1 Aktualne problemy w organizacji i finansowaniu badań naukowychHenryk Górecki Przewodniczący Komisji Badań na Rzecz Rozwoju Gospodarki Rady Nauki

2 EWOLUCJA FINANSOWANIA PRAC b+r WDRAŻANYCH DO PRAKTYKI GOSPODARCZEJCentralny Fundusz Postępu Naukowo-Technicznego Centralne Programy Badawczo-Rozwojowe CPBR Projekty celowe cywilne i zamawiane (uchwała 1/92 KBN ) (uchwała 6/94 KBN ) (uchwała 12/94 KBN ) (Rozp. Przew. KBN z dnia ) Projekty celowe dla małych i średnich przedsiębiorstw (Rozp. Przew. KBN z dnia ) (powołanie Zespołu FSNT-NOT d/s programu projektów celowych) Projekty rozwojowe 2005 Krajowy Program Ramowy Inicjatywa Technologiczna Krajowy Program Badań i Rozwoju `

3 R&D expenditure as percent of GNPEU mean

4 Structure of R&D expenditurebudget money- Poland ,7% /EU25 35%/ enterprise money- Poland ,6% /EU25-54,3%/

5 Nakłady na naukę w Polsce 0.417% krajów OECDProdukt Krajowy Brutto % krajów OECD Nakłady na 1 „badacza”/Polska/ tys. euro/ Nakłady na 1 „badacza” w UE tys.euro udział nakładów budżetowych /Polska/ 0,34%PKB udział nakładów budżetowych /UE/ ,68 PKB nakłady rzeczywiste na 1 badacza o PLN pracownicy nauki/1000 zatrudnionych- 4,0/ Finlandia- 16,5/

6 Budżet Nauki w 2006 i w 2007/tys.zł/ działalność statutowa /68,5%/ inwestycje / 5,7%/ projekty badawcze i celowe /25,6%/ w tym n.przyrodnicze n.techniczne n.humanistyczne wspomaganie badań /1,5%/ współpraca z zagranicą /3,15%/ pozostałe /0,44%/ Administracja d

7 Nakłady na naukę z budżetu ?????

8

9 2006

10 I wariant rozwojowy(% PKB)lata ogółem budżet gospodarka , ,70 , , ,90 , , ,15 ,2o , ,45 , , ,75 , , ,00

11 wariant stagnacyjny ( %PKB)lata ogółem budżet gospodarka , , , , ,32 , , ,34 , , ,51 , , ,51 , , ,64 , , ,64

12 Charakterystyka relacji na styku nauka -biznes480 podmiotów gospodarczych prowadziło działalność B+R / na 2 mln w Polsce/ w Polsce 6.5% pracowników B+R pracuje w przedsiębiorstwach / UE-50%/ 7% nakładów innowacyjnych przeznacza się na prace B+R średnie nakłady na prace B+R w: małym przedsiębiorstwie tys. zł średnim przedsiębiorstwie –32 tys.zł dużym przedsiębiorstwie tys.zł

13 System finansowania badań wspomagający wdrażanie innowacjifinansowanie działalności statutowej jbr projekty badawcze własne /badania stosowane/ projekty rozwojowe projekty celowe współfinansowane przez podmioty gospodarcze projekty rozwojowe zamawiane przez Ministra projekty strategiczne /do 2007 KPR/ przedsięwzięcia Ministra np .Inicjatywa Technologiczna zlecenia podmiotów gospodarczych projekty w ramach programów operacyjnych programy specjalne w ramach współpracy międzynarodowej

14 projekty rozwojowe MNiSW 160 mln Dostępne instrumenty wsparcia „Koncepcji horyzontalnej polityki przemysłowej w Polsce” wg zestawienia Ministerstwa Gospodarki projekty celowe MNSW mln PO Innowacyjna Gospodarka 400 mln euro /1.4-p.celowe &wdrożenia/ projekty rozwojowe MNiSW mln projekty międzynarodowe dofinansowane przez MNiSW mln zł dofinansowanie działalności wspomagającej badania przez MNiSW mln zł

