1 1.10. Zasady klasyfikacji organizmówOpracowała Bożena Smolik Konsultant Arleta Poręba-Konopczyńska

2 Co to jest systematyka? Systematyka jest to dział biologii, zajmujący się opisywaniem różnorodności organizmów roślinnych i zwierzęcych, ich rozróżnianiem, porządkowaniem i opisywaniem.

3 Ojciec systematyki Na świecie żyje prawdopodobnie nawet 50 milionów różnych gatunków organizmów, z których do tej pory opisano niespełna 2 miliony. Te organizmy trzeba odróżnić od siebie, nazwać i opisać. Konieczne jest więc ustalenie kryteriów podziału, czyli warunków przynależności do grupy. Przy tej masie różnorodnych istot jest to zadanie bardzo trudne. Dopiero w XVIII w. szwedzki przyrodnik, Karol Linneusz dokonał podziału , który uporządkował organizmy roślinne i zwierzęce, jak również ich nazewnictwo . W miarę rozwoju nauk przyrodniczych zmieniały się kryteria i sposób podziału świata żywego. Dokonania Linneusza są jednak szczególnie doceniane. Został uznany za ojca systematyki.

4 Zasługi Karola LinneuszaStworzył system podziału organizmów- dziś nazywany sztucznym- w którym stosował kryterium podobieństwa zewnętrznego. Wprowadził i zdefiniował jednostki systematyczne stosowane do dzisiaj. Wprowadził podwójne nazewnictwo, czyli nadanie każdemu organizmowi nazwy, składającej się z dwóch wyrazów. Wprowadził stosowanie nazw gatunkowych w języku łacińskim. Opisał wiele gatunków roślin i zwierząt.

5 System sztuczny K. Linneusz był twórcą sztucznego systemu klasyfikacji organizmów, Oznacza to, że klasyfikował je ze względu na wybrane przez siebie cechy. Zasady tworzenia sztucznych systemów są wykorzystywane do dziś, np. gdy: klasyfikujemy rośliny ze względu na kolor kwiatów (pospolite w atlasach) ogrodnicy klasyfikują rośliny ze względu na wymagania glebowe dzielimy zwierzęta na dzikie, udomowione i służące jako pokarm

6 Klucz do oznaczania organizmówBotanicy ustalają nazwy roślin na podstawie szczegółowych opisów cech budowy zewnętrznej roślin, zawartych w kluczach do oznaczania roślin. W takim kluczu znajdują się opisy cech roślin ułożone w przeciwstawne (wykluczające się) pary. Obok każdego opisu znajduje się cyfra odsyłająca do dalszych poszukiwań.

7

8 Oznacz Posługując się zamieszczonym kluczem oznaczdrzewa na podstawie budowy liści 3 1 2 4

9 System naturalny System oparty na pokrewieństwie organizmów i ich wspólnym pochodzeniu nazywamy naturalnym. Teorię dotyczącą wspólnego pochodzenia organizmów przedstawił Karol Darwin. Nazywamy ją teorią ewolucji. Organizmy obecnie klasyfikuje się na podstawie ich drzewa rodowego.

10 System naturalny Czy wiesz, że:Rok 2009ogłoszony jest ROKIEM DARWINOWSKIM W 2009 roku ewolucjoniści świętują dwie ważne rocznice: dwusetną rocznicę narodzin Karola Darwina, oraz sto pięćdziesiątą rocznicę wydania jego dzieła „O pochodzeniu gatunków na drodze selekcji naturalnej” (Darwin, 1859).

11 Nauki wspierające rozwój systematykiObecnie, w ustalaniu stopnia pokrewieństwa organizmów, pomaga genetyka i biochemia. Odkrycia w obrębie tych nauk powodują, że współczesna klasyfikacja ulega ciągłym zmianom. Zwyczajowy podział świata organizmów na rośliny i zwierzęta zastąpiono nowymi podziałami. Obecnie funkcjonuje podział na 5 grup, choć wśród biologów nie ma pełnej zgody co do tego podziału.

12 Współczesna systematykagenetyka biochemia Współczesna systematyka ewolucjonizm morfologia

13 OOrganizmy są porządkowane w sposób hierarchicznyOOrganizmy są porządkowane w sposób hierarchiczny. Oznacza to, że grupuje się je w jednostki systematyczne coraz wyższego rzędu.

