1 11 Sytuacja szkolnictwa polskiego przed okresem transformacji Centralizm i biurokracja w kierowaniu i zarządzaniu oświatą. Przewaga stylu dyrektywnego, ograniczającego procesy uspołeczniania systemu edukacji i życia szkoły (system oświaty narzędziem ideologicznym państwa). Unifikacja treści programowych, metod pracy, podręczników i obudowy metodycznej. Preferowanie tradycyjnych, autorytarnych metod pracy pedagogicznej, ukierunkowanej na procesy biernej adaptacji i reprodukcji wiedzy, wartości, życia społecznego. Słabe powiązanie szkoły z życiem społecznym, gospodarką a także poradnictwem pedagogiczno-psychologicznym i zawodowym, zbyt mały jego udział w kształtowaniu aspiracji i planów edukacyjnych młodzieży. 1

2 Minister Edukacji Narodowej Kurator Oświaty Inspektor Oświaty Szczeble decyzyjne systemu oświaty w Polsce do 1990 r.

3 33 Kompetencje organów odpowiedzialnych za oświatę w Polsce do 1990 r. Zadania Ministra Edukacji Narodowej koordynował i realizuje politykę oświatową państwa, nadzorował działalność kuratorów oświaty, współdziałał z innymi organami i jednostkami organizacyjnymi w sprawach funkcjonowania systemu oświaty. sprawował nadzór pedagogiczny nad prowadzonymi przez siebie szkołami i placówkami. Zadania Kuratora Oświaty sprawował nadzór pedagogiczny nad szkołami i placówkami województwa, sprawował nadzór nad merytoryczną działalnością inspektorów oświaty był pracodawcą dla wszystkich pracowników oświaty w szkołach ponadpodstwowych województwa- pełnił funkcję organu prowadzącego w stosunku do tych szkół dokonywał oceny pracy nauczycieli i dyrektorów Zadania Inspektora Oświaty realizował politykę oświatową państwa na terenie gminy był pracodawcą wszystkich pracowników oświaty - szkół podstawowych i przedszkoli był organem prowadzącym w stosunku do tych jednostek oceniał pracę nauczycieli i dyrektorów szkół

4 Inspektor oświaty Kurator Oświaty Naczelnik Gminy (Powoływał) Odpowiedzialność merytoryczna Odpowiedzialność służbowa

5 55 Lata 1990-1991 Administracja rządowa Administracja samorządowa Oświata

6 666 Główne założenia wprowadzanych reform systemu edukacji: Decentralizacja systemu kierowania i zarządzania, rozwój samorządności lokalnej, uspołecznienie szkół i autonomia uczelni. Podniesienie poziomu edukacji społeczeństwa przez upowszechnianie wykształcenia średniego i wyższego. Wyrównywanie szans edukacyjnych. Przygotowanie kompleksowej i długofalowej reformy edukacji. Sprzyjanie poprawie edukacji, rozumianej jako integralnego procesu kształcenia i wychowania. Stworzenie nowego systemu kształcenia i doskonalenia nauczycieli. Zwiększenie autonomii nauczycieli i rad pedagogicznych.

7 777 Najważniejsze akty prawne wprowadzające zmiany w systemie edukacji  Ustawa o samorządzie gminnym z dnia 8 marca 1990 r.  Ustawa z dnia 7 września1991r. o systemie oświaty Nowe ustawy wprowadziły istotne zmiany do systemu oświaty 1.Przewidziały możliwość przekazania prowadzenia szkół podstawowych i przedszkoli gminnym samorządom (proces zakończył się w 1996 r.) 2. Sprecyzowały kompetencje instytucji nadzoru pedagogicznego. 3. Wzmocniły pozycję Dyrektora Szkoły. 4. Przyznały szkole status zakładu pracy. 7

