1 Anna Frydrych Scientific & Regulatory Manager, Cederroth PolskaMikroplastiki w kosmetykach – stosować czy unikać? Definicje, planowane regulacje prawne i możliwe alternatywy Anna Frydrych Scientific & Regulatory Manager, Cederroth Polska

2 „Mikroplastiki” - definicjaMicroplastics, microplastic particles, microbeads/ mikroplastiki, granulki plastikowe, mikrogranulki, składnik plastikowy etc. Górna granica 5 mm, dolna granica 1 mikrometr (ze względów analitycznych) Def. zaadoptowana przez CE: syntetyczne, organiczne, nierozpuszczalne w wodzie, stałe cząstki polimeru o dowolnym kształcie (kulki, włókna, drobiny) o średnicy mniejszej niż 5 mm, dodane w jakimkolwiek celu do produktu kosmetycznego i utrzymujące w nim swój kształt (nie dotyczy opakowania) Microbeads- mikroziarna/ mikrocząstki

3 Mikroplastiki pierwotne vs. wtórnePierwotne – uwalniane bezpośrednio do środowiska Zastosowania: kosmetyki (70% to >450 nm, >90% zatrzymywana w oczyszczalniach), detergenty, produkty przemysłowe np. do czyszczenia kadłubów statków Wtórne – powstając w środowisku w wyniki rozkładu/fragmentacji większych cząstek włókna, materiały, odzież (pranie), ścieranie opon, nielegalne wyrzucane śmieci, torby foliowe, farby przemysłowe, pokrycia/farby ochronne, i wszystko co w środowisku może ulec rozpadowi

4 Mikroplastiki w kosmetykachFunkcje Myjące/oczyszczające Złuszczające Matujące Zmętniające, opalizujące, brokaty Poprawiające sensorykę (lepszy poślizg, poprawa aplikacji) Drobiny peelingujące – największy udział, >90% wśród wszystkich mikroplastików stosowanych w kosmetykach Delikatne działanie Dobra tolerancja skórna – kształt, skład (niedrażniące) Wygląd, barwa, kształt, wielkość cząstek, powierzchnia drobiny - w pełni kontrolowane Łatwe technologicznie – kompatybilność, brak wpływu na stabilność produktu, łatwiejsze uzyskanie zawiesiny stabilny mikrobiologicznie

5 Mikroplastiki w kosmetykachStosowane ponad 50 lat w wielu kategoriach produktów W różnym stężeniu, od <1% do kilkudziesięciu procent (UNEP); Wielkość – zwykle < 1mm Dane za 2012 rok (ankieta CE): ok ton mikrogranulek (UE+ Norwegia i Szwajcaria), w tym ok. 90% to PE Niemożliwy recykling Wyliczenia: żel do mycia ciała może zawierać ilość plastiku równoważną opakowaniu

6 Mikroplastiki w kosmetykachNiewielki udział w ogólnym rozrachunku 0,1-1,5% / 4,1% tj ton/ rok 2012 rok – 4000 ton Z roku na rok spada (deklaracja firm kosmetycznych dobrowolnej rezygnacji) zwykle tzw. primary microplastics

7 Bezpieczeństwo w kosmetykachNiepodważalne Brak bezpośredniego ryzyka

8 (Mikro)plastik a środowisko wodne - obawyGłówne zanieczyszczenie mechaniczne wód duże formy: butelki, torby, odzież, opony – możliwy dalszy rozpad w środowisko na mniejsze fragmenty małe formy: mikroplastiki – wyprodukowane celowo Obserwowany silny wzrost zanieczyszczenia wód w przeciągu ostatnich 20 lat/ szeroka dystrybucja Bardzo powolna (bio)degradacja (nawet kilkaset lat) - biotrwałe Źródło pochodzenia – bardzo trudne do ustalenia (np. PE – popularny w kosmetykach i jeden z najpopularniejszych tworzyw sztucznych w ogóle) Wpływ na środowisko wodne Organizmy wodne i przybrzeżne Połykanie – uszkodzenie układu pokarmowego, problemy z przyjmowaniem i wchłanianiem naturalnego pokarmu Małe formy – nośnik dla chemicznych zanieczyszczeń (PCB, PAH), akumulacja w łańcuchu pokarmowym Ale: wysokie powinowactwo, silna adsorpcja = słabe uwalnianie, słaba adsorpcja = niższe narażenie Ale! – mało badań, słabo udokumentowane, wiele opracowań i publikacji wskazuje na konieczność dalszych badań, a wiele opinii mówi o „potencjalnym ryzyku” (ang. potential risk) i „zasadzie ostrożności” (ang. precautionary approach/ principle)

