1 Analiza przyczyn występowanie grypy ptaków w Polsce i państwach UEKrzysztof Śmietanka, Krzysztof Niemczuk Państwowy Instytut Weterynaryjny – Państwowy Instytut Badawczy w Puławach Warszawa, MRiRW,

2 Gospodarze dla wirusów grypyH17-H18 H3 i H7 H7, H10, H13 H1,H3,H13 H1-H16 H1, H2 i H3 H3 H5 głównie H5, H6, H7, H9 H10

3 Geneza epidemii HPAI H5N2 i H5N8 w Europie i Ameryce Północnej w 2014/2015/2016 r.

4 Hipotetyczne drogi wprowadzenia wirusa H5N8 do Europy w 2016 r.Europa znajduje się dwóch głównych szlaków: wschodnioatlantycki (East Atlantic) śródziemnomorsko-czarnomorski (Black Sea/Mediterranean) 1 H5N8 2 1 Polska, Niemcy, Dania, Holandia, Szwecja 2 Węgry, Chorwacja, Szwajcaria, Austria Main Flyways of Migratory Birds - based on commons.wikimedia.org main international flyways of bird migration, Wikigraphists of the Graphic Lab 

5 Aktualna sytuacja (stan na 7.02.2017)

6 Aktualna sytuacja od listopada 2016 r. wirus wykryto w 41 lokalizacjach u dzikich ptaków i w 43 ogniskach u drobiu na terenie 11 województw zdecydowana większość wirusów należy do podtypu H5N8, ale w lutym wykryto pierwsze przypadki zakażeń dzikich ptaków wirusem podtypu H5N5 (powiat wrocławski i jaworski) wirus H5N5 jest spokrewniony z wirusem H5N8, ma podobne właściwości patogenne, cechuje się jednak znacznie mniejszą częstotliwością występowania i w Europie wykrywany jest na razie prawie wyłącznie u dzikich ptaków (w Niemczech również 1 ognisko u drobiu)

7 Dynamika epidemiologiczna u drobiuLiczba ognisk

8 Mapa ryzyka Mapa ryzyka opracowana w oparciu o metodę MCDA wykazuje wysoki poziom korelacji pomiędzy poziomem ryzyka i liczbą ognisk u drobiu fermowego

9 Mapa ryzyka – c.d. Mapa ryzyka nie ma wartości prognostycznej w odniesieniu do drobiu przyzagrodowego czy dzikich ptaków - terytorium całego kraju należy w tym przypadku uznać za obszar wysokiego ryzyka Drób przyzagrodowy Dzikie ptaki

10 Kontakt bezpośredni lub pośredni z ptakami dzikimiNajbardziej prawdopodobne drogi wprowadzenia wirusa do gospodarstw utrzymujących drób w Polsce Stada przyzagrodowe i fermowe o systemie wolno wybiegowym lub o niskim poziomie bioasekuracji: Kontakt bezpośredni lub pośredni z ptakami dzikimi według relacji PLW z Gorzowa, objawy chorobowe u gęsi w pierwszym ognisku pojawiły się kilka dni po spędzeniu ich z pastwiska, gdzie mogły znajdować się odchody dzikich ptaków ogniska u drobiu przyzagrodowego stwierdzano często w gospodarstwach zlokalizowanych w bezpośrednim sąsiedztwie zbiorników wodnych lub na obszarach, gdzie wykrywano obecność wirusa u dzikich ptaków

11 Przykład: jedno z ognisk u drobiu przyzagrodowegogospodarstwo zbiornik wodny

12 W jaki sposób dochodzi do zakażenia drobiu?Kontakt bezpośredni i pośredni z ptactwem dzikim poprzez np. użytkowanie tych samych zbiorników wodnych (lub otwartych terenów) przez drób, głównie wodny, na których znajdują się również dzikie ptaki lub ich odchody

13 Jeśli z ogniskiem nie sąsiaduje zbiornik wodny, ptaki dzikie i tak są najbardziej prawdopodobnym źródłem wirusa Ptaki dzikie przebywające zimą np. na polach uprawnych pozostawiają odchody, a człowiek w sposób mechaniczny (np. na obuwiu) może przenieść wirus do gospodarstwa Gęgawy - zdjęcie wykonane na południu Polski , źródło: Torenvalk, Forum „Przyroda forum.przyroda.org

