1 Aktualne zagadnienia chorób odzwierzęcych

2 Choroby odzwierzęce Choroby i zakażenia w których dochodzi do transmisji czynnika zakaźnego pomiędzy zwierzęciem a człowiekiem Zwyczajowo pod pojęciem zwierzęcia rozumiemy kręgowce Transmisja od zwierzęcia do człowieka może być bezpośrednia, przez środowisko (woda, gleba) lub przez wektory (stawonogi, skorupiaki)

3 Choroby odzwierzęce Wąglik Bruceloza Borelioza z Lyme RóżycaLeptospiroza Tularemia Choroba kociego pazura (bartonelloza) Dżuma Salmonellozy odzwierzęce Babeszjoza Gorączka Q Papuzica Wścieklizna Toksoplazmoza Tasiemczyce Bąblowica Włośnica Zarażenia motylicą wątrobową Toksokaroza Zakażenia hantavirusem

4 Borelioza z Lyme - etiologiaBorelia burgdorferi sensu lato Borelia burgdorferi sensu stricto Borelia garini Borelia afzelii

5 Borelioza z Lyme -epidemiologiaRezerwuar zarazka drobne leśne gryzonie zwierzyna płowa ptaki? Przenosiciel (wektor) kleszcze Ixodes ricinus Ixodes scapularis Ixodes persulcatus Ixodes pacificus

6

7

8

9 Borelioza z Lyme - zasięg geograficzny

10 Borelioza z Lyme - obraz klinicznyIII fazy choroby duża zmienność obrazu klinicznego “naśladowanie” innych chorób podstępny, często wieloletni przebieg

11 Borelioza z Lyme - obraz klinicznyI okres choroby - faza wczesna miejscowa rumień wędrujący ( Erythema chronicum migrans) pseudochłoniak boreliozowy (borrelial lymphocytoma) II okres choroby - faza wczesna rozsiana zapalenie stawów dotyczy głównie dużych stawów nawracające, wędrujące, z obrzękiem neuroborelioza limfocytarne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych porażenie nerwu VII (jedno lub obustronne) zespół korzeniowy

12 Borelioza z Lyme - obraz klinicznyI okres choroby - faza wczesna miejscowa rumień wędrujący ( Erythema chronicum migrans)

13

14

15

16

17

18

19 Borelioza z Lyme - obraz klinicznyI okres choroby - faza wczesna miejscowa pseudochłoniak boreliozowy (borrelial lymphocytoma) Występuje głównie na płatku ucha, na sutku lub na mosznie niebolesny naciek zapalny w miejscu pokąsania przez kleszcza

20 Borelioza z Lyme - obraz klinicznyII okres choroby - faza wczesna rozsiana uszkodzenie serca blok przedsionkowo-komorowy I , II, a niekiedy III stopnia zaburzenia rytmu serca zapalenie mięśnia sercowego wtórne zmiany obrączkowe na skórze przypominają rumień wędrujący, ale mniejszy rozmiar nie “wędrują”

21 Porażenie nerwu VII w przebiegu neuroboreliozy

22 Borelioza z Lyme - obraz klinicznyIII okres choroby acrodermatitis chronica atrophicans- zmiany zapalno zanikowe skóry może pojawić się nawet 10 lat po zakażeniu zmiany przypominaja niekiedy ograniczoną sklerodermię przewlekłe zapalenie stawów obejmuje duże i srednie stawy zniszczenie powierzchni stawowych przewlekła neuroborelioza zmiany jak w II okresie, ale trwające ponad rok zmiany demielinizacyjne w OUN zapalenie nerwu wzrokowego otępienie

23 Acrodermatitis chronica atrophicans

24 Borelioza z Lyme - rozpoznanieWe wczesnym okresie obraz kliniczny ( rumień >5 cm średnicy, po pokąsaniu przez kleszcze wystarczy do postawienia rozpoznania) badania serologiczne mają w tym okresie mniejsze znaczenie, ponieważ ok. 30% osób zarażonych nie wykazuje przeciwciał W II okresie obraz kliniczny + badania serologiczne w neuroboreliozie istotne jest wykazanie lokalnej produkcji przeciwciał w OUN Stężenie swoistych IgG w pł. m.-r Stężenie swoistych IgG w surowicy Stężenia całkowitych IgG w pł.m.-r Stężenia całkowitych IgG wsurowicy

