1 1 Polska w Unii Europejskiej Aspekt ekonomiczny – fundusze strukturalne – perspektywa 2014-2020

2 Najważniejsze wydarzenia na drodze Polski do Unii Europejskiej 1991 – Stowarzyszenie Polski z EWG. 2003 – Przedstawiciele Polski podpisali w Atenach traktat akcesyjny do UE (16 kwietnia 2003 roku w imieniu Polski traktat akcesyjny podpisali: premier RP – Leszek Miller oraz minister spraw zagranicznych RP – Włodzimierz Cimoszewicz). 2003 – Referendum w sprawie wejścia Polski do UE (ok. 77% obywateli RP opowiedziało się za wejściem Polski do UE). 2004 – 1 maja – wszedł w życie traktat akcesyjny i Polska została przyjęta do Unii Europejskiej. Źródło: Źródło: J. Bednarz, M. Litwinienko, K. Zapała, Historia 3, Podręcznik dla gimnazjum, Wydawnictwo OPERON, s. 283 – 284. 2

3 POZYCJA POLSKI PO 10 LATACH CZŁONKOWSTWA W UNII EUROPEJSKIEJ - dobra sytuacja ekonomiczna w czasach kryzysu - stabilność polityczna - duża zdolność koalicyjna i umiejętność gry zespołowej - przełożenie na najsilniejsze ugrupowanie w Parlamencie Europejskim - doświadczenie we współpracy z instytucjami i zakorzenienie w procesie europejskim - wysokie poparcie społeczeństwa dla integracji

4 Efekty członkostwa Polski w UE Aspekty ekonomiczne: handel, przepływ kapitału i usług, fundusze strukturalne Aspekty społeczne: migracje Aspekty polityczne: Polska na arenie międzynarodowej 4

5 Perspektywa 2014-2020 5 Inteligentna specjalizacja, określana jako koncepcja wdrażania polityki innowacyjnej, polegająca na efektywnym i synergicznym wykorzystaniu publicznego wsparcia na rzecz wzmacniania zdolności innowacyjnych poprzez koncentrację na najbardziej obiecujących obszarach przewagi komparatywnej regionu lub przedsiębiorczy proces identyfikacji obszarów nauki i technologii (specjali0zacji), z których może korzystać wybrany region, jest obecnie jedną z koncepcji odgrywających znaczącą rolę w polityce Unii Europejskiej, zwłaszcza polityce spójności.

6 Inteligenta specjalizacja 6 Koncepcja IS odwołuje się m.in. do takich teorii jak: teoria produktu podstawowego, według której drogą do rozwoju regionalnego jest specjalizacja produkcyjna – skupienie się na określonej grupie towarów, które mogą być najbardziej konkurencyjne na rynkach zewnętrznych czy koncepcji elastycznej produkcji, zgodnie z którą system oparty na elastycznej produkcji stosowanej przez małe i średnie firmy, pozwala uzyskać im specjalizację, dzięki której łatwiej znajdują niszę rynkową w gospodarce globalnej i mogą być wysoce konkurencyjne w swojej dziedzinie. W koncepcji tez widoczne są wpływy teorii dystryktu przemysłowego Alfreda Marshalla, czy koncepcja klastra (cluster) przedstawiona przez Michaela Portera. Koncepcją, która również posiada wiele elementów wspólnych ze strategią inteligentnej specjalizacji jest strategia rozwoju endogenicznego, czyli opartego na wewnętrznych zasobach i potencjale np. regionu i podkreśla znaczenie wewnętrznych czynników rozwoju, upatrując rolę polityki regionalnej we wspieraniu tych regionów, które są w stanie najefektywniej wykorzystać udzielone im wsparcie.

7 Inteligenta specjalizacja 7 W strategii Europa 2020 nakreślono główne kierunki działań, których realizacja powinna umożliwić zbudowanie silnej gospodarki europejskiej, a zarazem pozwolić na trwałe wyjście z kryzysu. Inteligentne specjalizacje mają przede wszystkim wspierać pierwszy cel Strategii UE, tj. „Inteligentny rozwój”, który stanowi jeden z jej trzech priorytetów, w ramach którego podejmowane będą działania i projekty przewodnie odnoszące się do budowania gospodarki innowacyjnej, gospodarki wiedzy. EUROPA 2020. Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu Społecznemu, Komunikat Komisji, KOM (2010) 2020 wersja ostateczna, Bruksela, 3.3.2010.