9 (Mikro)plastik a środowisko - obawySłabo udokumentowane wyniki badań Badania ostryg – zmniejszenie pobierania pokarmu i efekty wtórne - spowolnienie rozwoju, ograniczenie reprodukcji Wiele badań potwierdzających szybkie wydalanie z przewodu pokarmowego Brak dowodów bioakumulacji i biomagnifikacji Mało danych ekotoksyczności – jak dotąd badano wyłącznie organizmy wodne Scenariusze narażenia znacznie przewyższające rzeczywiste warunki (warunki laboratoryjne) LOECs (woda) – wartość stężeń razy wyższa niż realne stężenia badane na powierzchni wody i w przekroju/kolumnie wody w środowisku naturalnym LOECs (osad denny) – wartość wyższa niż maksymalne stężenia obserwowane na dnie morza, ale niższa niż maksymalne notowane na plaży Brak danych dotyczących wpływu wielkości cząstki (nano, mikro) Brak jednoznacznych dowodów i badań w warunkach zbliżonych do rzeczywistych, odnośnie działania mikroplastików jako nośników substancji toksycznych, a także możliwości kumulowania się w ten sposób tych substancji

10 Mikroplastiki - wpływ na zdrowie człowiekaJoint Group Experts on the Scientific Aspects of Marine Environmental Pollution (GESAMP) – organ doradczy przy ONZ – rewizja danych naukowych w 2015 roku, wnioski: badania wpływu mikroplastików na środowisko oraz na zdrowie człowieka są względnie nowe i „występuje duży stopień niepewności w tym temacie” GESAMP wyraził duże przekonanie, że połykanie przez organizmy wodne mikroplastików może mieć wpływ na odżywianie, poruszanie się, wzrost i rozmnażanie organizmów wodnych Wskazano potencjalny wpływ mikroplastików na organizmy wodne: Fizyczne uszkodzenie przewodu pokarmowego lub narządów do pobierania pokarmu Zwiększone narażenie na substancje toksyczne, które potencjalnie mogą adsorbować się w większym stopniu na mikrocząstkach wpływ na funkcjonowanie organizmu i populację różnych organizmów rozprzestrzenianie się patogenów i gatunków inwazyjnych Mikroplastiki mogą potencjalnie akumulować się w łańcuchu pokarmowym (ludzie) Kalkulacje – roczna ekspozycja człowieka (dieta „morska”) – 11 tys. cząstek; potencjalne zagrożenia dla zdrowia (brak danych jakie)

11 Mikroplastiki - wpływ na zdrowie człowiekaUnited Nations Environment Programme, maj 2016 „from the available limited eveidence (…) microplastic in seafood do not currently represent a human health risk, although many uncertainties remain” Debris%20and%20Microplastic%20Technical%20Report%20Advance%20Copy. pdf EFSA 2016 (Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności) „microplastics are “unlikely” to pose a health risk to humans said the European Food Safety Authority (EFSA) this week, but far more research is needed before a full risk assessment is possible.”

12 Mikroplastiki - wpływ na zdrowie człowieka

13 Samoregulacja – oficjalne zalecenie CE21 października 2015 CE wydało oficjalne zalecenie do wycofania w terminie do 2020 roku mikroplastików Zobowiązanie sektora wynika z potencjalnego ryzyka dla środowiska (gł. zbiorników wodnych)

