1 50 lat gospodarki nieruchomościami rolnymi we Francji Senat Rzeczypospolitej Polskiej – 11 grudnia 2012 - Alexandre Martinez
2 Cele polityki zagospodarowania nieruchomości rolnych Modernizacja gospodarstw rolnych w momencie przystąpienia do Wspólnego Rynku Preferowanie rozwoju gospodarstw rodzinnych, o osobistej odpowiedzialności majątkowej Zapewnienie parytetu dochodów z innymi kategoriami socjo-zawodowymi Włączenie rolników we wdrażanie tej polityki
3 Polityki i instrumenty 2 instrumenty : polityka gospodarki nieruchomościami rolnymi i SAFER 4 zadania : 1.Uwolnienie ziemi 2.Działanie na rzecz zakładania gospodarstw przez młodych rolników 3.Konsolidacja celem przeprowadzenia restrukturyzacji nieruchomości, wsparcie krajowych/regionalnych polityk rozwoju obszarów wiejskich 4.Analiza rynku nieruchomości rolnych i ochrona ich przeznaczenia na cele rolne, oraz ochrona środowiska
4 Kontrola gospodarowania nieruchomościami rolnymi Władza na szczeblu lokalnym (Prefekt) kontroluje gospodarowanie nieruchomościami rolnymi (własność i dzierżawa) i udziela tzw. licencji operacyjnej po konsultacji z Komisją Departamentalną ds. Ukierunkowania Rolnictwa (CDOA) Decyzja musi w każdym przypadku być uzasadniona pod kątem kierunków i priorytetów polityki rolnej wdrażanych na poziomie departamentalnym Sankcje jeśli decyzje są naruszane
5 SAFER 27 nie nastawionych na osiąganie zysku, prywatnych spółek akcyjnych, działających w interesie ogólnym i wyposażonych w specjalne środki do tego celu. Utworzone są one na mocy ustawy i nadzorowane przez rząd (Komisarze Ministerstwa Rolnictwa i Ministerstwa Finansów) Zarząd : władze lokalne (1/3), związki rolnicze & instytucje działające w dziedzinie rolnictwa (banki, ubezpieczenia, towarzystwa wzajemnych świadczeń, spółdzielnie), inne (wlaściciele nieruchomości rolnych, notariusze, organizacje ochrony przyrody, itp.) Finansowanie: subwencje z budżetu państwa, pożyczki, wynagrodzenia za świadczenie płatnych usług (studia, zarządzanie danymi, konsulting)
6 Metody działania SAFER Pozyskuje własność nieruchomości rolnych w celu ich odsprzedaży zgodnie z celami polityki gospodarowania nieruchomościami, którą musi wdrażać Ma prawo pierwszeństwa w przypadkach przewidzianych ustawą (Kodeks Rolny), z możliwością redukcji ceny Aby wykonywać swoje prawo pierwszeństwa, SAFER jest informowany przez notariuszy o planach sprzedaży nieruchomości Może zawierać umowy dzierżawy na rzecz rolnika Jego operacje korzystają z szerokiego wyłączenia spod kontroli gospodarowania nieruchomościami rolnymi
7 Prawo pierwszeństwa SAFER Pierwszeństwo nabycia wykorzystywane okazjonalnie (w 2009 tylko 0,7% z 200 000 notyfikowanych planów sprzedaży). Zazwyczaj przyjazne negocjacje. W jakich przypadkach wykorzystywane jest prawo pierwszeństwa? 1. W celu nabycia działek na zakładanie, ponowne zakładanie lub zachowanie gospodarstw rolnych przez rolników 2. Na powiększenie i ulepszenie działek przeznaczonych do rozdysponowania 3. Zachowanie równowagi gospodarstw 4. Zachowanie rodzinnego charakteru gospodarstw 5. Walka przeciwko spekulacji ziemią 6. Powiększenie i ochrona lasów 7. Projekty mające na celu powiększenie zasobów ziemi i ochronę środowiska
8 1 – Działania na rzecz uwolnienia ziem rolnych Renta: roczne wynagrodzenie wypłacane starszym rolnikom niemającym renty, w zamian za oddanie do sprzedaży lub dzierżawę ich gospodarstw rolnych młodszym rolnikom, o wysokości 240 lub 550 (zależy od wieku rolnika) + mniejsze wynagrodzenie dla współmałżonki/a. W razie śmierci renta przechodzi na współmałżonke/a. Grant za zaprzestanie gospodarowania: Jednorazowe, roczne wynagrodzenie (od 1.753 do 3.506 zależy od sytuacji rodzinnej) dla rolników pomiędzy 60 a 65 lat. Migracje na tereny wiejskie: na tereny o zbyt niskim zaludnieniu. 50.000 beneficjentów. Wcześniejsza emerytura (55 lat zamiast 60 – to działanie już nie istnieje)