8 8 Inteligentny rozwójZrównoważony rozwójRozwój sprzyjający włączeniu społecznemu Innowacje Przewodni projekt UE „Unia Innowacji” ma na celu poprawę warunków ramowych i dostępu do finansowania badań i innowacji, co powinno wzmocnić rolę łańcucha innowacji i zwiększyć poziom inwestycji w całej Unii. Klimat, energia i mobilność Przewodni projekt UE „Europa efektywnie korzystająca z zasobów” ma na celu uniezależnienie wzrostu gospodarczego od wykorzystania zasobów poprzez zmniejszenie udziału emisji węgla w europejskiej gospodarce, większe wykorzystanie odnawialnych źródeł energii, modernizację transportu i propagowanie efektywności energetycznej. Zatrudnienie i umiejętności Przewodni projekt UE „Program na rzecz nowych umiejętności i zatrudnienia” ma na celu modernizację rynków pracy poprzez zwiększanie mobilności siły roboczej oraz rozwijanie kwalifikacji przez całe życie, co powinno podnieść współczynnik aktywności zawodowej i lepiej dopasować do siebie popyt i podaż na rynku pracy. Edukacja Przewodni projekt UE „Młodzież w drodze” ma na celu poprawę wyników systemów kształcenia oraz podniesienie atrakcyjności europejskiego szkolnictwa wyższego na arenie międzynarodowej. Konkurencyjność Przewodni projekt UE „Polityka przemysłowa w erze globalizacji” ma na celu poprawę otoczenia biznesu, szczególnie w odniesieniu do MSP oraz wspieranie rozwoju silnej i zrównoważonej bazy przemysłowej, przygotowanej do konkurowania na rynkach światowych. Walka z ubóstwem Przewodni projekt UE „Europejski program walki z ubóstwem” ma na celu zapewnienie spójności społecznej i terytorialnej, tak aby korzyści płynące ze wzrostu gospodarczego i zatrudnienia były szeroko dostępne, a osoby ubogie i wykluczone społecznie mogły żyć godnie i aktywnie uczestniczyć w życiu społecznym. Społeczeństwo cyfrowe Przewodni projekt UE „Europejska agenda cyfrowa” ma na celu upowszechnienie szybkiego Internetu oraz umożliwienie gospodarstwom domowym i przedsiębiorstwom czerpanie korzyści z jednolitego rynku cyfrowego. EUROPA 2020, Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu Źródło: Europa 2020. Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu, Komunikat Komisji, Bruksela 3.3.2010, KOM (2010) 2020.

9 tytuł prezentacji, autor9 Idea inteligentnej specjalizacji jest „inteligentna’ z dwóch powodów: 1. Buduje mosty między sferą badań i innowacji z jednej strony, a rozwojem gospodarczym z drugiej, korzystając z nowatorskich metod takich jak proces przedsiębiorczego odkrywania na rzecz tworzenia strategii oraz wyznaczanie priorytetów przez decydentów politycznych w bliskiej współpracy z lokalnymi interesariuszami. 2. Proces ten przebiega w kontakcie ze światem zewnętrznym, co zmusza regiony do ambitnego, lecz realistycznego podejścia przy ustalaniu celów, jednocześnie przybliżając lokalne atuty i możliwości do zewnętrznych źródeł wiedzy i łańcuchów wartości. A. Rodríguez-Pose, M. di Cataldo, A. Rainoldi, The Role of Government Institutions for Smart Specialisation and Regional Development, S3 Policy Brief Series No. 04/2014, European Commission, Joint Research Centre, Institute for Prospective Technological Studies, Bruksela 2014, s. 6.

