia, igualdade, respecto, solidariedade e paz, e cara á participación razoada e responsable na toma de decisións e na solución dialogada dos conflitos.

148 148 NOS OBXECTIVOS 3 zPromover a participación das familias no labor formativo, asesorándoas e informándoas daquilo que precisen e demanden, en especial, da importancia da estimulación dos fillos e das fillas, da promoción da súa autonomía, dos valores a considerar, da relación familia- alumnado-profesorado e de todo aquilo relacionado co proceso de ensino-aprendizaxe e coa formación dunha sociedade para a convivencia democrática.

149 149 NAS ACTUACIÓNS 1 zDesenvolvemento das accións previstas no programa de acollida (durante o proceso de admisión, durante a matriculación, durante a incorporación, nas transicións de etapa...). zRevisión do expediente persoal de cada alumno e de cada alumna, para un previo coñecemento da súa realidade.

150 150 NAS ACTUACIÓNS 2 zInformación, ao alumnado e ás familias, ao comezo do curso sobre a vida no centro, especialmente dos principais aspectos que fi guran no RRI e na Programación Xeral Anual de cada curso (normas de funcionamento, calendario, horarios, entradas e saídas, coidado das instalacións e dos recursos, adscrición, xustificación de faltas, normas de convivencia, medidas de mellora, canles de participación do alumnado e das familias, horarios de titoría, actividades complementarias e extraescolares, programas escolares, criterios de avaliación e de promoción…).

151 151 NAS ACTUACIÓNS 3 zDesenvolvemento coordinado da avaliación inicial do alumnado, coa elaboración de protocolos destinados a tal fin. zEstablecemento dun horario semanal de atención individual ás familias que posibilite a participación. zPlanificación das sesións titoriais semanais (secundaria) e das temáticas que se van tratar.

152 152 NAS ACTUACIÓNS 4 zPlanificación de reunións xerais coas familias e das temáticas que se van abordar. zEstablecemento dunha liña de coordinación entre o equipo docente, especialmente no que atinxe aos aspectos metodolóxicos (traballo cooperativo, aprendizaxe entre iguais, profesorado mediador, alumnado mediador…). zEstablecemento dunha liña de coordinación entre os distintos niveis, ciclos e etapas.

153 153 NAS ACTUACIÓNS 5 zControl da puntualidade e absentismo, informando puntualmente á xefatura de estudos e á familia. zInformación ao Departamento de Orientación, sobre o alumnado que presenta desaxustes no seu comportamento, incluído o rendemento académico.

154 154 NAS ACTUACIÓNS 6 zColaboración co Departamento de Orientación nos programas previstos para cada nivel e ciclo; especialmente nas medidas de atención á diversidade (alumnado con necesidades específicas de apoio educativo, alumnado inmigrante, alumnado en situación de desvantaxe sociocultural…).

155 155 NAS ACTUACIÓNS 7 zDisposición para atender e orientar as diferentes inquedanzas do alumnado. zAsesoramento ás familias sobre o seu papel no proceso de maduración e desenvolvemento dos seus fillos e das súas fillas. zElaboración e difusión de documentos informativos sobre a infancia, adolescencia, relacións persoais, educación afectivo- emocional, etc.

156 156 NAS ACTUACIÓNS 8 zUnificación de medidas e de procedementos de intervención e modelos de informes. zIncorporación da convivencia aos aspectos que se deben contemplar nas sesións de avaliación dos grupos. zInformación trimestral ao Consello Escolar da situación da convivencia no centro.

157 157 NAS ACTUACIÓNS 9 zIncorporación do informe sobre a convivencia á Memoria Anual de cada curso. zNo bloque dos programas de acción titorial, o deseño e desenvolvemento, en colaboración co Departamento de Orientación, dalgún programa facilitador da detección precoz de dificultades de convivencia e de relación.

158 158 SEGUIMENTO E AVALIACIÓN DO PLAN zComo punto final, estaría o seguimento e avaliación do Plan, zque incluirá a verificación da consecución do proxectado zvalorando espazos e tempos, instrumentos e recursos e zas propostas de mellora. zANEXO VI PLAN DE CONVIVENCIA DO CENTRO

159 159 MODELOS ANEXOS AO PLAN DE CONVIVENCIA DO CENTRO 1 zANEXO VIII. Cuestionario de convivencia escolar no centro educativo. zANEXO IX. Recollida de información sobre un posible caso de acoso escolar. zANEXO X. Indicadores escolares sobre un posible caso de acoso escolar. zANEXO XI. Indicadores familiares sobre un posible caso de acoso escolar.

160 160 MODELOS ANEXOS AO PLAN DE CONVIVENCIA DO CENTRO 2 zANEXO XII. Modelo de informe de acoso escolar. zANEXO XIII. Protocolo de actuación unha vez detectado o acoso. zANEXO XIV. Guía para a clarificación de posibles problemáticas no centro. zANEXO XV. Os sociogramas: indicadores do clima da aula.

161 161 PROTOCOLO ACTUACIÓN PERANTE O ACOSO 1 zÉ imprescindible diferenciar claramente outro tipo de manifestacións violentas (sen continuidade no tempo, sen inferioridade dalgunha das persoas participantes,...) dos casos de verdadeiro acoso escolar.

162 162 SITUACIÓNS DE ACOSO zAs situacións de acoso veñen definidas pola coincidencia simultánea de: z- evidente intención de facer dano z- condutas agresivas reiteradas z- desequilibrio de forzas entre a persoa ou persoas acosadoras e a vítima.

163 163 COÑECEMENTO zCalquera membro da comunidade educativa ten a obriga de poñer en coñecemento do equipo directivo do centro a posible existencia de indicios razoables dunha situación desta índole. zA partir desta detección hai que realizar unha recollida de información e contraste da mesma, que permita tomar a decisión máis axeitada a cada caso concreto.

164 164 MODELOS DE INFORMACIÓN zEn distintos anexos do Plan de Convivencia do Centro pódense atopar modelos de recollida e estruturación da información para facilitar a tarefa de investigación que hai que levar a cabo: zANEXO IX. Recollida de información sobre un posible caso de acoso escolar. zANEXO X. Indicadores escolares sobre un posible caso de acoso escolar. zANEXO XI. Indicadores familiares sobre un posible caso de acoso escolar. zANEXO XII. Modelo de informe de acoso escolar.

165 165 INFORME DIRECCIÓN zUnha vez constatado que realmente se está ante un caso de acoso escolar, os pasos que haberá que seguir serán os seguintes: z1.-A dirección do centro redactará un informe no que se reflictan os datos significativos recollidos na investigación, que se remitirá á Inspección Educativa.

166 166 INFORMACIÓN DA SITUACIÓN z2.-O centro informará da situación á Delegación Provincial da Consellería de Educación e Ordenación Universitaria e á Fiscalía de Menores. zEstas institucións débense poñer en contacto cos Servizos Sociais do Concello, se existen e, de non existir, con Vicepresidencia da Igualdade e do Benestar.

167 167 COORDINACIÓN z3.-Convén estar en contacto cos distintos servizos e institucións para realizar actuacións coordinadas. z4.-A dirección do centro manterá informado do proceso que se está a seguir ao Consello Escolar, que é o responsable de impoñer as oportunas correccións.

168 168 EXPEDIENTE z5.-O expediente seguirá o curso establecido no Real Decreto 732/1995, do 5 de maio de 1995, dereitos e deberes dos alumnos e normas de convivencia (Capítulo III). En todo caso, ao intervir a Fiscalía de Menores, o expediente quedará en suspenso en espera da correspondente resolución xudicial.

169 169 MEDIDAS COMPLEMENTARIAS 1 z6.-O centro educativo arbitrará medidas de actuación, complementarias ás correctivas, que permitan paliar os efectos negativos da situación de acoso e eviten que se repita.

170 170 MEDIDAS COMPLEMENTARIAS 2 zPara a organización das mesmas é fundamental ter en conta a información recollida ao longo do proceso de investigación para poder adaptalas a cada caso en concreto en función das súas características.

171 171 PARTICIPACIÓN 1 zEstas actuacións levaranse a cabo coa vítima, coa persoa ou persoas agresoras e coas persoas observadoras en particular, e, dun xeito máis global, con toda a comunidade educativa. zÉ moi importante a contextualización destas actuacións e que nelas estean involucradas todas as persoas ou institucións que poidan contribuír positivamente:

172 172 PARTICIPACIÓN 2 zEquipo directivo, titorías, profesorado, departamento de orientación, familias, persoal non docente, equipos de orientación específi cos, servizos sociais, Fiscalía de Menores, ONG, asociacións (veciñais, culturais, etc.)... 7.-Estas actuacións deben ser coñecidas polo Consello Escolar, que valorará a súa eficacia.