15 wg ustawy o zasadach finansowania nauki /Dz. U Nr 238. pozwg ustawy o zasadach finansowania nauki /Dz.U Nr 238. poz.2390/ działalność naukowo –badawcza realizowana jest w formie: 1.badań naukowych badań podstawowych projekt badawcz badań stosowanych projekt.bad.+roz. prac rozwojowych projekt.bad.+roz. badań przemysłowych projekt celowy badań przedkonkurencyjnych projekt celowy

16 Projekty badawcze-857 mln zł/2007projekty własne – / / projekty rozwojowe / 600/ projekty celowe / 163/ projekty celowe MśP / 150/

17 Projekty celowe są realizowane od 1991złożono wniosków niezakwalifikowano /29%/ przeszkody formalne / 2%/ przerwano realizację / 7.6%/ umowy niewykonane / 0.6%/ w trakcie realizacji zrealizowano / wdrożono/ / 54 %/ _________________

18 Dofinansowanie projektów celowychRozdział 7. Dofinansowanie projektów celowych §65.1 KBN dofinansowuje projekty celowe w części obejmujące badania stosowane i prace rozwojowe prowadzone na zlecenie podmiotu, który zastosuje w praktyce wyniki projektu oraz w razie potrzeby zrealizuje niezbędne do tego celu inwestycje.

19 Dofinansowanie projektów celowychRozdział 7. Dofinansowanie projektów celowych §66.1 KBN dofinansowuje wyłącznie projekty celowe, których planowanym wynikiem końcowym jest wdrożenie określonego produktu lub technologii, a także inne zastosowanie w praktyce gospodarczej lub społecznej

20 Projekty celowe 2002-2007 rok zawarte umowy nakłady B+Rmln mln mln mln mln mln

21 Projekty celowe 2002-2004 liczba – 675 dofinansowanie B+R 292 732 637średnie dof. B+R projektu liczba wdrożeń wartość nakładów wartość sprzedaży w I roku współczynnik N ,261 współczynnik D ,723 liczba zgłoszeń patentowych /39 patentów/ nowe miejsca pracy

22 Czołowi realizatorzy-wnioskodawcy projektów celowychpodmioty gospodarcze PZL Rzeszów Fabryka Maszyn Indukta Polskie Huty Stali Zakłady Tworzyw Szt. Pustków.....5 wykonawcy części B+R Instytut Metali Nieżelaznych AGH I Instytut Eksploatacji

23 Najaktywniejsi wykonawcy B+R projektów celowychAGH nakłady 315,3 mln, B+R...29,7 mln Instytut Metali Nieżelaznych nakłady 217,6 mln B+R....27,2 mln

24 Przykłady wdrożeń projektów celowychBioton SA insulina ludzka Bioton SA....nowa generacja leków na bazie rekombinowanych białek Instytut Maszyn Matematycznych...Biometryczny terminal linii papilarnych FAMED SA......Wielofunkcyjny inkubator dla noworodków PZL Rzeszów...Odlewy głowic modułów silników wysokoprężnych wielkiej mocy IMN....magnetyczne miękkie rdzenie Woltan SA...Ultraszybkie wyłączniki próżniowe INSz Puławy-nadkrytyczna ekstrakcja chmielu dla przemysłu piwowarskiego l

25 Przykłady wdrożeń projektów celowychBioton SA insulina ludzka Bioton SA....nowa generacja leków na bazie rekombinowanych białek Instytut Maszyn Matematycznych...Biometryczny terminal linii papilarnych FAMED SA......Wielofunkcyjny inkubator dla noworodków PZL Rzeszów...Odlewy głowic modułów silników wysokoprężnych wielkiej mocy IMN....magnetyczne miękkie rdzenie Woltan SA...Ultraszybkie wyłączniki próżniowe INSz Puławy-nadkrytyczna ekstrakcja chmielu dla przemysłu piwowarskiego l

