1 1 Problemy związane z organizacją stanowisk pracy biurowej, z uwzględnieniem zasad ergonomii, w tym stanowisk wyposażonych w monitory ekranowe i inne urządzenia biurowe.

2 2 Ergon + nomos = wiedza o pracy ERGONERGON Oznaczające czyn, praca  NOMOS Wiedza, prawo, zwyczaj Pojęcia ergonomii

3 3 Stanowisko pracy wraz z maszynami i urządzeniami oraz jego otoczeniem powinno być przystosowane do anatomicznych i psychofizycznych cech, a także możliwości pracownika, jego potrzeb i oczekiwań, zapewniających sprawne wydajne i bezpieczne wykonywanie przez niego pracy. Nigdy nie powinno być odwrotnej sytuacji, to znaczy takiej, gdy pracownik musi się dostosować do stanowiska i jego otoczenia. Ergonomia

4 4 Obowiązki pracodawcy Pracodawca jest obowiązany organizować stanowiska pracy z monitorami ekranowymi w taki sposób, aby spełniały minimalne wymagania bhp oraz ergonomii, określone w załączniku do rozporządzenia MPiPS z 1998 r. Pracodawca jest obowiązany do przeprowadzania oceny warunków pracy na stanowiskach pracy wyposażonych w monitory ekranowe. Następne oceny powinny być przeprowadzane dla nowotworzonych stanowisk pracy oraz po każdej zmianie organizacji i wyposażenia stanowiska pracy. Na podstawie oceny pracodawca podejmuje działania w celu usunięcia stwierdzonych zagrożeń i uciążliwości.

5 5 Obowiązki pracodawcy Informować pracowników o wszystkich aspektach ochrony zdrowia i bezpieczeństwa pracy na stanowiskach pracy, w tym o wynikach ocen. Zapewnić pracownikom łączenie przemienne pracy związanej z obsługą monitora ekranowego z innymi rodzajami prac nie obciążającymi narządu wzroku i wykonywanymi w innych pozycjach ciała przy nie przekraczaniu godziny nieprzerwanej pracy przy obsłudze monitora ekranowego lub co najmniej 5 minutową przerwę, wliczaną do czasu pracy, po każdej godzinie pracy przy obsłudze monitora ekranowego.

6 6 Obowiązki pracodawcy Zapewnić pracownikom okulary korygujące, zgodnie z zaleceniem lekarza, jeżeli przeprowadzone badania profilaktyczne wykażą potrzebę ich stosowania.

7 7 Zakres oceny warunków pracy 1.Organizacja stanowisk pracy, w tym rozmieszczenia elementów wyposażenia. 2.Stan elementów wyposażenia stanowisk pracy, w tym ochrona przed porażeniem prądem elektrycznym. 3.Obciążenie narządu wzroku oraz układu mięśniowo szkieletowego pracowników. 4.Obciążenie pracowników czynnikami fizycznymi, w tym szczególnie nieodpowiednim oświetleniem. 5.Obciążenie psychiczne pracowników, wynikające ze sposobu organizacji pracy.

8 8 Obowiązki pracodawcy Zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 10 września 1996 r. w sprawie wykazu prac szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet (Dz. U. Nr 114, poz. 545 ze zmianami z 2002 r. Nr 127, poz. 1092) Kobiety w ciąży zakaz pracy przy obsłudze monitorów ekranowych - powyżej 4 godzin na dobę.

9 9 Wydajność pracy w ciągu dnia

10 10 Wydajność pracy w ciągu tygodnia

11 11 Wydajność pracy w ciągu roku

12 12 Ergonomia Dojście do stanowisk pracy powinno być swobodne i bezpieczne. Należy pamiętać, aby je go wysokość w świetle nie była mniejsza niż 2 m. W uzasadnionych przypadkach wysokość dojścia można obniżyć do 1,8 m i odpowiednio oznakować. Przejścia między maszynami a inny mi urządzenia mi lub ściana mi przeznaczone tylko do obsługi tych urządzeń powinny mieć szerokość co naj mniej 0,75 m, a jeśli odbywa się w nich ruch dwukierunkowy – minimum 1 m.

13 13 Minimum 18°C. W pomieszczeniach pracy, w których jest wykonywana lekka praca fizyczna i w pomieszczeniach biurowych temperatura nie może być niższa niż 18°C. Minimum 18°C. W pomieszczeniach pracy, w których jest wykonywana lekka praca fizyczna i w pomieszczeniach biurowych temperatura nie może być niższa niż 18°C. Temperatura powietrza w miejscu pracy Minimum 18°C. W pomieszczeniach pracy, w których jest wykonywana lekka praca fizyczna i w pomieszczeniach biurowych temperatura nie może być niższa niż 18°C. Minimum 14°C. W pomieszczeniach pracy należy zapewnić temperaturę odpowiednią do rodzaju wykonywanej pracy, nie niższą niż 14°C, chyba, że względy technologiczne na to nie pozwalają.