173 173 ALGÚNS EXEMPLOS DOUTRAS COMUNIDADES AUTÓNOMAS zTres tipos de normativa esencial publicada zORIENTACIÓNS PARA O PLAN DE CONVIVENCIA zPROCEDEMENTOS DE CONCILIACIÓN OU DE MEDIACIÓN zGUÍAS DE ACTUACIÓN PERANTE O ACOSO ESCOLAR

174 174 ORIENTACIÓNS PLAN DE CONVIVENCIA 1 zANDALUCÍA: zDECRETO 19/2007, de 23 de enero, de la Junta de Andalucía, por el que se adoptan medidas para la promoción de la Cultura de Paz y la Mejora de la Convivencia en los Centros Educativos sostenidos con fondos públicos zOrden de 26 mayo 1994, de la Consejería de Educación y Ciencia de Andalucía, sobre el Programa Vivir Juntos, de Educación para la Convivencia

175 175 ORIENTACIÓNS PLAN DE CONVIVENCIA 2 zILLES BALEARS: zDecreto 112/2006, de 29 diciembre, del Govern de las lles Balears, que regula la calidad de la convivencia en los centros docentes sostenidos con fondos públicos de la Comunidad Autónoma de las Illes Balears

176 176 ORIENTACIÓNS PLAN DE CONVIVENCIA 3 zCOMUNIDAD VALENCIANA: zOrden de 31 marzo 2006, de la Generalitat Valenciana, que regula el plan de convivencia de los centros docentes

177 177 ORIENTACIÓNS PLAN DE CONVIVENCIA 4 zREGIÓN DE MURCIA zDecreto 115/2005, de 21 octubre, de la Región de Murcia, establece las normas de convivencia en los centros docentes sostenidos con fondos públicos que imparten enseñanzas escolares zOrden de 20 febrero 2006, de la Región de Murcia, Establece medidas relativas a la mejora de la convivencia escolar en los centros docentes sostenidos con fondos públicos que imparten enseñanzas escolares

178 178 ORIENTACIÓNS PLAN DE CONVIVENCIA 5 zNAVARRA zResolución 632/2005, de 5 de Julio, de la Dirección General de Enseñanzas Escolares y Profesionales de Navarra.

179 179 ORIENTACIÓNS PLAN DE CONVIVENCIA 6 zCASTILLA Y LEÓN zOrden EDU/52/2005, de 26 enero, Consejería de Educación de Castilla y León

180 180 ALGÚNS EXEMPLOS DE PROCEDEMENTOS CONCILIACIÓN- MEDIACIÓN 1 zCATALUNYA zDecreto 279/2006, de 4 julio, de la Generalitat de Catalunya, que regula los derechos y deberes del alumnado y regulación de la convivencia en los centros educativos no universitarios de Cataluña

181 181 CONCEPTO zLa mediación escolar es un método de resolución de conflictos mediante la intervención de una tercera persona, con formación específica e imparcial, con el objeto de ayudar las partes a obtener por ellas mismas un acuerdo satisfactorio.

182 182 PRINCIPIOS 1 zLa voluntariedad, según la cual las personas implicadas en el conflicto son libres de acogerse o no a la mediación, y también de desistir de ella en cualquier momento del proceso.

183 183 PRINCIPIOS 2 zLa imparcialidad de la persona mediadora que tiene que ayudar a los participantes a alcanzar el acuerdo pertinente sin imponer ninguna solución ni medida concreta ni tomar parte. Asimismo, la persona mediadora no puede tener ninguna relación directa con los hechos que han originado el conflicto.

184 184 PRINCIPIOS 3 zLa confidencialidad, que obliga a los participantes en el proceso a no revelar a personas ajenas al proceso de mediación la información confidencial que obtengan, excepto en los casos previstos en la normativa vigente.

185 185 PRINCIPIOS 4 zEl carácter personalísimo, que supone que las personas que toman parte en el proceso de mediación tienen que asistir personalmente a las reuniones de mediación, sin que se puedan valer de representantes o intermediarios.

186 186 ÁMBITO DE APLICACIÓN 1 zEl proceso de mediación puede utilizarse como estrategia preventiva en la gestión de conflictos entre miembros de la comunidad escolar, aunque no estén tipificados como conductas contrarias o gravemente perjudiciales para la convivencia en el centro.

187 187 ÁMBITO DE APLICACIÓN 2 zSe puede ofrecer la mediación en la resolución de conflictos generados por conductas del alumnado contrarias a las normas de convivencia o gravemente perjudiciales para la convivencia del centro, salvo que se dé alguna de las circunstancias siguientes:

188 188 ÁMBITO DE APLICACIÓN 3 za) Que la conducta sea una de las descritas en el apartado b) o c) del artículo 38 (agresión física, amenazas, vejaciones), y se haya utilizado grave violencia o intimidación, o la descrita en el apartado h) (reiteración) zb) Que ya se haya utilizado el proceso de mediación en la gestión de dos conflictos con el mismo alumno o alumna, durante el mismo curso escolar, cualquiera que haya sido el resultado de estos procesos.

189 189 ÁMBITO DE APLICACIÓN 4 zSe puede ofrecer la mediación como estrategia de reparación o de reconciliación, una vez aplicada una medida correctora o una sanción, para restablecer la confianza entre las personas y proporcionar nuevos elementos de respuesta en situaciones parecidas que se puedan producir.

190 190 INICIO DA MEDIACIÓN 1 zEl proceso de mediación se puede iniciar a instancia de cualquier alumno o alumna, para aclarar la situación y evitar la posible intensificación del conflicto, o por ofrecimiento del centro, una vez detectada una conducta contraria o gravemente perjudicial para la convivencia en el centro

191 191 INICIO DA MEDIACIÓN 2 zSi el proceso se inicia durante la tramitación de un procedimiento sancionador, el centro tiene que disponer de la confirmación expresa del alumno o alumna, y, si es menor, de sus padres, en un escrito dirigido al director o a la directora del centro en el que conste la opción por la mediación y la voluntad de cumplir el acuerdo al que se llegue.

192 192 INICIO DA MEDIACIÓN 3 zEn este caso, se para provisionalmente el procedimiento sancionador, se interrumpen los plazos de prescripción previstos, y no se pueden adoptar las medidas provisionales zo bien se suspende provisionalmente su aplicación si ya se hubiesen adoptado.

193 193 DESENVOLVEMENTO 1 zSi la demanda surge del alumnado, el proceso de mediación será gestionado, a petición de éste, por personas de la comunidad educativa previamente acreditadas como mediadores o mediadoras.

194 194 DESENVOLVEMENTO 2 zSi el proceso se inicia por la aceptación del ofrecimiento de mediación hecha por el centro, el director o la directora tiene que proponer, en el plazo máximo de dos días hábiles, a una persona mediadora, entre los padres, madres, personal docente y personal de administración y servicios del centro, que dispongan de formación adecuada para conducir el proceso de mediación

195 195 DESENVOLVEMENTO 3 zEl director o la directora también puede designar a un alumno o una alumna para que colabore con la persona mediadora en las funciones de mediación si lo considera conveniente para facilitar el acuerdo entre los implicados. En todo caso, la aceptación del alumno o de la alumna es voluntaria.

196 196 DESENVOLVEMENTO 4 zLa persona mediadora, después de entrevistarse con el alumno o la alumna, debe ponerse en contacto con la persona perjudicada para exponerle la manifestación favorable del alumno o de la alumna de resolver el conflicto por la vía de la mediación y para escuchar su opinión en lo que al caso se refiere.

197 197 DESENVOLVEMENTO 5 zCuando se hayan producido daños en las instalaciones o en el material de los centros educativos o se haya sustraído este material, el director o la directora del centro o la persona en quien delegue tiene que actuar en el proceso de mediación en representación del centro.

198 198 DESENVOLVEMENTO 6 zSi la persona perjudicada acepta participar en el proceso de mediación, la persona mediadora tiene que convocar un encuentro de las personas implicadas en el conflicto para concretar el acuerdo de mediación con los pactos de conciliación y/o de reparación a que quieran llegar.

