1 Autonomiczny układ nerwowyunerwia mięśnie gładkie, mięsień sercowy i gruczoły reguluje funkcje trzewne częstość serca, ciśnienie tętnicze, trawienie, oddawanie moczu

2 Autonomiczny układ nerwowydrogi zawierające dwa neurony przedzwojowy zazwojowy Pre-ganglionic Post-ganglionic Ganglion

3 Autonomiczny układ nerwowyFigure 15.4a

4 Autonomiczny układ nerwowy – podziałczęść współczulna i przywspółczulna Unerwiają te same struktury Przeciwstawne działanie

5 Autonomiczny układ nerwowyFigure 15.3

6 Neurotransmittery Neurotransmittery uwalniane z zakończeń przedzwojowych: Acetylocholina Neurotransmittery uwalniane z zakończeń zazwojowych: Noradrenalina (część współczulna) Acetylocholina (część przywspółczulna)

7 Unerwienie serca Układ współczulny Układ przywspółczulny

8 Unerwienie serca Włókna współczulneWłókna zazwojowe odchodzą od zwojów: gwiaździstego, szyjnego środkowego i dolnego oraz piersiowych (4 górnych) Włókna z prawego pnia współczulnego zaopatrują głównie węzeł zatokowo – przedsionkowy oraz przedsionki Włókna z lewego pnia współczulnego zaopatrują głównie komory Na zakończeniach uwalniania noradrenalina (NA) Działa na receptor adrenergiczny 1 (sprzężony przez białka Gs z cyklazą adenylową)

9

10

11 Układ współczulny w sercukomórki węzła SA→ ↑HR β1 komórki węzła SA→ ↑ szybkości przewodzenia β1 β1 mięsień roboczy komór→ ↑ kurczliwości

12 Unerwienie serca - cd Pobudzenie włókien współczulnych:Dodatni efekt chronotropowy Dodatni efekt inotropowy Dodatni efekt dromoropowy Oraz zmiany metaboliczne:  lipolizy i glikogenolizy,  dostępności substratów metabolicznych

13 CO = HR x SV EFEKT:  SV;  CO;  ciśnienia tętniczego,NA→ β1receptory węzła SA → ↑HR NA→ β1receptory kardiomicytów→ ↑ kurczliwości EFEKT:  SV;  CO;  ciśnienia tętniczego,

14 Unerwienie serca - cd Włókna przywspółczulne (n.błędny)Włókna przedzwojowe rozpoczynają się w jądrach grzbietowych nerwów błędnych Przełączenie na włókna pozazwojowe w samym sercu Włókna pozazwojowe zaopatrują: prawy n. błędny - węzeł SA, prawy przedsionek lewy n. błędny - węzeł AV, lewy przedsionek unerwienie przywspółczulne komór - skąpe Na zakończeniach uwalniania acetylocholina (Ach) Działa na receptor M2 (sprzężony przez białka Gi z cyklazą adenylową)

15

16

17 Unerwienie serca - cd Pobudzenie włókien przywspółczulnych:ujemny efekt chronotropowy ( HR) ujemny efekt inotropowy ( kurczliwości) ujemny efekt dromoropowy ( szybkości przewodzenia) EFEKT:  SV;  CO;  ciśnienia tętniczego,

18 Unerwienie naczyń krwionośnychUnerwienie naczyniozwężające Unerwienie naczyniorozszerzające

19 Unerwienie naczyniozwężającewłókna współczulne pozazwojowe we wszystkich naczyniach (wyjątek: naczynia włosowate i naczynia łożyska) transmitter: NA; receptor: 1 spoczynkowa aktywność toniczna = stałe napięcie neurogennne najobficiej: tętniczki, zwieracze prekapilarne; w mniejszym stopniu większe tętnice i żyłki efekt pobudzenia:  opór obwodowy,  powrót żylny; a w konsekwencji:  SV,  CO, BP brak specjalnych nerwów naczyniorozszerzających wniosek: skurcz naczyń:  aktywności współczulnej rozkurcz naczyń:  aktywności współczulnej

20 α1 Unerwienie naczyniozwężającew naczyniach zaopatrujących skórę, błony śluzowe, trzewia i nerki, mięśnie gładkie ściany naczynia posiadają prawie wyłącznie receptory α1 pobudzenie receptorów α1 powoduje skurcz mięśni gładkich naczynia α1

21 Unerwienie naczyniorozszerzającetylko w nielicznych naczyniach krwionośnych nie wykazuje aktywności spoczynkowej różny charakter: przywspółczulny: ślinianki, opony mózgowe, mózg, naczynia wieńcowe, narządy płciowe współczulny (Ach): mięśnie szkieletowe