9 2 – Działania na rzecz zakładania gospodarstw przez młodych rolników 38 % nieruchomości jest sprzedawanych przez SAFER w celu zakładania lub powiększenia gospodarstw przez młodych rolników Dostępne są specjalne środki, aby zachęcić do przekazywania gospodarstw młodym rolnikom: Zmniejszone stawki opłat Pomoc w odroczeniu nabycia własności nieruchomości : SAFER nabywa wlasność nieruchomości potrzebnych dla realizacji projektów kandydatów na przyszłych młodych rolników i zarządza nimi do czasu, gdy uzyskają status rolnika Umowa zabezpieczająca, która gwarantuje bezpieczeństwo właścicielowi nieruchomości co do warunków dzierżawy i utrzymania ziemi w należytym stanie, jeśli przekaże ziemię w dzierżawę młodym rolnikom Pomoc przy przekazywaniu gospodarstw młodym rolnikom spoza rodzinnego grona
10 2 - Działania na rzecz zakładania gospodarstw przez młodych rolników liczba założonych gosp. przez młodych rolników przy udziale SAFER liczba dopłat dla młodych rolników
11 3 – Konsolidacja ziemi w celu restrukturyzacji gospodarstw rolnych i na rzecz projektów rozwoju obszarów wiejskich Cele: Zmniejszenie liczby działek i zgrupowanie ich wokół siedziby gospodarstwa Metoda: w razie zgody większości właścicieli, przymusowa wymiana działek na poziomie lokalnym przez związek rolników, przy wsparciu rzeczoznawcy nieruchomoci. Są ścisłe uregulowania: kontrola sądowa i ostateczna decyzja Prefekta 2 rozwiązania: na poziomie samorządu lub połączone z projektami infrastrukturalnymi (autostrady, kolej)
12 4 – Działania na rzecz ochrony przeznaczenia ziemi na cele rolne Nowe działania na rzecz kontroli nieruchomości w ustawie o modernizacji rolnictwa i rybołówstwa (Lipiec 2010) Jeden cel: zmniejszenie stopnia operacji zmiany przeznaczenia ziemi rolnej o 50% do 2020 roku 3 postanowienia : obserwatorium zmiany przeznaczenia ziem rolnych Komitet departamentalny do spraw zmiany przeznaczenia ziemi rolnej podatek od zysków ze sprzedaży ziemi, która w następstwie sprzedaży zmieni przeznaczenie na budowlane : - Pobierany od sprzedawcy, - 5 do 10% w zależności od poziomu zysku ze sprzedaży (mniej niż 30% zysku albo więcej), - Zyski ulokowane w funduszu finansuj ą cym działania na rzecz młodych rolników (dostęp do ziemi, akcje innowacyjne)
13 Kilka danych SAFER : 14 milionów hektarów poddanych restrukturyzacji Wcześniejsze emerytury : suma : 68.850 osób i 2,3 milionów ha Renta : 13 milionów ha. Liczba hektarów o które średnio zwiększyły się gospodarstwa: 8 ha --- Rynek ziemi rolnej / rok: 1 milion ha (500.000 ha na zakładanie gospodarstw, 400.000 ha na powiększanie gospodarstw, 100.000 ha wyłączonych z użytkowania rolnego). Udział Safer w tym rynku : (nabycie i odsprzedaż : 80.000 ha / rok ; zapasy : około 40.000 ha) 19602010 Liczba gospodarstw2 miliony507.000 (- 3 % / rok) Średnia powierzchnia14 ha79 ha Ludność aktywna zawodowo w dziedzinie rolnictwa 4 miliony770.000
14 Wnioski - wczoraj «30 chwalebnych» moderatorek ewolucji: redukcja przeprowadzana na przestrzeni 40 lat, wśród populacji aktywnej zawodowo, przekazanie dużej ilości ziemi z jednoczesnym podniesieniem poziomu edukacji, modernizacji i produktywności Ewolucja współzarządzana przez ludność aktywną zawodowo w dziedzinie rolnictwa Ciąłe dostosowywanie instrumentów i procedur
15 Wnioski – dzisiaj Wyzwaniem jest połączenie restrukturyzacji z ochroną środowiska i rozwojem lokalnym nie zapominając przy tym o wymiarze zrównoważonego rozwoju Kontekst ekonomiczny nie jest dzisiaj taki sam, jak w latach 60. – latach wzrostu gospodarczego, dlatego też aktualnie istnieje potrzeba, aby działaniom mającym na celu uwalnianie ziemi lub jej redystrybucję, towarzyszyły działania mające na celu rozwój lokalny, które zatrzymałyby ludność wiejską na miejscu.
16 DZIEKUJĘ ZA UWAGĘ [email protected]