8 888 Chronologia zmian aktów prawnych w systemie oświaty:  27.05.1990 r. wchodzi w życie ustawa o samorządzie gminnym  27.05.1990 r. przestaje istnieć stanowisko Inspektora Oświaty. Kurator Oświaty staje się zarówno organem nadzoru jaki i organem prowadzącym dla wszystkich szkół województwa. 25.10.1991 r. Wchodzi w życie ustawa o systemie oświaty 8

9 99 9 Kurator Oświaty odpowiada za realizację polityki oświatowej państwa w województwie Kurator Oświaty Organ nadzoru merytorycznego Organ prowadzący dla szkół podstawowych i przedszkoli (do 1996 r.) Organ prowadzący dla szkół ponadpodstawowych

10 10 Nowe regulacje prawne wprowadzające zmiany w systemie oświaty po 1999 r.  ustawa o samorządzie województwa z dnia 5 czerwca 1998 r.  ustawa o samorządzie powiatowym z dnia 5 czerwca 1998 r.  nowelizacja ustawy o systemie oświaty z dnia 25 lipca 1998 r.  nowelizacja ustawy Karta Nauczyciela z dnia 18 lutego 2000 r. 10

11 11 Istota zmian wdrażanej reformy systemu oświaty po 1999 r.  Przekazanie jednostkom samorządu terytorialnego prawa do zakładania i prowadzenia wszystkich typów szkół i placówek.  Przejęcie od 1 stycznia 2000 r. nowych zasad finansowania oświaty w tym szkół i placówek oświatowo-wychowawczych.  Przyznanie szkole autonomicznych uprawnień do decydowania w zasadniczych obszarach swego działania.  Ustalenie nowych zasad awansu zawodowego nauczycieli i wynikającego z tych zasad systemu płacowego.  Ustanowienie nowych zasad sprawowania nadzoru pedagogicznego nad funkcjonowaniem szkół i placówek.  Wdrożenie systemu zewnętrznych sprawdzianów i egzaminów państwowych.

12 12 PowiatGmina Kurator Oświaty organ nadzoru Szkoły ponadgimnazjalne Szkoły podstawowe, gimnazja, przedszkola 12 Organy prowadzące

13 13 Zadania Kuratora Oświaty  realizuje politykę oświatową państwa, a także współdziała z organami jednostek samorządu terytorialnego w tworzeniu i realizowaniu odpowiednio regionalnej i lokalnej polityki oświatowej, zgodnych z polityką oświatową państwa,  sprawuje nadzór pedagogiczny nad publicznymi i niepublicznymi szkołami i placówkami oraz placówkami doskonalenia nauczycieli,  bada potrzeby nauczycieli w zakresie doskonalenia oraz inicjuje i koordynuje działania związane z doskonaleniem nauczycieli,  organizuje olimpiady, konkursy, turnieje, przeglądy oraz inne formy współzawodnictwa i prezentacji osiągnięć uczniów szkół na obszarze województwa,  wykonuje zadania organu wyższego stopnia w rozumieniu Kodeksu postępowania administracyjnego: ♦w stosunku do organów jednostek samorządu terytorialnego ♦w stosunku do dyrektorów szkół;

14 14 Kompetencje jednostek samorządu terytorialnego w zakresie prowadzenia szkół i placówek Zadaniem własnym gminy jest zakładanie i prowadzenie publicznych: przedszkoli (również specjalnych) szkół podstawowych gimnazjów Zadaniem własnym samorządu województwa jest zakładanie i prowadzenie publicznych: szkół i placówek o charakterze regionalnym zakładów kształcenia placówek doskonalenia nauczycieli biblioteki pedagogiczne Zadaniem własnym powiatu jest zakładanie i prowadzenie publicznych: szkół ponadgimnazjalnych szkół specjalnych: podstawowych i gimnazjów poradni psychologiczno- pedagogicznych placówek oświatowo- wychowawczych i resocjalizacyjnych Centrów kształcenia ustawicznego Centrów kształcenia praktycznego

