1

2 Adaptacja Pojęcie „adaptacji” (łac. adaptatio przystosowanie) wywodzi się z nauk biologicznych i oznacza osiągnięcie równowagi między organizmem a środowiskiem.

3 Rozwój człowieka dokonuje się w środowisku, w którym on żyje i z którym wchodzi w złożone relacje, szczególne znaczenie ma przy tym środowisko społeczne. Należy jednak podkreślić, że środowisko społeczne nie jest czynnikiem decydującym o rozwoju psychicznym dziecka. Historia pokazuje, że człowiek podlega wpływom społecznym, ale również sam wpływa na kształtowanie się swojego środowiska.

4 Człowiek pod wpływem środowiska uczy się: - odpowiedniego zachowania - zdobywa nawyki - zbiera doświadczenia - kształtuje osobowość

5 Dziecko przyjmuje określone formy zachowań  od osób dorosłych, zwłaszcza od rodziców, których darzy szczególnym zaufaniem oraz uczuciem  od nauczycieli  od rówieśników

6 Przyjęte od otoczenia społecznego gotowe formy zachowań i reakcji są wzbogacane w wyniku własnych działań i doświadczenia, które często opiera się na metodzie prób i błędów. Warunkiem prawidłowego rozwoju dzieci jest ich dobre przystosowanie się do nowego środowiska.

7 Rozwój społeczny w starszych klasach szkoły podstawowej W momencie gdy uczeń zaczyna świadomie funkcjonować w grupie rówieśniczej, to ona ma coraz większy wpływ na jego rozwój społeczny. Zdanie kolegów, a w szczególności „zdanie grupy” staje się ważniejsze niż zdanie rodziców czy nauczycieli. Zjawisko to osiąga apogeum w wieku gimnazjalnym.

8 Późne dzieciństwo młodszy wiek szkolny W tym okresie (od 7 do 10-12 roku życia)znaczenia nabiera atrakcyjność kontaktów z rówieśnikami. Ważne stają się spotkania z rówieśnikami na korytarzu szkolnym, klasie oraz poza szkołą.  Zaczynają się przewartościowywać autorytety.  Znaczenia nabiera przynależność do grupy rówieśniczej. Zachowania dziecka zaczynają być przez nie dopasowane zgodnie z grupą, z którą się ono utożsamia. Nabiera znaczenia opinia kolegów. To rówieśnicy zaczynają być modelami wzorów myślenia, spostrzegania, oceniania, reagowania i sposobów komunikowania się. Rówieśnicy wpływają na postawy, preferencje i wybory. W gronie rówieśników dziecko odbywa swoisty trening ról społecznych

9 Dobre samopoczucie a rozwój osobowości: Uczeń odbierany pozytywnie przez grupę ma:  wysoką samoocenę  wzrasta poczucie własnej wartości  osiąga lepsze wyniki  rozwój uczuciowy i umysłowy jest prawidłowy  prawidłowe relacje z kolegami i nauczycielami  potrafi określić swoje potrzeby  wzrasta chęć do nauki

10 Uczeń odrzucony przez grupę ma:  niską samoocenę  coraz niższe poczucie własnej wartości  osiąga słabsze wyniki w nauce  rozwój umysłowy i uczuciowy ulega spowolnieniu  traci motywację do pracy Z własnymi kłopotami dziecko sobie nie radzi, nie może zwrócić się do kolegów, ponieważ boi się wyśmiania, ani do nauczycieli, bo jest już „podpadnięty”. W konsekwencji uczeń często wyrównuje sobie negatywne stany emocjonalne wybuchami agresji.

11 Czym jest adaptowanie się dziecka do nowych warunków szkolnych:  jest poszukiwaniem przez dziecko właściwego dla siebie miejsca w relacjach z osobami dorosłymi (nauczycielami, personelem administracyjnym itp.) jak i w relacjach z dziećmi.

