ABC jakości kształcenia.

1 ABC jakości kształcenia ...
Author: Wojciech Lewicki
0 downloads 3 Views

1 ABC jakości kształcenia

2 S B K U M E W O F P Alfabetyczna lista hasełArchiwum Prac Dyplomowych (APD) hospitacje zajęć rekomendacje wydziałowe B S jakość kształcenia K doskonalenie jakości kształcenia U M E W O F P zapewnienie jakości kształcenia

3 B badania ankietowe BRJK

4 E efekty kształcenia efekty uczenia się ewaluacja

5 F forma studiów formy zajęć dydaktycznych

6 K kierunek studiów kształcenie kształcenie nieformalnekształcenie pozaformalne kształcenie w formie b-learningu kształcenie w formie e-learningu kultura jakości kwalifikacje

7 M metody kształcenia metody oceniania moduł zajęć

8 O obsługa administracyjna procesu dydaktycznego obszar kształceniaOtwarty System Antyplagiatowy (OSA)

9 P Polska Rama Kwalifikacji poziom kształcenia praktyki zawodoweprocedura dyplomowania profil kształcenia profil ogólnoakademicki profil praktyczny program kształcenia program studiów promocja i upowszechnienie działań jakościowych punkty ECTS

10 sposoby weryfikacji zakładanych efektów kształcenia osiąganych przez studentówstandardy kształcenia nauczycieli S student studia drugiego stopnia studia niestacjonarne studia pierwszego stopnia studia podyplomowe studia stacjonarne studia wyższe sylabus system informacyjny wydziału system rekrutacji studentów

11 U uczelniany system obsługi studiów (USOS)Uczelniany System Zarządzania Jakością Kształcenia

12 W warunki techniczne realizacji programu kształceniawewnętrzny system zapewniania jakości kształcenia wydziałowy arkusz samooceny WZOJK WZZJK

13 Archiwum Prac Dyplomowych (APD)Archiwum Prac Dyplomowych. System wspomagający proces składania i archiwizacji prac dyplomowych będący częścią systemu USOS. APD umożliwia m.in. zdalną archiwizację prac dyplomowych, wstawianie recenzji oraz wyszukiwanie informacji o pracach dyplomowych. APD to świetna baza, spokojne mieszkanie dla Twojej pracy dyplomowej. Nawet jeśli kartki Twojego dzieła wyfruną lub pójdą w niepamięć, wersja elektroniczna będzie zawsze dostępna w archiwum. To wspólna baza danych dla Ciebie, promotora, dziekanatu. Zmiany wprowadzane są na bieżąco – tu i teraz. Poza tym, nie każdy może tam zajrzeć. Dostęp do treści Twojej pracy i recenzji masz tylko Ty jako autor, Twój opiekun merytoryczny i recenzent. Dzięki APD możliwa jest korespondencja między Wami po zakończeniu każdego etapu dyplomowania.

14 badania ankietowe Kolejne ankiety do wypełnienia w dobie, gdy o opinię proszą Cię wszyscy, począwszy od zakładu fryzjerskiego, któremu nieopatrznie podałeś swój , a kończąc na… uniwersytecie. Pomimo że może być Ci trudno znaleźć czas na wypełnienie tych ankiet, warto to zrobić, gdyż dostajesz realny wpływ na organizację nauczania i jakość oraz sposób prowadzenia konkretnych zajęć. Ankiety ogólnouczelniane analizują władze Uczelni i Wydziału, a ankiety dotyczące zajęć są ważną informacją zwrotną dla wykładowców i mają m.in. wpływ na ich ocenę okresową. Przy pomocy ankiety możesz poinformować Dziekana, że brak dostępu do stołówki studenckiej przez cały semestr negatywnie wpływa na komfort nauki. Jeśli brakuje Ci śmiałości, żeby zrobić to w cztery oczy, za pomocą ankiety możesz powiedzieć swojemu wykładowcy, że zajęcia są trochę zbyt monotonne (i może nie będą takie w kolejnym semestrze?) lub jak bardzo Cię zainspirowały (wykładowca na pewno poczuje się doceniony). Anonimowe internetowe badania ankietowe związane z jakością kształcenia na UAM w Poznaniu są dwojakiego rodzaju. BRJK przeprowadza corocznie wśród studentów i nauczycieli akademickich całej Uczelni ankietę dotyczącą jakości kształcenia, której wyniki, również z podziałem na wydziały, są dostępne publicznie i służą do podnoszenia jakości kształcenia. Drugi rodzaj to ankiety, w których studenci oceniają poszczególne zajęcia na koniec każdego semestru. Dostęp do nich mają władze dziekańskie Wydziału oraz poszczególni wykładowcy (każdy wyłącznie do swoich ankiet).

15 BRJK Biuro Rady ds. Jakości Kształcenia obsługuje Uczelniany System Zarządzania Jakością Kształcenia. Do zadań Biura należy upowszechnianie informacji, rejestrowanie przepisów, rozporządzeń, wspomaganie wdrażania Procesu Bolońskiego, dbałość o wspieranie budowy Europejskiego Obszaru Szkolnictwa Wyższego, monitorowanie losów absolwentów, ankietyzacja, współpraca z Biurem Karier w zakresie opinii pracodawców, organizacja konferencji, spotkań, szkoleń, współpraca z komisjami wydziałowymi. Jedno z ważniejszych biur na Uniwersytecie. To tu dbają o to, by wszystkie informacje i zadania dotyczące „jakości” Twoich studiów trafiły do odpowiednich komisji i zespołów „projakościowych”, by Uniwersytet stawał się coraz lepszy jakościowo i konkurencyjny – miał najlepsze kierunki studiów i najlepszą kadrę dydaktyczną i naukową. Biuro bada też opinie Twoich przyszłych pracodawców, czy studia, które proponuje Uniwersytet przygotują Cię do przyszłej pracy.

16 doskonalenie jakości kształceniaTo priorytetowy cel Strategii Uniwersytetu. Realizowany jest poprzez Wewnętrzny System Zapewnienia Jakości funkcjonujący od 2012/2013 roku na każdym kierunku studiów prowadzonych przez UAM. Ten system ma prowadzić do rozwoju kultury jakości w całym uniwersytecie. Doskonalenie jakości kształcenia, czyli proces jego ciągłego ulepszania, nie odbywa się Twoim kosztem – wręcz przeciwnie, chodzi o to, abyś był uczony coraz lepiej, żeby zajęcia były ciekawsze, a wiedza zdobywana w atrakcyjny sposób.

17 efekty kształcenia To zasób wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych uzyskanych w procesie kształcenia przez osobę uczącą się. Odnoszą się one do deskryptorów poziomów w Krajowych Ramach Kwalifikacji i Europejskich Ramach Kwalifikacji. To opis tego, co powinieneś wiedzieć, rozumieć i potrafić zrobić oraz to, do czego jesteś gotów (postawa) po pomyślnym zakończeniu studiów.

18 efekty uczenia się Zasób wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych uzyskiwanych w procesie uczenia się. Potwierdzenie efektów uczenia się jest to formalny proces weryfikacji posiadanych efektów uczenia się zorganizowanego instytucjonalnie poza systemem studiów oraz uczenia się niezorganizowanego instytucjonalnie, realizowanego w sposób i metodami zwiększającymi zasób wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych. Wiedza, umiejętności i kompetencje społeczne, które rozwijasz poza systemem studiów, w procesie kształcenia pozainstytucjonalnego, np. podczas wykonywania pracy, uczestnictwa w kursach, szkoleniach czy też w samodoskonaleniu i wolontariacie. Jeśli spełnisz określone wymogi, będziesz mógł uzyskać potwierdzenie efektów uczenia się. Dokonuje tego uprawniona instytucja, w tym uprawnione wydziały uniwersyteckie.

19 ewaluacja Ocena przydatności i skuteczności podejmowanych działań dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych w odniesieniu do założonych celów, służąca doskonaleniu tych działań. Ewaluacja w szkolnictwie wyższym jest środkiem formułowania opinii na podstawie wskaźników (jakościowych lub ilościowych) uznanych za ważne lub wiarygodne. Za pomocą tych wskaźników porównuje się faktyczne efekty programu kształcenia z oczekiwanymi. W procesie ewaluacji bierze się pod uwagę następujące kryteria: trafność, skuteczność, efektywność, użyteczność i trwałość. Systematyczne zbieranie informacji poprzez stosowanie badań ankietowych, wywiadów, obserwacji, analizę dokumentów, aby określić, jakie są faktyczne efekty procesu kształcenia i czy zamierzone cele zostały zrealizowane. Dlatego Ty również ewaluuj: systematycznie zbieraj i analizuj informacje na temat swoich działań. Jeżeli jesteś obiektywny/obiektywna będziesz mógł/mogła być bardziej skuteczny/skuteczna jeszcze przed zamierzonym finałem – może zdążysz zawrócić lub skręcić w dobrym kierunku.

20 forma studiów Studia stacjonarne i studia niestacjonarne.Forma jest formą. Wybierz sobie własną wersję – kształt, konstrukcja, układ, budowa, może styl studiowania? Nie galopujmy, to tylko w końcu dwie formy: możesz studiować stacjonarnie, będąc na miejscu od poniedziałku do piątku, albo – jak wolisz – niestacjonarnie, przychodząc, przyjeżdżając raz po raz w weekendy.