26 Rodzaje wdrożeń w formie projektów celowychnowy produkt % ulepszony produkt nowa technologia ,2 ulepszona technologia ,0 nowe urządzenie zmodernizowane urządzenie inżynieria środowiska bezpieczeństwo i BHP ochrona zdrowia ,7 systemy zarządzania automatyka,sterownie systemy kontroli ochrona zabytków

27 Kryteria ustanawiania projektów rozwojowychnowoczesność w porównaniu rozwiązaniami konwencjonalnymi społeczna lub gospodarcza użyteczność planowanych wyników możliwość wdrożenia możliwość upowszechnienia zasadność planowanych kosztów w stosunku do przedmiotu i zakresu projektu prawidłowość i ocenę wywiązywania się kierownika projektu i jednostki z poprzednio realizowanych zadań finansowanych z budżetu nauki

28 Projekty rozwojowe 2005 161 /447/ 123,5 mln 2006 183 /612/ 171,5 mln

29 Projekty rozwojowe /udział branżowy-%/R01-Elektrotechnika,miernictwo R02Elektronika,telekomunikacja R03-Mechanika, budowa maszyn R04-Budownictwo R05-Technologie chemiczne R06-Energia R07-Metalurgia i przetwórstwo metali ,5 R08-Technologie materiałowe ,8

30 Projekty rozwojowe R09-Górnictwo, geologia inżynierska, geodezja i kartografia R10-Transport, spalinowe zespoły napędowe R11-Nauki społeczne, ekonomiczne R12-Nauki rolnicze i biologiczne R13-Nauki medyczne, technika w medycynie R14- Inżynieria procesowa i ochrona środowiska R15-Inżynieria materiałów konstrukcyjnych i funkcjonalnych R16-Nauki humanistyczne i sztuka PROJEKTY NA RZECZ ROZWOJU PRZEMYSŁU %

31 Fundusz Rozwoju Nauki i Technologii PolskiejWpływy funduszu-2% przychodów uzyskanych z prywatyzacji w danym roku budżetowym uzyskane z windyfikacji należności przypadających MEiN z tytułu rozliczenia zadań sfinansowanych ze środków Funduszu, uzyskane z odsetek od środków zgromadzonych na wydzielonym koncie Funduszu

32 Cele Przedsięwzięcia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego „Inicjatywa Technologiczna I”zwiększenie skali wykorzystania wyników prac B+R w gospodarce zwiększenie wpływu badań na wzrost konkurencyjności przedsiębiorstw zwiększenie liczby projektów B+R związanych z potrzebami gospodarki rozwój instytucji pośredniczących w kontaktach nauka-przemysł

33 Pomoc publiczna na projekty badawcze „Inicjatywy Technologicznej”zasady zgodne z Rozporządzeniem Komisji /WE/70/2001 z 12 stycznia 2001 w sprawie zastosowania artykułów 87 i 88 Traktatu do pomocy państwa dla małych i średnich przedsiębiorstw /Dz.Urz.UE /Nr L 10, s D podstawowy poziom intensywności nie może przekraczać: -100%-badania podstawowe 70%-badania przemysłowe 45%-badania przedkonkurencyjne

34 Projekty w ramach programu Inicjatywa Technologicznaliczba zgłoszonych wniosków liczba zawartych umów /34,7 %/ z podmiotami gospodarczymi mln z jbr-ami z uczelniami mln z instytutami PAN nakłady na Program /wnioskowane /780/

35 Projekty zamawiane z Krajowego Programu RamowegoNowe leki o szczególnym terapeutycznym i społecznym Zastosowanie współczesnej genomiki i bioinformatyki do tworzenia modelów procesów biologicznych znaczeniu o istotnym znaczeniu w medycynie i rolnictwie Nowe technologie dezodoryzacji w przemyśle, rolnictwie, gospodarce komunalnej Inżynieria procesów ograniczenia emisji oraz utylizacji gazów cieplarnianych i szkodliwych Chemia perspektywicznych procesów i produktów konwersji węgla Nowa generacja bezpiecznych chemikaliowców