14 Ankieta CE dot. stosowania mikroplastików przez przemysł kosmetycznyPolyethylene, Polypropylene Nylon-12, Nylon-6 Nylon 66, Polylactic acid Polybutylenes terephthalate, Polyethylene isoterephthalate Polypentaerythrityl terephthalate, Polypropylene terephthalate Polyethylene terephthalate, Polystyren PTFE, Polyurethane Butylenes/ethylene/styrene copolymer, Styrene acrylates copolymer Polymethyl methylacrylate, Polymethyl methacrylate Polymethyl methacrylate crosspolymer, Ethylene/VA copolymer Allyl stearate/VA copolymers, Ethylene/MA copolymer Ethylene/acrylate copolymer, Polymethylsilsesquioxane Polyamide-5, Acrylates/Ammonium Methacrylate copolymer Inne Nazwa składnika (INCI) oraz numer CAS Tonaż stosowny w 2015 w produktach sprzedanych na terenie Unii Europejskie, Norwegii oraz Szwajcarii Rozmiar cząstek (jeśli znany)/ dystrybucja Kategoria/rodzaj produktu, w którym jest stosowany dany składnik (klasyfikacja CPNP) Kształt cząstek (jeśli znany) Gęstość cząstek  Funkcja w danych produkcie Rozpuszczalność w wodzie Masa cząsteczkowa

15 Ankieta CE dot. stosowania mikroplastików przez przemysł kosmetycznyOdpowiedź na działania NGOs oraz instytucji ustawodawczych, które analizują wpływ na środowisko nie-biodegradowalnych polimerów oraz produktów je zawierających (rinse off w szczególności, ale również produktów leave-on) Przygotowanie do debaty publicznej i obrony składników w produktach leave-on, zwłaszcza tam gdzie brak jest zamienników lub trudne do zastąpienia Wyniki będą publikowane Znaczne ograniczenie stosowania

16 Działania przeciwników (NGOs) – Beat the Microbead AppDostępna od 2012 roku (North Sea Foundation, Plastic Soup Foundation) – Dania Możliwość sprawdzenia czy produkt zawiera mikrogranulki (skanowanie kodu kreskowego) Od 2013 roku wsparcie Programu Środowiskowego ONZ (UNEP) oraz Fauna and Flora International (UK) – dalszy rozwój aplikacji Dostępna obecnie w 7 językach

17 Działania NGOs – Beat the Microbead App

18 Odpowiedź branży kosmetycznejAustralia – zapowiedź branży odejścia od stosowania mikroplastików w produktach spłukiwalnych do końca 2017 roku Badania KE – dobrowolne działania przemysłu mogą zredukować stosowanie mikroplastików w różnych kategoriach produktów (spłukiwalnych i niespłukiwalnych) o 50% do 2020 roku (styczeń 2016) GB (CTPA, komunikat, maj 2016, na podstawie ankiety zrzeszonych członków) Dobrowolne deklaracje ograniczenia stosowania mikroplastików wielu członków organizacji spadek użycia nawet o 50% Prognozowane całkowite zaprzestanie stosowania do roku

19 Odpowiedź branży kosmetycznej

20 Prognozy wykorzystania mikroplastikówOgraniczenie stosowania

21

22 Działania legislacyjneDyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/56/WE z dnia 17 czerwca 2008 r. ustanawiająca ramy działań Wspólnoty w dziedzinie polityki środowiska morskiego, w których państwa członkowskie podejmują niezbędne działania na rzecz osiągnięcia lub utrzymania dobrego stanu ekologicznego środowiska morskiego najpóźniej do 2020 roku. Transpozycja do prawa polskiego 2013 r Ochrona i zachowanie środowiska morskiego, zapobieganie jego degradacji lub gdy jest to wykonalne odtworzenie ekosystemów morskich na obszarach, gdzie uległy one niekorzystnemu oddziaływaniu. Zapobieganie i stopniowe eliminowanie zanieczyszczenia środowiska morskiego, aby wykluczyć znaczny wpływ na biologiczną różnorodność morską, ekosystemy morskie, zdrowie ludzkie i zgodne z prawem formy korzystania z morza, albo też znaczne dla nich zagrożenie.

23 US 2015 US: Illiois jako pierwszy stan ustanowił prawo zakazujące wytwarzanie i sprzedaż produktów zawierających mikroplastiki; zakaz wchodzi w życie w 2018 i 2019 roku (odpowiednio dla produkcji i handlu) US California (październik 2015): od 2020 roku zakaz sprzedaży i promocji kosmetyków zawierających mikroplastiki Kongres Stanów Zjednoczonych przegłosował Microbead-free Waters Act of 2015, dotyczący zakazu (celowego) stosowania w produktach kosmetycznych spłukiwalnych; okresy obowiązywania - od 1 lipca 2017 (wytwarzanie), od 1 stycznie 2018 (sprzedaż)