21 formy zajęć dydaktycznych 1/2W szkole miałeś tylko lekcje, które łączyły wszystkie metody prowadzenia zajęć. Na uczelni masz ich różnorodność. Na wykładzie powinieneś być, raczej siedzisz i słuchasz, ale musisz samodzielnie sporządzać notatki – nikt Ci nie będzie nic dyktował, segregował i selekcjonował informacji – to Twoje zadanie. Na ćwiczeniach musisz być – nieobecności powodują kłopoty. Formy pracy na tych zajęciach są różnorodne, a Ty masz mnóstwo rzeczy do przygotowania, o których poinformuje Cię wykładowca. No i na koniec semestru musisz zdobyć zaliczenie – najczęściej z oceną, więc lepiej się przyłóż, uczęszczaj na zajęcia i pracuj systematycznie. Czasem masz konwersatorium albo wykład konwersatoryjny – coś pośredniego między wykładem a ćwiczeniami, ich istotą jest konwersacja, czyli rozmowa, oczywiście wykładowcy z Tobą, a nawet Twoja z wykładowcą. Seminarium jest dla tych, którzy przygotowują pracę licencjacką lub magisterską, w zasadzie są już prawie naukowcami opracowującymi ważne zagadnienia. Spotykają się z promotorem i w gronie kolegów dyskutują nad różnymi kwestiami związanymi z badanym problemem. Brzmi poważnie, ale to duża frajda, właściwie po to studiujesz! Na uczelni stosuje się następujące formy zajęć dydaktycznych: wykład – forma zajęć dydaktycznych polegająca na ustnym przekazywaniu wiedzy studentom, którzy mają możliwość zadać ewentualne pytania po jego zakończeniu (niekiedy dopuszcza się taką możliwość w trakcie trwania wykładu). Jest to jedna z najbardziej popularnych form zajęć uniwersyteckich. Zajęcia przeprowadzane tą metodą mogą przybrać formę wykładu monograficznego poświęconego gruntownemu przedstawieniu tylko jednego tematu; ćwiczenia – forma zajęć dydaktycznych zazwyczaj związana z wykładem, którego jest uzupełnieniem. Służy utrwaleniu i poszerzeniu poznanego wcześniej na wykładzie obszaru wiedzy poprzez samodzielną pracę studentów. Prowadzący zajęcia stymuluje studentów do indywidualnej lub grupowej aktywności, wykorzystując różne metody dydaktyczne, zlecając im do wykonania różnego rodzaju ćwiczenia i zadania. Formą zbliżoną do ćwiczeń są warsztaty o jeszcze bardziej praktycznym charakterze; >

22 formy zajęć dydaktycznych 2/2W szkole miałeś tylko lekcje, które łączyły wszystkie metody prowadzenia zajęć. Na uczelni masz ich różnorodność. Na wykładzie powinieneś być, raczej siedzisz i słuchasz, ale musisz samodzielnie sporządzać notatki – nikt Ci nie będzie nic dyktował, segregował i selekcjonował informacji – to Twoje zadanie. Na ćwiczeniach musisz być – nieobecności powodują kłopoty. Formy pracy na tych zajęciach są różnorodne, a Ty masz mnóstwo rzeczy do przygotowania, o których poinformuje Cię wykładowca. No i na koniec semestru musisz zdobyć zaliczenie – najczęściej z oceną, więc lepiej się przyłóż, uczęszczaj na zajęcia i pracuj systematycznie. Czasem masz konwersatorium albo wykład konwersatoryjny – coś pośredniego między wykładem a ćwiczeniami, ich istotą jest konwersacja, czyli rozmowa, oczywiście wykładowcy z Tobą, a nawet Twoja z wykładowcą. Seminarium jest dla tych, którzy przygotowują pracę licencjacką lub magisterską, w zasadzie są już prawie naukowcami opracowującymi ważne zagadnienia. Spotykają się z promotorem i w gronie kolegów dyskutują nad różnymi kwestiami związanymi z badanym problemem. Brzmi poważnie, ale to duża frajda, właściwie po to studiujesz! konwersatorium – forma zajęć dydaktycznych zbliżona do wykładów, ale z położeniem większego nacisku na wzajemną komunikację wykładowcy i studentów; seminarium – forma zajęć wymagająca dość dużo samodzielnej pracy i aktywności studenta, którego zadaniem jest między innymi opracowanie i prezentacja zagadnień związanych z daną dziedziną wiedzy i tematyką spotkań seminaryjnych. Ta forma zajęć sprawdza zdolność studenta do argumentacji i uzasadniania własnego stanowiska. Najczęściej są to zajęcia przygotowujące do napisania pracy dyplomowej – licencjackiej lub magisterskiej, dlatego przewidziane są dla studentów starszych lat, którzy posiadają już pewną wiedzę i umiejętności w studiowanej dziedzinie. Seminaria polegają na spotkaniach z promotorem i omawianiu określonych problemów badawczych w drodze dyskusji. <

23 hospitacje zajęć Wizyty prodziekana ds. kształcenia lub kierowników zakładów na zajęciach dydaktycznych innych nauczycieli akademickich w celu systematycznej poprawy jakości ich pracy. Kluczowym elementem hospitacji jest rozmowa pohospitacyjna osoby hospitującej i hospitowanej, podczas której wymieniają one swoje doświadczenia dydaktyczne i opinie o hospitowanych zajęciach w odniesieniu do arkusza hospitacji wypełnionego przez hospitującego. Jeżeli podczas zajęć zauważysz w jednej z tylnych ławek starającego się nie przykuwać niczyjej uwagi „szpiega”, który bacznie przygląda się zajęciom i ciągle coś notuje, to znaczy, że właśnie odbywa się hospitacja zajęć. Nie próbuj przechytrzyć „szpiega” za pomocą uporczywego milczenia lub, co gorsza, konfrontacji fizycznej. Zakłada się, że hospitowane zajęcia będą przebiegały tak, jak każde inne. Po zajęciach najprawdopodobniej zostaniesz poproszony o wypełnienie anonimowej ankiety ewaluacji zajęć, a hospitujący odbędzie z hospitowanym nauczycielem rozmowę, podczas której postarają się ustalić, m.in. na podstawie ankiet studenckich, jakie były silne i słabsze strony zajęć i co zrobić, żeby poprawić ich jakość.

24 jakość kształcenia Ciągły proces wartościowania (oceny, kontroli, ulepszania) systemu kształcenia. Jakość kształcenia jest zazwyczaj pojmowana jako: wyjątkowość, sprawność w osiąganiu celu, wartość finansowa, transformacja, czyli umiejętność dostosowania się do zmieniających się wymagań i potrzeb, satysfakcja studenta. Jakość kształcenia jest podstawowym czynnikiem przyciągającym kandydata na studia. Jest również czynnikiem konkurencji rozumianej jako rywalizacja między instytucjami o realizację własnych interesów na drodze przedstawiania oferty atrakcyjniejszej od ofert innych uczelni. Szereg czynników, które sprawiają, że wybierasz tę, a nie inną uczelnię spośród licznych dostępnych ofert, gdyż uważasz, że jej oferta jest najatrakcyjniejsza, że zapewnia wykształcenie na najwyższym poziomie i w pełni zaspokaja potrzeby studentów na płaszczyźnie akademickiej. Aby uczelnia stała się najlepszą, sztab ekspertów pracuje nad udoskonalaniem i oceną programów studiów, doborem kadry naukowo-dydaktycznej i wspieraniem możliwości prowadzenia badań naukowych, by wiedza, którą otrzymujesz, była najnowsza i najlepsza. Gdy zdarzy się, że jakiś element trzeba poprawić i zmodyfikować – uniwersytet lub wydział szuka najlepszego rozwiązania problemu.

25 kierunek studiów Wyodrębniona część jednego lub kilku obszarów kształcenia, realizowana w uczelni w sposób określony przez program kształcenia. To Twoje terytorium. W gąszczu dziedzin, dyscyplin, obszarów jest miejsce, w którym czujesz się bezpiecznie, u siebie. Wybrany spośród kilkuset – Twój kierunek, zgodny z Twoimi zainteresowaniami, pasją zachwytem, a może potrzebami pracodawcy. Jesteś u siebie, przez lata spacerowałeś różnymi ścieżkami, które zaprowadziły Cię na drogę prowadzącą do celu.

26 kształcenie Ogół czynności i procesów – opartych głównie na nauczaniu i uczeniu się – umożliwiających osiągnięcie nie tylko określonego zasobu wiedzy, umiejętności i nawyków, lecz również zmierzających do wielostronnego rozwoju sprawności umysłowych, zdolności i uzdolnień, zainteresowań i zamiłowań, przekonań i postaw (Bereźnicki, 2001). Całość doświadczeń człowieka, zdobywanych w szkole, na uczelni – formalnie, oraz poza systemem edukacji – nieformalnie. Jako student/ studentka studiujesz, uczysz się, uczą Ciebie, ale też nauczasz (świadomie lub nie) – wszędzie i zawsze, aby wiedzieć więcej, umieć więcej i stać się bardziej kompetentnym.

27 kształcenie nieformalneNabywanie wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych w toku różnorodnych aktywności poza zorganizowanymi formami kształcenia się. Choć o tym nie wiesz, kształcisz się i kształtujesz, zdobywasz wiedzę, umiejętności, kompetencje, określone postawy, wartości – wszędzie i zawsze: w domu, pracy, w czasie wolnym, na ulicy, w sklepie, w kinie, u ciotki, znajomego, na basenie, codziennie i w przy każdej okazji.