199 199 FINALIZACIÓN 1 zLos acuerdos tomados en un proceso de mediación se tienen que recoger por escrito. zSi la solución acordada incluye pactos de conciliación, ésta debe llevarse a cabo en el mismo acto. Sólo se entiende producida la conciliación cuando el alumnado reconozca su conducta, se disculpe ante la persona perjudicada y ésta acepte las disculpas.

200 200 FINALIZACIÓN 2 zSi la solución acordada incluye pactos de reparación, se tiene que especificar a qué acciones reparadoras, en beneficio de la persona perjudicada, se compromete el alumnado y, si es menor, sus padres y, en qué plazo se tienen que llevar a cabo. Sólo se entiende producida la reparación cuando se lleven a cabo, de forma efectiva, las acciones reparadoras acordadas.

201 201 FINALIZACIÓN 3 zEstas acciones pueden ser la restitución de la cosa, la reparación económica del daño o la realización de prestaciones voluntarias, en horario no lectivo, en beneficio de la comunidad del centro.

202 202 FINALIZACIÓN 4 zSi el proceso de mediación se lleva a cabo una vez iniciado un procedimiento sancionador, una vez producida la conciliación y, si hubieran, cumplidos los pactos de reparación, la persona mediadora lo comunicará por escrito al director o a la directora del centro y el instructor o instructora del expediente formulará la propuesta de resolución de cierre del expediente disciplinario.

203 203 FINALIZACIÓN 5 zSi el proceso de mediación finaliza sin acuerdo, o si se incumplen los pactos de reparación por causas imputables al alumno o la alumna o a sus padres, la persona mediadora lo debe comunicar al director o directora del centro para iniciar la aplicación de medidas correctoras o el procedimiento sancionador correspondiente.

204 204 FINALIZACIÓN 6 zSi el proceso de mediación se llevara a cabo una vez iniciado un procedimiento sancionador, el director o la directora del centro ordenará la continuación del procedimiento sancionador correspondiente. zDesde este momento, se reanuda el cómputo de prescripción y se pueden adoptar las medidas provisionales

205 205 FINALIZACIÓN 7 zCuando no se pueda llegar a un acuerdo de mediación porque la persona perjudicada no acepte la mediación, las disculpas del alumno o la alumna o el compromiso de reparación ofrecido, o cuando el compromiso de reparación acordado no se pueda llevar a cabo por causas ajenas a la voluntad del alumno o la alumna, esta actitud debe ser considerada como circunstancia que puede disminuir la gravedad de su actuación

206 206 FINALIZACIÓN 8 zLa persona mediadora puede dar por acabada la mediación en el momento que aprecie falta de colaboración en uno de los participantes o la existencia de cualquier circunstancia que haga incompatible la continuación del proceso de mediación de acuerdo con los principios establecidos en este título.

207 207 FINALIZACIÓN 9 zEl proceso de mediación se debe resolver en el plazo máximo de quince días desde la designación de la persona mediadora. zLas vacaciones escolares de Navidades y de Semana Santa interrumpen el cómputo del plazo.

208 208 ALGÚNS EXEMPLOS DE PROCEDEMENTOS CONCILIACIÓN- MEDIACIÓN 2 zCOMUNIDAD CANARIA zOrden de 11 de julio de 2001, de la Consejería de Educación, Cultura y Deportes de Canarias

209 209 PRINCIPIOS BÁSICOS 1 zEn todo procedimiento disciplinario del alumnado y, en particular, en los que terminen por conciliación primarán los siguientes principios básicos: za) La corrección de las conductas contrarias a la convivencia estará presidida por el carácter educativo y recuperador de las medidas adoptadas, procurando desde la propia aplicación de las normas de convivencia la mejora de las relaciones de los miembros de la comunidad educativa.

210 210 PRINCIPIOS BÁSICOS 2 zb) La solución de cualquier conflicto se hará primando los principios de intervención mínima y de proporcionalidad de las medidas. A estos efectos, debe procurarse agotar cuantas medidas previas favorezcan la reconducción del conflicto y debe aplicarse la sanción más grave exclusivamente cuando la menos grave resulte ineficaz con el alumno.

211 211 ACEPTACIÓN DISCULPAS zLa aceptación de las disculpas será tenida en cuenta a la hora de determinar el grado de la sanción que se imponga, sin que la no aceptación conlleve la exclusión o paralización de la terminación conciliada.

212 212 CONSTANCIA ESCRITA zDeberá quedar constancia escrita de la aceptación de las referidas condiciones por parte del alumno, o de su padre o madre si es menor de edad, así como de la conformidad con la sanción fijada y asumida en la conciliación.

213 213 CONDICIÓNS PARA CONCILIACIÓN zPodrá solucionarse de manera conciliada un conflicto de convivencia cuando concurran en el alumno infractor las siguientes circunstancias: za) Que reconozca la falta cometida o el daño causado. zb) Que se disculpe ante el perjudicado, si lo hubiere. zc) Que se comprometa a realizar las acciones reparadoras que se determinen y que efectivamente las realice. zd) Que no se dé alguno de los supuestos excluidos.

214 214 SUPOSTOS EXCLUIDOS 1 zQueda excluida la solución conciliada del conflicto de convivencia en los siguientes supuestos: za) Cuando, a propuesta del instructor, la Comisión de Convivencia aprecie motivadamente que en la acción infractora concurren hechos de especial y notoria gravedad.

215 215 SUPOSTOS EXCLUIDOS 2 zb) Cuando el padre o la madre no comuniquen su disposición a acogerse al procedimiento conciliado o, zen su caso, no comparezcan sin causa justificada ante la Comisión de Convivencia o ante el instructor en el día y la hora fijados.

216 216 SUPOSTOS EXCLUIDOS 3 zc) Cuando ya se haya hecho uso de este procedimiento con el alumno implicado por dos veces anteriores en el mismo curso escolar. zd) Cuando haya habido un incumplimiento previo por parte del alumno o la alumna de una sanción por falta grave o muy grave, con independencia de que su imposición provenga de un expediente disciplinario ordinario o conciliado.

217 217 SUPOSTOS EXCLUIDOS 4 ze) Cuando no se haya cumplido con lo acordado en un procedimiento conciliado anterior por causas imputables al alumno expedientado o a sus padres, si es menor de edad.

218 218 INSTRUCTOR ÚNICO zEl Director del centro asignará la gestión de una situación de conflicto a cualquiera de los tres instructores previamente designados por el Consejo Escolar, cuando estime que en un hecho que altere la convivencia existen indicios de conducta sancionable, una vez conocidas las circunstancias del caso concreto a partir de la información previa disponible. zEste instructor único será quien tramite el expediente disciplinario con independencia de que concluya por conciliación o por el procedimiento ordinario.

219 219 MEDIACIÓN 1 zSin perjuicio de lo establecido con relación al instructor, cualquier otro miembro de la comunidad educativa podrá actuar como mediador en una situación de conflicto, siempre que así se contemple en el Reglamento de Régimen Interior en el que el Consejo Escolar concretará las normas aplicables a cualquiera de los métodos de conciliación adoptados.

220 220 MEDIACIÓN 2 zEsta mediación podrá articularse a través de las modalidades que el centro fije. zEn todo caso, siempre se respetarán las condiciones y requisitos mínimos previstos y sólo se aplicarán estos modelos alternativos una vez acordada su incorporación al Reglamento de Régimen Interior.

221 221 CONCILIACIÓN PROPUESTA zEl instructor de un expediente disciplinario podrá proponer a la Comisión de Convivencia su terminación conciliada, independientemente de que se incoe por falta grave o muy grave. zLa aceptación de la citada propuesta determinará la suspensión del cómputo de los plazos de prescripción.

222 222 INSTRUCTOR-CONCILIADOR 1 zEl instructor tendrá las siguientes funciones cuando intervenga en la tramitación conciliada de una situación de conflicto: za) Practicar cuantas diligencias estime pertinentes para la comprobación de los hechos y la responsabilidad del alumno en su comisión. zb) Custodiar los documentos y efectos puestos a su disposición por causa de un conflicto de convivencia.

223 223 INSTRUCTOR-CONCILIADOR 2 zc) Intervenir en el proceso de mediación cuando el procedimiento elegido por el centro sea el regulado en los artículos 8 y siguientes de esta Orden. zd) Proponer al Director el archivo de lo actuado, si con las averiguaciones realizadas estima que no existe acción sancionable.

