1 ascscascas Wytyczne Postępowania w Zaburzeniach Lipidowych dla Lekarzy Rodzinnych 2016 Najnowsze wytyczne postępowania w zaburzeniach lipidowych dla lekarzy rodzinnych a skuteczność leczenia dyslipidemii w codziennej praktyce lekarskiej – wyniki badania LIPIDOGRAM2015 & LIPIDOGEN2015 Prof. nadzw. dr. hab. n. med. Jacek Jóźwiak Instytut Nauk o Zdrowiu i Żywieniu, WZ PCZ Konflikt interesów BAYER, BIOTON, BEOEHRINGER INGELHEIM, AMGEN, VALEANT, SERVIER, SLA, LADR, BIO-RAD, CHDE, MICROLIFE, MEDICOVER, GYNCENTRUM KLRwP, Kraków 2017

2 Klasyczne parametry profilu lipidowego: cholesterol całkowity (TC) ascscascas Wytyczne Postępowania w Zaburzeniach Lipidowych dla Lekarzy Rodzinnych 2016 Skuteczna diagnoza zaburzeń lipidowych zależy w dużej mierze od znajomości określonych parametrów profilu lipidowego, zalecanych norm i wpływu na ryzyko sercowo-naczyniowe. Klasyczne parametry profilu lipidowego: cholesterol całkowity (TC) cholesterol LDL (LDL-C) cholesterol HDL (HDL-C) trójglicerydy (TG) KLRwP, Kraków 2017

3 Pozostałe biomarkery: cholesterolu nie-HDL-C lipoproteiny (a) / Lp (a) ascscascas Wytyczne Postępowania w Zaburzeniach Lipidowych dla Lekarzy Rodzinnych 2016 Pozostałe biomarkery: cholesterolu nie-HDL-C lipoproteiny (a) / Lp (a) apolipoproteiny B / ApoB apolipoproteiny A1 / ApoA1 cząsteczek cholesterolu LDL / LDL-P stosunków TC / HDL-C stosunku TG / HDL-C KLRwP, Kraków 2017

4 Badania przesiewowe w kierunku dyslipidemii: ascscascas Wytyczne Postępowania w Zaburzeniach Lipidowych dla Lekarzy Rodzinnych 2016 Badania przesiewowe w kierunku dyslipidemii: co najmniej 1 czynnik ryzyka sercowo-naczyniowego (nadciśnienie tętnicze, otyłość, nikotynizm, wywiad rodzinny) mężczyźni > 40 r. ż. kobiety > 50 r. ż. kobiety po menopauzie kobiety z cukrzycą ciężarnych i nadciśnieniem w ciąży osoby zakażone HIV lub w trakcie terapii HAART u mężczyzn z zaburzeniami erekcji objawy wskazujące na choroby sercowo-naczyniowe KLRwP, Kraków 2017

5 ascscascas Wytyczne Postępowania w Zaburzeniach Lipidowych dla Lekarzy Rodzinnych 2016 KLRwP, Kraków 2017

6 Kontrolne badanie lipidogramu: ascscascas Wytyczne Postępowania w Zaburzeniach Lipidowych dla Lekarzy Rodzinnych 2016 Kontrolne badanie lipidogramu: przy prawidłowym lipidogramie – nie rzadziej niż co lat po osiągnięciu docelowego stężenia LDL-C – raz na 1 rok dzieci > 2 r. ż. z rodzinnym wywiadem dyslipidemii (RH) dzieci w wieku 9 – 11 lat młodzież w wieku 18 lat (prognostyk 2 kolejnych dekad życia !) KLRwP, Kraków 2017

