1 Analizy wzorców umownych stosowanych przez zakłady ubezpieczeń z perspektywy Rzecznika Ubezpieczonych Aleksander Daszewski z-ca dyrektora, radca prawny w Biurze Rzecznika Ubezpieczonych 19 września 2006 r.

2 Analizy Rzecznika a kontrole UOKiK – zasadnicza różnicaUOKiK – organ administracji rządowej Rzecznik Ubezpieczonych – wyspecjalizowana instytucja prokonsumencka o prawnym charakterze „Ombudsmana” - POZOSTAŁE RÓŻNICE inny charakter kontroli/analizy wzorców (nie kontrolny i nakazowy a merytoryczny charakter analizy wraz z postulatami i propozycjami zmian) „sankcyjność” postępowań UOKiK i RU, wyposażenie w środki prawne obu instytucji inny zakres spojrzenia – UOKiK zgodność z przepisami prawa, RU rozszerza analizy na zagadnienia praktyczne służące poprawie sytuacji konsumenta

3 Analizy Rzecznika – dwie zasadnicze funkcjeFunkcja informacyjna - konsumenci stanowi swoistą syntezę, praktyczny wyciąg z tekstu wzorca mający charakter opisowo-porównawczy b. stanowi czytelną kompliację zasadniczych elementow umowy ubezpieczenia z punktu widzenia klienta np. przedmiot i zakres ubezpieczenia, wyłączenia odpowiedzialności, sposób ustalania wysokości szkody oraz wypłaty odszkodowania lub świadczenia a także na koniec każdej analizy tzw. „pytania do agenta” czyli pytania, które warto zadać agentowi, pracownikowi zakładu ubezpieczeń na etapie akwizycji ubezpieczenia

4 Analizy Rzecznika – dwie zasadnicze funkcjedaje możliwości szybkiego, sprawnego i obiektywnego porównania ofert rynkowych ułatwia wybór optymalnego produktu ubezpieczeniowego – dostosowanego do potrzeb konkretnego konsumenta e. jest łatwo dostępna – prezentacja wyników analiz z wykorzystaniem internetu - serwis Rzecznika Ubezpieczonych

5 Analizy Rzecznika – dwie zasadnicze funkcjeFunkcja ocenna – zakłady ubezpieczeń analiza prawna produktu zawierająca wskazanie sprzeczności zapisów wzorca z prawem, występowania klauzul abuzywnych a także występowania innych zapisów nieprzychylnych konsumentom b. ocenę przystępności przekazu, języka, stylu, czytelności, wewnętrznej spójności wzorca

6 Analizy Rzecznika w liczbachogółem w okresie od lutego 2005 do sierpnia 2006r. przeanalizowano 344 wzorce umowne 115 oferowanych przez zakłady ubezpieczeń działu I (ubezpieczenia na życie) pozostało do analizy 376 produktów 229 oferowanych przez zakłady ubezpieczeń działu II (ubezpieczenia majątkowe) pozostało do analizy 778 produktów

7 Analizy Rzecznika - rodzaje produktówanalizowaliśmy produkty o charakterze masowym (najczęściej wybierane przez konsumentów) Dział I – ubezpieczenia terminowe na życie, indywidualne i grupowe ubezpieczenia na życie z funduszem kapitałowym, ubezpieczenia zaopatrzenia dzieci tzw. posagowe, zdrowotne Dział II – autocasco, mieszkania, NNW młodzieży szkolnej, mienia od ognia i innych zdarzeń losowych, mienia od kradzieży i rabunku, turystyczne, kart płatniczych, OC w życiu prywatnym, assistance komunikacyjne, NNW komunikacyjne Analizy wykonują eksperci wyspecjalizowani w poszczególnych rodzajach ubezpieczeń (korzystamy z praktyków posiadających doświadczenie, często są to także pracownicy naukowi)

8 Wybrane przykłady niewłaściwych zapisów wzorców umownychwystępowanie w o.w.u. sformułowań nieścisłych, nieprecyzyjnych bądź brak zdefiniowania użytych pojęć, np: „w szczególności”, „w niewyjaśnionych okolicznościach”, „znaczna siła fizyczna”, „inne dokumenty niezbędne do przeprowadzenia oceny ryzyka”, „współczynnik korygujący”, „franszyza integralna”, „zabezpieczenie praw regresowych”, „zdarzenie losowe” przyznanie ubezpieczycielowi prawa do potrącania ze zwracanej składki zwykle niezdefiniowanych kosztów manipulacyjnych często występujące w o.w.u. prawo do potrącenia z kwoty wypłacanego odszkodowania nieopłaconych rat składki (przy powszechnej ratalnej sprzedaży ubezpieczeń)

9 Wybrane przykłady niewłaściwych zapisów wzorców umownychprzyznanie uprawnienia ubezpieczycielowi do wypowiedzenia umowy ubezpieczenia po zaistnieniu szkody przyznanie prawa wytoczenia powództwa o roszczenie wynikające z umowy ubezpieczenia wyłącznie przed sąd właściwy dla miejsca zamieszkania lub siedziby ubezpieczającego, ubezpieczonego, uposażonego lub uprawnionego z umowy ubezpieczenia uzależnienie zwrotu składki od warunku przekazania oryginału polisy

10 Efekty analiz Rzecznika Ubezpieczonychpo stronie konsumentów: wzrost świadomości ubezpieczeniowej szersze możliwości porównania oferty rynkowej wraz z jej rzeczową, obiektywną oceną ułatwienie wyboru oferty dostosowanej do konkretnych potrzeb ubezpieczeniowych

11 Efekty analiz Rzecznika Ubezpieczonychpo stronie zakładów ubezpieczeń: pozytywna reakcja zakładów ubezpieczeń na wystąpienia RU dyskusja merytoryczna odnośnie stosowanych rozwiązań we wzorcach umownych systematycznie obserwowana poprawa jakości wzorców umownych (o.w.u) wobec nieuwzględnienia postulatów RU informowanie organu nadzoru oraz UOKiKu ("kontrolera wzorców")

12 Przyczyny występowania problemów z wzorcami na polskim rynkubrak stabilizacji prawa ubezpieczeń gospodarczych konieczność szybkiej reakcji rynku na dzialania konkurencji a także zmiany w prawie redukcja kosztów związanych z profesjonalnym przygotowaniem wzorców

13 Przyczyny występowania problemów z wzorcami na polskim rynkuhermetyczny język stosowany we wzorcach brak „świeżego” spojrzenia na stosowane zapisy - „efekt opatrzenia” powielanie błędnych zapisów wzorców, wykorzystywanie wzorców konkurencji

14 Aleksander Daszewski [email protected]Dziękuję za uwagę Aleksander Daszewski