28 kształcenie pozaformalneNabywanie wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych poza programami kształcenia i szkolenia prowadzącymi do uzyskania kwalifikacji zarejestrowanej, czyli zestawu efektów uczenia się/kształcenia się, którego osiągnięcie zostało formalnie potwierdzone przez uprawioną instytucję i który został wpisany do Zintegrowanego Rejestru Kwalifikacji. W systemie Polskiej Ramy Kwalifikacji zawarte są wszystkie programy kształcenia i szkolenia, które nie prowadzą wprost do uzyskania kwalifikacji ujętej w Zintegrowanym Rejestrze Kwalifikacji. Jesteś z wyboru poza formalnym systemem kształcenia, poza uczelnią, chcesz się rozwijać, zdobywać doświadczenie, przełamywać konwenanse, być sobą. Nie zależy Ci na dyplomie. Jesteś po prostu aktywny, szukasz doświadczeń, realizujesz w praktyce swoje pasje pod okiem przewodnika, fachowca, który dostosowuje się do twoich potrzeb i umiejętności – w sposób zorganizowany, w określonym miejscu i czasie. Jeśli Twoje umiejętności i talenty potwierdzi uprawniona instytucja, możesz studiować krócej lub możesz zyskać unikatowe poświadczenie Twoich kompetencji.

29 kształcenie w formie b-learninguB-learning, czyli tzw. blended learning (nauczanie komplementarne, w skrócie b-learning), jest jedną z form nauczania zdalnego. Część zajęć jest prowadzona stacjonarnie, w tradycyjny sposób, część – w e-learningu. Na te zajęcia, niestety, może się zdarzyć, że zaśpisz, ponieważ część z nich odbywa się tradycyjnie, oko w oko z wykładowcą. No, ale część odbywa się jednak przez Internet. Bardzo wygodna opcja, gdy np. uczysz się języka – słówka i gramatykę przyswajasz sobie w swoim tempie w Internecie, a konwersujesz „na żywo”! Przydatne również przy tak zwanych wejściówkach na zajęcia laboratoryjne.

30 kształcenie w formie e-learninguE-learning (nauczanie zdalne, nauczanie na odległość) to nauczanie przez Internet. Zajęcia odbywają się dzięki specjalnej platformie, na której wykładowcy umieszczają sukcesywnie, zgodnie z podziałem na zajęcia, wszelkie materiały dydaktyczne dla studentów. Studenci mogą w dogodnym dla siebie czasie i w odpowiedni sposób zapoznawać się z nimi. Kontakt z wykładowcą odbywa się poprzez czaty i fora. Wykładowca może również kontrolować na bieżąco osiągnięcia studentów poprzez zadania do wykonania. „Na te zajęcia żaden student nie może zaspać, ponieważ uczestniczyć w nich może nawet we własnym łóżku, w fotelu, w domu czy bibliotece. Sam wybiera miejsce i czas. Jeśli lepiej mu się myśli w nocy – wreszcie ma możliwość uczestniczyć w zajęciach po zmroku. Loguje się na specjalnej platformie i czyta, ogląda, słucha, komentuje, dyskutuje, tworzy. Gdy zachoruje, nie ma problemu z nadrabianiem zajęć, nie musi też pożyczać notatek, ponieważ wszystkie materiały są dostępne na platformie. Materiały umieszczone przez prowadzącego zajęcia może czytać, oglądać czy odtwarzać wiele razy. Twarzą w twarz z wykładowcą spotyka się dopiero podczas zaliczenia. Tak wygląda kurs e-learningowy.” (z informacji na stronie

31 kultura jakości W deklaracji podpisanej w Bolonii 19 czerwca 1999 r. przez reprezentantów 29 krajów Europy, w tym również Polski, uznano potrzebę promowania współpracy europejskiej w zakresie zapewniania jakości kształcenia. Odpowiedzialność za zapewnianie odpowiedniej jakości kształcenia spoczywa na poszczególnych uczelniach. Samo pojęcie „kultura jakości” wiąże się z odpowiednią dbałością o wysoką jakość wykształcenia; jest ona preferencją długookresową i dominującą. Konieczność zapewnienia jakości kształcenia wynika nie tylko z odpowiedzialności wobec studentów i innych interesariuszy uczelni oraz zaleceń procesu bolońskiego, ale także z konkurencji między uczelniami na rynku kandydatów na studia oraz na rynku pracy. Dbałość o stałe podnoszenie jakości kształcenia w instytucjach szkolnictwa wyższego. W tym celu uczelnie podejmują działania nastawione na wysoką jakość i sprawność kształcenia poprzez doskonalenie jakości procesu dydaktycznego – poprzez określenie jasnych kryteriów i wymagań stawianych studentowi oraz rozwój infrastruktury.

32 kwalifikacje Efekty kształcenia poświadczone dyplomem, świadectwem, certyfikatem lub innym dokumentem wydanym przez uprawnioną instytucję potwierdzającym uzyskanie zakładanych efektów kształcenia. To, co wiesz, rozumiesz i potrafisz oraz zdobyte uprawnienia potrzebne do pełnienia jakiejś funkcji lub wykonywania jakiegoś zawodu potwierdzone oficjalnym dokumentem, wystawionym przez uprawnioną instytucję.

33 metody kształcenia Przetestowane i systematycznie stosowane sekwencje działań wykładowców i uczniów/studentów, które są realizowane „w celu spowodowania założonych zmian w osobowości uczniów” (Okoń, 1998). Według jednej z klasyfikacji, metody kształcenia dzielą się na metody podające (np. wykład i prelekcja), metody problemowe (np. wykład interakcyjny i metody aktywizujące, takie jak burza mózgów, debata itp.), metody eksponujące wartości (np. pokaz filmu) i metody praktyczne (np. projekt i portfolio). Studenci zauważają kunszt nauczyciela akademickiego w doborze i skutecznym wykorzystaniu metod kształcenia, czyli po prostu „sposobów nauczania”, takich jak: wykład, debata, burza mózgów, pokaz filmu czy projekt studencki. Nauczyciel ma jednak często bardzo twardy orzech do zgryzienia, ponieważ planując nauczanie danego materiału musi odpowiedzieć sobie na szereg pytań: czy lepszym rozwiązaniem będzie wykład czy dyskusja? czy dany problem zainteresuje studentów? czy film jest odpowiedni do ich wieku i zainteresowań? czy wystarczająco zaangażują się w realizację zadania praktycznego? Metody kształcenia, które są zarówno nauczaniem jak i uczeniem się, obejmują nie tylko działania wykładowcy, ale też studentów. Ich powodzenie zależy od zaangażowania i jasnego komunikowania potrzeb i preferencji po obu stronach „barykady”. Wspólnie z nauczycielem „współtworzysz” metody kształcenia i w dużej mierze od Ciebie zależy ich skuteczność i atrakcyjność.

34 metody oceniania Czynności podejmowane przez nauczyciela w celu umożliwienia studentowi zademonstrowania uzyskanych efektów kształcenia, np. test, obserwacja pracy w grupie, prezentacja. Metody oceniania mieszczą się w dwóch formach oceniania, tj. ocenianiu diagnostycznym/formującym (kształtującym), które pokazuje studentowi (i nauczycielowi) jego słabe i mocne strony na danym etapie uczenia się, i ocenianiu sumującym, które potwierdza osiągnięcie efektów kształcenia na koniec jakiegoś cyklu i ma umocowanie instytucjonalne. Popularne „koło”, ustna „odpytka”, a może formalny egzamin w sesji? Większość z tych sprawdzianów wiedzy i umiejętności to nielubiane i stresujące elementy studenckiej rzeczywistości. Żeby jednak stwierdzić, czy i w jakim stopniu osiągnąłeś/osiagnęłaś lub też jesteś na drodze do osiągnięcia wiedzy i umiejętności, które będziesz wykorzystywać w przyszłości, wykładowca musi skorzystać z metod oceniania. Oprócz tych tradycyjnych ma do dyspozycji bardziej niekonwencjonalne, ale też trudniejsze do przeprowadzenia, takie jak ocena udziału w debacie czy też studenckie portfolio. Wszystkie te wymyślne metody akademickiej represji, oprócz tego, że wyciskają z Ciebie siódme poty i zapewniają regularną dawkę nieprzespanych nocy w sesji, mogą mieć wpływ na ocenę końcową (ocenianie sumujące), ale mogą dać również Tobie informacje o postępie, Twoich słabych i silnych stronach oraz obszarach, w których powinieneś się bardziej postarać (ocenianie diagnostyczne i kształtujące).

35 moduł zajęć Zajęcia lub grupa zajęć z przypisanymi założonymi efektami kształcenia, metodami kształcenia i sposobami weryfikacji założonych efektów kształcenia osiąganych przez studenta. W szkole miałeś przedmioty, na studiach masz też przedmioty – zajęcia, które zyskały nowoczesną nazwę „modułów”. Nie zastanawiaj się dlaczego, bo to pojęcie wieloznaczne, moduł i już, ważne, co w nim. Nastaw się na realizowanie szalonej liczby modułów o określonych nazwach, formie (wykłady, ćwiczenia, seminaria, konwersatoria) formie zaliczenia, punktach ECTS. W ramach każdego modułu za pomocą różnorodnych metod powinieneś osiągnąć określone efekty kształcenia, które będą zweryfikowane, czyli sprawdzone, aby się przekonać, czy Twoje studiowanie to nie fikcja.