36 Projekty zamawiane z Krajowego Programu RamowegoBezpieczeństwo energetyczne kraju Nadkrytyczne bloki węglowe Zintegrowany system bezpieczeństwa transportu Epidemiologia zagrożeń prokreacyjnych w Polsce Aspekty medyczne, psychologiczne, socjologiczne i ekonomiczne starzenia się ludzi w Polsce Nowe technologie na bazie węglika krzemu i ich zastosowanie w elektronice wielkich częstotliwości, dużych mocy i wysokich temperatur

37 Projekty zamawiane z Krajowego Programu Ramowegorecyrkulacja odpadów z tworzyw sztucznych kompleksowe wykorzystanie biomasy w gospodarce digitalizacja starodruków rewitalizacja zdegradowanych przestrzeni urbanistycznych zrównoważony rozwój przemysłu metali nieżelaznych / nowe procesy i produkty/ nowe metody genetyki funkcjonalnej i genomiki w doskonaleniu odmian roślin

38 Projekty badawcze zamawiane

39 Program Ministra NiSzW Wsparcie patentowania wynalazków powstających w jednostkach naukowychzwiększenie liczby międzynarodowych zgłoszeń patentowych pochodzących z jednostek naukowych mających siedzibę w Polsce intensyfikacja komercjalizacji wynalazków oraz ułatwienie pozyskiwania w tym celu partnerów biznesowych przez jednostki naukowe uzyskanie wkładu krajowego na realizację projektów współfinansowanych z Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka oraz Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki

40 Strategiczne programy badawczemają charakter interdyscyplinarny są realizowane w średniookresowym horyzoncie czasowym są modyfikowane zmieniającymi się uwarunkowaniami gospodarczymi i społecznymi w ramach programu są ustanawiane multidyscyplinarne zadania badawcze

41 Cele programu sformułowane są w kategoriach:nowych idei technologii infrastruktury zasobów ludzkich

42 Obszary priorytetowe Społeczeństwa w warunkach przyspieszonego i zrównoważonego rozwoju zdrowie energia i transport zaawansowane technologie dla gospodarki rolnictwo, środowisko i przestrzeń kosmiczna

43 Strategiczne programy badawczemają charakter interdyscyplinarny są realizowane w średniookresowym horyzoncie czasowym są modyfikowane zmieniającymi się uwarunkowaniami gospodarczymi i społecznymi w ramach programu są ustanawiane multidyscyplinarne zadania badawcze

44 Technologie energetyki odnawialnejZakres programu strategicznego „Zaawansowane technologie pozyskiwania energii” Technologie zwiększające efektywność wytwarzania energii elektrycznej i ciepła Technologia oksyspalania węgla do efektywnego i niskoemisyjnego wytwarzania energii elektrycznej Technologia zgazowania węgla do wysokoefektywnej produkcji energii i paliw Technologie energetyki odnawialnej

45 Strategiczne Programy Badań Naukowych i Prac RozwojowychInterdyscyplinarny system interaktywnej humanistycznej informacji naukowej Polityki Tożsamości. PolitykiPamięci Kształtowanie wzorców tożsamości w Polsce w kontekście wielonarodowej i wielokulturowej tradycji oraz procesów globalizacyjnych przełomu XX i XXI wieku Konkurencyjność i atrakcyjność polskiej gospodarki w Europie i Świecie

46 Strategiczne Programy Badań Naukowych i Prac RozwojowychZdrowe naczynia krwionośne- zdrowe społeczeństwo Markery genetyczne w diagnostyce i rozwoju nowych metod leczenia Komórki macierzyste w stanach fizjologii i patologii

47 Strategiczne Programy Badań Naukowych i Prac RozwojowychZaawansowane technologie pozyskiwania energii Zaawansowane technologie materiałowe Racjonalne gospodarowanie zasobami wodnymi dla zrównoważonego rozwoju kraju Innowacyjne produkty żywnościowe o wysokiej wartości odżywczej i prozdrowotnej

