1 ASTRONOMIA ASTRONOMIA

2 Mi ę dzynarodowy Rok Astronomii  Rok 2009 ma dla astronomii szczególne znaczenie. W tym roku przypada 400. rocznica u ż ycia przez Galileusza lunety do ogl ą dania nieba. Jego obserwacje stanowiły przełom w postrzeganiu i rozumieniu Kosmosu. Od tego czasu ka ż da nowa klasa przyrz ą dów astronomicznych pozwalała na dokonanie przełomowych, fundamentalnych odkry ć. Astronomia pozwoliła na formułowanie pierwszych ogólnych praw fizyki (prawa ruchu planet) i do dzi ś stanowi najsilniejszy i najpi ę kniejszy dowód ich powszechno ś ci.

3 Astronauta  Astronauta, kosmonauta oraz tajkonauta lub yuhangyuan (chi ń. kosmiczny nawigator (podró ż nik)) – osoba odbywaj ą ca loty kosmiczne lub przygotowana do odbywania takich lotów. Kryteria uznania lotów za kosmiczne ró ż ni ą si ę na ś wiecie. W USA astronautami nazywane s ą osoby, które odby ł y lot na wysoko ś ci 50 mil (ok. 79 km), jednak ż e Mi ę dzynarodowa Federacja Lotnicza (FAI) definiuje loty kosmiczne jako si ę gaj ą ce wysoko ś ci 100 km nad ziemi ą. Do 14 pa ź dziernika 2004, 437 ludzi podró ż owa ł o w przestrze ń kosmiczn ą (443 wed ł ug definicji ameryka ń skiej), z co najmniej 32 krajów.

4 Znani austronomowie  Galileusz  Miko ł aj Kopernik  Arystarch  Jan Kepler  Tycho de Brahe  Newton

5 Eksplozje w kosmosie  Supernowa Keplera zaobserwowana po raz pierwszy około 400 lat temu. Na zdj ę ciu pozostało ść po supernowej, mgławica oznaczona symbolem RCW 86, której wiek dotychczas szacowano na 10 tysi ę cy lat. Jednak najnowsze badania wskazuj ą, ż e mo ż e by ć a ż 5 razy młodsza. Gwiazda Eta Carinae w mgławicy Keyhole - jedyna gwiazda, która emituje naturalne ś wiatło laserowe (zdj ę cie z 1996), w przyszło ś ci stanie si ę najprawdopodobniej supernow ą.

6 Uk ł ad s ł oneczny  Ziemia jest jednym z 9 ogromnych kulistych ciał kr ążą cych wokół Sło ń ca. Te ciała to planety - wielkie kule ze skał, metali i mieszanin gazów, które kr ążą wokół gwiazdy - Sło ń ca. Ziemia i Wenus s ą otoczone warstw ą gazów zw. atmosfer ą. Najwi ę ksze planety, np. Jowisz i Saturn, maj ą pier ś cienie z gazu i pyłu. Temperatury na powierzchni planet s ą bardzo zró ż nicowane. W dzie ń na Merkurym, planecie poło ż onej najbli ż ej Sło ń ca, jest bardziej gor ą co ni ż w piekarniku. Noc ą na Plutonie, le żą cym na skraju Układu Słonecznego, jest 10 razy zimniej ni ż w zamra ż arce. Wszystkie planety kr ążą wokół Sło ń ca po eliptycznych orbitach. Poruszaj ą si ę w tym samym kierunku, obracajac si ę jednocze ś nie wokół własnej osi. Planety ogladane przez teleskop wygl ą daj ą jak ś wiec ą ce tarcze na tle ciemnego nieba. Jednak nie ś wiec ą one własnym lecz odbitym ś wiatłem słonecznym. Ziemia jest jedn ą planet ą w naszym Układzie Słonecnym, na której istnieje ż ycie. Ale we Wszech ś wiecie s ą miliony gwiazd podobnych do Sło ń ca, a wiele z nich ma swoje planety. Jest prawdopodobne, ż e tak jak na Ziemi, na niektórych z tych planet istniej ą jakies formy ż ycia.