7 Współpraca lekarza rodzinnego (POZ) ze specjalistą: ascscascas Wytyczne Postępowania w Zaburzeniach Lipidowych dla Lekarzy Rodzinnych 2016 Współpraca lekarza rodzinnego (POZ) ze specjalistą: podejrzenie lub rozpoznanie hipercholesterolemii rodzinnej nietolerancja statyn z ryzykiem miopatii, hepatopatii, cukrzycy ciężka dyslipidemia oporna na leczenie dostępnymi lekami ciężka hipertrójglicerydemia inicjacja leczenia dyslipidemii u dzieci KLRwP, Kraków 2017

8 Cholesterol LDL (LDL-C)ascscascas Wytyczne Postępowania w Zaburzeniach Lipidowych dla Lekarzy Rodzinnych 2016 Cholesterol LDL (LDL-C) największe znaczenie ma oznaczanie stężenia LDL-C, gdyż jest to najważniejszy parametr profilu lipidowego odnośnie stratyfikacji ryzyka sercowo-naczyniowego metody oznaczania LDL-C (metoda bezpośrednia, metoda Friedewalda, modyfikowane metody Friedewalda, najnowsza metoda Martina) KLRwP, Kraków 2017

9 Cholesterol LDL (LDL-C)ascscascas Wytyczne Postępowania w Zaburzeniach Lipidowych dla Lekarzy Rodzinnych 2016 Cholesterol LDL (LDL-C) metoda Friedewalda / ograniczenia metodologiczne błędy pomiaru (TC, HDL-C, TG) TG > 400 mg/dl (> 4,5 mmol/l) gdy badanie nie jest wykonywane na czczo (zalecane nie-HDL-C !) bardzo niskie stężenia LDL-C KLRwP, Kraków 2017

10 Cholesterol LDL (LDL-C)ascscascas Wytyczne Postępowania w Zaburzeniach Lipidowych dla Lekarzy Rodzinnych 2016 Cholesterol LDL (LDL-C) metoda bezpośrednia wydaje się być porównywalna do metody Friedewalda nie jest obarczona ryzykiem błędu poza hipertriglicerydemią oraz w przypadku bardzo niskich wartości LDL-C (alternatywnie pomiar nie-HDL-C oraz ApoB) KLRwP, Kraków 2017

11 Cholesterol LDL (LDL-C)ascscascas Wytyczne Postępowania w Zaburzeniach Lipidowych dla Lekarzy Rodzinnych 2016 Cholesterol LDL (LDL-C) przygotowanie do badania pomiary parametrów lipidowych na czczo lub nie na czczo są porównywalne co do predykcji ryzyka sercowo-naczyniowego, szczególnie odnośnie TC, LDL-C oraz HDL-C przyjmowanie pożywienia ma istotny wpływ na stężenie TG, ponieważ wyniki są średnio o 27 mg/dl (0,3 mmol/l) wyższe KLRwP, Kraków 2017

12 Cholesterol całkowity (TC)ascscascas Wytyczne Postępowania w Zaburzeniach Lipidowych dla Lekarzy Rodzinnych 2016 Cholesterol całkowity (TC) pomiary stężenia TC obecnie nie mają znaczenia predykcyjnego pomiary stężenia TC stosuje się w przypadku: oceny ryzyka w skali SCORE do pomiaru cholesterolu nie-HDL-C do diagnostyki pacjentów z rodzinną hipercholesterolemią w przypadku stężenia > 290 mg/dl (7,6 mmol/l) KLRwP, Kraków 2017

13 Cholesterol HDL (HDL-C)ascscascas Wytyczne Postępowania w Zaburzeniach Lipidowych dla Lekarzy Rodzinnych 2016 Cholesterol HDL (HDL-C) stężenie HDL-C nie ma obecnie znaczenia co do predykcji ryzyka sercowo-naczyniowego rola dysfunkcjonalnego HDL-C, który może wykazywać właściwości proaterogenne stężenie HDL-C < 40 mg/dl (< 1,0 mmol/l) u mężczyzn oraz < 45 mg/dl (< 1,2 mmol/l) u kobiet należy traktować jako nieprawidłowe KLRwP, Kraków 2017