25 Borelioza z Lyme - rozpoznanieW III okresie obraz kliniczny badania serologiczne odpowiedź na leczenie

26 Borelioza z Lyme - leczenieI okres Amoxycylina 2,0 - 3,0 g/dobę 21 dni Doxycyklina 200 mg/dobę 21 dni II okres neuroborelioza ceftrikson 2,0 g/dobę i.v dni cefotaksym 6,0 g/dobę i.v dni penicylina krystaliczna 20mln j. dobę iv dni postać stawowa doksycyklina 200 mg/dobę 30 dni leczenie dożylne jak w neuroboreliozie postać z zajęciem serca jak I okres przy bloku I stopnia jak w neuroboreliozie w pozostałych przypadkach III okres leczenie iv jak w neuroboreliozie

27 Leptospiroza Etiologia Epidemiologia Leptospira interrogansrezerwuar zarazka - gryzonie, gł. szczury źródło zakażenia - woda lub wilgotna gleba zanieczyszczona odchodami gryzoni droga zarażenia - przezskórna

28 Leptospiroza Obraz kliniczny W badaniach dodatkowych nagły początekgorączka, dreszcze, bóle głowy, bóle mięśni i stawów ból brzucha , nudności, wymioty po kilku- kilkunastu dniach żóltaczka, niewydolność nerek niekiedy zapalenie opon mózgowo rdzeniowych wybroczyny, objawy skazy krwotocznej. W badaniach dodatkowych przyspieszony OB, leukocytoza z przesunięciem w lewo podwyższona bilirubina, aminotransferazy rzędu j obniżony wskaźnik protrombinowy podwyższony mocznik, kreatynina

29 Leptospiroza Leczenie Zapobieganiepenicylina krystaliczna iv mln j./dobę doxycyklina po. 200 mg/dobę Zapobieganie unikanie zbiorników wodnych zanieczyszczonych odchodami gryzoni zwalcznie gryzoni doksycyklina 200mg/1x w tyg. nie polecana do szerokiego stosowania stosowana m.in. przez wojsko

30 Choroba kociego pazuraEtiologia - Bartonella hensele (dawniej Rochalimea hensele) Epidemiologia - zachorowania po podrapaniu lub pokąsaniu przez koty uszkodzenie skóry umożliwia wniknięcie zarazków pochodzących z wydalin kocich pcheł (Ctenocephalides felis) Obraz kliniczny niebolesny naciek z owrzodzeniem w miejscu pokąsania po 2-3 tygodniach powiększenie regionalnych węzłów chłonnych limfadenopatia utrzymuje się do kilku tygodni węzły często ropieją

31 Choroba kociego pazuraRozpoznanie obraz kliniczny serologia (OIF) Leczenie część przypadków ustępuje samoistnie doxycyklina 2 x 100 mg dni amikacyna 2 x 0,5 - 2 x 0,75 iv 14 dni rifampicyna 600 mg/dobę Zapobieganie unikanie zapchlenia kotów, unikanie podrapania przez koty

32 Wąglik (anthrax) - etiologiaBacillus anthracis Gram-dodatnia, otoczkowa laseczka tlenowa wielkość μm zarodnikująca za zjadliwość odpowiedzialne są otoczka bakteryjna antygen ochronny (PA - Protective Antigen) czynnik odpowiedzialny za obrzęk (EF - Edema Factor) czynnik wywołujący śmierć komórki (LF - Lethal Factor)

33 Wąglik (anthrax) - epidemiologiaźródło zakażenia: produkty zwierzęce skóra, sierść, wełna, mleko, mięso, mączka kostna gleba skażona tymi produktami chore i padłe zwierzęta bydło, przeżuwacze broń biologiczna drogi zakażenia przez uszkodzoną skórę wziewna pokarmowa

34 Wąglik (anthrax) - obraz klinicznyPostać skórna czarna krosta czerwona plamka  grudka  pęcherzyk z surowiczą lub krwistą treścią  owrzodzenie z przyschniętymi masami martwiczymi i niebolesnym twardym naciekiem wokół i pod owrzodzeniem i wianuszkiem drobnych pęcherzyków wokół obrzęk złośliwy naciek, z szybko narastającym obrzękiem, zasinieniem skóry najczęściej w obrębie twarzy i szyi

35 Wąglik (anthrax) - obraz klinicznyPostać śródpiersiowo-płucna krwotoczne zapalenie śródpiersia poszerzenie śródpiersia widoczne w rtg nieproduktywny kaszel duszność, sinica krwotoczno-martwicze zapalenie płuc rozlane zagęszczenia miąższowe kaszel, duszność Śmiertelność w tej postaci %

36 Wąglik (anthrax) - obraz klinicznyPostać jelitowa krwista biegunka, bóle brzucha, gorączka zapalenie otrzewnej, martwica węzłów chłonnych krezkowych i ściany jelita śmiertelność % Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i posocznica jest zejściem postaci płucnej, jelitowej a niekiedy skórnej gorączka, bóle głowy , objawy oponowe, zaburzenia świadomości śmiertelność 100%

