1 ,,BADANIA POPYTU NA DOFINANSOWANIE DO BUDOWY BUDYNKÓW O NISKIM ZUŻYCIU ENERGII ZAJMOWANYCH PRZEZ WŁADZE PUBLICZNE (SZCZEBLA CENTRALNEGO I SAMORZĄDOWEGO) ORAZ BĘDĄCYCH ICH WŁASNOŚCIĄ” RAPORT 1 Przygotowany dla: Autorzy: Anna Lesik, Maciej Brysiak

2 INFORMACJE O BADANIU 2 CEL BADANIA METODOLOGIA TECHNIKA BADAWCZA PRÓBA Głównym celem badania było określenie popytu na dofinansowanie do budowy budynków o niskim zużyciu energii przez władze publiczne. Badania ilościowe i jakościowe IDI (indywidualne wywiady pogłębione) Ankieta internetowa (CAWI) Wywiady telefoniczne (CATI) LICZBA ANKIETERÓW moderator jakościowy 5 teleankieterów Próba warstwowo-losowa N=8 IDI: instytucje centralne – 4, jednostki samorządowe: 4 N= 250 wywiadów ilościowych w podziale: gminy miejskie – 33 gminy wiejskie – 97 gminy miejsko-wiejskie - 40 powiaty – 21 instytucje centralne - 59 Operatem doboru próby była baza jednostek samorządu terytorialnego oraz jednostek centralnych Respondent: Osoba odpowiedzialna za inwestycje m.in. kierownicy, naczelnicy wydziałów inwestycji. REALIZACJA 16.10-23.10.2012 LOKALIZACJA Badanie ogólnopolskie KONTROLA JAKOŚCI Skontrolowano 10% wywiadów oraz prowadzono stały nadzór w miejscu realizacji. Wszystkie wywiady jakościowe zostały nagrane.

3 Podsumowanie wyników 3 Na przestrzeni ostatnich 5 lat co druga jednostka samorządowa i co siódma centralna wybudowała nowy budynek użyteczności publicznej. Większość samorządów w tym okresie budowała głównie obiekty sportowo-rekreacyjne, a instytucje centralne siedziby urzędów. Według oceny respondentów 2/5 wszystkich posiadanych budynków jest energooszczędna, a 1/3 jest nie energooszczędna. W latach 2013-2023 połowa samorządów i 1/3 jednostek centralnych planuje inwestycje budynków użyteczności publicznej. Samorządy: budynki sportowo-rekreacyjne, szkoły i przedszkola oraz budynki o charakterze socjalnym ( w tym świetlice); Instytucje centralne: siedziby własne/biura; Połowa planowanych budynków jest w fazie opracowania koncepcji (bez projektu budowlanego). Energooszczędność jest definiowana jako stosowanie materiałów pozwalających obniżyć zużycie energii; W tym kontekście główną oczekiwaną cechą budynku użyteczności publicznej jest jego energooszczędność. Cykl planowania inwestycji od momentu opracowania dokumentacji do zakończenia budowy jest szacowany na 3 lata.

4 Podsumowanie wyników 4 Testowana oferta NFOŚiGW podobała się ze względu na wysokość dotacji oraz unikalność na rynku. Słabe strony oferty: zbyt niski poziom dofinansowania, niewystarczający zakres informacji na temat warunków i procedur. Zdecydowana większość samorządów i jednostek centralnych jest zainteresowana dotacją do projektów i budowy budynków energooszczędnych. Brak zainteresowania ofertą dofinansowania może się wiązać ze specyficzną formą prawną (np. brak środków własnych), percepcją instrumentu finansowego jako zbyt skomplikowanego lub nieatrakcyjnym poziomem dofinansowania. Spośród testowanych dwóch wariantów badani bardziej byli zainteresowani większą dopłatą (1000 zł/m.kw.) przy jednocześnie większych kosztach inwestycji (wzrost 20%). 37% instytucji jest zainteresowanych dofinansowaniem w latach 2013-2023 w standardzie NF40, co będzie się wiązało z zapotrzebowaniem na łączną kwotę 342 853 516 zł (uwzględniając poziom dopłat i wielkość planowanych inwestycji). 40% instytucji jest zainteresowanych dofinansowaniem w latach 2013-2023 w standardzie NF15, co może spowodować wzrost zapotrzebowania do 893 514 250 zł (uwzględniając poziom dopłat i wielkość planowanych inwestycji).