36 obsługa administracyjna procesu dydaktycznegoJest prowadzona przez pracowników dziekanatu, innych pracowników administracyjnych i obejmuje m. in. ewidencję osiągnięć studenta w USOS i w protokołach egzaminów, Archiwum Prac Dyplomowych, rezerwację odpowiednich sal wykładowych itp. Żebyś Ty mógł spokojnie studiować, a wykładowcy nauczać, spora grupa pracowników dziekanatu i innych pracowników administracyjnych codziennie wykonuje masę różnych czynności, takich jak: rezerwacja odpowiednich sal wykładowych, monitorowanie liczebności grup zajęciowych, ewidencja protokołów egzaminów czy przygotowanie dyplomów. Pomimo nawału pracy, te osoby najczęściej mają jeszcze siłę na choćby malutki uśmiech, gdy przychodzisz do nich z ważną dla Ciebie sprawą. Jeśli i Ty zdobędziesz się na to samo, uprzyjemnisz im pracę, a sobie studiowanie, i na pewno przyśpieszysz załatwienie sprawy.

37 obszar kształcenia Zasób wiedzy i umiejętności z zakresu jednego z obszarów wiedzy określonych w przepisach wydanych na podstawie ustawy o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki. W szkolnictwie wyższym jest taka wielość dyscyplin szczegółowych, że miałbyś trudność w określeniu, czy twoje studia są humanistyczne, czy studiujesz nauki ścisłe i jakie są konsekwencje tego faktu. Istnieje sposób podziału wiedzy na 8 obszarów kształcenia: w zakresie nauk humanistycznych, społecznych, ścisłych, przyrodniczych, technicznych, nauk medycznych i nauki o zdrowiu oraz nauk o kulturze fizycznej, nauk rolniczych, leśnych i weterynaryjnych, sztuki. Dzięki takiej klasyfikacji dokładnie wiesz, jaką wiedzę, umiejętności i kompetencje społeczne realizujesz, będąc w określonym obszarze.

38 Otwarty System Antyplagiatowy (OSA)System antyplagiatowy zapewniający kompleksową obsługę antyplagiatową prac dyplomowych. Powstał w ramach projektu realizowanego przez Międzyuniwersyteckie Centrum Informatyzacji przy współpracy z Instytutem Podstaw Informatyki Polskiej Akademii Nauk. Idea powstania systemu wywodzi się z kilku przesłanek: Dbałość o jakość kształcenia i powiązane z nią zapobieganie plagiatowaniu prac dyplomowych. Wprowadzeniem ustawowego obowiązku sprawdzania pisemnych prac dyplomowych programami antyplagiatowymi przed dopuszczeniem studenta do obrony (nowelizacja ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym z 11 lipca 2014 r. - Dz.U. poz która weszła w życie 1 października 2014 r.). Likwidacja monopolu w zakresie usług antyplagiatowych i związanego z nim niekontrolowanego wzrostu ponoszonych na nie wydatków polskich uczelni. Wyeliminowanie przekazywania oryginałów prac studentów firmom zewnętrznym w celu dokonania weryfikacji. Piękne lato, pachnące sady, plaża, a tu bzzzzzz… Osa nie kojarzy się zbyt dobrze. Zakłóca Twój spokojny żywot nieustannym, męczącym dźwiękiem, który działa jak alarm, a na dodatek może Cię boleśnie użądlić. Nasza uniwersytecka OSA też ma takie zdolności. To elektroniczny system, który weryfikuje Twoją pracę dyplomową. Sprawdza konkretnie i jednoznacznie – prawda czy fałsz. Bądź ostrożny, pamiętaj, że „OSA” może być pożytecznym owadem, ale tylko dla uczciwych studentów.

39 Polska Rama KwalifikacjiOpis kwalifikacji zdobywanych w polskim systemie oświaty i szkolnictwa wyższego, oraz poza nimi, określający efekty kształcenia. Ułatwia porównywanie kwalifikacji ze sobą oraz odnoszenie ich do tych funkcjonujących w innych krajach europejskich. Podobnie jak Europejska Rama Kwalifikacji, składa się z 8 poziomów, na których określono odpowiednie wymagania względem efektów uczenia się i opisano je w kategoriach: wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych. Charakterystyki poziomów odwzorowują progresję wymagań miedzy kwalifikacjami kolejnych poziomów. To zrozumiały w kraju i za granicą opis kwalifikacji zdobywanych w polskim systemie oświaty i szkolnictwa wyższego oraz poza nimi. PRK to także sposób uporządkowania wszystkich efektów uczenia się, a więc i wszystkich kwalifikacji. Obejmuje edukację ogólną, wyższą i zawodową, w tym nie tylko to, czego można się nauczyć w szkole lub na uczelni, ale także na kursach, szkoleniach, w pracy, w domu i w każdy inny sposób. Podobnie jak Europejska Rama Kwalifikacji, PRK ma osiem poziomów. Ponieważ mamy nadzieję, że pozostałe poziomy masz już za sobą, możesz ograniczyć się do znajomości 6., 7. i 8. poziomu. Do tych poziomów zostały przypisane kolejno kwalifikacje uzyskiwane w szkolnictwie wyższym, a więc dyplom potwierdzający uzyskanie tytułu licencjata, dyplom potwierdzający uzyskanie tytułu magistra i dyplom potwierdzający uzyskanie tytułu doktora w określonej dziedzinie.

40 poziom kształcenia Kształcenie odpowiadające etapom edukacyjnym o wyróżnionych celach, stanowiących całość dydaktyczną, w szkole podstawowej, gimnazjum, w szkołach ponadpodstawowych, ponadgimnazjalnych, jak również w kolegiach nauczycielskich. Dotyczy również kształcenia na studiach prowadzonych przez szkoły wyższe oraz przez wyższe szkoły zawodowe, a także na studiach doktoranckich. Nauczanie i uczenie się na różnych etapach Twojego życia począwszy od przedszkola, poprzez szkołę podstawową, liceum, studia licencjackie/magisterskie, doktoranckie, aż po uniwersytet trzeciego wieku.

41 praktyki zawodowe Zapoczątkowana we wrześniu 2012 r. reforma kształcenia zawodowego położyła nacisk na wzmocnienie praktycznego aspektu kształcenia zawodowego, w szczególności realizowanego w rzeczywistych warunkach pracy właściwych dla nauczanego zawodu. Praktyka zawodowa to doświadczenie zawodowe na przyszłość. Dzięki niej można zdobyć nowe umiejętności przydatne w aktualnej lub przyszłej pracy zawodowej studenta, sprawdzić wiedzę zdobytą na studiach i nawiązać kontakty. Kształcenie praktyczne może odbywać się m.in. w podmiotach stanowiących potencjalne miejsce zatrudnienia absolwentów szkół i uczelni kształcących się w danym zawodzie. Chcesz otrzymać dyplom i pracować w zawodzie, musisz najpierw przyjrzeć się i doświadczyć, na czym konkretnie polega ta praca i co konkretnie będzie wchodziło w skład Twoich obowiązków, gdy zdecydujesz się na nią po ukończeniu studiów. Nie masz wyjścia, a właściwie masz wyjście – w okresie studiów powinieneś odbyć praktyki zawodowe.

42 procedura dyplomowaniaCzynności i wymogi związane z przygotowaniem pracy dyplomowej (licencjackiej lub magisterskiej) i uzyskaniem przez studenta tytułu licencjata lub magistra. Procedura obejmuje m.in. wybór seminarium dyplomowego, temat i wymogi dotyczące pracy dyplomowej oraz jej oceny, egzamin dyplomowy i odbiór dyplomu. Żeby uzyskać upragnione trzy litery przed nazwiskiem (lic. lub mgr) wraz z dyplomem potwierdzającym ten fakt i potem rozkoszować się profitami z tego płynącymi, trzeba na ostatnim roku studiów oddać się szeregowi czasochłonnych czynności. Jest to właśnie procedura dyplomowania, której szczegółowy opis znajduje się na stronie Wydziału. Drobiazgowość opisu i samej procedury wynika z dbałości o sprawność i sprawiedliwość całego procesu, którego ukończenie wiąże się z uzyskaniem uprawnień do pełnienia ważnych ról w społeczeństwie. Dla przykładu, nikt nie chciałby, żeby nauczycielem jego dzieci był magister, który „prześliznął się” przez studia nie napisawszy samodzielnie pracy magisterskiej. Z procedurą dyplomowania warto dokładnie zapoznać się już na początku ostatniego roku, żeby cały proces przebiegał możliwie sprawnie i bezboleśnie.

43 profil kształcenia To sposób przygotowania do zawodu. Rozróżnienie na profil ogólnoakademicki i profil praktyczny kształcenia wprowadziła nowelizacja ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym z dnia r. (przepisy weszły w życie z dniem r.). Profil prowadzonego kształcenia wpływa na wymagania dotyczące tzw. minimum kadrowego, a także na wymiar praktyk studenckich (w przypadku profilu ogólnoakademickiego program studiów nie musi ich przewidywać). Profil kształcenia powie Ci, czy studia przygotowują do zawodu w sposób praktyczny we współpracy z jakimś przedsiębiorstwem (profil praktyczny), czy może mają charakter bardziej teoretyczny i stanowią bazę do dalszej nauki lub prowadzenia badań naukowych (profil ogólnoakademicki).