48 Zwiększenie efektywności energetycznej o 20% Cele pierwszego programu strategicznego „Zaawansowane technologie pozyskiwania energii” Zwiększenie efektywności energetycznej o 20% Zwiększenie udziału energii odnawialnej o 20% Zredukowanie emisji dwutlenku węgla o 20% -uzyskanie warunków do osiągnięcia w/w celów do roku 2020

49 Zakres programu strategicznego „Zaawansowane technologie materiałowe”technologie materiałowe z zakresu metali technologie z zakresu ceramiki, szkła, materiałów budowlanych, ogniotrwałych i wykończeniowych technologie z zakresu tworzyw sztucznych technologie materiałów biodegradowalnych technologie recyklingu i utylizacji opracowanych i wytwarzanych obecnie materiałów po zakończeniu ich stosowania w gospodarce oraz materiałów poprodukcyjnch technologie materiałowe z zakresu elektroniki i fotoniki

50 Rada Nauki Przewodniczący Kazimierz Stępień Przew.Komitet Polityki NaukowoTechnicznej V;ce przew. Maciej Zabel Przew.Komisji Badań na zecz Rozwoju Nauki V-ce przew.Henryk Górecki Przew.Komisji Badań na Rzecz Rozwoju Gospodarki

51 Komisja Badań na Rzecz Rozwoju GospodarkiZespół Roboczy d/s Infrastruktury #Przew.Lesław Brunarski......ITB *Włodzimierz Janke P.Kosz. *Bolesław Mazurek I.Elektrotechniki *Jerzy Merkisz P.Poznańska *Marian Wnuk WAT

52 Komisja Badań na Rzecz Rozwoju GospodarkiZespół Roboczy d/s Surowców i Materiałów Przew.Henryk Górecki P.Wrocławska Tadeusz Bołd I.Metal.Żelaza Jarosław Mizera P.Warszawska Wojciech Lubiewa-Wieleżyński PIPChem Józef Sas I.Nawozów.Sztucz.

53 Komisja Badań na Rzecz Rozwoju GospodarkiZespół Roboczy d/s Produkcji Przew.Krzysztof Marchelek P.Szczecińska Włodzimierz Przybylski P.Gdańska Aleksander Sobolewski IChem.P.W. Marian Szczerek I.Tech.Ekspl. Eugeniusz Ratajczyk P.Warszawska

54 Komisja Badań na Rzecz Rozwoju GospodarkiZespół Roboczy d/s zasobów, środowiska i rolnictwa *Przew.Andrzej Szczepański AGH *Gabriel Fordoński U.War.Maz *Janina Fudała I Ekol.Ter.Uprzem. *Eugeniusz Herbut I.Zootechniki *Zdzisława Libudisz P.Łódzka.

55 Komisja Badań na Rzecz Rozwoju GospodarkiZespół Roboczy d/s Produkcji Niemateriałnej Przew.Zofia Kędzior AE Katowice Roman Hauser Nacz.Sąd Adm. Jerzy Ginalski ASP Kraków Krzysztof Marlicz PAM Szczecin Wojciech Witkiewicz Szpital Woj.Wr

56 Zespół Interdyscyplinarny d/s Programów StrategicznychPrzew.Edmund Wittbrot P.Gdańska V-ce Przew.Henryk Górecki......P.Wrocławska Jarosław Mizera P.Warszawska Lesław Brunarski ITB Zofia Kędzior AE Katowice Jan Gawęcki UP Poznań Andzej Libik AR Poznań Urszula Narkiewicz P.Szczecińska Krzysztof Marlicz PAM Szczecin Maciej Chorowski P.Wrocławska Andrzej Jerzmanowski U.Warszawski Ryszard Nycz U.J Jan Kazior P>Krakowska Jan Madey U.Warszawski