37 Wąglik (anthrax) - rozpoznanieIzolacja i hodowla bakterii w postaci skórnej - wymazy ze zmian skórnych w postaci płucnej, jelitowej i oponowej - krew, wydzielina oskrzelowa, kał, mocz Serologia odczyn termoprecypitacji ( test Ascoliego) odczyn mikrohemaglutynacji ELISA Próba biologiczna PCR

38 Wąglik (anthrax) - zapobieganieDekontaminacja odzieży, pomieszczeń itp. autoklaw, pary formaldehydu Szczepienia zabita szczepionka zawierająca antygen ochronny podawana w 0, 4, 8 tyg., 6, 12, 18 mies. , potem dawka przypominająca co 12 miesięcy żywa atenuowana szczepionka (jedynie w krajach byłego ZSRR) Profilaktyczna antybiotykoterapia Ciprofloxacyna 2 x 500 mg tygodni Doxycyklina 2 x 100 mg tygodni

39 Wąglik (anthrax) - leczenieCzarna krosta penicylina krystaliczna 8-12 mln j./dobę w 4-6 dawkach iv. ciprofloxacyna 2x0,5 - 2 x 0,75 po. lub 2 x 0,4 iv doxycyklina 2 x 100 mg po. lub iv. Obrzęk złośliwy leczenie jak wyżej + sterydy Prednisolon mg/dobę iv. Dexametazon mg/dobę iv. Płucna, jelitowa i posocznicowa postać wąglika Penicylina krystaliczna mln j./dobę Ciprofloxacyna, doxycyklina, streptomycyna, chloramphenicol

40 Toksoplazmoza Etiologia - Toxoplasma gondiiPierwotniak należący do rodziny Coccidia, rzędu Sporozoa Pasożyt bezwzględnie wewnątrzkomórkowy Cykl życiowy płciowy tylko w jelicie u kotowatych; w efekcie wydalane z kałem oocysty U żywicieli pośrednich (większość ssaków) rozmnażanie przez podział (endodiogenię) tachyzoity (w ostrej fazie zarażenia, szybki podział, zniszczenie komórki, zarażanie następnych) bradyzoity - tworzą cysty tkankowe

41 Toksoplazmoza - epidemiologiaDrogi zarażenia: pokarmowa zjedzenie oocyst wydalonych przez koty (źródło zarażenia: woda, gleba, kot, brudne ręce) zjedzenie surowego mięsa z cystami tkankowymi przezłożyskowa przeszczepy narządów, tkanek itp.. Zarażenie występuje powszechnie, w różnych populacjach od 20% do 40% zarażonych a nawet więcej Po zarażeniu pierwotniak pozostaje w organizmie żywiciela do końca życia

42 Toksoplazmoza - obraz klinicznyZarażenie bezobjawowe (80-95% wszystkich przypadków) Toksoplazmoza węzłowa limfadenopatia trwająca od kilku tyg. do kilkunastu miesięcy większość przypadków bez innych objawów poza limfadenopatią, u 20-30% stany podgorączkowe, osłabienie, objawy rzekomogrypowe Toksoplazmoza wrodzona Toksoplazmoza oczna Toksoplazmoza u osób z upośledzona odpornością Toksoplazmozowe zapalenie mózgu Toksoplazmozowe ropnie mózgu Toksoplazmoza płucna i uogólniona

43 Toksoplazmoza - obraz klinicznyToksoplazmoza oczna 90-95% to toksoplazmoza wrodzona zapalenie siatkówki lub siatkówki i naczyniówki świeże zmiany- puszyste białe ogniska stare zmiany - wysycone barwnikiem choroba ma charakter nawracający pozostawia trwałe zmiany w siatkówce

44 Toksoplazmoza - rozpoznanieSerologiczne Odczyn immunofluorescencji pośredniej OIF Odczyn ELISA wykrywający przeciwciała IgG, IgM, IgA Odczyn ISAGA - IgM, IgA awidność przeciwciał IgG Wykrycie tachyzoitów T.gondii w płynie m.-r.

45 Toksoplazmoza - leczenieToksoplazmoza węzłowa zazwyczaj nie wymaga leczenia w przypadkach z objawami ogólnymi spiromycyna 6-9 mln j./dobę Toksoplazmoza oczna pirymetamina 25 mg/dobę + sulfadoksyna 0,5 g/dobę (FANSIDAR 1 tabl.) przez 21 dni spiromycyna 6-9 mln j./dobę 10 dni po ww. leczeniu podstawowym FANSIDAR 2 tabl/tydzień przez 3-6 miesięcy