10 Krajowa inteligenta specjalizacja 10 Efektem opracowania Krajowej inteligentnej specjalizacji jest wskazanie obszarów specjalizacji wraz z mechanizmem weryfikacji i aktualizacji tego wyboru w trakcie realizacji koncentracja na priorytetowych obszarach B+R+I, w których państwo lub region dysponują przewagą konkurencyjną lub posiadają potencjał rozwojowy poprawa wdrażania innowacyjnych rozwiązań w przedsiębiorstwach transformacja społeczno- gospodarcza kraju lub regionu bardziej efektywne stymulowanie nakładów prywatnych na B+R

11 Proces weryfikacji IS 11

12 Krajowe inteligentne specjalizacje 12 ZDROWE SPOŁECZEŃSTWO 1.Technologie inżynierii medycznej, w tym biotechnologie medyczne 2.Diagnostyka i terapia chorób cywilizacyjnych oraz w medycynie spersonalizowanej 3.Wytwarzanie produktów leczniczych BIOGOSPODARKA ROLNO-SPOŻYWCZA, LEŚNO-DRZEWNA I ŚRODOWISKOWA 4.Innowacyjne technologie, procesy i produkty sektora rolno- spożywczego i leśno-drzewnego 5.Zdrowa żywność (o wysokiej jakości i ekologiczności produkcji) 6.Biotechnologiczne procesy i produkty chemii specjalistycznej oraz inżynierii środowiska ZRÓWNOWAŻONA ENERGETYKA 7.Wysokosprawne, niskoemisyjne i zintegrowane układy wytwarzania, magazynowania, przesyłu i dystrybucji energii 8.Inteligentne i energooszczędne budownictwo 9.Rozwiązania transportowe przyjazne środowisku

13 Krajowe inteligentne specjalizacje 13 SUROWCE NATURALNE I GOSPODARKA ODPADAMI 10.Nowoczesne technologie pozyskiwania, przetwórstwa i wykorzystania surowców naturalnych oraz wytwarzanie ich substytutów 11.Minimalizacja wytwarzania odpadów, w tym niezdatnych do przetworzenia oraz wykorzystanie materiałowe i energetyczne odpadów (recykling i inne metody odzysku) 12.Innowacyjne technologie przetwarzania i odzyskiwania wody oraz zmniejszające jej zużycie INNOWACYJNE TECHNOLOGIE I PROCESY PRZEMYSŁOWE (W UJĘCIU HORYZONTALNYM) 13.Wielofunkcyjne materiały i kompozyty o zaawansowanych właściwościach, w tym nanoprocesy i nanoprodukty 14.Sensory (w tym biosensory) i inteligentne sieci sensorowe 15.Inteligentne sieci i technologie geoinformacyjne 16.Elektronika oparta na polimerach przewodzących 17.Automatyzacja i robotyka procesów technologicznych 18.Optoelektroniczne systemy i materiały 19.Inteligentne technologie kreacyjne

14 14  Środki z funduszy strukturalnych, dystrybuowane ze szczebla centralnego, ukierunkowane na Badania, Rozwój i Innowacje będą wydatkowane jedynie na obszary wpisujące się w Krajową Inteligentną Specjalizację  Dotyczy to w głównej mierze Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój  KIS jest dokumentem otwartym, istnieje możliwość wprowadzania do niego zmian po udowodnieniu potencjału proponowanej specjalizacji  KIS jest narzędziem procesu wyboru priorytetów, zatem z natury nie może obejmować wszystkich obszarów  Najważniejszym gremium rekomendującym zmiany w zakresie KIS są Grupy Robocze ds. KIS

15 Inteligentna specjalizacja województwa mazowieckiego 15  Bezpieczna żywność  Inteligentne systemy zarządzania  Nowoczesne usługi dla biznesu  Wysoka jakość życia Grupy robocze ds. inteligentnej specjalizacji –otwarte  agendy badawcze –priorytetowe kierunki prac badawczych IS  identyfikacja nowych, potencjalnych obszarów IS  udział w formułowaniu zasad i warunków wsparcia specyficznych dla obszarów IS