57

58

59

60 zamiast wniosków 17-letnie doświadczenia realizacji projektów celowych i ich wysoka efektywność uzasadniają rozwój tej formy finansowania również jako instrumentu uzyskiwania na badania środków pozabudżetowych zmiana przeznaczenia środków na działalność statutową powinna znależć rekompensatę środków na prowadzenie badań perspektywicznych ukierunkowanych na innowacje projekty rozwojowe powinny stanowić kolejny etap rozwoju cyklu B+R bazując na wynikach badań podstawowych i stosownych ocena efektywności działalności B+R powinna uwzględniać wszystkie elementy przynoszące rozwój innowacyjny gospodarki niezbędna jest reanimacja działalności badawczo;wdrożeniowej wydziałów technicznych i technologicznych uczelni należy uprościć i przyspieszyć procedurę ustanawiania projektów zwłaszcza tych , w których uczestniczą podmioty gospodarcze należy zmodyfikować zasady dopuszczalności pomocy publicznej w obszarze działaności b+r

61 R&D expediture Structure of research Poland USA basic research 39,5 %18% research &development research 35,3% 61% industrial research 25,2% 21%

62

63 Udział w budżecie nauki wg statusu jednostekSzkoły wyższe 42% JBR % PAN % inne %

64

65 dogonić i wyprzedzić USAZałożenia rozwojowe badań w Europie wytyczane przez STRATEGIĘ LIZBOŃSKA: dogonić i wyprzedzić USA

66 Discovery of elemental phosphorus by Henning Brandt in 1669/ Hamburg/.system „technology push” 1.base of new technology 2.collecting of raw material 3.R&D cycle with pilot plant production 4.sale of product 5.organization of market /canvassing/ 6.know –how sale in the form of licence 7...2 centuries period for looking for sensible application

67 „DEMAND PULL” for special chemical products-mineralDr. Justus von Liebig in 1840 proclaimed theory of mineral nutiation of plant generating new system of R&D implementation „DEMAND PULL” for special chemical products-mineral fertilizers

68 before 3. Revamping system of innovations implementations after before

69

70

71 Extension of Producer Responsibility

72

73 Migration of the manufacturing industries

74

75 High „value added” per employee thousands EUR annually1.pharmaceuticals 2.chemicals 3.transport equipment 4.paper 5.electric equipment 6.machinery 7.manufuctoring average 8.food products 9.wood products 10.texttiles

76

77 R&D expenditure for chemical industry developmentChemical industry is research intensive, spending on R&D projects in EU over 7.5 bn Euro. which constitute 1,65 % of sale.Polish chemical industry R&D expenditure are times lower / 0.17 %/ EU R&D expenditure after slightly increase in the second half of nineties has been nominally stable High R&D spending secures European leadership in chemical innovations and high-38% share in world chemical patents In the chemical industry is employed higher number R&D workers than in manufacture

78 PRODUCT chemical basic research use of renewable raw materials product life cycle analysis waste /used product utilization PROCESS research on new process new equipment analytical and process control on line computer simulation of technological process PRODUCTION pollution control of chemical industry ,quolity and environmental mangement, BAT-the Best AvailableTechnology in investment

79 Nowe formy finansowania naukifinansowanie inwestycji służących badaniom dla jednostek zgrupowanych w Centrach Zaawansowanych Technologii oraz Centrach Doskonałości z funduszy strukturalnych projekty celowe z udziałem środków na badania z funduszy strukturalnych dofinansowanie prac B&R z programu EUREKA dofinansowanie działania sieci z programu ERANET ,COST,NATO-Science for Peace, Fundusz Rozwoju Nauki i Technologii Polskiej Środki w dyspozycji Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości /fundusze strukturalne-SPO WKP,SPO RZL/ Projekty celowe dla MSP/ NOT/ Fundusze strukturalne dla unowocześnienia gospodarki planowane w Regionalnych Strategiach Innowacji

80 Wnioskodawcy projektów celowychwnioskodawca udział /%/ nakłady B+R przedsiębiorstwa , mln zł jbr , ,5 mln zł uczelnie mln zł inni /administracja samorządy, fundacje 4, ,5 mln zł

81 Wykonawcy projektów celowychwykonawca udział /%/ nakłady B+R przedsiębiorstwa , ,6 mln zł jbr , ,0 mln zł uczelnie , ,4 mln zł inni /administracja samorządy, fundacje ,7 mln zł