15 15 Zmiana kompetencji jednostek samorządu terytorialnego wynikająca z nowelizacji aktów prawnych GMINY ♦zakładają i prowadzą przedszkola, szkoły podstawowe i gimnazja (z wyjątkiem szkół i gimnazjów specjalnych), ♦zatwierdzają arkusze organizacyjne szkół, ♦powołują i odwołują dyrektorów szkół, ♦przyznają stypendia uczniom, ♦ustalają plan sieci szkół, ♦wyposażają szkoły i placówki w pomoce dydaktyczne i sprzęt ♦wykonują remonty obiektów i zadania inwestycyjne ♦zapewniają obsługę administracyjną, finansową i organizacyjną ♦zapewniają warunki działania szkół. POWIATY ♦zakładają i prowadzą przedszkola, szkoły podstawowe i gimnazja specjalne, szkoły ponad gimnazjalne, ♦powołują i odwołują dyrektorów szkół ♦ustalają plan sieci szkół, ♦przyznają stypendia uczniom. ♦wyposażają szkoły i placówki w pomoce dydaktyczne i sprzęt ♦wykonują remonty obiektów i zadania inwestycyjne ♦zapewniają obsługę administracyjną finansową i organizacyjną ♦zapewniają warunki działania szkół.

16 16 Założenia zmian w systemie oświaty oparte na strategii lizbońskiej Cele edukacji XXI według Raportu Jacques’a Delorsa  Uczyć się, aby wiedzieć czyli zdobywać wiedzę będącą środkiem służącym do lepszego rozumienia otaczającego świata, pozwalającą godnie żyć, komunikować się i rozwijać zdolności zawodowe, ale także przygotowywać się do ciągłego zdobywania wiedzy i umiejętności, do uczenia się przez całe życie. Uczyć się, aby działać czyli dążyć do rozwijania niezbędnych umiejętności i kompetencji służących wykorzystaniu wiedzy w praktyce i prowadzeniu działań innowacyjnych. Uczyć się, aby być czyli prowadzić do pełnego rozwoju człowieczeństwa poprzez stwarzanie okazji do odkrywania i doświadczania przeżyć artystycznych, estetycznych, sportowych, kulturowych i społecznych; to umacniać system wartości i kształtować właściwe postaw wobec siebie, innych ludzi i świata. Uczyć się, aby żyć wspólnie z innymi - postulat ten głosi ideę życia w pokoju i solidarności z innymi, akcentuje potrzebę tolerancji różnic kulturowych, wyznaniowych i społecznych. Jego zasadniczą treścią staje się tu ukazywanie tych różnic w celu ich uświadomienia i przybliżenia.

17 17 Ustawowe cele polskiego systemu oświaty System oświaty zapewnia w szczególności: 1.Realizację prawa każdego obywatela Rzeczypospolitej Polskiej do kształcenia się oraz prawa dzieci i młodzieży do wychowania i opieki, odpowiednich do wieku i osiągniętego rozwoju, 2.Wspomaganie przez szkołę wychowawczej roli rodziny. 3.Możliwość zakładania i prowadzenia szkół i placówek przez różne podmioty. 4.Dostosowanie treści, metod i organizacji nauczania do możliwości psychofizycznych uczniów. 5.Możliwość pobierania nauki we wszystkich typach szkół przez dzieci i młodzież niepełnosprawną oraz niedostosowana społecznie, zgodnie z indywidualnymi potrzebami rozwojowymi i edukacyjnymi. 6.Możliwość uzupełniania przez osoby dorosłe wykształcenia ogólnego, zdobywania lub zmiany kwalifikacji zawodowych i specjalistycznych. 7.Dostosowanie kierunków i treści kształcenia do wymogów rynku pracy.