12  próbą współpracy z innymi  podporządkowywaniu się normom społeczno – moralnym  przezwyciężaniem konfliktów  zachowaniem równowagi psychicznej w trudnych sytuacjach  określenie swoich dążeń i celi, które stara się konsekwentnie realizować w swoim życiu /dojrzałość emocjonalna i społeczna/

13 Wyrazem dobrej adaptacji dziecka na terenie nowego środowiska jest:  umiejętność zaspakajania potrzeb własnych / subiektywny aspekt/  zdolność do spełniania stawianych mu wymagań /obiektywny aspekt/

14 Różnice na jakie napotyka uczeń, który przechodzi z I etapu edukacyjnego do II etapu nauczania:  środowisko nauczania – np. nowe sale  nauczyciela /z nauczyciela uczącego wszystkich przedmiotów na wielu- specjalistów w danej dziedzinie  sposobu nauczania  wymagań  nowych podręczników  sposobu oceniania

15 Uczeń w krótkim czasie musi:  przystosować się do wymagań nowego wychowawcy  do wymagań nauczycieli  do nowego sposobu oceniania  do nowego sposobu uczenia się Sytuacja ta powodować może przeżywanie wielu napięć i stresów, które mogą negatywnie wpływać na możliwości uczenia się. Można zaobserwować zjawisko pojawienia się w klasie czwartej słabych ocen, braku motywacji, zniechęcenia nawet u uczniów osiągających wcześniej sukcesy szkolne.

16 Niwelowanie progu szkolnego:  właściwy dobór podręczników /napisane zrozumiałym językiem, dostosowane do obowiązującego programu  nauczyciele / nie można być dobrym dydaktykiem nie będąc również częściowo psychologiem i doradcą dzieci/ Otwarta i przyjazna postawa wobec uczniów jest pomocna w rozwijaniu ich możliwości, motywacji do nauki, dostosowania się do warunków szkolnych oraz chętnego uczęszczania na lekcje.

17 Niwelowanie progu szkolnego:  umiejętność motywowania uczniów  budowanie zgranych zespołów klasowych Ułatwia to współpracę z dziećmi, umożliwia wspomaganie osób najsłabszych, wyzwala aktywność, zwiększa efektywność uczenia się ora zmniejsza stres spowodowany nowymi sytuacjami. W grupie osób bliskich dziecko czuje się bezpiecznie.

18 Efekty uczenia się oraz przystosowanie dziecka zależą :  od stosunku rodziny do nauki dziecka Odpowiedni stosunek rodziców do nauki wpływa na odpowiedzialne traktowanie przez dziecko wymagań szkoły.  od organizacji warunków sprzyjających nauce. Bardzo ważne jest kształtowanie motywacji wewnętrznej już od najmłodszych lat oraz zwracanie uwagi na faktyczne możliwości dziecka w zdobywaniu wiedzy.

19 Uczmy dziecko samodzielności Kiedy dziecko rozpoczyna naukę w szkole, myśli się przede wszystkim o tym, by odnosiło w niej sukcesy, czuło się dobrze, akceptowało nauczycieli i znalazło przyjaciół wśród rówieśników. Nie oczekujemy wówczas, by było samodzielne i odpowiedzialne za swoje szkolne obowiązki. W pierwszych tygodniach nauki pomagamy więc dziecku w domowych zadaniach, razem z nim odrabiamy lekcje, razem się uczymy. Wspólnie pakujemy do plecaka książki i zeszyty na następny dzień. Pilnujemy, przypominamy, sprawdzamy....

20 Gdy jednak pomoc rodziców trwa zbyt długo, stają się odpowiedzialni za wywiązywanie się dziecka ze szkolnych obowiązków, a ono czuje się z nich zwolnione, nie uczy się samodzielności. Na jego szkolny sukces bardziej zapracowujemy my, niż samo dziecko. Niesamodzielny uczeń oczekuje pomocy nie tylko od rodziców podczas odrabiania prac domowych, ale i od nauczycieli na lekcjach. Nie czuje się pewnie, gdy wzywany jest do tablicy i nie zgłasza się nawet wtedy, gdy zna odpowiedź na stawiane przez nauczyciela pytanie.