224 224 INSTRUCTOR-CONCILIADOR 3 ze) Proponer a la Comisión de Convivencia la sanción aplicable y las medidas reparadoras pertinentes, previamente acordadas con el alumno con la intervención del mediador, en su caso. zf) Asistir al mediador y prestarle todo el apoyo que precise, en caso de que esta figura actúe para la solución de conflictos de convivencia.

225 225 INSTRUCTOR-CONCILIADOR 4 zg) Mediar directamente en la solución del conflicto, cuando así lo establezca el Reglamento de Régimen Interior del centro. zh) Dar cuenta a la Comisión de Convivencia de la gestión de un conflicto concreto cuando así le fuera solicitado.

226 226 INSTRUCTOR-CONCILIADOR 5 zEl instructor supervisará siempre la conciliación del conflicto cuando el centro haya articulado la posibilidad de que haya mediación por cualquiera de las formas establecidas en su Reglamento de Régimen Interior, velando especialmente por que, en todo caso, se respeten las necesarias garantías de imparcialidad, diligencia, tratamiento educativo y confidencialidad

227 227 MEDIADOR zEl mediador, cuando participe, intervendrá de manera activa, procurando encauzar conciliadamente el conflicto con estrategias educativas y de acercamiento entre las partes. El Consejo Escolar del centro determinará cómo se puede contar con la opinión y el parecer de quienes sean o hayan sido mediadores a la hora de establecer acciones de carácter preventivo en materia de convivencia.

228 228 COMISIÓN DE CONVIVENCIA 1 zLa Comisión de Convivencia, de acuerdo con lo dispuesto en los respectivos Reglamentos Orgánicos de los centros, estará constituida, al menos, por el Director y/o el jefe de estudios, un profesor, un padre o madre del alumnado y un alumno, elegidos por cada uno de los sectores representados en el Consejo Escolar.

229 229 COMISIÓN DE CONVIVENCIA 2 zLa Comisión de Convivencia actuará en los procedimientos conciliados investida de las mismas facultades que el Consejo Escolar del centro en pleno, razón por la que su refrendo en la finalización conciliada de un conflicto de convivencia tendrá los mismos efectos que el acuerdo adoptado por el Consejo Escolar para la imposición de sanciones por el procedimiento establecido con carácter ordinario.

230 230 PROCEDEMENTO CONCILIACIÓN 1 zUna vez asignado el instructor al que se encomienda un conflicto de convivencia concreto, el Director del centro incluirá en la comunicación de la apertura del expediente la posibilidad que asiste al alumno o a sus padres de poder acogerse a la tramitación conciliada, con expresión de las condiciones y ventajas de este procedimiento

231 231 PROCEDEMENTO CONCILIACIÓN 2 zEn la solución del conflicto el alumno, o sus padres si es menor de edad, podrá optar expresamente entre la terminación conciliada, cuya finalidad es la de celebrar un pacto de resolución de conflictos de convivencia con intervención de la Comisión de Convivencia del Consejo Escolar del centro, o la terminación ordinaria del expediente mediante la instrucción del procedimiento disciplinario

232 232 PROCEDEMENTO CONCILIACIÓN 3 zEl alumno implicado, o sus padres si es menor de edad, comunicará la opción elegida en el plazo de los dos días lectivos siguientes a la notificación, personándose en el centro a fin de que quede constancia documental. Si el padre o la madre no pudieran acudir al centro podrán enviar en igual plazo escrito firmado en el que manifiesten su conformidad con la tramitación por el citado procedimiento.

233 233 PROCEDEMENTO CONCILIACIÓN 4 zDe no comunicarse a la Dirección del centro la opción elegida, se aplicará el procedimiento disciplinario ordinario previsto en el Decreto de derechos y deberes del alumnado.

234 234 INICIACIÓN zCuando se opte por el procedimiento conciliado, el Director convocará a la Comisión de Convivencia y a los implicados para estudiar los hechos y desarrollar el procedimiento en presencia de los convocados. Esta convocatoria se realizará en el plazo máximo de cinco días lectivos contados desde el término del plazo para la comunicación de la opción elegida.

235 235 ALGÚNS EXEMPLOS DE GUÍAS DE ACTUACIÓN PERANTE O ACOSO 1 zREGIÓN DE MURCIA zOrden de 20 febrero 2006, de la Región de Murcia, Establece medidas relativas a la mejora de la convivencia escolar en los centros docentes sostenidos con fondos públicos que imparten enseñanzas escolares zResolución de 4 abril 2006, de la Dirección General de Ordenación Académica

236 236 OBXECTO RESOLUCIÓN zLa presente Resolución tiene por objeto dictar instrucciones que faciliten a los centros docentes sostenidos con fondos públicos que imparten enseñanzas escolares, la identificación de situaciones de acoso entre escolares y los procedimientos de intervención correspondientes

237 237 IDENTIFICACIÓN SITUACIÓN zSegún los especialistas se considera que existe acoso escolar cuando un alumno se ve expuesto de forma repetida y deliberada a un maltrato verbal, físico, y/o psicológico por parte de un compañero o grupo de compañeros, con el objeto de someterlo, apocarlo, asustarlo y/o amenazarlo, atentando contra su dignidad e integridad física o moral.

238 238 CONDUCTAS 1 zEl acoso entre escolares se puede llevar a cabo mediante diferentes conductas: z-Comportamientos de desprecio, difamación y ridiculización. z-Coacciones. z-Agresiones físicas y/o verbales. z-Comportamientos de intimidación y amenaza.

239 239 CONDUCTAS 2 z-Comportamientos de exclusión y marginación social. z-Sustracciones, extorsiones, chantajes y deterioro de pertenencias. z-Utilización de internet, mensajería de móviles, etc., con intención de hacer daño a través de diferentes procedimientos: envío masivo de correos electrónicos no deseados, difusión de imágenes sin consentimiento del interesado, etcétera.

240 240 CONDUCTAS 3 zEs necesario distinguir entre acoso escolar y agresiones esporádicas u otras manifestaciones violentas entre alumnos que no guardan continuidad en el tiempo, ni suponen inferioridad de uno de los participantes en el suceso.

241 241 CONDUCTAS 4 zSe entenderá que existe una situación de acoso entre escolares si se dan simultáneamente las tres circunstancias siguientes: z-Intención de hacer daño. z-Reiteración de conductas agresivas. z-Desequilibrio de fuerzas entre acosador o acosadores y víctima.

242 242 COMUNICACIÓN 1 zCualquier miembro de la comunidad educativa (alumnado, profesorado, familias, personal no docente) que tenga conocimiento de una situación de acoso entre alumnos, o considere la existencia de indicios razonables, tiene la obligación de ponerla inmediatamente en conocimiento del equipo directivo del centro, quien utilizará el Anexo I para la recogida inicial de información.

243 243 COMUNICACIÓN 2 zEl centro establecerá los medios y procedimientos que faciliten la comunicación de las situaciones de acoso. A tal efecto, se pondrá en funcionamiento un «Buzón de Convivencia» para la recogida de denuncias o comunicaciones.

244 244 COMUNICACIÓN 3 zEste buzón será gestionado por el Jefe de Estudios o persona en quien delegue. Además, se pueden poner en marcha otros medios complementarios como correo electrónico, página web del centro, etc. En todos los casos se garantizará el anonimato de la identidad de la persona que realiza la comunicación.

245 245 PROC. DE INTERVENCIÓN zPara valorar la situación denunciada el Jefe de Estudios, siguiendo las instrucciones del Director, solicitará al tutor del alumno afectado que recabe información relacionada con esa situación. Para ello podrá utilizar, entre otros y con carácter orientativo, los indicadores que figuran en el Anexo II.

246 246 INFORMACIÓNS zSi considerara necesario completar esta información con la aportada desde el entorno familiar podrá utilizar los indicadores contenidos en el Anexo III. No obstante, se podrá incorporar cualquier otro tipo de información que se considere significativa. Todo ello con la necesaria confidencialidad. El resultado de estas actuaciones se comunicará de forma inmediata al Director.

247 247 PROTECCIÓN zEn función de la información aportada por el tutor, el Director podrá establecer medidas preventivas de protección que garanticen la inmediata seguridad del alumno supuestamente acosado. Estas medidas de protección consistirán en el incremento de la vigilancia en aquellas zonas y durante los momentos en los que se haya denunciado que se suele producir el acoso y/o cambio de grupo.