18 18 Wychowanie i kształcenie w nowym systemie edukacji  Wychowanie i kształcenie w pracy szkoły stanowi integralną całość.  Wprowadzenie zasady pluralizmu programowego oraz decentralizacji dającej możliwość wyboru programów nauczania w konkretnej szkole.  Podstawy programowe stanowią punkt wyjścia do opracowywania programów nauczania poszczególnych przedmiotów, bloków przedmiotowych i programów edukacyjnych a także programów wychowawczych.  Usunięcie ze szkolnych programów nadmiaru wiadomości encyklopedycznych i skoncentrowanie szkoły na rozwijaniu umiejętności samodzielnego myślenia uczniów oraz pozyskiwaniu, selekcjonowaniu i przetwarzaniu potrzebnych informacji.  Racjonalne dostosowywanie realizowanych w szkole programów do potrzeb i możliwości konkretnych uczniów i nauczycieli oraz warunków, w jakich odbywa się nauka w danej szkole/placówce.

19 19 Perspektywy kształcenia zawodowego  Wdrożenie zmian programowo-organizacyjnych.  Upowszechnianie doradztwa edukacyjnego i zawodowego w gimnazjach, zatrudnienie doradców zawodowych w szkołach.  Zdiagnozowanie i modernizacja stanu bazy technodydaktycznej kształcenia zawodowego.  Usprawnianie kształcenia zawodowego z udziałem pracodawców i innych partnerów.  Wskazanie na konieczność podejmowania przez nauczycieli przedmiotów zawodowych różnych form doskonalenia zawodowego we współpracy z uczelniami i podmiotami gospodarczymi (możliwość odbywania staży zawodowych i praktyk).  Systematyczne wprowadzanie modułowych programów w kształceniu zawodowym.  Wykorzystanie środków funduszy strukturalnych do rozszerzenia form kształcenia ustawicznego.

20 20 Uwarunkowania sieci szkół i placówek liczbą urodzeń dzieci w województwie

21 21 Uwarunkowania sieci szkół i placówek liczbą urodzeń dzieci w województwie - prognoza

22 22 Wykaz placówek wychowania przedszkolnego w województwie świętokrzyskim w liczbach w roku szkolnym 2008/2009 22

23 23 Uczniowie w szkołach z podziałem na typy szkół i placówek w roku szkolnym 2008/2009 23

24 24 Typy szkół ponadgimnazjalnych według preferencji uczniów

25 25 Programy edukacyjne realizowane w szkołach województwa świętokrzyskiego-najbardziej popularne "Szkoła z klasą. Czytam, myślę, działam" to propozycja otwarta dla wszystkich szkół. SZKOŁA PROMUJĄCA ZDROWIE - trzy gł ó wne cechy: 1.Edukacja prozdrowotna w ramach programu nauczania i wychowania. 2.Uwzględnienie zdrowia w życiu szkoły - tzw. etos zdrowia w szkole - troska o dobre samopoczucie uczniów i pracowników. 3.Współdziałanie szkoły z rodziną i społecznością lokalną. ZIELONY CERTYFIKAT I i II STOPNIA to znak jakości pracy placówki oświatowej, przyznawany na 2 lata, za działania na rzecz zrównoważonego rozwoju. Przedłużenie możliwości posługiwania się znakiem poprzedzone jest złożeniem dokumentacji prowadzonych przez placówkę działań, które potwierdzą, że pełni ona rolę ośrodka rozwoju zrównoważonego. Po pozytywnym zaopiniowaniu dokumentów i wizycie w placówce, Zielony Certyfikat przyznaje się na kolejne 4 lata. Comenius - jeden z czterech programów sektorowych Programu "Uczenie się przez całe życie" (Lifelong Learning Programme) wspiera finansowo oraz merytorycznie: partnerską współpracę placówek edukacyjnych, uczestnictwo nauczycieli w kursach doskonalenia zawodowego, przygotowanie do pracy przyszłych nauczycieli. Program Leonardo da Vinci jest częścią nowego programu edukacyjnego Unii Europejskiej "Uczenie się przez całe życie" (Lifelong Learning Programme). Program promuje innowacyjne podejścia do edukacji i doskonalenia zawodowego, w taki sposób, aby systemy kształcenia jak najpełniej odpowiadały potrzebom rynku pracy.