14 Jednostki systematyczne- taksony Układ hierarchicznyKRÓLESTWO-zwierzęta TYP GROMADA RZĄD RODZINA RODZAJ GATUNEK KRÓLESTWO-rośliny GROMADA KLASA RZAD RODZINA RODZAJ GATUNEK

15 Współczesny podział systematycznyProtisty Grzyby Bakterie Zwierzęta Rośliny

16 Królestwa świata żywegoBakterie – jednokomórkowe, bezjądrowe organizmy Protisty –jedno- lub wielokomórkowe organizmy jądrowe, nie mają cech typowych dla roślin, grzybów ani zwierząt Grzyby – jądrowe, nie tworzące tkanek, cudzożywne organizmy, niezdolne do aktywnego ruchu Rośliny – jądrowe organizmy samożywne, wielokomórkowe lub tkankowe Zwierzęta – jądrowe, wielokomórkowe organizmy cudzożywne, w większości zdolne do aktywnego ruchu

17 Gatunek Systematycy, czyli naukowcy porządkujący świat istot żywych, uznali, że do jednego gatunku należą wszystkie organizmy, które: mają wspólnego przodka; są podobne do siebie pod względem budowy zewnętrznej i wewnętrznej; są zdolne do wydawania płodnego potomstwa.

18 Gatunek? W celach hodowlanych człowiek krzyżujeróżne gatunki. Np. muł jest potomkiem samca osła domowego i samicy konia domowego. Muł sam nie wydaje potomstwa. Świadczy to o tym, że osioł domowy i koń domowy są odrębnymi gatunkami. Osłomuł to efekt krzyżowania samca konia domowego i samicy osła domowego. W naturalnych warunkach krzyżówki międzygatunkowe wśród zwierząt zdarzają się rzadko. Do wyjątków należą płazy. Wśród polskich gatunków krzyżują się traszka zwyczajna z traszką karpacką, kumak nizinny z kumakiem górskim, żaba śmieszka z żabą jeziorową, ropucha zielona z ropuchą paskówką.

19 Nazwy gatunkowe pies domowyKażdy gatunek ma dwuczłonową nazwę łacińską i polską Canis famillaris nazwa rodzaju + epitet gatunkowy pies domowy Pierwszy człon naukowy nazwy określa rodzaj, do którego należy dany organizm. Łacińską nazwę gatunkową należy pisać kursywą. Dzięki nazwom łacińskim jest wspólny język międzynarodowy. Nie dochodzi też do innych pomyłek. W nazewinctwie potocznym „kania”, to nazwa ptaka i grzyba, a „babka” to nazwa rośliny, grzyba i ryby.

20 Zadania Podaj nazwę podstawowej jednostki systematycznej.Do którego królestwa zaliczamy pierwotniaki? Dlaczego Karola Linneusza uznano ojcem systematyki? Wyjaśnij, w jakim celu nadano organizmom nazwy łacińskie. Podaj nazwy drzew ze slajdu nr 8 1… 2…..3….4….

21 Źródła: J. Loritz-Dobrowolska i wsp.,Biologia 1,Operon,2009r.E. Kłos i wsp., Ciekawa biologia1,WSiP, 2002r. B.Klimuszko, Żak, 2009r. B.Klimuszko, Żak,2001r. H.Lach,J.Ślósarczyk, Nowa Era, 1994r. Z.Sendecka i wsp., Vademecum, Operon, 2008r. E.Pyłka-Gutowska,E.Jastrzębska, Bliżej biologii 1, WSiP, 2009r. D.Cichy,I.Żeber-Dzikowska, Biologia 1, DEBIT, 1999r. B.Potocka,W.Górski, Biologia 1, MAC Edukacja S.A.,2002r.

22 Żegnam Was wierszem Marka Głogowskiego przesłanym przez Paulę Daniluk i Katarzynę Maksymiuk:Kto powiedział, że jesień jest smutna, Że ma kolor szarego płótna, Że jej prawie nie widać we mgle? Kto to wszystko powiedział? Ja nie! Dla mnie jesień to pora wesoła, Roześmiana i gwarna jak szkoła. Lśniąca skórką kasztana na trawie, W odlot ptaków wpatrzona ciekawie. Jesień-roztargniona malarka- Gubi farby po lasach i parkach, A ja biegam wciąż za nią z ochotą I znajduję brąz, czerwień i złoto.