248 248 ENTREVISTAS 1 zSi de la intervención del tutor del alumno afectado se confirmara la existencia de indicios de acoso, y para verificar la situación, el Director instará al tutor, o a la persona que designe, para que continúe el procedimiento. zA tal efecto se mantendrán las siguientes entrevistas:

249 249 ENTREVISTAS 2 za) Con el alumno presuntamente acosado. Al iniciar la entrevista se asegurará al alumno la confidencialidad de sus informaciones. A lo largo de esa entrevista se dará prioridad a la información que permita identificar: z-Alumno o alumnos agresores.

250 250 ENTREVISTAS 3 z-Observadores no participantes. z-Alumnos que, en ocasiones, han protegido y ayudado a la víctima. z-Localización de espacios y tiempos en los que suele producirse la agresión. z-Consecuencias de la intimidación para la víctima (absentismo escolar, disminución del rendimiento académico, repercusiones emocionales y físicas, etc.).

251 251 ENTREVISTAS 4 zb) Con observadores no participantes. Se trata de recabar información de aquellos compañeros que conocen los hechos pero que nunca se han involucrado activamente en ellos. Especialmente interesa conocer: z-Frecuencia con la que se produce el acoso.

252 252 ENTREVISTAS 5 z-Tipo de acoso. z-Lugar donde se produce. z-Sentimiento de seguridad que tienen los alumnos en la escuela. zComo se ha indicado anteriormente, al realizar estas entrevistas conviene señalar el carácter confidencial de las mismas y, en todo caso, garantizar el anonimato del alumno con relación a las informaciones que aporte.

253 253 ENTREVISTAS 6 zc) Con los padres de la presunta víctima. En esta entrevista se informará sobre los hechos que se investigan, sobre las medidas preventivas adoptadas, sobre el proceso disciplinario que se iniciaría si se confirmase la existencia de una situación de acoso y, en caso necesario, de las medidas paliativas que se adoptarían. zCuando se planifiquen las entrevistas se evitará que coincidan los padres de los alumnos implicados como supuestos acosado y agresor o agresores.

254 254 ENTREVISTAS 7 zd) Con los padres del alumno o alumnos presuntos agresores. En esta entrevista se informará sobre la acusación que se ha realizado, sobre las evidencias que existen relacionadas con esa acusación y que, si se confirma la existencia de acoso, se iniciará el procedimiento disciplinario legalmente establecido. En cualquier caso se manifestará a los padres la preocupación y el interés del profesorado por ayudar a los alumnos a que establezcan unas relaciones sociales adecuadas, y se solicitará la colaboración familiar para conseguir ese objetivo.

255 255 ENTREVISTAS 8 ze) Con el presunto agresor o agresores. Dentro de lo posible, la primera entrevista se realizará inmediatamente después de concluir la reunión con sus padres. Se pedirá al alumno que informe sobre los hechos que están sucediendo al alumno supuestamente acosado, y se contrastará su versión con los datos conocidos.

256 256 ORIENTACIÓNS zSi es necesario a lo largo del proceso, el Jefe de Estudios, a solicitud del tutor o persona en quien se haya delegado, podrá recabar orientaciones al Equipo de Orientación Educativa y Psicopedagógica o al orientador en el caso de los Institutos de Educación Secundaria.

257 257 INFORME zUna vez concluidas las entrevistas, el tutor o persona encargada de realizar el proceso, realizará un breve informe sobre los datos más relevantes de la situación denunciada y lo trasladará al Director. zÉste, en función de la información aportada, decidirá si procede la incoación de expediente disciplinario al alumno o alumnos agresores, en cuyo caso les aplicará de inmediato las medidas contempladas en el Decreto 115/2005, de 21 de octubre, y trasladará toda la documentación existente al instructor del mismo.

258 258 COMPROMISO zEn este caso el instructor, antes de finalizar el expediente, podrá pedir al alumno acosador que proponga y adopte compromisos con el fin de que cese la situación de acoso, repare moralmente al acosado y colabore con el profesorado en la erradicación de este tipo de comportamientos. zLa actitud y compromiso del alumno ante estas propuestas se podrá tener en cuenta a la hora de determinar la medida correctiva que corresponda.

259 259 ORIENTACIÓN zEl Director, confirmada la situación de acoso y considerando el informe del tutor o persona en quien se haya delegado, podrá solicitar la intervención más especializada del Equipo de Orientación Educativa y Psicopedagógica Específico para la Convivencia Escolar, solicitándola formalmente a través de la Dirección General de Ordenación Académica.

260 260 INFORMACIÓN EXTERNA zEl Director, una vez decidida la incoación de expediente disciplinario, informará por escrito de los hechos a la Fiscalía de Menores. zAdemás, si alguno de los escolares implicados en la situación de acoso escolar fuera menor de catorce años se trasladará también esta información a la Consejería competente en materia de protección de menores, a los efectos de que dentro de sus atribuciones adopte las medidas procedentes.

261 261 EXPEDIENTE zIgualmente el Director, al comunicar la incoación de expediente disciplinario a la Dirección General de Ordenación Académica, adjuntará una copia de la información recogida en los Anexos I y IV, y de los escritos contemplados en el párrafo anterior.

262 262 ACTUACIÓNS POSTERIORES zUna vez verificada la situación de acoso, e iniciadas las medidas correctoras previstas en el Decreto 115/2005, de 21 de octubre, el Director adoptará las medidas necesarias para paliar sus efectos negativos y evitar la reproducción de situaciones similares. zA estos efectos dispondrá que se lleven a cabo actuaciones con la víctima, agresor o agresores y observadores.

263 263 COA VÍTIMA 1 za) El tutor, o persona que se designe, en colaboración con el Equipo de Orientación Educativa y Psicopedagógica u orientador, asesorará al alumno para que adopte conductas de afrontamiento adecuadas ante aquellas situaciones conflictivas que, con anterioridad, habían concluido en una situación de acoso. En la instauración de estas pautas se contará con la colaboración de los padres.

264 264 COA VÍTIMA 2 zb) El profesorado, coordinado por el tutor, introducirá actuaciones tendentes a ampliar y fortalecer el círculo de relaciones de la víctima. Estas medidas se llevarán a cabo con la adecuada discreción para evitar que la situación personal de la víctima sea comentada delante de todos los alumnos.

265 265 COA VÍTIMA 3 zc) En el caso de que se observe que el alumno está especialmente afectado desde el punto de vista psicológico, el responsable de la orientación en el centro recomendará a la familia que sea atendido por los servicios externos pertinentes.

266 266 CO AGRESOR OU AGRESORES 1 za) Como complemento a las acciones correctoras a las que hubiere lugar, según lo dispuesto en el Decreto 115/2005, de 21 de octubre, el tutor adoptará las medidas necesarias para favorecer la integración del agresor o agresores en el grupo respetando los intereses y derechos de los demás.

267 267 CO AGRESOR OU AGRESORES 2 zb) En caso necesario, el responsable de la orientación en el centro podrá recomendar a la familia que el alumno sea atendido por apoyos externos (especialistas sanitarios, servicios sociales, etc.).

268 268 COS OBSERVADORES 1 zEl tutor realizará actividades con el grupo de clase para que los alumnos conozcan cómo actuar ante diferentes situaciones de acoso. Especialmente se incidirá sobre: z-Modo de reprobar las conductas de acoso. z-Modo de mostrar apoyo a la víctima. z-Procedimiento para aislar al agresor cuando se comporta de modo inadecuado. z-Procedimiento para denunciar las agresiones.

269 269 COS OBSERVADORES 2 zLas actividades anteriores se realizarán evitando, en la medida de lo posible, que los alumnos las consideren como una consecuencia de la situación de acoso que se ha producido. Dado que las actividades paliativas indicadas, tienen también carácter preventivo, deberán ser incluidas como tales en el Plan de Acción Tutorial.

270 270 SEGUIMENTO E AVALIACIÓN 1 zEl Director mantendrá informado al Consejo Escolar de las situaciones detectadas y de las actuaciones adoptadas, sin perjuicio de la información que debe ser facilitada, de acuerdo con lo establecido en el Decreto 115/2005, de 21 de octubre, sobre la incoación de expedientes a la Dirección General de Ordenación Académica y a la Inspección de Educación.