26 26

27 27

28 28 Awans zawodowy nauczyciela Nauczyciel stażysta Nauczyciel kontraktowy Nauczyciel mianowany Nauczyciel dyplomowany Profesor oświaty

29 Awans zawodowy w odniesieniu do kwalifikacji nauczycieli Podział wg stopnia awansu zawodowego

30 30 Preferowana tematyka doskonalenia zawodowego nauczycieli województwa świętokrzyskiego 18% praca z uczniem o specjalnych potrzebach edukacyjnych 13%zajęcia pozalekcyjne i pozaszkolne 12% zarządzanie/ badanie jakości pracy szkoły 11 % wychowanie 9% edukacja przedmiotowa 11%rozwój zawodowy nauczycieli 7% edukacja europejska 9 % technologia informatyczna i informacyjna 7 % profilaktyka 3%biblioteka szkolna/ pedagogiczna 13% 12% 11% 3% 9% 18%

31 31 Co decyduje o wysokiej jakości doskonalenia? — wnioski ogólne z badań diagnostycznych Nauczyciele to grupa zawodowa, która ma potrzebę własnego doskonalenia zawodowego (awans zawodowy, własny rozwój zawodowy, rozwój szkoły/placówki). Preferowane obszary edukacyjne - dydaktyka i wychowanie, (uczniom o specjalnych potrzebach edukacyjnych, wykorzystywanie w swojej pracy technologii informatycznej). Zgłaszając propozycję różnorodnych tematów szkoleń stają się współtwórcami oferty doskonalenia w województwie. Proponowane tematy do doskonalenia wynikają często z potrzeb związanych z szeroko pojętym kontekstem edukacyjnym wyrażonym w mocnych i słabych stronach szkoły. Oczekują od osób tworzących programy doskonalenia nowych informacji, nowych pomysłów i rozwiązań metodycznych. Chcą być rzetelnie i sprawnie informowani o organizowanym doskonaleniu. W realizowaniu zadań dydaktycznych, opiekuńczych i wychowawczych oczekują pomocy i wsparcia od wielu instytucji oraz osób zajmujących się doskonaleniem i wspieraniem nauczycieli. Chcą dzielić się własnym doświadczeniem zawodowym i oczekują, że ich glos będzie brany pod uwagę.

32 32 www.reformaprogramowa.men.gov.pl Ministerstwo Edukacji Narodowej SZKOŁA PRZYJAŹNIE WYMAGAJĄCA Reforma programowa wychowania przedszkolnego i kształcenia ogólnego 2009-2015

33 33 REFORMA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO Przyjęte rozwiązania programowe i organizacyjne

34 34 Dlaczego potrzebna jest reforma programowa? obniżenie wieku szkolnego – konieczne jest dostosowanie treści kształcenia do wieku uczniów, podniesienie jakości kształcenia – konieczne jest dopasowanie treści kształcenia do znacznie wyższego niż w przeszłości odsetka młodzieży aspirującej do uzyskania wykształcenia średniego, tak by doprowadzić do istotnej poprawy efektów kształcenia, łagodne przejście od edukacji przedszkolnej do nauczania początkowego, oferta dodatkowa, dostosowana do potrzeb edukacyjnych uczniów, zarówno tych wymagających wyrównywania szans, jak i tych o ponadprzeciętnych uzdolnieniach.

35 35 Najważniejsze zadania Ministerstwa Edukacji Narodowej dotyczące edukacji przedszkolnej upowszechnienie edukacji przedszkolnej dla dzieci w wieku 3 – 5 lat, zagwarantowanie każdemu dziecku co najmniej rocznej edukacji przedszkolnej, przygotowującej do nauki w szkole, zapewnienie dzieciom lepszych szans edukacyjnych poprzez realizowanie całej podstawy programowej we wszystkich formach organizacyjnych wychowania przedszkolnego, dostosowanie form wychowania przedszkolnego do potrzeb lokalnego środowiska.