7 Pierwszy cz ł owiek na księ ż ycu  38 lat temu - 21 lipca 1969 roku o godzinie 3.56 nad ranem czasu polskiego - ameryka ń ski kosmonauta Neil Armstrong jako pierwszy człowiek dotkn ą ł stop ą powierzchni Ksi ęż yca.

8 Ksi ęż yc  Ksi ęż yc (łac. Luna) – jedyny stały[1] naturalny satelita Ziemi. Jest on pi ą tym co do wielko ś ci ksi ęż ycem w Układzie Słonecznym. Przeci ę tna odległo ść od ś rodka Ziemi do ś rodka Ksi ęż yca to 384403 km, co stanowi mniej wi ę cej trzydziestokrotno ść ś rednicy ziemskiej. Ś rednica Ksi ęż yca wynosi 3474 km[2], nieco wi ę cej ni ż 1/4 ś rednicy Ziemi. Oznacza to, ż e obj ę to ść Ksi ęż yca wynosi około 1/50 obj ę to ś ci kuli ziemskiej. Przyspieszenie grawitacyjne na jego powierzchni jest blisko 6 razy słabsze, ni ż na Ziemi. Ksi ęż yc wykonuje pełny obieg wokół Ziemi w ci ą gu 27,3 dnia, a okresowe zmiany w geometrii układu Ziemia-Ksi ęż yc- Sło ń ce powoduj ą wyst ę powanie powtarzaj ą cych si ę w cyklu 29,5- dniowym faz Ksi ęż yca.

9 Gwiazdozbiory  Gwiazdozbiór (konstelacja) to grupa gwiazd zajmuj ą cych okre ś lony obszar sfery niebieskiej. Z czasem gwiazdy te poł ą czono w symboliczne kształty i nadano im nazw ę pochodz ą c ą z mitologii (np. gwiazdozbiór Centaura, Cefeusza itp). Gwiazdy tworz ą ce gwiazdozbiór nie s ą ze sob ą zazwyczaj fizycznie zwi ą zane, a ich bliskie poło ż enie na niebie jest wywołane geometrycznym efektem rzutowania ich poło ż e ń na sfer ę niebiesk ą. Cefeusza

10 Galaktyki  Galaktyka to uk ł ad gwiazd i materii mi ę dzygwiazdowej i jest najwi ę kszym zwi ą zanym grawitacyjnie systemem gwiazd wyst ę puj ą cym we Wszech ś wiecie. Na podstawie budowy wyró ż nia si ę cztery zasadnicze typy galaktyk: spiralne, eliptyczne, soczewkowate i nieregularne. Galaktyki o bardzo ma ł ej jasno ś ci i ma ł ych rozmiarach liniowych nazywane s ą galaktykami kar ł owatymi niezale ż nie od ich budowy.

11 Ziemia  Ziemia (łac. Terra) − trzecia licz ą c od Sło ń ca, a pi ą ta co do wielko ś ci planeta Układu Słonecznego. Pod wzgl ę dem ś rednicy, masy i g ę sto ś ci jest to najwi ę ksza planeta skalista Układu. Ziemia, zamieszkana przez miliony gatunków, wliczaj ą c w to człowieka[8], jest jedynym znanym miejscem we wszech ś wiecie, w którym wyst ę puje ż ycie[9]. Planeta uformowała si ę 4,54 ± 0,05 miliarda lat temu[10], a ż ycie pojawiło si ę na jej powierzchni w ci ą gu pierwszego miliarda lat po uformowaniu.

12 Gwiazdy  Gwiazda – cia ł o niebieskie b ę d ą ce skupiskiem zwi ą zanej grawitacyjnie materii, w której zachodz ą reakcje syntezy j ą drowej. Wyzwolona w nich energia jest emitowana w postaci promieniowania elektromagnetycznego, a w szczególno ś ci pod postaci ą ś wiat ł a widzialnego. Gwiazdy maj ą kszta ł t zbli ż ony do kuli, zbudowane s ą g ł ównie z wodoru i helu.