271 271 SEGUIMENTO E AVALIACIÓN 2 zLa Comisión de Convivencia, realizará el seguimiento de compromisos y pautas de actuación adoptados con alumnos y con padres. zEl Consejo Escolar evaluará la eficacia de las medidas correctivas y orientadoras adoptadas.

272 272 ALGÚNS EXEMPLOS DE GUÍAS DE ACTUACIÓN PERANTE O ACOSO 2 zNAVARRA zResolución 632/2005, de 5 de Julio, de la Dirección General de Enseñanzas Escolares y Profesionales de Navarra

273 273 ORIENTATIVO E SUBSIDIARIO zEste documento tiene un carácter orientativo para ayudar a agilizar el procedimiento que debe ser eficaz, rápido y urgente. zEste documento tiene carácter orientativo y es subsidiario del Plan de Convivencia que cada centro deberá elaborar

274 274 COMUNICACIÓN zCualquier miembro de la comunidad educativa que tenga conocimiento de una situación de acoso e intimidación lo pondrá en conocimiento por escrito de la dirección del centro.

275 275 RECOLLIDA DE INFORMACIÓN zEl Equipo Directivo, decidirá sobre la conveniencia de la intervención del orientador/a y coordinará la recogida de información. Asimismo aplicará las medidas disciplinarias urgentes si así lo aconseja la gravedad del problema. zPara llevar a cabo la recogida de información es necesario realizar una observación sistemática en la que se tendrá en cuenta lo siguiente:

276 276 DÓNDE zEn los lugares en los que se producen las agresiones, que suelen coincidir con las zonas menos frecuentadas por los adultos: Entradas y salidas del centro, pasillos, cambios de clase, baños, vestuarios...

277 277 FONTES zEs necesario contrastar la información de varias fuentes. En cada situación debe ser valorada la necesidad de recurrir a diferentes métodos cuando exija un alto grado de confidencialidad.

278 278 IDENTIFICACIÓN RISCOS zDesde el momento en que se conoce la posible existencia de maltrato hacia un niño/a, es preciso impedir que se produzca una nueva agresión. Por tanto, la presencia de algún adulto en las zonas de riesgo así como que el niño agredido evite estar solo en esas zonas serán las medidas más inmediatas que hay que tomar.

279 279 DENUNCIAS E RECLAMACIÓNS zUno de los principales problemas que presenta el acoso o bullying entre compañeros/as es el silencio que se produce ante el miedo a convertirse en blanco de las agresiones. Los centros pondrán en marcha las estructuras que garanticen el anonimato: buzón de sugerencias, teléfono amigo, equipo de tratamiento de conflictos...

280 280 MEDIDAS URXENTES 1 zReunión del Equipo Directivo con el tutor/a y orientador/a para analizar los hechos y proponer medidas de urgencia si la gravedad del caso lo aconseja: z-Medidas para proteger al alumno/a que ha sido agredido/a.

281 281 MEDIDAS URXENTES 2 z-Medidas disciplinarias cautelares para el agresor/es. z-Información a las familias. El tutor/a y/o equipo directivo realizará una entrevista individual con cada una de las familias del alumnado implicado garantizando la confidencialidad de la información.

282 282 AMPLIACIÓN E ANÁLISE zAmpliar la información obtenida mediante entrevistas, cuestionarios, observación... zPara ello el Equipo Directivo deberá recoger los datos por escrito. zAnalizar y valorar la información recogida.

283 283 ANÁLISE DA INFORMACIÓN zEl equipo directivo y el tutor/a, con el asesoramiento del orientador/a harán una valoración de la información recogida de las diferentes fuentes tratando de establecer si hay indicios de maltrato entre iguales así como el tipo y gravedad del mismo. zContrastar la información obtenida de las personas consultadas (lugares en los que se produce, características, tipo).

284 284 INFORME E COMUNICACIÓN zEl Jefe de Estudios o la persona en quien delegue elaborará un informe escrito de las medidas tomadas así como del contenido de todas las entrevistas realizadas. zEl Director del Centro pondrá en conocimiento del Servicio de Inspección Técnica y de Servicios, haciéndolo mediante informe escrito, si la gravedad del caso así lo requiere, incluyendo en dicho informe, al menos, los hechos denunciados y las medidas de urgencia adoptadas. zEl equipo directivo se responsabilizará de la custodia de los informes realizados.

285 285 PLAN DE INTERVENCIÓN 1 zLa responsabilidad de coordinar el plan de intervención corresponde al Equipo Directivo que contará con el apoyo y asesoramiento del tutor/a y orientador/a. El plan recogerá: z-Las medidas a aplicar en el centro, en el aula/s afectadas y con el alumnado implicado, que garanticen el tratamiento individualizado tanto de la víctima como de la persona agresora y el alumnado «espectador».

286 286 PLAN DE INTERVENCIÓN 2 z-La información a las familias afectadas. z-Los recursos necesarios para llevar a cabo el plan. z-La responsabilidad de cada uno/a de los implicados/as. z-La temporalización de las acciones propuestas. z-Seguimiento y evaluación del plan.

287 287 ALGÚNS EXEMPLOS DE GUÍAS DE ACTUACIÓN PERANTE O ACOSO 3 zCASTILLA Y LEÓN zOrden EDU/52/2005, de 26 enero, Consejería de Educación de Castilla y León

288 288 COMUNICACIÓN DA SITUACIÓN zLos alumnos la comunicarán al profesor que corresponda o al profesor-tutor del alumno, en su caso. zLas madres y padres la comunicarán al profesor-tutor del alumno. zEl profesorado lo pondrá en conocimiento del Equipo Directivo (Jefe de Estudios). zOtros miembros de la comunidad educativa lo comunicarán, habitualmente, al profesor- tutor del alumno.

289 289 INFORMACIÓN PREVIA 1 zEl Equipo Directivo (Jefe de Estudios), zcon el asesoramiento del Orientador, en su caso, zy la participación del profesor-tutor zy, en su caso, de otras personas, llevarán a cabo la recopilación de información que permita aclarar:

290 290 INFORMACIÓN PREVIA 2 zSi la alteración es generalizada; es decir, se produce en diferentes situaciones espacio- temporales y con personas distintas. zSi la alteración continúa ocurriendo después de intentos de resolver la situación y ayudar al alumno. zSi la alteración se refiere a un hecho aislado y puntual pero muy grave, por su intensidad y características.

291 291 PROGNÓSTICO INICIAL 1 zEl Jefe de Estudios, con la colaboración en su caso del Orientador, y del tutor del alumno, en relación con la información previa recogida en el apartado anterior (características de generalización, continuidad y gravedad), elaborará un pronóstico inicial del tipo de alteración presentada por el alumno, determinando:

292 292 PROGNÓSTICO INICIAL 2 zSi se trata de una alteración producida, fundamentalmente, por disfunciones del proceso «enseñanza-aprendizaje», por factores de tipo familiar, socio-ambiental, o de «marginalidad», entre otros. zSi por sus características, además de los aspectos anteriores, se trata de una alteración que podría encajar en alguna de las patologías psiquiátricas.

293 293 DECISIÓNS INMEDIATAS 1 zA partir de lo anterior, el Equipo Directivo (Jefe de Estudios), con el asesoramiento del Orientador, en su caso, y la participación del profesor-tutor valorarán y tomarán decisiones sobre: zLa aplicación de alguna de las medidas establecidas en el Reglamento de Régimen Interior del centro, regulando la respuesta en situaciones que requieren medidas correctivas o sancionadoras.

294 294 DECISIÓNS INMEDIATAS 2 zLa comunicación inmediata de la situación (en caso de no haberlo hecho ya) a la familia del alumno, o la conveniencia de esperar hasta el inicio de Actuaciones Posteriores. zLa comunicación a otros organismos y servicios (sanitarios o sociales, o a ambos) dadas las características de la alteración.

295 295 DECISIÓNS INMEDIATAS 3 zLa adopción de medidas inmediatas, en tiempos y/o espacios, que eviten la repetición de situaciones similares a la ocurrida. zLa comunicación a la Comisión de Convivencia de la situación. zLa Comunicación a la Inspección de Educación. zEl inicio de Actuaciones Posteriores, si procede. zTodas las actuaciones realizadas hasta el momento quedarán recogidas en un informe elaborado por el Jefe de Estudios que estará depositado en la dirección del centro.