14 14 Pracę różnicujemy ze wzglądu na procesy: Ergonomia Statyczną, kiedy następuje jedynie napięcie mięśni bez ich ruchu. Dynamiczną, kiedy mięśnie wykonują ruch

15 15 Kiedy męczymy się bardziej? Przy jednakowym wydatku energetycznym bardziej uciążliwa staję się praca statyczna niż dynamiczna. Mięśnie nie wykonują wtedy ruchów lecz ulegają napięciu. Następuje zwężenie naczyń krwionośnych przez co przepływa przez nie mniejsza ilość krwi. Zmniejsza się przemiana materii na skutek mniejszej ilości doprowadzanego do komórek tlenu. Ergonomia

16 16 Praca przy komputerze Garbiąc się obciążamy górną część kręgosłupa.

17 17 Praca przy komputerze

18 18 Praca przy komputerze Górna krawędź ekranu powinna znajdować się poniżej linii wzrok operatora. Blat pod monitor powinien znajdować się na wysokości około 70-90cm Siedzimy na pośladkach, a nie na udach. Podłokietniki powinny znajdować się na wysokości blatu. Odległość oczu pracownika od ekranu powinna mieścić się w zakresie 0,4 do 0,75m Podnóżek - kąt pochylenia 0° ÷ 15°, wysokość dostosowana do potrzeb pracownika. Przydziela się na wniosek pracownika Podnóżek - kąt pochylenia 0° ÷ 15°, wysokość dostosowana do potrzeb pracownika. Przydziela się na wniosek pracownika

19 19 Oświetlenie miejsca pracy Oświetlenie powinno zapewniać komfort pracy wzrokowej Stanowisko pracy musi posiadać dostęp do światła dziennego Należy ograniczyć olśnienie od opraw lamp oraz olśnienie odbiciowe od ekranu monitora przez stosowanie odpowiednich opraw oświetleniowych Poziom natężenia oświetlenia nie może być mniejszy niż 500 luxów

20 20 Wymagania dotyczące monitora Znaki na ekranie powinny być wyraźne i czytelne Jaskrawość i kontrast znaku na ekranie powinny być łatwe do regulowania w zależności od warunków oświetlenia stanowiska pracy Obraz na ekranie powinien być stabilny, bez tętnienia lub innych form niestabilności Podstawka musi posiadać możliwość regulacji ustawienia monitora pod odpowiednim kątem

21 21 Ergonomia Niewłaściwe ustawienie monitora ma największy wpływ na obciążenie odcinka szyjnego kręgosłupa. Przy czym, znacznie większe zagrożenie występuje wtedy, gdy monitor umieszczony jest z boku pracownika (musi on skręcać głowę) niż gdy monitor umieszczony jest np. zbyt nisko.

22 22 Wymagania dotyczące biurka Wysokość stołu powinna być taka aby zapewnić odpowiednią przestrzeń dla nóg pod blatem Konstrukcja stołu powinna umożliwiać odpowiednie ustawienie monitora i klawiatury Powierzchnia blatu powinna być matowa, barwy jasnej

23 23 Wymagania dotyczące klawiatury Powinna mieć możliwość regulacji kąta nachylenia w zakresie od 0 do 15°. Powinna posiadać konstrukcję ergonomiczną, niepowodującą zmęczenia mięsni górnych. Klawiatura ma bezpośredni wpływ na wydajność i komfort pracy. Odległość od przedniej krawędzi stołu nie może być mniejsza niż 10cm.

24 24 Sposób ułożenia i podparcia rąk przy pracy na klawiaturze

25 25 Niewłaściwe ułożenie dłoni względem przedramienia może powodować ucisk w nadgarstku w okolicy nerwu pośrodkowego, co sprzyja powstawaniu zespołu cieśni kanału nadgarstka.

26 Żelowa podkładka pod nadgarstek Podparcie nadgarstka, szczególnie żelową poduszką z pewnością jest lepsze niż zupełny brak podparcia. Bez żadnego podparcia odczuwalne jest dużo szybsze zmęczenie dłoni i nadgarstka. Niepodparty nadgarstek może podczas pracy łatwo opadać poniżej linii klawiatury, co jest szczególnie niebezpieczne przy jednostajnej pracy. Jednym z głównych argumentów przeciw żelowym podkładkom jest kąt, pod jakim nasze palce muszą naciskać klawisze podczas pisania. Jeśli nasze dłonie są podparte, to aby wcisnąć klawisz musimy wykonać palcami ruch pod kątem, który dużo bardziej nadwyręża nasze ścięgna. Żelowa podkładka pomoże utrzymać nadgarstek w linii z przedramieniem, ale podczas korzystania z myszy przedramię i nadgarstek powinny pracować jako jedność. Ruch powinien być wykonywany z ramienia, a nie nadgarstkiem czy palcami.