14 ascscascas Wytyczne Postępowania w Zaburzeniach Lipidowych dla Lekarzy Rodzinnych 2016 Trójglicerydy (TG) wysokie stężenie TG jest niezależnym czynnikiem ryzyka incydentów sercowo-naczyniowych oznaczanie TG wskazane u pacjentów z cukrzycą i zespołem metabolicznym z tzw. aterogenną dyslipidemią (wysokie stężenia TG / niskie stężenie HDL-C / wysokie stężenie małych gęstych LDL) stężenia TG na czczo > 150 mg/dl (> 1,7 mmol/l) uznaje się nadal za marker zwiększonego ryzyka, a wartość > 200 mg/dl (> 2,3 mmol/l) przy leczeniu statynami, za wskazanie do rozważenia dodatkowej terapii fenofibratem KLRwP, Kraków 2017

15 Cholesterol nie-HDL (nie-HDL-C)ascscascas Wytyczne Postępowania w Zaburzeniach Lipidowych dla Lekarzy Rodzinnych 2016 Cholesterol nie-HDL (nie-HDL-C) oznaczanie nie-HDL-C zalecane jest we wszystkich pomiarach profilu lipidowego, a szczególnie u pacjentów wysokiego oraz bardzo wysokiego ryzyka z osiągniętym celem LDL-C nie-HDL-C dotyczy pacjentów ze zwiększonym stężeniem TG, dlatego ocena tego parametru lipidowego powinna być brana pod uwagę w cukrzycy, zespole metabolicznym lub przewlekłej chorobie nerek, gdy tym chorobom towarzyszy hipertrójglicerydemia oznaczenie nie jest związane z kosztami, a wartości są co najmniej równie predyktywne jak stężenie LDL-C KLRwP, Kraków 2017

16 Lipiproteina (a) / Lp (a)ascscascas Wytyczne Postępowania w Zaburzeniach Lipidowych dla Lekarzy Rodzinnych 2016 Lipiproteina (a) / Lp (a) niezależny od innych czynników ryzyka (LDL-C, nadciśnienia tętniczego, cukrzycy czy palenia papierosów) predyktor ryzyka sercowo-naczyniowego KLRwP, Kraków 2017

17 ascscascas Wytyczne Postępowania w Zaburzeniach Lipidowych dla Lekarzy Rodzinnych 2016 ApoB ApoB powinna być rozważona jako drugorzędowy cel terapii, jeśli jej oznaczenie jest możliwe ApoB nie należy do rutynowych oznaczeń w praktyce lekarza rodzinnego KLRwP, Kraków 2017

18 ascscascas Wytyczne Postępowania w Zaburzeniach Lipidowych dla Lekarzy Rodzinnych 2016 KLRwP, Kraków 2017

19 ascscascas Wytyczne Postępowania w Zaburzeniach Lipidowych dla Lekarzy Rodzinnych 2016 KLRwP, Kraków 2017

20 Wyniki badania LIPIDOGRAM2015.Ogólnopolskie badanie epidemiologiczne zaburzeń lipidowych oraz wybranych czynników ryzyka chorób sercowo-naczyniowych w warunkach Podstawowej Opieki Zdrowotnej - LIPIDOGRAM2015 & LIPIDOGEN2015 Wyniki badania LIPIDOGRAM2015. Prof. nadzw. dr hab. n. med. Jacek Jóźwiak (Główny Badacz) Prof. dr hab. n.med. Maciej Banach (Główny Współbadacz) Prof. dr hab. n. med. Witold Lukas Prof. dr. hab. n. med. Adam Windak Dr hab. n. med. Tomasz Tomasik KLRwP, Kraków 2017