44 profil ogólnoakademickiObejmuje moduły zajęć powiązane z prowadzonymi w uczelni badaniami naukowymi i jest realizowany przy założeniu, że ponad połowa programu studiów (określonego w punktach ECTS) obejmuje zajęcia służące zdobywaniu przez studenta pogłębionej wiedzy. Jeśli lubisz się uczyć, fascynują Cię badania naukowe albo myślisz o kontynuacji nauki, to profil ogólnoakademicki studiów o bardziej teoretycznym charakterze jest właśnie dla Ciebie.

45 profil praktyczny Obejmuje moduły zajęć służące zdobywaniu przez studenta umiejętności praktycznych i kompetencji społecznych i jest realizowany przy założeniu, że ponad połowa programu studiów określonego w punktach ECTS obejmuje zajęcia praktyczne kształtujące te umiejętności i kompetencje, w tym umiejętności uzyskiwane na zajęciach warsztatowych, które są prowadzone przez osoby posiadające doświadczenie zawodowe zdobyte poza uczelnią. Jeśli szybko chciałbyś znaleźć się na rynku pracy z pewnym doświadczeniem zawodowym wyniesionym między innymi z praktyk studenckich, to moduł praktyczny jest właśnie dla Ciebie.

46 program kształcenia Opis określonych przez uczelnię spójnych efektów kształcenia właściwych dla obszaru lub obszarów kształcenia, zgodny z Krajowymi Ramami Kwalifikacji dla Szkolnictwa Wyższego, oraz opis procesu kształcenia prowadzącego do osiągnięcia tych efektów, wraz z przypisanymi do poszczególnych modułów tego procesu punktami ECTS. Twoje studia to nie pomysł, który zrodził się przed chwilą u wizjonera pijącego gorącą czekoladę (choć może tak było?) i nie coś, co pojawi się na chwilę gdziekolwiek i zniknie. Uczelnia to organizm, struktura, która musi spełniać określone wymogi ministerialnej, eksperckiej „góry”, m.in. dostosować się do wytycznych w sprawie warunków prowadzenia studiów na określonym kierunku i poziomie kształcenia. Na skróty: potrzebny jest filar – program kształcenia, który pokaże całą drogę przejścia od startu do mety, opisaną językiem efektów kształcenia.

47 program studiów Opis procesu kształcenia prowadzący do uzyskania zakładanych efektów kształcenia dla kierunku studiów, poziomu i profilu kształcenia. Jeśli zdecydowałeś się na studia, to jest to Twoje niezbędne vademecum. Znajdziesz w nim m.in. swój kierunek studiów, specjalność, poziom studiów, profil, formę, liczbę semestrów, liczbę punktów ECTS, wizję Ciebie i Twój tytuł zawodowy. I jeszcze moduły zajęć i plan studiów. To nie słownik języków obcych – zerknij w górę w dół, a przekonasz się, że to proste. Dowiesz się wreszcie, kim będziesz  i jaką drogę przejść musisz, aby zrealizować swój cel.

48 promocja i upowszechnienie działań jakościowych 1/2Promocja i upowszechnienie działań jakościowych to ogół działań mających na celu zapewnienie łatwego i wieloaspektowego dostępu do informacji o ofercie dydaktycznej uczelni, opartej na rozpoznaniu potrzeb i oczekiwań różnych grup użytkowników (studentów stacjonarnych i niestacjonarnych, słuchaczy studiów podyplomowych, pracowników naukowo-dydaktycznych i administracyjnych uczelni), a także dostosowanej do wymagań zewnętrznych agencji akredytacyjnych oraz wewnętrznych uregulowań. Do podstawowych działań projakościowych należy opracowanie i koordynacja badań jakościowych, monitoring działań projakościowych (okresowy przegląd programów oraz ich efektów, publikacja rekomendacji na podstawie ankiet dla studentów i pracowników uczelni oraz sprawozdawczość z wykonania rekomendacji), wdrażanie innowacji w obszarze metod dydaktycznych, inicjowanie aktywności Nawet najlepszy produkt czasem potrzebuje reklamy, byś mógł/mogła się dowiedzieć, że jest świetny! Czasem trzeba coś udoskonalić, by jeszcze lepiej spełniał swoje funkcje. Podobnie jest ze studiami – w tym wypadku wszyscy mamy wpływ na ich jakość. Jako student jesteś dla Twojej uczelni partnerem i jeśli tylko chcesz, możesz mieć wpływ na to, jak wyglądają Twoje studia (czy wypełniłeś/wypełniłaś już ankietę dotyczącą jakości kształcenia?). Gdy zarówno Rektor, Dziekan, wykładowcy, jak i Ty i Twoi koledzy – wszyscy! – wiedzą, co się dzieje na Wydziale, łatwiej można dowiedzieć się, co poprawić, a co działa znakomicie, co Wydział może Ci zaoferować, ale również co Ty możesz zaoferować Wydziałowi! Specjaliści od marketingu mówią, że dziś nie liczą się pieniądze, ale kontakty i INFORMACJA! >

49 promocja i upowszechnienie działań jakościowych 2/2mających na celu podnoszenie kompetencji dydaktycznych nauczycieli, opracowanie i doskonalenie systemu motywowania i nagradzania nauczycieli akademickich, hospitacje metodyczne, nadzór nad realizacją procedur, publikowanie wyników badań absolwentów. Jawność i dostępność dokumentów tworzonych na podstawie zebranych danych (rekomendacje, sprawozdania) oraz okresowe przeglądy i ponowne zatwierdzanie programów sprawiają, że procedury są jasne i klarowne. Publikowanie najważniejszych dokumentów na stronie wydziału zapewnia wszystkim zainteresowanym wgląd w działania uczelni mające na celu podnoszenie jakości kształcenia. Nawet najlepszy produkt czasem potrzebuje reklamy, byś mógł/mogła się dowiedzieć, że jest świetny! Czasem trzeba coś udoskonalić, by jeszcze lepiej spełniał swoje funkcje. Podobnie jest ze studiami – w tym wypadku wszyscy mamy wpływ na ich jakość. Jako student jesteś dla Twojej uczelni partnerem i jeśli tylko chcesz, możesz mieć wpływ na to, jak wyglądają Twoje studia (czy wypełniłeś/wypełniłaś już ankietę dotyczącą jakości kształcenia?). Gdy zarówno Rektor, Dziekan, wykładowcy, jak i Ty i Twoi koledzy – wszyscy! – wiedzą, co się dzieje na Wydziale, łatwiej można dowiedzieć się, co poprawić, a co działa znakomicie, co Wydział może Ci zaoferować, ale również co Ty możesz zaoferować Wydziałowi! Specjaliści od marketingu mówią, że dziś nie liczą się pieniądze, ale kontakty i INFORMACJA! <

50 punkty ECTS Punkty zdefiniowane w europejskim systemie akumulacji i transferu punktów zaliczeniowych jako miara średniego nakładu pracy osoby uczącej się, niezbędnego do uzyskania zakładanych efektów kształcenia. Jeden punkt ECTS odpowiada efektom kształcenia, których uzyskanie wymaga od studenta średnio godzin pracy, przy czym liczba godzin pracy studenta obejmuje zajęcia organizowane przez uczelnię, zgodnie z planem studiów, oraz jego indywidualną pracę. Chcesz wiedzieć, ile pracy poświęcisz na dany przedmiot? Sprawdź w sylabusie lub planie studiów, ile punktów możesz za niego uzyskać. Jeden punkt ECTS to godzin Twojego wysiłku. I nie chodzi tu tylko o czas przeznaczony na zajęcia z udziałem nauczycieli. To również Twoja samodzielna praca: zadania domowe, czas poświęcony na czytanie zadanych materiałów, samodzielna nauka i przygotowanie do egzaminu także wliczają się do ogólnej liczby punktów z danego przedmiotu. A ponieważ jedne zajęcia mogą wymagać dużo większego nakładu Twojej pracy niż drugie, to nawet przy tej samej ilości godzin z nauczycielem liczba punktów może być inna.

51 rekomendacje wydziałoweRekomendacje, czyli działania naprawcze, są podstawą planowania i wykonywania wszelkich działań w ramach Uczelnianego Systemu Zarządzania Jakością Kształcenia. Opracowywane są na dwóch poziomach – przez RJK dla całego uniwersytetu i przez WZOJK na poziomie poszczególnych wydziałów. Rekomendacje wydziałowe i sprawozdanie WZOJK przyjmuje i zatwierdza co roku właściwa Rada Wydziału. Wszystkie informacje z działalności RJK i WZOJK są umieszczane na ogólnouczelnianych i wydziałowych stronach internetowych. Nikt nie jest doskonały, zawsze można coś zmienić, a każdy wydział ma swoją specyfikę studiowania. Co roku prowadzone są badania i ankiety, na bazie których opracowywane są rekomendacje, czyli propozycje zmian. Ankiety mówią, co należy zrobić, żeby Ci się lepiej studiowało – bierz w nich udział, bo inaczej nie będziemy wiedzieć, co poprawić!