27 Uchwyt na dokumenty Jeżeli przy pracy istnieje konieczność korzystania z dokumentów, stanowisko pracy należy wyposażyć w uchwyt na dokumenty, posiadający regulacje ustawienie wysokości, pochylenia oraz odległości od pracownika. Uchwyt na dokument powinien znajdować się przed pracownikiem - między ekranem monitora a klawiaturą – lub w innym miejscu – w pozycji minimalizującej uciążliwe ruchy głowy i oczu.

28 Przykładowe uchwyty na dokumenty

29

30

31 31 Wymagania dotyczące fotela Regulację wysokości siedziska w zakresie 40-50 cm licząc od podłogi. Regulację wysokości oparcia oraz regulację pochylenia oparcia w zakresie 5° do przodu i 30° do tyłu. Możliwość obrotu wokół osi pionowej 360°. Wymiary oparcia i siedziska zapewniającą wygodną pozycję ciała i swobodę ruchu. Powinno posiadać podłokietniki. Wyprofilowane płyty siedziska i oparcia odpowiednie do naturalnego wygięcia kręgosłupa Wyposażenie w podstawkę co najmniej pięciopodporową z kółkami jezdnymi.

32 32 Niewłaściwe dopasowane krzesło i biurko ma wpływ na obciążenie kręgosłupa w części piersiowej i lędźwiowej oraz przeciąża stawy łokciowe. Największe znaczenie ma tutaj właściwy kąt pochylenia oparcia oraz dobre dopasowanie kształtu oparcia do kształtu pleców – szczególnie w części lędźwiowej.

33 33 Zbyt wysoko ustawione krzesło i brak podnóżka mogą powodować opieranie stóp na podstawie krzesła. Kąt w stawie kolanowym będzie znacznie mniejszy niż 90°, co może być przyczyną ograniczenia ukrwienia kolan i ucisku w strefie podkolanowej. To z kolei może sprzyjać powstawaniu żylaków. Brak zaokrąglonych krawędzi biurka oraz podparcie łokci będzie powodowało ucisk w strefie łokciowej. Ucisk ten może sprzyjać powstawaniu zespołu rowka nerwu łokciowego.

34 Ergonomiczna podpórka pod plecy na krzesło biurowe

35

36 36 Przykłady nieprawidłowych siedzisk a – siedzisko za wysokie, b – za niskie, c – z wgłębioną częścią płaszczyzny siedziska, d – za głębokie

37 37 Praca z laptopem Podłączona zewnętrzna klawiatura i myszka. Górna krawędź monitora powinna znajdować się poniżej linii wzroku operatora. Laptop umieszczony pod kątem na podstawce.

38 38 Praca z laptopem

39 39 Postawy podczas pracy z laptopem Postawa prawidłowa Postawa nieprawidłowa

40 Film: „Ergonomia pracy przy komputerze ” 40 Ergonomia

41 41 Ergonomia Skutki obciążenia wysiłkiem statycznym: Szybki rozwój zmęczenia Ucisk mechaniczny na naczynia krwionośne Zmniejszony przepływ krwi przez mięśnie Gorsze zaopatrzenie komórek w tlen Szybki ubytek mięśniowych zapasów

42 42 Ergonomia Dolegliwości związane z długą pracą Bóle kręgosłupa, dyskopatia, skrzywienie kręgosłupa, zwyrodnienie i zapalenia układu kostnego Słabsze krążenieBóle plecówBóle brakówNapięcie mięśni, zapalenia stawów Podrażnienia błony śluzowej, zespół suchego oka

43 43 Zespół cieśni nadgarstka Pierwszymi objawami zespołu cieśni nadgarstka są: uporczywe drętwienie, mrowienie- zwykle trzech pierwszych palców, ból nadgarstka promieniujący do przedramienia, ramienia lub barku. Leczenie może być: zachowawcze (unieruchomienie nadgarstka w pozycji neutralnej przez zastosowanie różnego rodzaju ortez, stosowanie farmakoterapii i kompleksowa rehabilitacja) lub operacyjne.

44 44 Zespół cieśni nadgarstka Stan chorobowy powstający w wyniku długotrwałego i intensywnego ucisku nerwu pośrodkowego biegnącego kanałem w nadgarstku. Zapobieganie: przed pracą należy rozgrzać rękę i palce, w trakcie pracy należy robić przerwy na rozluźnienie i odpoczynek ręki, należy unikać powtarzalnych ruchów nadgarstka, zadbaj o zdrowe stanowisko komputerowe – powinno się ono składać z regulowanego stołu i krzesła obrotowego oraz podkładki pod nadgarstek.