21 Brak samodzielności utrudnia:  naukę szkolną  nie zachęca do koncentracji na zadaniach  nie pozwala uwierzyć we własne siły. Spróbujmy więc stopniowo ograniczać pomoc, nie wyręczajmy dziecka we wszystkich zadaniach związanych ze szkołą i zachęcajmy do samodzielnej pracy. Próbujmy przyzwyczaić dziecko do samodzielnego odrabiania lekcji, ograniczając naszą pomoc do tych zadań, przez które dziecko nie będzie mogło przebrnąć samodzielnie. Pomoc nigdy nie powinna sprowadzać się do robienia za dziecko, ale z dzieckiem. Wyręczanie w szkolnych obowiązkach sprawi, że dziecko będzie myślało wyłącznie o tym, jak osiągnąć najwyższą ocenę najmniejszym wysiłkiem. Przekonujmy dziecko, że przede wszystkim własną aktywnością zdobywa wiedzę.

22 Aby dobrze przysłużyć się dziecku:  stwórz odpowiednie warunki pracy w domu wydzielając w mieszkaniu własny kąt lub pokoik dla dziecka Głośne rozmowy domowników, kręcenie się, zamieszanie, odrywanie dziecka od pracy, włączone radio czy telewizor nie sprzyjają koncentracji uwagi na odrabianej pracy.  określ stałe godziny pracy dziecka Nawyk uczenia się codziennie w tych samych godzinach powoduje szybsze wykonywanie czynności przygotowawczych i szybszą koncentrację w pracy nad lekcjami. Czas poświęcony na naukę w przypadku dzieci młodszych nie powinien być zbyt długi, a godziny, w których dziecko pracuje, nie mogą kolidować z godzinami snu, najlepiej umysłowo pracuje się dzieciom rano w godzinach 8-11, zaś po południu od 15-17.  stwórz w domu odpowiedni klimat poszanowania nauki  przekonaj dziecko, że nauka to bogactwo i potęga  zaakceptuj możliwości swojego dziecka

23  Nie zmuszaj dziecka do pracy ponad siły  Nie odrabiaj lekcji za dziecko  Pomoc w nauce ogranicz do minimum  Bądź w stałym kontakcie z nauczycielem i działaj zgodnie z jego zaleceniami Jednak najważniejszą rzeczą jest postawa rodziców wobec uczącego się dziecka. Dziecko wykonując swoje obowiązki, powinno być przekonane o ich ważności. Dlatego tak ważne jest zainteresowanie sprawami ucznia ze strony rodziców, życzliwość, zachęta do nauki, dostrzeganie przez rodziców jego sukcesów i porażek, pomoc w niwelowaniu trudności i pojawiających się kłopotów w nauce, rozmowy o szkole, o tym, czego się nauczyło, systematyczność w kontrolowaniu odrabianych prac domowych oraz wyników w nauce, stosowanie pochwał i nagród.

24 Przyjmij zasadę, że dziecko odrabiające zadania jest „nietykalne”, a wszelkie inne prace powinno wykonać po odrobionych lekcjach.

25 Dziecko poradziło sobie z procesem adaptacji, jeśli:  ma dobre samopoczucie w szkole  czuje się na tyle bezpieczne, że okazuje różne uczucia: smutek, lęk, radość, złość  ma pozytywny stosunek emocjonalny do szkoły – do wychowawcy, rówieśników, nauki  jest aktywne, eksploruje otoczenie, nawiązuje kontakty, współdziała, daje swoje propozycje

26  akceptuje i przestrzega reguł, wykonuje polecenia nauczyciela  ma zaufanie do nauczyciela – potrafi poprosić o pomoc, zwraca się do niego w sytuacjach trudnych  dzieli się swoimi radościami i sukcesami  nauczyciel jest dla dziecka ważną osobą w szkole

27 Dziękuję za uwagę Pedagog szkolny mgr Beata Biernat