16 Podział Funduszy UE na programy operacyjne 2014 - 2020 16

17 Osie priorytetowe oraz alokacja PO IR 17

18 tytuł prezentacji, autor18 POIR został zatwierdzony przez KE Kryteria wyboru projektów zostały przyjęte przez Ministra Infrastruktury i Rozwoju, zakłada się, że zostaną one przyjęte ostatecznie przez KM PO IR po 10 marca br. Możliwe uruchomienie w bieżącym roku wszystkich instrumentów dotacyjnych I osi POIR oraz większości instrumentów IV osi Flagowe konkursy – w ramach instrumentu tzw. Szybkiej ścieżki oraz Demonstratora (beneficjentami – przedsiębiorcy) – instrumenty o największej alokacji i pozwalające realizować najbardziej wszechstronne projekty B+R (badania przemysłowe i prace rozwojowe lub same prace rozwojowe)

19 19 I oś POIR - Wsparcie prowadzenia prac B+R przez przedsiębiorstwa Przykładowe typy projektów: Wsparcie projektów B+R – badania przemysłowe i prace rozwojowe realizowane przez przedsiębiorstwa (możliwość współpracy z jednostkami naukowymi w ramach podwykonawstwa). Sektorowe programy B+R – agendy B+R, istotne dla rozwoju poszczególnych branż/sektorów gospodarki. Proces określania programu sektorowego ma charakter oddolny. Finansowanie obejmuje badania przemysłowe i prace rozwojowe. Instrument opiera się na doświadczeniach programów sektorowych: Innolot oraz Innomed. Prace B+R finansowane z udziałem funduszy kapitałowych – współpraca z funduszami venture capital, które wspólnie z podmiotami publicznymi będą angażować środki we wsparcie projektów B+R realizowanych przez przedsiębiorstwa. Instrument opiera się na doświadczeniach z realizacji instrumentu BRIdge VC. Beneficjenci: przedsiębiorstwa (MŚP oraz duże firmy), konsorcja przedsiębiorstw, podmiot wdrażający instrument finansowy.

20 20 Przykładowe typy projektów: Wsparcie inwestycji w infrastrukturę B+R przedsiębiorstw – ocena projektu w oparciu o agendę badawczą, planowane jest monitorowanie jej realizacji. Otwarte innowacje – wspieranie transferu technologii – stworzenie platformy innowacji umożliwiającej kojarzenie firm – dawców technologii z firmami MŚP zainteresowanymi pozyskaniem nowych rozwiązań (biorcami technologii). Wsparcie usług brokerskich oraz rozwoju MŚP w oparciu o wdrożenie nowego rozwiązania (z wykorzystaniem IF). Proinnowacyjne usługi dla przedsiębiorstw – współfinansowanie kosztów usług proinnowacyjnych świadczonych przez IOB lub jednostki naukowe, w tym usług związanych transferem technologii, ochroną własności przemysłowej oraz współpracą w obszarze B+R+I (zwłaszcza w Krajowych Klastrach Kluczowych). Zwiększenie intensywności współpracy w ramach krajowego systemu innowacji – projekty pozakonkursowe. Beneficjenci: przedsiębiorstwa, konsorcja przedsiębiorstw, koordynatorzy KKK, podmioty zarządzające SSE, podmioty publiczne lub inne wyłonione podmioty odpowiadające za realizację działań o charakterze systemowym, II oś POIR - Wsparcie otoczenia i potencjału przedsiębiorstw do prowadzenia działalności B+R+I

21 21 Przykładowe typy projektów: Wsparcie wdrożeń wyników prac B+R – z wykorzystaniem różnych form finansowania (dotacji, instrumentów finansowych). Wsparcie kierowane tylko do MŚP. Wsparcie przedsiębiorstw przez fundusze kapitału zalążkowego, fundusze venture capital, sieci aniołów biznesu – inkubacja i akceleracja start-up’ów, wsparcie rozwoju rynku VC poprzez fundusz funduszy, inwestycje syndykatowe, pożyczki w celu uzupełnienia wsparcia udziałowego, przygotowanie do wejścia na GPW/NewConnect/Catalyst. Wsparcie promocji oraz internacjonalizacji innowacyjnych przedsiębiorstw – finansowanie usług doradczych z zakresu internacjonalizacji firm świadczonych przez IOB, a także programów promocji polskich marek produktowych. Beneficjenci: MŚP, IOB, podmiot wdrażający IF, podmioty publiczne lub inne wyłonione podmioty odpowiadające za realizację działań o charakterze systemowym. III oś POIR - Wsparcie innowacji w przedsiębiorstwach