21 Czynniki ryzyka w Polsce - 2011NATPOL ,5 mln POLSENIOR ,95 mln Razem ,45 mln KLRwP, Kraków 2017

22 Główne przyczyny zgonów z powodu chorób układu krążenia w Polsce - 2015KLRwP, Kraków 2017

23 pacjentów POZ KLRwP, Kraków 2017

24 KLRwP, Kraków 2017

25 Patronaty towarzystw lekarskichKLRwP, Kraków 2017

26 Komitet Sterujący badaniaGłówny Badacz Prof. nadzw. dr hab. n. med. Jacek Jóźwiak Główny Współbadacz Prof. dr hab. n. med. Maciej Banach Przewodniczący Komitetu Naukowego Prof. Maciej Tomaszewski, MD, PhD Wielka Brytania KLRwP, Kraków 2017

27 Komitet Sterujący badaniaProf. dr hab. n. med. Witold Lukas Prof. nadzw. dr hab. n. med. Adam Windak Dr hab. n. med. Tomasz Tomasik Prof. dr hab. Andrzej Ślązak Dr n. med. Mirosław Mastej Dr n. med. Ahmed Manasar KLRwP, Kraków 2017

28 Komitet Naukowy badania (Academic Advisory Board)Prof. Dimitri P. Mikhailidis Wielka Brytania Prof. Peter P. Toth USA Prof. Alberico Catapano Włochy Prof. Kausik K. Ray Wielka Brytania Prof. George Howard USA Prof. Gregory Lip Wielka Brytania Prof. Fadi J. Charchar Australia Prof. Naveed Sattar Wielka Brytania Prof. Bryan Williams Wielka Brytania Prof. Tom MacDonald Wielka Brytania Prof. Jan Kramer Niemcy KLRwP, Kraków 2017

29 Sponsor Strategiczny KLRwP, Kraków 2017

30 Wykonawca Badania Partnerzy BadaniaKLRwP, Kraków 2017

31 Cel LIPIDOGRAM2015 Cel strategiczny: ogólnopolska przesiewowa ocena rozpowszechnienia czynników ryzyka sercowo-naczyniowego wśród dorosłych pacjentów pozostających w 2015/2016 roku pod opieką lekarzy POZ, połączona z laboratoryjną oceną zaburzeń lipidowych (stężenie TC, HDL, LDL, TG) i zaburzeń węglowodanowych (stężenie glukozy), oceną rozpowszechnienia nadwagi i otyłości, hipercholesterolemii rodzinnej, nadciśnienia tętniczego, cukrzycy, choroby niedokrwiennej serca, zawałów serca, udarów mózgu, migotania przedsionków, przewlekłych chorób nerek i palenia papierosów, a także oceną sposobów i skuteczności leczenia dyslipidemii, nadciśnienia tętniczego i cukrzycy KLRwP, Kraków 2017

32 Cel LIPIDOGEN2015 Cel strategiczny: stworzenie biobanku materiału genetycznego (biobankowanie) z późniejszym jego wykorzystaniem do badań genetycznych (genotypowanie) w zakresie chorób sercowo-naczyniowych i kardio-metabolicznych oraz ocena powiązań genetyczno-fenotypowych z założeniem ich wykorzystania do oceny ryzyka sercowo-naczyniowego KLRwP, Kraków 2017

33 Kryteria włączenia osoby w wieku powyżej 18 r.ż., będące pod opieką lekarską lekarza-badacza w POZ osoby zgłaszające się dobrowolnie, z dowolnego powodu medycznego do lekarza-badacza po poradę lekarską w IV kwartale 2015 roku lub w I oraz II kwartale 2016 roku osoby wyrażające świadomą, pisemną zgodę na udział w badaniu, wykorzystanie anonimowych wyników badań ankietowych i laboratoryjnych oraz zabezpieczonego materiału biologicznego do potrzeb opracowań statystycznych lub naukowych, a także deklarujące wolę ewentualnej kontynuacji badania w następnych latach KLRwP, Kraków 2017