22 Ośrodek sercowy w rdzeniu przedłużonym otrzymuje informację: podział:z receptorów obwodowych z wyższych pięter OUN: podwzgórze, kora mózgowa podział: ośrodek sercowohamujący – pobudza dosercowe włókna n. X ośrodek sercowopobudzający - pobudza dosercowe włókna współczulne toniczna (stała) przewaga ośrodka sercowohamującego nad ośrodkiem sercowopobudzającym ośrodek sercowopobudzający i włókna współczulne dosercowe nie wykazują tonicznego napięcia; aktywność wzrasta okresowo (wysiłek fizyczny)

23 Ośrodek naczynioruchowyw rdzeniu przedłużonym kontroluje czynność włókien współczulnych zazwojowych, zwężających naczynia dwa skupiska neuronów: strefa presyjna – boczna część rdzenia przedłużonego, pobudzenie:  aktywności współczulnej strefa depresyjna – przyśrodkowa część rdzenia przedłużonego, pobudzenie:  aktywności współczulnej stałe pobudzanie strefy presyjnej podwzórze, kora mózgowa, układ siatkowaty obszar chemowrażliwy rdzenia przedłużonego ośrodek oddechowy rdzenia przedłużonego impulsacja aferentna z receptorów obwodowych (baro- i chemoreceptory

24

25 Odruch z baroreceptorówgłówny mechanizm regulujący napięcie współczulne charakter hamujący receptory: baroreceptory (mechanoreceptory) zatoki szyjne łuk aorty bodziec pobudzający:  ciśnienia tętniczego b(rozciągnięcie ściany tętnicy) włókna dośrodkowe: n. zatokowy (n. IX) – z baroreceptorów zatok szyjnych n. aortalny (n. X) - z baroreceptorów łuku aorty włókna afferentne: typu A (grube, zmielinizowane, szybko się adaptujące) lub typu C (cienkie, bezrdzenne, utrzymujące swą aktywność)

26 Odruch z baroreceptorów - cdefekt: serce: hamowanie aktywności współczulnej, pobudzanie n. X naczynia: hamowanie aktywności współczulnej skutek: serce:  HR,  kurczliwości naczynia: rozszerzenie naczyń WNIOSEK:  BP

27

28

29 Odruch z baroreceptorów

30 pobudzenie baroreceptorów zatok szyjnych i łuku aorty MAP pobudzenie baroreceptorów zatok szyjnych i łuku aorty ośrodki rdzenia przedłużonego  aktywność współczulna  aktywność przywspółczulna bodziec tętnice, żyły komory węzeł SA receptor ośrodki rozkurcz  kurczliwość  HR wł. efferen efektor odp. tkan  oporu obwodowego  CO odp. syst  ciśnienie tętnicze (do normy)

31 Odruch z baroreceptorówrozszerzeniu ulegają także duże żyły zaleganie krwi przechodzenie płynu do tkanek adaptacja = pobudzenie słabnie w miarę trwania bodźca prawidłowe BP jest bodźcem stale pobudzającym baroreceptory

32 Odbarczenie baroreceptorów  MAPodbarczenie baroreceptorów zatok szyjnych i łuku aorty ośrodki rdzenia przedłużonego  aktywność współczulna  aktywność przywspółczulna bodziec tętnice, żyły komory węzeł SA receptor ośrodki skurcz  kurczliwość  HR wł. efferen efektor odp. tkan  oporu obwodowego  CO odp. syst  ciśnienie tętnicze (do normy)

33 Odruch z baroreceptorów - znaczenieodruch własny układu krążenia - receptory i efektory w obrębie układu sercowo – naczyniowego rola: wyrównywanie krótkotrwałych wahań ciśnienia tętniczego regulacja rozmieszczenia płynu między naczyniami krwionośnymi a przestrzenią zewnątrzkomórkową

34

35 Mechanoreceptory serca

36 Odruch Bezolda - Jarischamechanoreceptory komór bodziec: rozciągnięcie ścian komory włókna afferentne: typu C, cienkie, bezmielinowe efekt: serce: hamowanie aktywności współczulnej, pobudzanie n. X naczynia: hamowanie aktywności współczulnej skutek: serce:  HR,  kurczliwości naczynia: rozszerzenie naczyń

37 Odruch Bezolda - Jarischaznaczenie: odruch własny sercowo – sercowy zmniejsza pracę serca w warunkach nadmiernego przeciążenia paradoksalne pobudzenie mechanoreceptorów: np. po krwotoku weratrydyna – alkaloid pobudzjący mechanoreceptory lewej komory