52 sposoby weryfikacji zakładanych efektów kształcenia osiąganych przez studentówWeryfikacja efektów kształcenia w kontekście przedmiotu to sprawdzenie wyników pracy studenta i określenie, czy zostały przez niego osiągnięte – zdefiniowane dla tego przedmiotu efekty kształcenia. Do najczęściej wymienianych metod weryfikacji należą: egzaminy pisemne ograniczone czasowo, egzaminy oraz testy z dostępem i bez dostępu do podręczników, egzaminy ustne, rozwiązywanie zadań problemowych, raporty indywidualne i grupowe, obserwacje i ocena umiejętności praktycznych studenta, prezentacje multimedialne indywidualne i grupowe, ocena zaangażowania w dyskusji, eseje, zadania wykonane grupowo, podsumowania, umiejętność przygotowania pracy dyplomowej, egzamin dyplomowy, prezentacja założeń i osiągniętych wyników badawczych pracy dyplomowej. Musisz być świadomy istnienia różnorodnych metod sprawdzania przez wykładowcę Twoich kompetencji. Dzięki temu będziesz lepiej prezentować siebie i swoją wiedzę. Nauczyciel akademicki stosuje szereg metod, by sprawdzić, w jakim stopniu zrealizowałeś wszystkie efekty kształcenia i rozwinąłeś potrzebne umiejętności. Oprócz wnikliwych testów, kolokwiów, egzaminów ustnych i pisemnych będziesz przygotować prezentacje multimedialne, wykazując się samodzielnością i kreatywnością. Podczas zajęć będziesz wykonywać ćwiczenia sprawdzające, czy zapoznałeś się z nowym materiałem i czy stosujesz zdobytą wiedzę w praktyce. Powinieneś brać aktywny udział w dyskusjach i bronić swoich racji. Wykładowca sprawdza tym samym Twoje zaangażowanie, a nie tylko odklepanie materiału. Będziesz pisał eseje, a pod koniec studiów pracę dyplomową, która da całościowy obraz Twojej kreatywności, znajomości przedmiotu i zaangażowania.

53 standardy kształcenia nauczycieliZbiór reguł kształcenia na studiach przygotowujących do wykonywania zawodu nauczyciela oraz zawodów, dla których wymagania dotyczące procesu kształcenia i jego efektów są określone w przepisach prawa Unii Europejskiej. Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego wydaje rozporządzenie, w którym określa standardy – kryteria przygotowujące do wykonywania zawodu nauczyciela. Przepisy określają efekty kształcenia, jakie musi osiągnąć absolwent, opis procesu i organizację kształcenia na studiach oraz studiach podyplomowych, moduły kształcenia oraz organizację praktyk. Jeżeli patrzysz w lustro i w swojej skromności jesteś przekonany o tym, że widzisz „super materiał” na nauczyciela, zerknij do standardów. Czytając ten ministerialny dokument, dowiesz się, jakie warunki musisz spełnić, by uczyć. Owszem, może jesteś piękny/piękna, sympatyczny/sympatyczna… to jednak o wiele za mało. Nauczycielem trzeba się stawać. To niełatwa droga, a na niej jeszcze trudniejszą jest odpowiedzialność za tych, których będziesz współtworzył. Przekonaj się, naprawdę warto.

54 student Osoba kształcąca się na uczelni wyższej.Dostałeś się na wymarzony kierunek? Odebrałeś legitymację studenta? To właśnie TY. Osoba kształcąca się na uczelni wyższej.

55 studia drugiego stopniaForma kształcenia, na którą są przyjmowani kandydaci posiadający co najmniej kwalifikacje pierwszego stopnia, kończąca się uzyskaniem kwalifikacji drugiego stopnia. Studia zawodowe za Tobą. Dwa lata przygody i masz wykształcenie wyższe zawodowe, zapracowałeś/zapracowałaś na trzy litery przed nazwiskiem: Pan/Pani mgr (magister). W tym czasie czeka Cię spotkanie oko w oko z nauką, praca dyplomowa, egzamin magisterski i „czapki z głów”.

56 studia niestacjonarneForma studiów wyższych, inna niż studia stacjonarne. Obowiązki dnia codziennego nie pozwalają Ci na studia stacjonarne? Pracujesz w ciągu tygodnia? Wychowujesz dziecko i tylko w weekendy możesz liczyć na pomoc w opiece nad nim? Chcesz wpadać na zjazdy tylko w soboty i niedziele? Poradzisz sobie z „samodzielnym wkładem” we własny rozwój ? Odpowiedź „tak” na co najmniej dwa pytania świadczy o tym, że ta forma studiów jest najodpowiedniejsza dla Ciebie.

57 studia pierwszego stopniaForma kształcenia, na którą są przyjmowani kandydaci posiadający świadectwo dojrzałości, kończąca się uzyskaniem kwalifikacji pierwszego stopnia. Jesteś po maturze i chcesz być „zawodowcem” – tylko trzy lata studiów i masz to.

58 studia podyplomowe Forma kształcenia, na którą są przyjmowani kandydaci posiadający kwalifikacje co najmniej pierwszego stopnia, kończąca się uzyskaniem kwalifikacji podyplomowych. Coraz więcej, coraz lepiej. Masz chrapkę na kolejny dyplom po zdobyciu pierwszego lub drugiego? Kolejna szansa przed Tobą, czas krótki, ale to dobry czas na nowe wyzwania, nowe pomysły, dalszą naukę i kolejne świadectwo potwierdzające Twoje kwalifikacje.

59 studia stacjonarne Forma kształcenia, na którą są przyjmowani kandydaci posiadający świadectwo dojrzałości, kończąca się uzyskaniem kwalifikacji pierwszego stopnia. Jeśli chcesz poznać życie studenckie od podszewki, czyli: od poniedziałku do piątku, od poranka do wieczora, od zajęć dydaktycznych do dobrej zabawy, jeśli wybierasz na co dzień spotkanie z mistrzem – przewodnikiem po najbardziej skomplikowanych rewirach nauki, to ta forma studiów jest dla Ciebie.

60 studia wyższe Studia pierwszego stopnia, studia drugiego stopnia lub jednolite studia magisterskie. Masz dowód osobisty i świadectwo dojrzałości w ręku, za Tobą szkoła, wakacje, może wiele innych spraw, jesteś gotów/gotowa na więcej i lepiej, brawo. Żegnaj systemie oświaty, witaj szkolnictwo wyższe, uczelnia Twoim domem!:)

61 sylabus Informator zawierający program nauki danego przedmiotu, dokument opisujący moduł realizowany w uczelni. Zawiera między innymi informacje o efektach kształcenia w ramach danego przedmiotu, metodach kształcenia, treściach programowych, nakładzie pracy studenta, wymaganej literaturze, formie zajęć i liczbie godzin. Jeżeli chcesz uniknąć wielu nieprzyjemności związanych ze studiami, z zaliczeniem semestru czy roku akademickiego, dowiedzieć się czegoś o przedmiocie, który Cię czeka lub którego już się uczysz, powinieneś/powinnaś się zapoznać z obowiązującym sylabusem. To z niego dowiesz się, czego będą Cię chcieli uczyć nauczyciele poszczególnych modułów, z jakich książek powinieneś/powinnaś korzystać i jak zostanie sprawdzona Twoja wiedza i umiejętności. Na podstawie punktów ECTS możesz ocenić orientacyjnie, ile czasu poświęcisz na dany przedmiot, oraz dowiesz się, jaki to typ zajęć (wykład, ćwiczenia czy konwersatorium), a także o języku, w jakim prowadzone są zajęcia, i wymiarze godzin modułu.

62 system informacyjny wydziałuSystem gromadzenia i przetwarzania danych dotyczących jakości kształcenia na wydziale. Dostęp do danych dotyczących różnych aspektów działalności dydaktycznej wydziału, ich analiza i raportowanie stwarza podstawy do określania celów strategicznych wydziału i wspierania ich realizacji oraz zarzadzania zmianą. Zebrane dane z wydziału wpływają na podejmowanie decyzji związanych z zapewnieniem i doskonaleniem jakości kształcenia w jednostce. Wydział, na który studiujesz, zbiera informacje i opinie, również Twoje (czy wypełniłeś/wypełniłaś ankietę dotyczącą jakości kształcenia?), na temat programów studiów, zajęć, wykładowców, by poprawić komfort Twojego studiowania, sprawdzić, czy działania na Wydziale są nadal spójne z wizją Uniwersytetu i przede wszystkim, czy studia, które wybrałeś/wybrałaś, są dobrej jakości – tak, jak doskonałe produkty, które codziennie wybierasz! Dzięki rzetelnej informacji masz możliwość świadomego wyboru.