34 Procedura i przebieg badaniawypełnienie karty rejestracyjnej lekarza-badacza pomiary antropometryczne pacjenta pomiary RR i HR pacjenta wypełnienie ankiety badawczej pacjenta pomiar stężenia glukozy z krwi włośniczkowej pacjenta pobranie krwi żylnej pacjenta (TC, LDL, HDL, TG) pobranie próbki krwi żylnej u pacjenta (HbA1c) pobranie próbki śliny od pacjenta przygotowanie przesyłki do wysłania wezwanie kuriera KLRwP, Kraków 2017

35 Zawartość przesyłki badawczejKLRwP, Kraków 2017

36 Ankieta KLRwP, Kraków 2017

37 Metody / badania laboratoryjneOsobom włączonym do badania - w celu wykonania analiz laboratoryjnych – pobierana będzie krew żylną oraz krew kapilarna (z palca). Krew pobierana będzie u pacjentów będących na czczo, co najmniej 12 h od ostatniego posiłku lub spożycia płynów wysoko węglowodanowych i wysoko cholesterolowych. KLRwP, Kraków 2017

38 Metody / ocena profilu lipidowegoOznaczenia parametrów laboratoryjnych: TC, LDL, HDL i TG oraz skanowanie ankiet badawczych przeprowadzone będzie w jednym Laboratorium Centralnym Śląskich Laboratoriów Analitycznych - Wykonawcy Badania. Wykonawca Badania posiada Certyfikat Zarządzania Jakością ISO, procedury kontroli jakości oznaczeń, certyfikaty kontroli wewnętrznej, zewnętrznej oraz międzynarodowej. LDL-cholesterol oznaczany metodą bezpośrednią KLRwP, Kraków 2017

39 Wynik KLRwP, Kraków 2017

40 Wynik KLRwP, Kraków 2017

41 n = K 63% M 37% 56,4 lat 56,2 lat KLRwP, Kraków 2017

42 Wywiad rodzinny 34% Wysiłek fizyczny 40% Dieta % KLRwP, Kraków 2017

43 Rodzinna hipercholesterolemia 2,6%Dyslipidemia % Diagnoza (ankieta) Rodzinna hipercholesterolemia 2,6% Dyslipidemia % Leczenie (ankieta) KLRwP, Kraków 2017

44 Cholesterol całkowity 202 mg/dl TC > 190 mg/dl 58%LDL-cholesterol mg/dl LDL > 115 mg/dl 59% KLRwP, Kraków 2017

45 HDL-cholesterol 55 mg/dl HDL < 40 / 45 mg/dl 20%Trójglicerydy mg/dl TG > 150mg/dl 34% KLRwP, Kraków 2017

46 Rodzinna hipercholesterolemia (?)TC > 290 lub LDL > 190 [mg/dl] % TC > 290 i LDL > 190 [mg/dl] ,4% KLRwP, Kraków 2017

47 Leczenie farmakologiczne n = 4 703 (34 %)KLRwP, Kraków 2017

48 Cholesterol całkowity 202 mg/dl191 229 203 KLRwP, Kraków 2017

49 LDL-cholesterol 129 mg/dl117 152 130 KLRwP, Kraków 2017

50 HDL-cholesterol 55 mg/dl52 57 55 KLRwP, Kraków 2017

51 Trójglicerydy mg/dl 164 158 135 KLRwP, Kraków 2017

52 LDL-cholesterol < 70 mg/dlKLRwP, Kraków 2017

53 LDL-cholesterol < 100 mg/dlKLRwP, Kraków 2017

54 LDL-cholesterol < 115 mg/dlKLRwP, Kraków 2017

55 Trójglicerydy < 150 mg/dlKLRwP, Kraków 2017

56 ascscascas Wytyczne Postępowania w Zaburzeniach Lipidowych dla Lekarzy Rodzinnych 2016 Dziękuję za uwagę KLRwP, Kraków 2017