1 ARCHITEKTURA I SZTUKA ŚREDNIOWIECZA W EUROPIE I W POLSCE Cz.1 – architektura i sztuka romańska
2 SPIS TREŚCI Architektura romańska – cechyArchitektura romańska – przykłady Europa Architektura romańska – przykłady Polska Elementy architektoniczne Malarstwo romańskie – freski Iluminatorstwo Odlewy z brązu w Polsce
3 ARCHITEKTURA ROMAŃSKACECHY ARCHITEKTURY: Najczęściej budowle o charakterze sakralnym Budowle na planie krzyża łacińskiego, rzadziej greckiego Najczęstszą formą kościoła – bazylika 3,5 nawowa, zakończona apsydami, z transeptem, wieżami przy wejściu, 3, 5 portalami (łagodne łuki) Materiałem najczęściej kamień Grube mury Sklepienie najczęściej kolebkowe Małe okna - biforia i triforia
4 ARCHITEKTURA ROMAŃSKAApsyda - pomieszczenie w kościele zamykające prezbiterium lub nawę. Biforium, triforium - okno arkadowe z podziałem na dwie części (triforium na trzy), gdzie elementem dzielącym jest kolumienka lub filarek. Transept - nawa poprzeczna przecinająca nawę główną w kościele zbudowanym na planie krzyża. Bazylika - kościół wielonawowy, zbudowany zwykle na planie prostokąta lub rzadziej krzyża, w którym nawą główną jest nawa środkowa, wyższa i szersza od pozostałych. Wnętrze oświetlone rzędami okien umieszczonych ponad dachami naw bocznych.
5
6 KOŚCIÓŁ HALOWY TRÓJNAWOWYNawa boczna Apsyda Nawa główna Transept
7 RODZAJE SKLEPIEŃ a) sklepienie kolebkowe, b) sklepienie klasztorne,c) sklepienie kolebkowe z lunetami, d) sklepienie beczułkowe, e) sklepienie krzyżowe, f) sklepienie krzyżowo – żebrowe. toja12004.republika.pl
8 Fragment ściany romańskiejna zamku w Legnicy
9 Cluny, klasztor Benedyktynów.Romańska pięcionawowa bazylika, z 2 transeptami i 8 wieżami. Była naśladowana w całej Europie Zachodniej commons.wikimedia.org/wiki/Image
10 BAZYLIKA I KRZYWA WIEŻA W PIZIE
11 Pizza – katedra Santa Maria Maggiore Bazylika na planie krzyża łacińskiego. Fasada, udekorowana czterema kondygnacjami delikatnych arkad — wyraźne odwołanie się do sztuki rzymskiej.
12
13
14 Biforium Apsydy ISSOIRE
15 z ozdobnym obramowaniemPortal - brama z ozdobnym obramowaniem Biforium Vézelay (Burgundia) klasztor Benedyktynów. Portal nawy głównej
16 KATEDRA ST. ETIENNE W CAEN
17 Triforium KATEDRA W BAMBERGU
18 KOŚCIÓŁ W OPACTWIE MARIA LAACH
19 WENECJA – KATEDRA PW. ŚW. MARKA
20 KOLEGIATA W KRUSZWICY Kolegiata - kościół, nie będący katedrą,przy którym istnieje kolegium kanoników. Małe okna Grube mury KOLEGIATA W KRUSZWICY
21 KOLEGIATA W KRUSZWICY
22 KOLEGIATA W TUMIE POD ŁĘCZYCĄ
23 KOŚCIÓŁ ŚWIĘTEGO TOMASZA KANTUARYJSKIEGO W SULEJOWIE
24
25 KOŚCIÓŁ NMP W INOWROCŁAWIU
26 KOŚCIÓŁ W STRZELNIE ROTUNDA W CIESZYNIE
27 Kościół przy klasztorze kanoników regularnych w Czerwińsku nad Wisłą
28 SKLEPIENIE – BAZYLIKA W VELEZAY
29 BAZYLIKA W VELEZAY – WNĘTRZE NAWY BOCZNEJ
30 SKLEPIENIE KOŚCIOŁA SAN MINIATO AL. MONTE
31 WNĘTRZE KOŚCIOŁA SAN SATURNIN
32 Nawa główna kolegiaty w Tumie pod Łęczycą
33 SKLEPIENIE ROMAŃSKIE W WĄCHOCKU
34 LUND – KATEDRA ŚW. WAWRZYŃCA sklepienie podtrzymuje 20 filarów
35 KOLUMNY W KOŚCIELE W LUND I W STRZELNIE
36 BAZYLIKA W VELEZAY KAPITEL KOLUMNY
37
38
39 KROKSZYNY
40 TYMPANON KATEDRY W AUTUN
41 PORTAL W VELAZAY
42 PORTAL W KOŚCIELE SAN MICHELE
43 Portal romański kościoła w Czerwińsku Portal romański kolegiaty w Tumie