22 22 Przykładowe typy projektów: Badania naukowe i prace rozwojowe, w tym: strategiczne programy badawcze dla gospodarki, regionalne agendy naukowo-badawcze, programy badawcze wirtualnych instytutów, projekty aplikacyjne. Rozwój nowoczesnej infrastruktury badawczej sektora nauki: wybrane projekty z Polskiej Mapy Drogowej Infrastruktury Badawczej. Międzynarodowe agendy badawcze, tworzone w Polsce we współpracy z renomowanymi ośrodkami naukowymi z innych państw. Rozwój kadr sektora B+R, poprzez projekty B+R w jednostkach naukowych lub przedsiębiorstwach, w ramach międzynarodowych programów badawczych etc. Beneficjenci: jednostki naukowe i ich konsorcja, uczelnie i ich konsorcja, konsorcja przedsiębiorstw i jednostek naukowych/uczelni, instytucje otoczenia biznesu, podmioty publiczne lub inne wyłonione podmioty odpowiadające za realizację działań o charakterze systemowym (ostateczni odbiorcy: naukowcy, studenci, doktoranci) IV oś POIR - Zwiększenie potencjału naukowo-badawczego

23 Swoboda przepływ kapitału W 2011 r. ponad 90% kapitału zagranicznego w Polsce pochodziło z krajów Unii Europejskiej 23

24 Przepływ usług otwarcie rynków i wprowadzenie zasady jednolitej licencji; wzrost konkurencji na rynku i szersza oferta (np. przewozy transportowe, usługi finansowe, audiowizualne, komunikacyjne, internetowe) wzrost udziału polskich przedsiębiorstw, zwłaszcza MSP w świadczeniu usług w innych państw członkowskich („polski hydraulik”) brak zmian w wielu specyficznych obszarach usług podstawowych ze względu na lokalny charakter relacji usługodawca-usługobiorca, np. usługi szewskie, krawieckie itp. 24

25 Przepływ usług wzrost międzynarodowych obrotów handlowych w zakresie usług, zwłaszcza z innymi państwami członkowskimi UE rozwój turystyki – likwidacja kontroli granicznych oraz ruch bezwizowy pozwoliły na intensyfikację wyjazdów indywidualnych oraz napływ turystów zagranicznych do Polski, wzrost oferty turystycznej krajowej i zagranicznej efekt negatywny – przejęcie polskich banków i ubezpieczycieli przez kapitał obcy (skutek: m.in. drenaż kapitałowy polskiego rynku) 25

26 Przepływ osób 26 prawo do osiedlania się, pracy, edukacji, podejmowania działalności gospodarczej, korzystania z zabezpieczeń socjalnych w każdym z krajów członkowskich. Ponad 14 mln obywateli UE na stałe mieszka w innym państwie członkowskim (2012) 78% to osoby w wieku produkcyjnym (od 15 do 64 lat). Niepracujący mobilni obywatele UE (studenci, uczniowie, emeryci, osoby poszukujące pracy, niepracujący członkowie rodzin) to niewielka część łącznej liczby mobilnych obywateli UE.

27 Przepływ osób To najbardziej cenione prawo wynikające z obywatelstwa UE: wg 56% europejskich obywateli jest ono największym osiągnięciem UE. 2/3 Europejczyków (67%) uważa, że swobodny przepływ osób w UE przynosi ich państwu korzyści gospodarcze. (Eurobarometr) 27

28 Przepływ osób otwarty rynek 28 krajów UE + Islandia i Norwegia; od 31 maja 2014 r. również Szwajcaria Kierunki wyjazdów Polaków do pracy: Niemcy, Wielka Brytania oraz Skandynawia (Norwegia, Szwecja, Dania) Ilu Polaków mieszka poza granicami kraju? Ilu wróci do Polski? -2011 r. za granicą mieszkało 2,02 mln Polaków (tyle co Kraków, Łódź i Wrocław) -2000–2012 wymeldowało się 298,9 tys -1,5 mln polskich emigrantów już nigdy na stałe nie wróci do kraju. -64% młodych Polaków uważa, ze tylko praca i życie za granicą stwarzają dla nich jakakolwiek szanse na przyszłość, 28