296 296 ACTUACIÓNS POSTERIORES zLas actuaciones posteriores se configuran en función de las características de la alteración del comportamiento del alumno y establecen un procedimiento de actuación alternativo, o simultáneo según casos, a la aplicación de, por una parte, las medidas contempladas en el RRI y la toma de decisiones inmediata

297 297 AVALIACIÓN COMPORTAMENTO PROBLEMÁTICO 1 zEl proceso será coordinado por el Jefe de Estudios, con la participación del orientador, en su caso, y del profesor tutor del alumno. zEn este proceso se evaluarán aspectos en relación con: zEl alumno (individualmente). zEl centro docente: Alumnos, profesores y otras personas relacionadas con la situación. zLa familia del alumno.

298 298 AVALIACIÓN COMPORTAMENTO PROBLEMÁTICO 2 zEl principal objetivo es determinar, con la mayor precisión posible, cuál o cuáles son los comportamientos problemáticos, así como las circunstancias en que aparecen, llevando a cabo un análisis funcional que determine cuáles son los acontecimientos que le preceden (antecedentes) y los que le siguen (consecuentes).

299 299 AVALIACIÓN COMPORTAMENTO PROBLEMÁTICO 3 zEn relación con el pronóstico inicial y la toma decisiones inmediatas será necesario: zRecabar información de otros organismos y servicios (sanitarios y/o sociales), especialmente en casos en los que se trate de una alteración que podría encajar en alguna de las patologías psiquiátricas o se deba, fundamentalmente, a factores de carácter socio-ambiental.

300 300 AVALIACIÓN COMPORTAMENTO PROBLEMÁTICO 4 zRevisar aspectos como la organización de la clase y el centro, el desarrollo del currículum, la actuación del profesor (nivel de estrés y modelado) y el agrupamiento y motivación de los alumnos/as, especialmente si se trata de una alteración del comportamiento relacionada con disfunciones del proceso «enseñanza- aprendizaje», manifestándose en conductas disruptivas de mayor o menor gravedad y continuidad.

301 301 PLAN DE ACTUACIÓN 1 zLa coordinación de actuaciones la llevará el jefe de estudios, con el asesoramiento y apoyo, en su caso, del orientador del centro y el tutor del alumno. zEl documento será redactado por la persona designada por el jefe de estudios, preferentemente el orientador, con el apoyo del tutor del alumno y presentado al resto de profesores que intervengan con él.

302 302 PLAN DE ACTUACIÓN 2 zEste documento recogerá la actuación a llevar a cabo con el alumno individualmente, con el centro docente (profesores y alumnado) y con la familia del alumno. zEl plan de actuación deberá incluir los siguientes bloques de trabajo:

303 303 PLAN DE ACTUACIÓN 3 za) En relación con la actuación individual con el alumno: z-Objetivos y criterios de logro, selección y aplicación de técnicas y concreción de los aspectos que rodean a su comportamiento. z-Forma de facilitar la información al alumno con la mayor estructuración posible, así como tiempo que está previsto dedicar, diariamente, para llevar a cabo el plan de actuación previsto.

304 304 PLAN DE ACTUACIÓN 4 zb) En relación con el centro (profesores y alumnos): z-Medidas adoptadas en relación con el comportamiento desajustado de factores como: La organización y dinámica de la clase y/o del centro, la interacción profesor-alumnos (niveles de estrés y modelado), la ubicación espacial en el aula, la aceptación o rechazo del alumno por parte de sus compañeros, el desarrollo del currículum, así como la disposición de recursos.

305 305 PLAN DE ACTUACIÓN 5 z-Medidas de apoyo escolar con el alumno en caso de ser necesario (inclusión en programas existentes en el centro). z-Diseño de estrategias de coordinación entre el profesorado y abordaje global de las alteraciones del comportamiento, con el objetivo de que se entiendan como un problema de todo el centro y no de un sólo profesor o de un grupo de profesores. z-Planteamiento de programas de mediación escolar.

306 306 PLAN DE ACTUACIÓN 6 zc) En relación con el ámbito familiar: z-Con vistas a aumentar la eficacia de la actuación, se debe establecer una estrecha coordinación familia-centro, proporcionando orientaciones de actuación y fijando un calendario de reuniones con los padres.

307 307 PLAN DE ACTUACIÓN 7 zd) En relación con otros ámbitos: z-Establecimiento de mecanismos de coordinación con otros organismos y servicios (sanitarios o sociales, o a ambos).

308 308 PLAN DE ACTUACIÓN 8 zEl plan de actuación incluirá el seguimiento (temporalización e implicados) así como la evaluación de los resultados obtenidos, analizando la necesidad de cambio de estrategia, de finalizar las actuaciones o, en su caso, la oportunidad de derivar del caso a los servicios de apoyo especializado que pudiera ser necesario.

309 309 PLAN DE ACTUACIÓN 9 zDERIVACIÓN A SERVICIOS ESPECIALIZADOS zEl Director del centro, una vez informado el tutor del alumno y habiendo autorizado la familia, efectuará la demanda de intervención especializada.

310 310 PROCEDEMENTO ESPECIAL zProcedimiento específico de actuación en un Centro Escolar en situaciones de posible intimidación y acoso entre alumnos «Bullying»

311 311 COMUNICACIÓN INICIAL zCualquier miembro de la comunidad educativa que tenga conocimiento expreso, de una situación de intimidación o acoso sobre algún/a alumno/a o considere la existencia de indicios razonables, zlo pondrá inmediatamente en conocimiento de un profesor/a, del tutor/a del alumno/a, del Orientador/a del centro, en su caso, o del Equipo Directivo, según el caso y miembro de la comunidad educativa que tenga conocimiento de la situación.

312 312 COÑOCEMENTO DIRECCIÓN 1 zEl receptor de la información, de acuerdo con su nivel de responsabilidad y funciones sobre el alumno, trasladará esta información al Equipo Directivo, en caso de que no lo haya hecho según el apartado anterior.

313 313 COÑOCEMENTO DIRECCIÓN 2 zEl Equipo Directivo, con el asesoramiento del Orientador, en su caso, y del tutor del alumno, completará la información utilizando los medios y actuaciones adecuadas -indicadores de intimidación y acoso entre el alumnado-, todo ello de forma estrictamente confidencial.

314 314 COÑOCEMENTO DIRECCIÓN 3 zLa urgencia de esta actuación no excluye la posibilidad, que será preciso valorar adecuadamente, de adoptar medidas de carácter disuasorio, en espacios y tiempos, en relación con la situación planteada.

315 315 PRIMEIRAS MEDIDAS 1 zEl Equipo Directivo, con el asesoramiento del Orientador, en su caso, y el tutor del alumno, efectuará una primera valoración, con carácter urgente, acerca de la existencia, o no, de un caso de intimidación y acoso hacia un alumno, así como el inicio de las actuaciones que correspondan según la valoración realizada.

316 316 PRIMEIRAS MEDIDAS 2 zEn todo caso, se confirme o no, la situación será comunicada a la familia del alumno. zTodas las actuaciones realizadas hasta el momento quedarán recogidas en un informe escrito que quedará depositado en la Jefatura de Estudios.

317 317 CONFIRMADA A EXISTENCIA zACTUACIONES POSTERIORES EN CASO DE QUE SE CONFIRME LA EXISTENCIA DE COMPORTAMIENTOS DE INTIMIDACIÓN Y ACOSO ENTRE ALUMNOS: zCoordinadas por el Equipo Directivo, con el apoyo del orientador del centro, en su caso, y el tutor del alumno. zLas diferentes actuaciones pueden adoptar un carácter simultáneo.

318 318 MEDIDAS URXENTES zPrevia valoración y dirigidas a evitar la continuidad de la situación, entre ellas: z-Medidas inmediatas de apoyo directo al alumno afectado (víctima del acoso/intimidación). z-Revisión urgente de la utilización de espacios y tiempos del centro (mecanismos de control). z-Aplicación del RRI, si se estima conveniente, teniendo en cuenta la posible repercusión sobre la víctima. z-Según el caso, puesta en conocimiento y denuncia de la situación en las instancias correspondientes.

319 319 COMUNICACIÓN A: z-Las familias de los alumnos implicados (víctima y agresores). z-La Comisión de Convivencia del centro. z-Equipo de profesores del alumno y otros profesores relacionados. z-Otro personal del centro, si se estima conveniente (por ej.: Conserjes). z-El inspector del centro. z-Otras instancias externas al centro (sociales, sanitarias y judiciales) (según valoración inicial).