38 Odruch Bainbridge'a receptory przedsionków typu Bbodziec: mechaniczne rozciąganie przedsionków włókna afferentne: grube, zmielinizowane efekt: serce: pobudzanie aktywności współczulnej, hamowanie n. X naczynia: pobudzanie aktywności współczulnej skutek: serce:  HR,  kurczliwości naczynia: skurcz naczyń znaczenie: ułatwia przesunięcie zwiększonej objętości krwi z PK przez krążenie płucne do LK

39 Odruch Bainbridge'a rozciągnięcie przedsionków  powrót żylnyimpuls do ośrodków rdzenia przedłużonego (n. IX)  HR  aktywności współczulnej dosercowej

40 Odruch z chemoreceptorów tętniczychchemoreceptory – kłębki szyjne i aortalne bodziec:  pO2,  pCO2,  pH włókna afferentne: n. zatokowy (n. IX) – z chemoreceptorów kłębków szyjnych n. aortalny (n. X) - z chemoreceptorów kłębków aortalnych efekt: naczynia: pobudzenie aktywności wspólczulnej  skurcz naczyń (wyjątek: mózg, serce) serce: koaktywacja = jednoczesne pobudzenie włókien współczulnych i n. X; odpowiedź serca uzależniona od układu oddechowego

41

42 Regulacja hormonalna układu krążeniaukład renina – angiotensyna – aldosteron (układ RAA) wazopraesyna (hormon antydiuretyczny, ADH, AVP) przedsionkowy peptyd natriuretyczny (ANP)

43 Układ RAA renina ANGIOTENSYNA II ANGIOTENSYNOGEN ANGIOTENSYNA Ikonwertaza angiotensyny ANGIOTENSYNA II ALDOSTERON

44 Renina wydzielana przez aparat przykłębuszkowy nerki (komórki ziarniste tętniczki doprowadzającej) enzym proteolityczny okres półtrwania min. czynniki pobudzające uwalnianie:  aktywności współczulnej (NA, receptory ) hipowolemia  RR przewlekłe choroby z obrzękami

45 Renina czynniki hamujące wydzielanie: działanie: angiotensyna IIwazopresyna hipernatermia ANP działanie: przekształca angiotensynogen w angiotensynę I

46 Układ RAA renina ANGIOTENSYNA II ANGIOTENSYNOGEN ANGIOTENSYNA Ikonwertaza angiotensyny ANGIOTENSYNA II ALDOSTERON

47 Angiotensyna II Peptyd – 8 aminokwasów Okres półtrwania: 1-3 min.Działanie:  syntezy i wydzielania aldosteronu skurcz naczyń  ADH  ACTH  resorbcji Na w kanalikach nerkowych  pragnienie Unieczynniana przez angiotensynazy Angiotensyna III silnie pobudza wydzielanie aldosteronu

48 Aldosteron Mineralokortykosteroid (C21) wydzielany przez warstwę kłębkowatą kory nadnerczy Okres półtrwania min. Rytm dobowy – szczyt wydzielania we wczesnych godzinach rannych W osoczu związany z albuminami i CBG Metabolizowany w wątrobie Wydalany przez nerki w stanie wolnym i sprzężonym z kwasem siarkowym i glukuronowym

49 Aldosteron Czynniki pobudzające wydzielanie:ACTH Angiotensyna II Hiperkaliemia Hiponatremia hipowolemia Czynniki hamujące wydzielanie: Wazopresyna Wzrost RR Receptory cytoplazmatyczne: nerki, ślinianki, jelito, gruczoły potowe

50 kora nadnerczy (warstwa kłębkowata) aldosteron  K+  angiotensyna II ACTH aldosteron  resorbcji Na+  Na+  wydalanie K+  wydalanie H+

51 Przedsionkowy peptyd natriuretyczny - ANPSynteza w kardiomiocytach przedsionków Etapy syntezy: pre-pro-ANP; pro-ANP i ANP Peptyd- 28 aa Czynniki pobudzające wydzielanie: Hiperwolemia Adrenalina

52

53 Wazopresyna Synteza w podwzgórzuJądro nadwzrokowe Jądro przykomorowe Magazynowana w tylnym płacie przysadki Hormon polipeptydowy Okres półtrwania min.

54 Wazopresyna Działanie:Nerka – receptor V2; zwrotne wchłanianie wolnej wody w kanalikach zbiorczych Naczynia krwionośne – receptor V1; skurcz naczyń; to działanie tylko w dużych stężeniach

55 Wazopresyna Czynniki pobudzające wydzielanie:Hipermolalność osocza Hipowolemia Czynniki hamujące wydzielanie: Hipomolalność osocza Hiperwolemia

56 dodatek

57 Chemoreceptor Reflex-pH

58 Chemoreceptor Reflex-pH

59

60

61