45 45 Dyskopatia Dyskopatia jest schorzeniem kręgosłupa. Kręgosłup człowieka składa się z kręgów i krążków międzykręgowych, tak zwanych dysków. Jeżeli któraś część kręgosłupa zostanie nadmiernie przeciążona, np. wskutek podnoszenia ciężarów, bądź też osłabiona na skutek przebytych urazów, może nastąpić wypadnięcie dysku.

46 46 Objawy zmęczenia oczu Nagłe zaniki ostrości widzenia Zaburzenia w postaci rozmazywania się obrazu i widzenia za mgłą Ucisk mechaniczny na naczynia krwionośne Uczucie ucisku na gałki oczne Zespół suchego oka

47 47 Zespół suchego oka Objawy : „czerwone oczy”, pieczenie oczu, zmęczenie wzroku i pogorszenie ostrości widzenia, światłowstręt, bóle głowy. Zlekceważony może doprowadzić do przedwczesnej wady wzroku a konieczne jest skoordynowane leczenie okulistyczne w tym zabiegi laserowe.

48 48 Zespół suchego oka Należy: zadbać o odpowiednie warunki środowiskowe co pewien czas (nie rzadziej niż co 30 minut) wykonywać ćwiczenia oczu – zamykać oczy i poruszać gałkami ocznymi, a następnie na jakiś czas – np. 1 minutę – zmienać punkt ogniskowania wzroku, np. patrząc za okno) jeśli istnieje taka potrzeba, stosować dodatkowe preparaty tzw. „sztuczne łzy”. w przypadku osób używających szkieł kontaktowych dodatkowe wkraplanie sztucznych łez jest szczególnie istotne.

49 49 Stres Źródłami stresu w pracy mogą być: złe fizyczne warunki pracy (hałas, zapylenie, oświetlenie i inne), nadmierne wymagania ilościowe i jakościowe – przeciążenie pracą, ograniczenie kontroli w pracy (autonomia pracowników, uczestnictwo w podejmowaniu decyzji), niejasność i konflikt roli, niepewność pracy i brak perspektyw zawodowych, złe stosunki międzyludzkie, brak wsparcia społecznego (mobbing, dyskryminacja).

50 50 Stres Film: „Bad day at the office”

51 51 Stres Skutki zdrowotne stresu: choroby sercowo – naczyniowe, zwłaszcza choroba wieńcowa, wysokie ciśnienie, zawał serca, zaburzenia układu trawiennego, zwłaszcza choroba wrzodowa, dolegliwości mięśniowo – szkieletowe np. bóle szyi, krzyża, zmniejszenie odporności immunologicznej organizmu.

52 52 Stres Konsekwencje stresu w zakładzie pracy: a)wzrost absencji, b)spadek produktywności, c)wzrost wypadków, d)wyższa fluktuacja, e)zwiększone koszty ponoszone przez organizację.

53 53 Stres Podstawowe kierunki przeciwdziałania stresorom w środowisku pracy: 1.indywidualne oddziaływanie na ludzi zwiększające odporność na stres np. uczenie stosowania technik relaksacyjnych, 2.trening oddechowy, 3.ćwiczenia fizyczne, 4.medytacja, 5.właściwy dobór zawodowy, 6.wprowadzenie zmian organizacyjnych optymalizujących psychospołeczne środowisko pracy.

54 54 Ćwiczenia relaksacyjne Ćwiczenia relaksacyjne (znane także jako mini przerwy, micro przerwy) pomagają zmniejszyć napięcie mięśni wywołane długotrwałą pracą w jednej pozycji przy komputerze oraz zminimalizować dyskomfort, rozluźnić mięśnie poprzez rozciąganie i chwilowe napięcie mięśni.

55 55 Przykładowe ćwiczenia rozluźniające Przechyl głowę w stronę każdego z ramion. Przechyl głowę w kierunku ramion patrząc za siebie.

56 56 Przykładowe ćwiczenia rozluźniające Wyciągnij ręce do przodu. Przechyl dłonie w dół rozciągając nadgarstki. Zaciśnij pięści. Skieruj dłonie w górę rozciągając nadgarstki.

57 57 Przykładowe ćwiczenia rozluźniające. Rozciągnij ramiona poprzez złożenie dłoni Złóż ręce razem i odchyl. rozciągając ręce

58 58 Przykładowe ćwiczenia rozluźniające. Załóż ręce za krzesło i napnij mięśnie Załóż ręce za głowę. i napnij mięśnie