320 320 APERTURA EXPEDIENTE 1 zParticipan Equipo Directivo, Orientador, en su caso, y tutor, organizando su participación y presencia en las diferentes reuniones. La documentación quedará depositada en la Jefatura de Estudios y en el Departamento de Orientación, en su caso. zEstrategias e instrumentos facilitadores de un pronóstico inicial (de forma simultánea a las actuaciones del apartado anterior).

321 321 APERTURA EXPEDIENTE 2 zI. Recogida de información de distintas fuentes: za. Documentación existente sobre los afectados. zb. Observación sistemática de los indicadores señalados: Espacios comunes del centro, en clase, en actividades complementarias y extraescolares.

322 322 APERTURA EXPEDIENTE 3 zc. Entrevistas y cuestionarios con: Alumnos afectados (víctima y agresores, incluye posibilidad de aplicación de pruebas sociométricas u otras), familias de víctima y agresores, profesorado relacionado con el caso y con otros alumnos y personas, si se estima conveniente, por ser observadores directos o porque su relevancia en el centro permita la posibilidad de llevar a cabo actuaciones de apoyo a la víctima y de mediación en el caso.

323 323 APERTURA EXPEDIENTE 4 zd. Medios para efectuar denuncias y reclamaciones: Teléfono, e-mail de ayuda, web del centro, buzón de reclamaciones y comisión de convivencia u otras creadas al efecto.

324 324 APERTURA EXPEDIENTE 5 zII. Coordinación con instituciones y organismos externos (sanitarios, sociales, judiciales), si procede, que puedan aportar información sobre el caso. zIII. Emisión de pronóstico inicial y líneas básicas de actuación (evaluación de necesidades y recursos):

325 325 APERTURA EXPEDIENTE 6 za. Reunión del equipo de profesores del grupo de alumno y de otros profesores afectados, con la participación del Jefe de Estudios y el Orientador, en su caso, para analizar la información obtenida, la posibilidad de recabar otra nueva y aportar ideas sobre las líneas básicas de actuación. zb. Establecimiento de un pronóstico inicial y de las líneas básicas de actuación que determinarán el diseño del plan de actuación.

326 326 APERTURA EXPEDIENTE 7 zc. Evaluación de necesidades y recursos: De los alumnos, de espacios y tiempos de riesgo, de posibles medidas y su adecuación a la situación, de recursos humanos y materiales disponibles y del reparto de responsabilidades.

327 327 PLAN DE ACTUACIÓN 1 zCon la víctima: z-Actuaciones de apoyo y protección expresa o indirecta. z-Programas y estrategias específicas de atención y apoyo social. z-Posible derivación a servicios externos (sociales o sanitarios, o a ambos).

328 328 PLAN DE ACTUACIÓN 2 zCon el/los agresor/es. z-Actuaciones en relación con la aplicación del Reglamento de Régimen Interior (Equipo Directivo) z-Programas y estrategias especificas de modificación de conducta y ayuda personal. z-Posible derivación a servicios externos (sociales o sanitarios, o a ambos).

329 329 PLAN DE ACTUACIÓN 3 zCon los compañeros más directos de los afectados. z-Actuaciones dirigidas a la sensibilización y el apoyo entre compañeros.

330 330 PLAN DE ACTUACIÓN 4 zActuaciones con las familias afectadas: za. Orientación sobre indicadores de detección e intervención. Pautas de actuación. zb. Información sobre posibles apoyos externos y otras actuaciones de carácter externo. zc. Seguimiento del caso y coordinación de actuaciones entre familia y centro.

331 331 PLAN DE ACTUACIÓN 5 zActuaciones con los profesores de víctima, agresores y compañeros: za. Orientación sobre indicadores de detección e intervención y pautas de actuación terapéutica.

332 332 ACTUACIÓN EN RELACIÓN CON COMUNIDAD EDUCATIVA 1 zActuaciones en el centro: za. Con los alumnos. Dirigidas a: z-La sensibilización y prevención. z-La detección de posibles situaciones y el apoyo a las víctimas y la no tolerancia con el acoso y la intimidación.

333 333 ACTUACIÓN EN RELACIÓN CON COMUNIDAD EDUCATIVA 2 zb. Con los profesores. Dirigidas a: z-La sensibilización, prevención y detección de posibles situaciones. z-La formación en el apoyo a las víctimas y la no tolerancia con el acoso y la intimidación y la atención a sus familias.

334 334 ACTUACIÓN EN RELACIÓN CON COMUNIDAD EDUCATIVA 3 zc. Con las familias. Dirigidas a: z-La sensibilización, prevención y detección de posibles situaciones. z-La formación en el apoyo a las víctimas y la no tolerancia con el acoso y la intimidación.

335 335 CON OTRAS ENTIDADES z-Establecimiento de mecanismos de colaboración y actuación conjunta con otras entidades y organismos que intervengan en este campo, en los casos en que se estime necesario.

336 336 DESENVOLVEMENTO DO PLAN zEl desarrollo del Plan de actuación será coordinado por el Equipo Directivo, que proveerá los medios y recursos personales necesarios, con el asesoramiento y apoyo del orientador del centro y del tutor del alumno.

337 337 SEGUIMENTO DO PLAN 1 zSe mantendrán las reuniones individuales que se estimen necesarias con los alumnos afectados, así como con sus familias, valorando las medidas adoptadas y la modificación, en su caso. zSe considerará la posibilidad de aplicar cuestionarios de recogida de información.

338 338 SEGUIMENTO DO PLAN 2 zLa Comisión de Convivencia será informada, pudiendo ser requerida su intervención directa en las diferentes actuaciones. zEl inspector del centro será informado, en todo momento, por el director, quedando constancia escrita de todas las actuaciones desarrolladas.

339 339 SEGUIMENTO DO PLAN 3 zAl cierre del caso, quedan en funcionamiento las actuaciones en relación con la Comunidad Educativa y otras entidades. zLa transmisión de información acerca de las actuaciones desarrolladas, en caso de traslado de algún o alguno de los alumnos afectados, estará sujeta a las normas de obligatoria confidencialidad y de apoyo a la normalización de la escolaridad de los alumnos.

340 340 NON CONFIRMACIÓN ACOSO zACTUACIONES POSTERIORES EN CASO DE QUE NO SE CONFIRME LA EXISTENCIA DE COMPORTAMIENTOS DE INTIMIDACIÓN Y ACOSO ENTRE ALUMNOS zCoordinadas por el Equipo Directivo, con el apoyo del orientador del centro, en su caso, y el tutor del alumno. Las diferentes actuaciones pueden adoptar un carácter simultáneo.

341 341 COMUNICACIÓN 1 za. La familia del alumno afectado. zb. Equipo de profesores del alumno y otros profesores afectados, si se estima conveniente. zc. Otras instancias externas al centro (sociales, sanitarias y judiciales, si se ha informado con anterioridad de la existencia de indicios).

342 342 COMUNICACIÓN 2 zEn los casos a y b la actuación la lleva a cabo el tutor con el apoyo del Orientador, en su caso, y del Jefe de Estudios, si se estima conveniente. zDeben aportarse orientaciones referidas al maltrato entre iguales, tanto a la familia como a los profesores y, en el caso de la familia, información de posibles apoyos externos - servicios sociales y/o sanitarios-, de todo ello quedará constancia por escrito.

343 343 ACTUACIÓN EN RELACIÓN CON COMUNIDAD EDUCATIVA 1 zActuaciones en el centro: za. Con los alumnos. Dirigidas a: z-La sensibilización y prevención. z-La detección de posibles situaciones y el apoyo a las víctimas y la no tolerancia con el acoso y la intimidación.

344 344 ACTUACIÓN EN RELACIÓN CON COMUNIDAD EDUCATIVA 2 zb. Con los profesores. Dirigidas a: z-La sensibilización, prevención y detección de posibles situaciones. z-La formación en el apoyo a las víctimas y la no tolerancia con el acoso y la intimidación y la atención a sus familias.

345 345 ACTUACIÓN EN RELACIÓN CON COMUNIDAD EDUCATIVA 3 zc. Con las familias. Dirigidas a: z-La sensibilización, prevención y detección de posibles situaciones. z-La formación en el apoyo a las víctimas y la no tolerancia con el acoso y la intimidación.

346 346 CON OUTRAS ENTIDADES z-Establecimiento de mecanismos de colaboración y actuación conjunta con otras entidades y organismos que intervengan en este campo, en los casos en que se estime necesario.