14 Rycina zaadaptowana na podstawie źródła USDAWtórne ogniska u drobiu fermowego spowodowane są najprawdopodobniej działalnością człowieka – niewłaściwa bioasekuracja Ferma 1 Człowiek obuwie odzież czynności związane z obsługą drobiu samochody Wyposażenie ferm poidła, karmidła pojemniki transportowe wytłaczanki do jaj Ferma 2 Pojazdy/sprzęt rozrzutnik obornika ciągniki ładowarki łyżkowe Transmisja zakażeń między ptakami zwłoki pomiot ściółka pióra Ferma 3 Rycina zaadaptowana na podstawie źródła USDA

15 W jaki sposób dochodzi do zakażenia drobiu?Odzież, buty Środki transportu Kontakt pośredni – przeniesienie wirusa na odzieży, butach, sprzęcie, środkach transportu

16 Należy zdefiniować i kontrolować wszystkie elementy bioasekuracjiBIOASEKURACJA to nie tylko mata dezynfekcyjna i utrzymywanie ptaków w zamknięciu! Należy zdefiniować i kontrolować wszystkie elementy bioasekuracji Zabezpieczenie paszy przed dostępem ptaków

17 BIOASEKURACJA to nie tylko mata dezynfekcyjna i utrzymywanie ptaków w zamknięciu!Gryzonie – mechaniczny wektor rozprzestrzeniania patogenów

18 BIOASEKURACJA to nie tylko mata dezynfekcyjna i utrzymywanie ptaków w zamknięciu!Koty i inne zwierzęta towarzyszące

19 BIOASEKURACJA to nie tylko mata dezynfekcyjna i utrzymywanie ptaków w zamknięciu!Z pozoru nieistotne elementy wyposażenia mogą być mechanicznym wektorem wirusa!

20 BIOASEKURACJA to nie tylko mata dezynfekcyjna i utrzymywanie ptaków w zamknięciu!Zanieczyszczony płyn dezynfekcyjny w basenach do dezynfekcji obuwia ma niewielką wartość

21 Prognozy Aktualna sytuacja związana z występowaniem HPAI w Polsce i Europie ma charakter bezprecedensowy i nie można w pełni prognozować jej dalszego przebiegu tylko na podstawie ekstrapolacji sytuacji z 2005/2006 r., jednak od początku roku 2017 obserwowana jest w Europie wyraźna tendencja spadkowa! H5N8 2016/17 H5N1 2005/06 Porównanie liczby ognisk HPAI H5N1 w 2005/2006 i H5N8 w 2016/17 w analogicznych tygodniach roku (źródło: DG Health, Bruksela)

22 Dynamika epidemiologiczna u drobiuLiczba ognisk

23 Prognozy – c.d. Główne ryzyko jest związane z ptakami dzikimi, u których należy spodziewać się mniejszej liczby przypadków z 2 przyczyn: 1) obserwowana w Europie sezonowa dynamika zakażeń wirusami grypy u ptaków dzikich – wiosną częstość występowania zakażeń wyraźnie spada, co również wykazano na podstawie 8-letnich badań monitoringowych prowadzonych w Polsce i opublikowanych w Journal of Wildlife Diseases

24 Prognozy – c.d. 2) Wraz ze wzrostem temperatury, przeżywalność wirusa w wodzie spada badania nad przeżywalnością wirusa grypy H5N1 przeprowadzono również w PIWet w Puławach i wynosi ona: co najmniej 60 dni w temperaturze 4°C 10-20 dni (w zależności od testowanej dawki) w temperaturze 20°C Wrażliwość wirusów grypy na czynniki fizyko-chemiczne jest bardzo zbliżona, tak więc podobnych wartości można oczekiwać w odniesieniu do wirusów H5N8 i H5N5

25 Prognozy – c.d. Mniejsza częstość występowania HPAI H5Nx u ptaków dzikich = niższe ryzyko wprowadzenia wirusa do gospodarstw utrzymujących drób

26 Dziękuję za uwagę!