63 system rekrutacji studentów 1/2Przyjęcie kandydata na I rok studiów następuje na podstawie postępowania rekrutacyjnego, które składa się z postępowania kwalifikacyjnego oraz podjęcia decyzji o przyjęciu na studia. Wyniki postępowania rekrutacyjnego są jawne. Do postępowania rekrutacyjnego może być dopuszczona osoba, która posiada: świadectwo dojrzałości albo świadectwo dojrzałości i zaświadczenie o wynikach egzaminu maturalnego – w przypadku ubiegania się o przyjęcie na studia pierwszego stopnia lub jednolite studia magisterskie, tytuł licencjata, inżyniera, magistra lub równorzędny – w przypadku ubiegania się o przyjęcie na studia drugiego stopnia. To proces naboru na studia. Jeśli chcesz zostać naszym studentem musisz się zarejestrować przez system Internetowej Rekrutacji, posiadać wszystkie wymagane dokumenty i dokonać opłaty rekrutacyjnej. Potem pozostaje Ci już tylko czekać na wyniki – system wszystko zrobi za Ciebie. Jeśli jednak wybierasz się na kierunki artystyczne, to przygotuj się na praktyczny sprawdzian Twoich uzdolnień. >

64 system rekrutacji studentów 2/2Przeprowadzane postępowanie kwalifikacyjne może mieć następujące formy: konkursu świadectw dojrzałości egzaminu pisemnego egzaminu ustnego rozmowy kwalifikacyjnej/kompetencyjnej rankingu ocen na dyplomach ukończenia studiów wyższych średniej ocen ze studiów wyższych oceny z egzaminu dyplomowego sprawdzianu praktycznego/uzdolnień kierunkowych wstępu wolnego na podstawie złożenia wymaganych dokumentów do wypełnienia limitu miejsc. Postępowanie kwalifikacyjne może składać się z jednej lub więcej, wymienionych powyżej, form jednocześnie. To proces naboru na studia. Jeśli chcesz zostać naszym studentem musisz się zarejestrować przez system Internetowej Rekrutacji, posiadać wszystkie wymagane dokumenty i dokonać opłaty rekrutacyjnej. Potem pozostaje Ci już tylko czekać na wyniki – system wszystko zrobi za Ciebie. Jeśli jednak wybierasz się na kierunki artystyczne, to przygotuj się na praktyczny sprawdzian Twoich uzdolnień. <

65 uczelniany system obsługi studiów (USOS)System informatyczny służący do zarządzania tokiem studiów na uniwersytecie. Bez tego systemu informatycznego, e-indeksu, nie jesteś w stanie funkcjonować na uczelni. Korzystają z niego studenci i pracownicy. Dzięki niemu wiesz, jakie masz zajęcia, kto je prowadzi i czego Cię nauczy. Możesz zapisać się na zajęcia, egzaminy, sprawdzić swoje zaliczenia i dyżury wykładowców – wszystko, co jest związane z Twoimi studiami. Żebyś miał dostęp do systemu, musisz mieć swoje hasło. Zapomnisz – nie martw się, skontaktuj się z wydziałowym koordynatorem USOS!

66 Uczelniany System Zarządzania Jakością Kształcenia 1/2Uczelniany System Zarządzania Jakością Kształcenia (USZJK) UAM został powołany na podstawie Rozporządzeniem Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 12 lipca 2007 r. (Dz. Ustaw nr 164 § 3.1.) w sprawie standardów kształcenia, na podstawie Uchwały nr 126/2010 Senatu UAM z dnia 25 stycznia 2010 r., a jego głównym celem jest stymulowanie doskonalenia jakości kształcenia na UAM. Zadaniem USZJK jest wspomaganie samorozwoju i działań projakościowych poszczególnych wydziałów oraz „kultury jakości”, na którą składają się zarówno aspekty kulturowe, psychologiczne oraz odpowiednie struktury zarządzania. „Kultura jakości” wraz z procedurami projakościowymi stanowią system zarządzania jakością kształcenia. USZJK składa się z Uczelnianej Rady ds. Jakości Kształcenia (RJK), w skład której wchodzi Komisja ds. Zapewnienia Jakości Kształcenia (KZJK) oraz Komisja ds. Oceny Jakości Uczelniany System Zarządzania Jakością Kształcenia to system Komisji i Zespołów, które dbają o to, by każdy Wydział Uniwersytetu coraz lepiej pracował, by oferowane studia były coraz lepszej jakości, by oferta edukacyjna – wybór kierunków i specjalności – była jak najlepsza i jak najbardziej zgodna ze zmieniającą się rzeczywistością. Ty dziś zaczynasz studia, a my myślimy już o tym, byś mógł uzyskać jak najbardziej wartościowy dyplom. >

67 Uczelniany System Zarządzania Jakością Kształcenia 2/2Kształcenia (KOJK). W poszczególnych jednostkach Uczelniany System Zarządzania Jakością działają Wydziałowe Komisje ds. Jakości Kształcenia (WKJK) składające się z Wydziałowego Zespołu ds. Zapewnienia Jakości Kształcenia (WZZJK) oraz Wydziałowego Zespołu ds. Oceny Jakości Kształcenia (WZOJK). USZJK obsługuje Biuro Rady ds. Jakości Kształcenia (BRJK). Uczelniany System Zarządzania Jakością Kształcenia to system Komisji i Zespołów, które dbają o to, by każdy Wydział Uniwersytetu coraz lepiej pracował, by oferowane studia były coraz lepszej jakości, by oferta edukacyjna – wybór kierunków i specjalności – była jak najlepsza i jak najbardziej zgodna ze zmieniającą się rzeczywistością. Ty dziś zaczynasz studia, a my myślimy już o tym, byś mógł uzyskać jak najbardziej wartościowy dyplom. <

68 warunki techniczne realizacji programu kształceniaWyposażenie sal dydaktycznych, przystosowanie infrastruktury uczelni do potrzeb studentów i pracowników niepełnosprawnych, dostęp do literatury i baz danych, warunki odbywania praktyk, liczebność grup studenckich itp. Badania i doświadczenie pokazują, że tak pozornie prozaiczne czynniki jak jakość powietrza w sali wykładowej, bliskość biblioteki, a nawet… pogoda w danym dniu, mogą warunkować skuteczność uczenia się. Niestety, na ten ostatni czynnik nawet sam Rektor nie ma wpływu, ale na inne techniczne i infrastrukturalne czynniki jakości kształcenia już na szczęście tak.

69 wewnętrzny system zapewniania jakości kształceniaWewnętrzne systemy zapewnienia jakości kształcenia prowadzą do wzmożenia „kultury jakości”, a zewnętrzne procedury sprawdzania – nad którymi pieczę sprawuje Polska Komisja Akredytacyjna – dostarczają informacji o randze jednostki prowadzącej kształcenie. Wdrożenie wewnętrznego systemu jakości kształcenia, obejmującego wszystkie aspekty związane z procesem kształcenia i zarządzania tym procesem (planowanie, organizowanie, decydowanie, motywowanie, kontrolowanie), oparte jest na sformułowanej polityce jakości kształcenia, będącej jednym z elementów strategii kształcenia. Struktura wewnętrznego systemu oceny i zapewnienia jakości kształcenia jest zgodna ze strukturą organizacyjną uczelni i obejmuje: Uczelnianą Radę ds. Jakości Kształcenia (RJK) oraz Wydziałowe Komisje ds. Jakości Kształcenia (WKJK). W skład RJK wchodzą dwie Komisje: ds. Zapewnienia Jakości Kształcenia oraz ds. Oceny Jakości Kształcenia. Podobna dwudzielna struktura obowiązuje na poziomie wydziałowym. System Komisji i Zespołów na Uniwersytecie i Twoim Wydziale, który dba o to, by Twoje studia były przygotowane i zorganizowane jak najlepiej, by Wydział zatrudniał najlepszych Wykładowców, a Ty byś studiował w jak najlepiej wyposażonych salach i by Twoje studia Cię rozwijały i dawały możliwości osiągniecia sukcesu w Twoim przyszłym życiu zawodowym. Po wizycie na Uniwersytecie lub Wydziale Polskiej Komisji Akredytacyjnej – „straży jakości” Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego – wydawany jest odpowiedni certyfikat jakości gwarantujący, że Twój Uniwersytet to dobra uczelnia.

70 wydziałowy arkusz samoocenyJest to dokument opracowywany co dwa lata przez Wydziałowy Zespół Oceny Jakości Kształcenia. Pytania do niego opracowuje Uczelniana Rada ds. Jakości Kształcenia. Na jego podstawie Rada ds. Jakości Kształcenia sporządza raport ogólnouniwersytecki i zamieszcza go na stronie internetowej poświęconej jakości kształcenia. Arkusz stanowi jedną z metod badania jakości kształcenia na wydziale, na podstawie którego przygotowywane są coroczne rekomendacje. Opracowany przez BRJK arkusz samooceny WZOJK publikuje na stronie wydziałowej. Jest to dokument opracowywany co dwa lata przez Wydziałowy Zespół Oceny Jakości Kształcenia. To jedna z metod badania jakości kształcenia na Twoim Wydziale, na podstawie którego przygotowywane są coroczne rekomendacje, czyli zalecenia dotyczące poprawy działania Wydziału. Dzięki temu wiemy, co szwankuje i co można poprawić.

