1 AKTUALNE TRENDY OTYŁOŚCI I AKTYWNOŚCI FIZYCZNEJ UCZNIÓW GIMNAZJUM W ŚWIETLE BADAŃ HBSCJoanna Mazur Instytut Matki i Dziecka

2 Informacja o badaniach HBSCSieć HBSC obejmuje 43 kraje/regiony Europy i Ameryki Północnej; Badania ankietowe prowadzone są co cztery lata w trzech grupach wieku (ostatnie badanie 2009– 2010); Rekomendowana wielość próby to uczniów w każdym roczniku Kwestionariusz obejmuje trzy bloki tematyczne: zdrowie, zachowania zdrowotne i kontekst społeczny Dane dalej prezentowane dotyczą tylko gimnazjalistów (13 i 15 lat)

3 Zakres kwestionariusza HBSCKontekst społeczny i rozwojowy Struktura rodziny i relacje rodzinne Środowisko szkolne Środowisko rówieśnicze Uwarunkowania społeczno- ekonomiczne Zaawansowanie dojrzewania Zdrowie i zachowania zdrowotne Samoocena zdrowia i zadowolenie z życia Tytoń, alkohol, marihuana Aktywność fizyczna i zachowania sedenteryjne Jedzenie i diety Obraz własnego ciala Wzrost i masa ciała Zachowania seksualne Przemoc Urazy

4 Pytania o wzrost i masę ciałaIle ważysz bez ubrania? Jaki jest twój wzrost bez butów? Jako kryterium nadwagi przyjęto wartość BMI≥85 centyla, a otyłości BMI≥95centyla. Zastosowano kryteria IOTF (International Obesity Task Force), zwane też kryteriami Cole’a.

5 Trendy nadwagi i otyłości% % chłopców z nadwagą lub otyłością zwiększył się z 10,5% do 19,7%; % dziewcząt odpowiednio z 5,1% do 12,9%; wzrost o 10,1% u 13-latków i o 7,0% u 15-latków

6 Pomiar aktywności fizycznej (AF)Umiarkowana aktywność - W ostatnich 7 dniach, w ilu dniach przeznaczałeś na aktywność fizyczną łącznie co najmniej 60 minut dziennie? Odpowiedź 5 dni i więcej oznacza aktywność fizyczną zaspokajającą minimalne potrzeby młodzieży w tej grupie wieku, chociaż nowsze opracowania podają za zalecany poziom 7 dni. Dodatkowe pytania nt. intensywnej aktywności fizycznej Można się posługiwać indeksem sumarycznym

7 Trendy aktywności fizycznej według płci i wskaźnika BMI% gimnazjalistów spełniających kryteria zalecanej aktywności fizycznej wynosił w kolejnych latach: 34,9%; 39,4% i 42,1% ; zmiany intensywnej aktywności są mniej korzystne; sumaryczny indeks się nie zmienił

8 Zachowania sedenteryjne (ZS)Ile godzin dziennie w czasie wolnym zwykle: oglądasz telewizję (w tym wideo i DVD)? grasz w gry komputerowe lub na konsoli? korzystasz z komputera ? W dniach szkolnych 1 wcale 2 około pół godziny dziennie 3 około 1 godziny dziennie 4 około 2 godzin dziennie 5 około 3 godzin dziennie 6 około 4 godzin dziennie 7 około 5 godzin dziennie 8 około 6 godzin dziennie 9 około 7 lub więcej godzin dziennie Osobno dni szkolne i dni weekendu

9 Czas przeznaczanych dziennie na wybrane zajęcia sedenteryjne

10 Związek AF i ZS a wskaźnik BMIRok badania nadwaga lub otyłość TV GRY KOMP. INDEKS AF 2006 nie średnia 2,94 2,16 7,82 tak 3,09 2,42 7,91 Ogółem różnica n.i. ist. n.i 2010 2,75 2,35 7,74 3,00 2,66 7,27

11 Porównania międzynarodowePolska Próba międzynarodowa chłopcy dziewczęta TV 69 64 67 AF 21 10 20 12 BMI 6 17 TV – 2= godziny/dzień AF – 7 dni w tygodniu po 60 minut BMI – nadwaga lub otyłość Inequalities in young people’s health. HBSC international report from the 2005/2006 survey

12 Wybrane skutki otyłościRyzyko otyłości w wieku dorosłym Wysoki poziom lipidów Nadciśnienie Nietolerancja glukozy (cukrzyca 2) Ograniczona sprawność Gorsza jakość życia Problemy ze snem Problemy psychospołeczne (bullying) Więcej urazów

13 Niekorzystne trendy w latach 2002-2006-2010 to:Wzrost % młodzieży z nadmiarem masy ciała; Utrzymujący się wysoki % nie spełniających wymogów zalecanej AF; Nasilanie się wybranych zachowań sedenteryjnych ; Coraz wyraźniejsza zależność między nadmiarem masy ciała a AF i ZS.

14 Polskie raporty HBSC 2010 1. Raport techniczny 2. Raport o SDH3. Trendy