44 SZTUKA ROMAŃSKA - FRESKIFresk z kościoła w Tahull w Hiszpanii przedstawiający Chrystusa
45 SZTUKA ROMAŃSKA - FRESKIFresk z kościoła Saint - Savin Fresk z kościoła Saint-Pierre-des-Eglises
46 Fresk z kościoła St Gilles du Gard
47 Freski z kościoła Saint - Savin
48 Freski z kościoła St Gilles du Gard
49 jest fresk z kościoła w CzerwińskuW Polsce malarstwo ścienne raczej się nie zachowało, nielicznym przykładem jest fresk z kościoła w Czerwińsku
50 Polichromie z apsydy zachodniej z kolegiaty w Tumie pod Łęczycą
51 SZTUKA ROMAŃSKA - ILUMINATORSTWOIluminatorstwo – sztuka ozdabiania ręcznie przepisywanych ksiąg. Iluminację malowano farbami kryjącymi (woskowymi lub temperą) albo wodnymi, rysowano piórem, srebrnym sztyftem lub cienkim pędzelkiem. Używano również srebra, złota i sproszkowanych lub ciętych Kamieni szlachetnych. Głównymi typami iluminacji są: inicjały ornamentalne i obrazkowe, ilustracje tekstowe (często całostronicowe) obramienia dekoracyjne (floratury, bordiury, wzbogacane motywem drôlerie, czyli zdobienia małymi scenkami figuralnymi lub zwierzęcymi, odznaczającymi się humorem, fantazją, groteskową deformacją i zaskakującymi zestawieniami elementów). niekiedy stosowano również iluminacje dedykacyjne, wskazujące na osobę fundatora księgi.
52 SZTUKA ROMAŃSKA - ILUMINATORSTWOKSIĘGA Z KELLS najważniejsze irlandzkie dzieło sztuki. Jest to bogato iluminowany, VIII lub IX-wieczny rękopis składający się 480 stron. Zawiera spisany po łacinie tekst czterech Ewangelii. Karty księgi są misternie zdobione, pełne motywów roślinnych, inicjałów i celtyckich postaci wyniesionych w obrazy religijnych wydarzeń. Chrystus na tronie Początek Ewangelii Św. Jana cudaswiata.wordpress.com/.../18/ksiega-z-kells/
53 SZTUKA ROMAŃSKA – ILUMINATORSTWO Księga z KellsFragment Ewangelii Św. Jana Fragment Ewangelii Św. Łukasza
54 SZTUKA ROMAŃSKA – ILUMINATORSTWO Księga z KellsOzdobny inicjał cudaswiata.wordpress.com/.../18/ksiega-z-kells/
55 SZTUKA ROMAŃSKA – ILUMINATORSTWO Księga z Kells Dekorowane zdanieTunc dicit illis z Ewangelii św. Mateusza cudaswiata.wordpress.com/.../18/ksiega-z-kells/
56 SZTUKA ROMAŃSKA – ILUMINATORSTWOSakramentarz Tyniecki – najstarszy z zachowanych w Polsce, iluminowanych, rękopiśmiennych kodeksów liturgicznych. Wybitne dzieło szkoły kolońskiej z ok. 1060/1080 r. Sakramentarz pisany jest srebrem na purpurowo barwionym pergaminie minuskułą karolińską. Zastosowano również maiuskułę. Całostronicowe miniatury Chrystus na tronie Ukrzyżowanie
57 SZTUKA ROMAŃSKA – ILUMINATORSTWOCałostronicowe inicjały V i D z Sakramentarza Tynieckiego
58 SZTUKA ROMAŃSKA - ILUMINATORSTWOIluminowany manuskrypt
59 SZTUKA ROMAŃSKA - WYTOPYDrzwi Gnieźnieńskie. Wykonano je ok r. za panowania księcia Mieszka III Starego Odlane z brązu zawierają po dziewięć kwater z płaskorzeźbami przedstawiającymi sceny z życia i śmierci św. Wojciecha. Wykupienie zwłok św. Wojciecha
60 Drzwi płockie z XII w. Obecnie znajdują się w Nowogrodzie WielkimReliefy przedstawiają cykl Zbawienia począwszy od sceny zbawienia pierwszego człowieka, aż po Chrystusa tronującego jako Sędzia w otoczeniu symboli ewangelistów.
61 Prezentację opracowała Helena Tomaszewskaw oparciu o bogate zasoby Internetu Encyklopedia multimedialna PWN – cywilizacje europejczyków Encyklopedia WIEM – ze strony