1 1.12. Charakterystyka królestwa ProtistaOpracowała Bożena Smolik Konsultant Arleta Poręba-Konopczyńska

2 Wiadomości ogólne Do królestwa protistów należą organizmy jedno- lub wielokomórkowe, których cechy budowy nie pozwalają na zaliczenie ich ani do zwierząt, ani do roślin, ani do grzybów.

3 Protisty jednokomórkoweZamieszkują środowisko wodne (wody słodkie i słone) oraz wilgotne środowiska lądowe.

4 Protisty Obejrzyj dwa krótkie filmy o tych organizmach na stronie i zapoznaj się z charakterystyką poszczególnych grup protistów

5 Protisty jednokomórkoweZwierzętopodobne cudzożywne, w większości zdolne do poruszania się, ich tradycyjna nazwa to pierwotniaki, przykłady: ameba, pantofelek. Roślinopodobne samożywne, zdolne do poruszania się lub unoszące się w wodzie przykłady: euglena, okrzemki.

6 Protisty wielokomórkoweNależą do nich wielokomórkowe glony, których plecha przypomina rośliny lądowe. Przedstawicielem jest morszczyn pęcherzykowaty, który możecie obejrzeć na tym filmie:

7 Protisty grzybopodobneŚluzowce Przypominają wielkie ameby, posiadające wiele jąder komórkowych. Poruszają się pełzając. Komórki nie posiadają ściany komórkowej, jedynie ich zarodniki są otoczone celulozową ścianą. Odżywiają się podobnie jak grzyby, rozkładając martwą materię organiczną.

8 Czynności życiowe Odżywianie sięProtisty samożywne mają w komórkach chloroplasty, zawierające chlorofil i inne barwniki, dzięki którym przeprowadzają proces fotosyntezy. Protisty cudzożywne pobierają ze środowiska pokarm w postaci drobnych cząsteczek lub zwykle mniejszych od siebie organizmów jednokomórkowych, np. bakterii lub innych protistów. Do trawienia pokarmów służą im specjalne wodniczki pokarmowe.

9 Protisty pochłaniają pokarm na trzy sposoby:3. drobne cząstki pokarmowe są wchłaniane większe cząstki (np. krople tłuszczu) poprzez pinocytozę drobne organizmy poprzez fagocytozę, ich niestrawione szczątki są wydalane poza komórkę. 2. 1.

10 Czynności życiowe OddychanieWszystkie protisty prowadzą wymianę gazową przez powierzchnię komórki. Protisty wolno żyjące (wszystkie roślinopodobne i większość zwierzętopodobnych) oddychają tlenowo, Protisty pasożytnicze (część zwierzętopodobnych) tlenowo, albo beztlenowo (przeprowadzają fermentację).

11 Czynności życiowe WydalanieProtisty usuwają zbędne substancje przez powierzchnię błony komórkowej. Protisty słodkowodne mają specjalną wodniczkę tętniącą, służącą do usuwania nadmiaru wody. Rozmnażanie się Wszystkie jednokomórkowe protisty rozmnażają się przez podział komórki. W wielu przypadkach zaobserwowano u tych samych organizmów również procesy płciowe.

12 Czynności życiowe WrażliwośćProtisty jednokomórkowe są wrażliwe na czynniki środowiska, jak np. obecność substancji chemicznych w otoczeniu. Poruszają się w kierunku substancji, których rodzaj i stężenie jest dla nich korzystne. Jeśli jednak jest szkodliwa, to poruszają się w kierunku przeciwnym. Niektóre protisty, np. samożywne, są wrażliwe na światło.- mogą się przemieszczać w kierunku dobrze oświetlonych obszarów środowiska

13 Czynności życiowe RuchWiele protistów roślinopodobnych nie porusza się, są unoszone biernie przez wodę, wchodząc w skład planktonu. Inne są przytwierdzone do podłoża i prowadzą osiadły tryb życia. Jeszcze inne aktywnie się poruszają przy pomocy rzęsek (pantofelek), wici (euglena), nibynóżek (ameba).

14 Znaczenie protistów Protisty stanowią pokarm dla bardzo wielu zwierząt np. wodnych stawonogów czy ryb. Jednokomórkowe protisty wchodzą w skład planktonu – zawiesiny drobnych organizmów, unoszących się w wodzie tuż pod powierzchnią. Protisty samożywne produkują ogromne ilości tlenu w procesie fotosyntezy. Cudzożywne protisty wraz z bakteriami rozkładają szczątki roślinne i zwierzęce. Są saprofitami. Duża grupa protistów zwierzętopodobnych to pasożyty, będące przyczyną wielu groźnych chorób u ludzi, np. malaria. Osadzanie się na dnie mórz i oceanów przez miliony lat pancerzyków protistów było powodem powstania skał osadowych wapiennych i krzemiennych (radiolaryty).

15 Zadania Wymień 3 sposoby pobierania pokarmu przez protisty jednokomórkowe. Wymień 5 przedstawicieli omawianego królestwa. Wyjaśnij, co to znaczy, że euglena jest zmiennożywna. Podaj dwa przykłady znaczenia w przyrodzie protistów samożywnych. Określ 3 cechy budowy organizmu przedstawionego na rysunku Określ funkcję każdego z nich.

16 Źródła J. Loritz-Dobrowolska i wsp.,Biologia 1,Operon,2009r.E. Kłos i wsp., Ciekawa biologia1,WSiP, 2002r. B.Klimuszko, Żak, 2009r. B.Klimuszko, Żak,2001r. H.Lach,J.Ślósarczyk, Nowa Era, 1994r. Z.Sendecka i wsp., Vademecum, Operon, 2008r. E.Pyłka-Gutowska,E.Jastrzębska, Bliżej biologii 1, WSiP, 2009r. D.Cichy,I.Żeber-Dzikowska, Biologia 1, DEBIT, 1999r. B.Potocka,W.Górski, Biologia 1, MAC Edukacja S.A.,2002r.

17