24 Działania legislacyjne -UEEU: Holandia, Austria, Luksemburg, Belgia i Szwecja wezwały do zakazu stosowania mikroplastików w kosmetykach i detergentach uzasadniając, że będzie to chronić ekosystemy morskie przed zanieczyszczeniem. Wspólne stanowisko zostało wysłane do 28 europejskich ministrów ds. środowiska. (grudzień 2014)

25 FR 2016 https://chemicalwatch.com/

26 Inne kraje – prace legislacyjne zmierzające do zakazu mikroplastiku w kosmetykachGB 2016 koalicja NGOs wezwała do zakazu stosowania mikroplastików we wszystkich produktach spłukiwalnych (domowych i przemysłowych, które trafiają do kanalizacji Wszystkie cząstki plastikowe <5 mm Brak wyłączeń dla plastików „biodegradowalnych” Czas wejścia w życie: 2 lata Irlandia Włochy

27 Dania 2016 silny nacisk na wprowadzenie szerokiego zakazu stosowania mikroplastików w kosmetykach w całej UE (czerwiec 2016) https://chemicalwatch.com/47321/denmark-calls-for-eu-ban-on-microplastics-in-cosmetics

28 Legislacja wspólnotowaMożliwe różne scenariusze (?) Rozporządzenie kosmetyczne – mało prawdopodobne; reguluje przede wszystkim aspekty związane z bezpieczeństwem dla zdrowia człowieka REACH – trudne; reguluje pojedyncze składniki, a nie grupy substancji (plastiki?), długi proces legislacyjny Marine Strategy Framework Directive/ Dyrektywa Ramowa ws Strategii Morskiej Art.191 Traktatu o funkcjonowaniu UE (TFEU) Water Framework Directive/ Ramowa Dyrektywa wodna Urban Waste Water Directive, Wste Framework Directive…… Dyrektywa Eco Design – reguluje obecnie głównie urządzenie wykorzystujące energię; Inne.. Strategia dotycząca tworzyw sztucznych w gospodarce o obiegu zamkniętym Konieczność uregulowania wspólnotowego Zatrzymanie działań krajowych i różnicowania rynku wspólnotowego Nie jest jasna droga regulacyjna – normalna procedura legislacyjna trwa długo; KE może jednak wybrać procedurę przyspieszoną Ostateczny kształt niejasny – zakaz wyłącznie w kosmetykach byłby nieproporcjonalny do skali problem Konieczne uregulowanie ze względu na wizerunek przemysłu

29 „Zamknięcie obiegu – plan działania UE dotyczący gospodarki o obiegu zamkniętym” obiegu zamkniętym

30 Zamienniki Coraz więcej w ofercie firm surowcowych Wady: Zalety:Silniejsze działanie ścierające, mniejsza łagodność Sedymentacja, konieczność modyfikacji receptury Jakość mikrobiologiczna – wyższe ryzyko mikrobiologiczne Woski – trudniejsze technologicznie (podgrzewanie, homogenizacja – ryzyko zniszczenia in situ), powtarzalność produktu Zalety: „Naturalne” Biodegradowalne Reformulacja – koszty producenta (ocena bezpieczeństwa np. tolerancji, badania stabilności, aplikacyjne, mikrobiologiczne, cena surowców, jakość, etc.)

31 Podsumowanie i … co nas czeka?Ilość mikroplastików jako zanieczyszczeń w środowisku wodnym rośnie Udział branży kosmetycznej w światowym uwalnianiu tych cząstek to ok. 0,1 – 1,5% (dane dot. Morza Północnego) Mikroplastiki stosowane w kosmetykach nie stanowią bezpośredniego zagrożenia dla zdrowia człowieka, a inny możliwy wpływ (na środowisko) jest słabo udokumentowany Zakaz stosowania jest kwestią czasu – ostatni dzwonek na szybkie działanie; Legislacja lokalna wprowadza bariery w handlu i podział rynku Presja niektórych krajów członkowskich Decyzja CE odnośnie dalszej strategii działania, także w zakresie produktów leave-on Rośnie ilość zamienników Zagrożenia na przyszłość produkty leave-on (np. słoneczne, make-up’y, inne?) Polimery dyspergujące, filtry, nanocząstki

32 Dziękuję za uwagę