13 Rakieta Kosmiczna  Rakieta to pojazd lataj ą cy lub pocisk, nap ę dzany silnikiem rakietowym. Obiekt ten uzyskuje si łę ci ą gu dzi ę ki reakcji szybko wyrzucanych gazów spalinowych lub innych mediów (np. spr ęż one gazy, przegrzana para) z dysz silnika rakietowego, zgodnie z trzeci ą zasad ą dynamiki Newtona. Proton - rosyjska rakieta no ś na (oznaczenie UR-500). Po raz pierwszy została wystrzelona w 1965 roku. Proton ma 44,3 m wysoko ś ci (bez ostatniego stopnia) i 7,4 m szeroko ś ci (pierwszy stopie ń ). Za paliwo słu ż y toksyczny UDMH, czyli niesymetryczna dimetylohydrazyna.

14 Astronomia obserwacyjna  Astronomia obserwacyjna – dzia ł astronomii zajmuj ą cy si ę obserwacjami nieba jako podstawowym ź ród ł em danych. Obserwacje astronomiczne prowadzone s ą za pomoc ą instrumentów naziemnych, oraz satelitów wyposa ż onych w przyrz ą dy obserwacyjne. Do instrumentów naziemnych zalicza si ę przede wszystkim teleskopy, oraz radioteleskopy. Umieszczenie przyrz ą du obserwacyjnego na orbicie jest niezwykle kosztowne, ale daje ogromne mo ż liwo ś ci ze wzgl ę du na brak wp ł ywu atmosfery.

15 Mi ę dzynarodowa stacja kosmiczna  Mi ę dzynarodowa Stacja Kosmiczna, MSK (ang. International Space Station, ISS; ros. Международная Космическая Станция, МКС ; terb.: Mie ż dunarodnaja Kosmiczeskaja Stancyja, MKS) – pierwsza stacja kosmiczna wybudowana z za ł o ż enia przy wspó ł udziale wielu krajów. Sk ł ada si ę obecnie z 7 g ł ównych modu ł ów (docelowo ma ich liczy ć 16) i umo ż liwia jednoczesne przebywanie trzech cz ł onków sta ł ej za ł ogi (od roku 2009 na stacji stale ma przebywa ć 6 osób).

16 Pojazd ksi ęż ycowy  Pojazd ksi ęż ycowy, misja Apollo 17, grudzie ń 1972. Astronauta Eugene Cernan stoi z tyłu pojazdu mierz ą cego ok. 3 m długo ś ci i 1,8 m szeroko ś ci, wyposa ż onego w dwa siedzenia, anten ę w kształcie parasola i kamer ę telewizyjn ą. Pojazd ten był nap ę dzany 4 silnikami elektrycznymi o mocy 1/4 konia ka ż dy i osi ą gał szybko ść ok. 13 km/h.

17 Promieniowanie słoneczne  Na promieniowanie s ł oneczne sk ł ada si ę promieniowanie ś wietlne i cieplne. Nat ęż enie promieniowania zale ż y od stopnia zachmurzenia, po ł o ż enia S ł o ń ca nad horyzontem, a co za tym idzie od pory roku i pory dnia

18 Mg ł awice  MG Ł AWICE, ob ł oki gazu i py ł u mi ę dzygwiazdowego lub b. rozleg ł e otoczki gwiazd; dawniej tak ż e nazwa galaktyk (mg ł awice pozagalaktyczne); na zdj ę ciach nieba mg ł awice s ą widoczne jako obszary jasne, gdy za ś nie s ą o ś wietlone przez gor ą c ą gwiazd ę, a tworz ą cy je gaz jest ch ł odny i nie ś wieci w widzialnej cz ęś ci widma jako obszary ciemne, ubogie w gwiazdy.