36 36 Sześciolatek w szkole Korzyści wynikające z wprowadzonych zmian w edukacji wczesnoszkolnej Obecna sytuacja istnieje od dawna obowiązek wysyłania dzieci do „ zer ó wek ” ; panuje chaos – rodzice i samorządy pozostawieni są z tym obowiązkiem sami sobie; są opłaty – rodzice muszą płacić za „ zer ó wkę ” w przedszkolu; brakuje bezpieczeństwa – rodzice wysyłają sześciolatki do bezpłatnej, ale słabo przygotowanej do tego szkoły; jest to strata czasu – dzieci tracą rok na naukę w „ zer ó wce ”, bo w I klasie uczą się od nowa tego samego. Po zmianach będzie bezpłatna edukacja dla wszystkich sześciolatk ó w; stworzymy r ó wne szanse wszystkim dzieciom bez względu na zamożność; zapewnimy r ó wny dostęp – ulga szczeg ó lnie dla rodzin wielodzietnych; zapewnimy wszystkim bezpieczeństwo – dobra opieka we wszystkich szkołach; będzie edukacja dostosowana do wieku – wkomponowana w program szkolny; wprowadzimy ład i porządek – każdy wie gdzie, kiedy i po co wysłać dziecko.

37 37 Zmiany w gimnazjum, liceum i technikum: Złączenie programowe gimnazjum oraz szkoły pogimnazjalnej, prowadzące do bardziej racjonalnego zagospodarowania 6-letniego cyklu nauki przeznaczenie przynajmniej pierwszych 4 lat tego cyklu na jednakowy dla wszystkich, pełny kurs kształcenia ogólnego, obejmującego wszystkie podstawowe obszary wiedzy, następnie pogłębianie zdobytej wiedzy w zakresie odpowiadającym indywidualnym zainteresowaniom i predyspozycjom każdego ucznia. Gimnazjum będzie odkrywać i rozwijać zainteresowania Gimnazjum stanie się atrakcyjną szkołą dla młodych ludzi. Każdy gimnazjalista będzie uczestniczył w wybranych przez siebie zajęciach rozwijających: talenty artystyczne umiejętności praktyczne pasje poznawcze aktywności sportowe Ten model kształcenia został zastosowany w podobnych okolicznościach w wielu krajach świata. Idea ta była także obecna w tzw. reformie Jędrzejewicza w latach trzydziestych XX wieku. PRZYJĘTE ROZWIĄZANIA – GIMNAZJUM, LICEUM LUB TECHNIKUM

38 38 Realizacja wspólnego fundamentu wiedzy ogólnej będzie odbywać się w gimnazjum i w szkole ponadgimnazjalnej. PRZYJĘTE ROZWIĄZANIA – LICEUM LUB TECHNIKUM W liceum lub technikum każdy uczeń: - do matury będzie uczył się obowiązkowych przedmiotów maturalnych: języka polskiego, języków obcych i matematyki, -wybierze kilka przedmiotów, których będzie się uczył w zakresie rozszerzonym w znacznie większej niż obecnie liczbie godzin, (jako rozszerzenie może wybrać także język polski, język obcy lub matematykę). Liceum gruntownie przygotuje do dalszej nauki.

39 39 Szkoły zawodowe dadzą dobrą podbudowę kształcenia ogólnego Technikum oprócz uzyskania wybranego zawodu zaoferuje solidny fundament do kontynuowania nauki (dziedziny akademickie w wymiarze rozszerzonym). Zasadnicza szkoła zawodowa da również niezbędne wszystkim solidne podstawy wiedzy ogólnej. Liceum uzupełniające, jako realne dopełnienie szkoły zawodowej, przygotuje do studiowania.

40 40 Edukacja przez całe życie jest ustawicznym kształtowaniem istoty ludzkiej, jej wiedzy i umiejętności, lecz również jej zdolności osądu i działania. EDUKACJA jest w niej ukryty skarb - Raport dla UNESCO Międzynarodowej Komisji do spraw Edukacji dla XXI wieku DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