71 WZOJK 1/2 Wydziałowy Zespół ds. Oceny Jakości Kształcenia to jedna ze struktur wewnętrznego systemu zapewnienia jakości na poziomie wydziału (obok WZZJK), do którego zadań należą: monitoring wprowadzania rekomendacji WZOJK, analiza zgodności kierunku i profilu studiów z misją uczelni i strategią wydziału, czuwanie nad zgodnością pomiędzy efektami kształcenia umieszczonymi w sylabusach, ustanowionymi na wydziale, a wskazanymi przez KRK, analiza metod i form kształcenia i sposobów ich weryfikacji, dostosowania kształcenia do potrzeb rynku pracy, publikowania wyników oceny jakości kształcenia, oceny dokonywanej przez studentów i pracowników wydziału oraz wniosków z monitoringu karier absolwentów, ocenianie jakości prac dyplomowych, koordynowanie ankietyzacji i oceny sfery dydaktycznej, ocena warunków socjalnych studentów (stypendia i domy studenckie). Zespół przedstawia dziekanowi, Zespół wykładowców oraz przedstawicieli administracji i studentów powołany w celu oceny, czy wybrane przez Ciebie studia, formy zajęć i wszystko to, czego się uczysz, jest zgodne z misją i wizją Uniwersytetu, a także wytycznymi Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego, oraz czy wszyscy zmierzamy w tym samym kierunku! Zespół interesuje się również karierą Twoich kolegów, którzy skończyli już studia, oraz dba o to, by dom studencki, w których mieszkasz i stypendia, które możesz zdobyć, były dla Ciebie korzystne! >

72 WZOJK 2/2 radzie wydziału oraz KZJK coroczny raport ewaluacyjny zawierający ocenę jakości kształcenia oraz rekomendacje projakościowe. Raport ten jest publikowany na stronie domowej wydziału. Zespół wykładowców oraz przedstawicieli administracji i studentów powołany w celu oceny, czy wybrane przez Ciebie studia, formy zajęć i wszystko to, czego się uczysz, jest zgodne z misją i wizją Uniwersytetu, a także wytycznymi Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego, oraz czy wszyscy zmierzamy w tym samym kierunku! Zespół interesuje się również karierą Twoich kolegów, którzy skończyli już studia, oraz dba o to, by dom studencki, w których mieszkasz i stypendia, które możesz zdobyć, były dla Ciebie korzystne! <

73 WZZJK Wydziałowy Zespół ds. Zapewnienia Jakości Kształcenia to jedna ze struktur wewnętrznego systemu zapewnienia jakości na poziomie wydziału (obok WZOJK), do którego zadań należą: proponowanie udoskonalania zasad rekrutacji oraz procesu kształcenia, wspieranie rad programowych w modernizowaniu i opracowywaniu programów kształcenia według wytycznych KRK dla Szkolnictwa Wyższego, monitoring punktacji ECTS, wspomaganie mobilności studentów i doktorantów, opracowywanie metod podnoszenia jakości kadry dydaktycznej oraz systemu nagradzania pracowników wydziału związanych z procesem dydaktycznym i jego obsługą, opracowanie zasad uznawalności kształcenia pozaformalnego i nieformalnego oraz planowanie i publikowanie raportów z działań projakościowych. Zespół wykładowców oraz przedstawicieli administracji i studentów powołany w celu wspierania zmian „na lepsze” na Twoim Wydziale, by co roku proces przyjmowania nowych studentów był bardziej przyjazny, byś mógł wyjechać postudiować na innym wydziale, na innej uczelni i by ten rok i semestr został Ci zaliczony, by wszystko to, co już umiesz, mogło zostać uznane, a studia, które wybrałeś, były nowoczesne i oferowały Ci jak najlepsze perspektywy zawodowe!

74 zapewnienie jakości kształceniaZapewnienie i doskonalenie jakości kształcenia jest jednym z podstawowych obowiązków uczelni, zgodnie z regulacjami wprowadzonymi w wyniku nowelizacji ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym. Od zapewnienia jakości i wyników jej oceny zewnętrznej, dokonywanej przez Polską Komisję Akredytacyjną (PKA), uzależnione zostały możliwości pozyskiwania dodatkowych środków finansowych. Ocena funkcjonowania wewnętrznego systemu zapewnienia jakości kształcenia została wskazana w ustawie jako jedno z kryteriów oceny programowej i instytucjonalnej. W myśl ustaleń wewnętrzny system zapewniania jakości kształcenia powinien mieć charakter kompleksowy i obejmować wszystkie aspekty procesu kształcenia. Każda uczelnia wyższa musi dbać o to, aby studia, które oferuje, były tak prowadzone, byś nie żałował/ żałowała minionych lat, byś mógł/mogła się rozwijać, spełniać swoje marzenia i otrzymać dyplom, z którego możesz być dumny/dumna! Dodatkowo gwarantem wysokiej jakości kształcenia jest Polska Komisja Akredytacyjna, która ocenia dany kierunek lub daną uczelnię oraz wystawia swoisty certyfikat jakości. Lepsza jakość studiów to również większe pieniądze dla Wydziału, nowe pomoce i wysokiej klasy specjaliści – Twoi wykładowcy. Wszystkim nam zatem zależy, byś był szczęśliwym i spełnionym studentem!

75 Bibliografia 1/2 I. Źródła:(wg. PN-ISO 690 Przypisy bibliograficzne. Zawartość, forma, struktura PN-ISO Przypisy bibliograficzne. Dokumenty elektroniczne i ich części) I. Źródła: 1. Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 12 lipca 2007 r. w sprawie standardów kształcenia dla poszczególnych kierunków oraz poziomów kształcenia, a także trybu tworzenia i warunków, jakie musi spełniać uczelnia, by prowadzić studia międzykierunkowe oraz makrokierunki. Dziennik Ustaw 2007 nr164 § 3.1. 2. Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 25 września 2007 r. w sprawie warunków, jakie muszą być spełnione, aby zajęcia dydaktyczne na studiach mogły być prowadzone z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość. Dziennik Ustaw 2007 nr 188 poz z późn. zm. 3. Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 17 stycznia 2012 r. w sprawie standardów kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu nauczyciela. Dziennik Ustaw 2012 poz. 131. 4. Rozporządzenia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 26 września 2016 r. w sprawie charakterystyk drugiego stopnia poziomów Polskiej Ramy Kwalifikacji typowych dla kwalifikacji uzyskiwanych w ramach szkolnictwa wyższego po uzyskaniu kwalifikacji pełnej na poziomie 4 – poziomy 6-8. Dziennik Ustaw 2016 poz 5. Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 26 września 2016 r. w sprawie warunków prowadzenia studiów. Dziennik Ustaw 2016 poz 6. Uchwała nr 126/2010 Senatu UAM z dnia 25 stycznia 2010 r. Poznań: UAM, 2010. 7. Ustawa z dnia 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz. U. nr164 poz. 1365) w sprawie standardów kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu nauczyciela. Dziennik Ustaw 2012 poz. 572 z późn. zm.2 8. Zarządzenie Nr 157/2013/2014 Rektora UAM z dnia 28 listopada 2013 r. w sprawie zasad składania i archiwizacji prac dyplomowych z wykorzystaniem systemu Archiwum Prac Dyplomowych (APD) oraz wzoru oświadczenia o samodzielnym napisaniu pracy dyplomowej i zgodności wersji elektronicznej pracy dyplomowej z wersją drukowaną. 9. Zarządzenie nr 488/ 201 5/201 6 Rektora Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu z dnia 29 lutego 2016 r. w sprawie organizacji potwierdzania efektów uczenia się . 10. Zarządzenie nr 479/2015/2016 Rektora Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu z dnia 1 lutego 2016 w sprawie zasad funkcjonowania w Uniwersytecie im. A. Mickiewicza w Poznaniu Otwartego Systemu Antyplagiatowego (OSA) oraz procedur obowiązujących przy sprawdzania pisemnych prac dyplomowych z wykorzystaniem Otwartego Systemu Antyplagiatowego (OSA).

76 Bibliografia 2/2 II. Dokumenty tradycyjne i elektroniczne:1. Bereźnicki, F. Dydaktyka kształcenia ogólnego. Kraków: Wydaw. „Impuls”, ISBN 2. Dokumenty i informacje Biura Rady ds. Jakości Kształcenia umieszczone na stronach domowych UAM [online]. Poznań: UAM, 2017 [dostęp 8 lutego 2017]. Dostępny w World Wide Web: < https://brjk.amu.edu.pl/>. 3. Encyklopedia PWN [online]. Warszawa: WN PWN SA, [dostęp 8 lutego 2017]. Dostępny w World Wide Web:< 4. Instytut Badań Edukacyjnych [online]. Warszawa: IBE, [dostęp 8 lutego 2017]. Dostępny w World Wide Web:< 5. Okoń, W. Wprowadzenie do dydaktyki ogólnej. Warszawa: Wydaw. Akademickie ,,Żak”, ISBN X 6. Otwarty System Antyplagiatowy [online]. Poznań: UAM, 2017[dostęp 13 lutego 2017]. Dostępny w World Wide Web: . 7. Polska Komisja Akredytacyjna [online]. Warszawa: PKA, Najczęściej zadawane pytania [dostęp 8 lutego 2017]. Dostępny w World Wide Web:< 8. Próchnicka, M. (wybór i oprac.). Zeszyt dobrych praktyk dotyczących wewnętrznego zapewnienia jakości kształcenia w uczelniach.[online]. Warszawa: Fundacja Rozwoju systemu Edukacji, 2013 [dostęp 8 lutego 2017]. Dostępny w World Wide Web:< https://docs.google.com/viewerng/viewer?&url=https://brjk.amu.edu.pl/__data/assets/pdf_file/0003/184836/2013_pl_ze szyt_dobrych_praktyk_qa_www.pdf>. ISBN [pdf].

77 Autorzy Zespół WZZJK WPA w składzie: dr Iwona Barańska dr Jakub Bielakdr Ewa Johnsson dr Ewelina Poniedziałek dr Anna Szałek dr Agnieszka Wawrzyniak Opracowanie graficzno-informatyczne: mgr Bohdan Głębocki Damian Klimiński (student EASM) Rysunek Agnieszka Walczak (studentka EASP)