5 Podsumowanie wyników 5 Przebieg procesu decyzyjnego różny w zależności od typu instytucji; Etapy wspólne: inicjatywa koncepcji budowy nowych budynków: potencjalni użytkownicy (mieszkańcy, pracownicy itp.), rada (gminy/miasta, instytucji publicznej), wójtowie/burmistrzowie/prezydenci/ ministrowie. realizacja projektu: przede wszystkim pracownicy departamentów/referatów/wydziałów zajmujących się inwestycjami.

6 Rekomendacje 6 Promowanie programu dofinansowania wśród decydentów i aktorów biorących udział w inicjowaniu i realizacji przedsięwzięć budowlanych; Przybliżenie potencjalnym beneficjentom zagadnienia energooszczędności w planowanych inwestycjach budowlanych; Wskazywanie korzyści ekonomicznych (m.in. okres zwrotu z inwestycji) - wzrost kosztów inwestycji jest mniejszy niż spodziewany; Stworzenie i publikowanie listy materiałów, technologii w celu zmniejszenia ryzyka nieuzyskania zakładanego współczynnika energooszczędności przez beneficjentów; Promowanie idei energooszczędności powinno akcentować różnicę pomiędzy standardowym nowym budynkiem, a budynkiem rzeczywiście energooszczędnym. Edukacja w tym zakresie istotnie będzie stymulować popyt; Dostosowanie formy dofinansowania do specyfiki funkcjonowania budżetów w jednostkach samorządowych i centralnych.

7 Proces decyzyjny 7

8 8 Q1. Jakie jednostki organizacyjne biorą udział w procesie decyzyjnym dotyczącym budowy nowych budynków? Q2. Jakby Pan(i) określił rolę………………..w procesie decyzyjnym? N=250 pomysł opiniowanie pomysłów akceptacja pomysłu Przebieg projektu poszukiwanie źródła finansowania nadzorowanie przebiegu inwestycji kontrolowanie rozliczanie rada (65%) osoby, które będą użytkować budynek (45%) zarząd (21%)* rada (80%) zarząd (22%)* rada (86%) zarząd (22%)* departament / referat ds. inwestycji (40%) departament / referat ds. inwestycji (42%) rada (59%) departament / referat ds. inwestycji (43%) zarząd (20%)* departament / referat ds. inwestycji (40%) Na etapie koncepcji inwestycji najbardziej zaangażowanymi instytucjami są: rada (np. gminy, miasta), potencjalni użytkownicy (np. mieszkańcy) oraz zarząd (w tym wójtowie, burmistrzowie itp.). Na kolejnym etapie dotyczącym realizacji projektu najwięcej zadań spoczywa na pracownikach odpowiednich departamentów związanych z inwestycją. Projekt jest kontrolowany zarówno przez pracowników departamentów inwestycji jak i radę i zarząd. *zarząd – burmistrzowie, wójtowie, prezydenci, ministrowie

9 Rodzaje budynków 9

10 Szacunkowa liczba budynków jednostek samorządowych i centralnych 10 Q3. Proszę podać szacunkową liczbę budynków zajmowanych przez Państwa instytucję jak również tych, które są własnością i podlegają Państwa instytucji (np. instytuty, szkoły, szpitale, oddziały rejonowe). Niespełna co druga jednostka samorządowa i co siódma centralna na przestrzeni ostatnich 5 lat wybudowała przynajmniej jeden budynek użyteczności publicznej. N=250

11 Rodzaje budynków jednostek samorządowych i centralnych 11 Q4. Do której kategorii zaliczył(a)by Pan(i) budynki wybudowane po 2007 roku? Samorządy w ostatnich 5 latach inwestowały głównie w budynki sportowe (hale, centra sportowo-rekreacyjne), natomiast jednostki centralne jeśli inwestowały, to w budowę siedzib, biur. N=250

12 Ocena przydatności budynków 12 Q5. Jakby Pan(i) ocenił(a) te budynki pod względem ich przydatności dla użytkowników? Badani przedstawiciele samorządów i instytucji centralnych bardzo wysoko ocenili przydatność wybudowanych budynków. N=250 średnia 4,5 4,3

13 Subiektywna ocena stanu technicznego budynków 13 Q6. A jak Pan(i) ocenia stan techniczny tych budynków? Badani wysoko ocenili stan techniczny wybudowanych budynków. N=250 średnia 4,2 4,0

14 Ocena energooszczędności budynków 14 Q7. Jak Pan(i) ocenia te budynki pod względem oszczędności energetycznej? Według opinii 45% badanych przedstawicieli samorządów większość budynków jest energooszczędna, natomiast co czwarty badany był przeciwnego zdania. Największy udział budynków określanych przez respondentów jako nie energooszczędne stwierdzono wśród instytucji centralnych. N=250 27% 26% 37% 44% 45% 33%

15 15 o Respondenci biorący udział w badaniu jakościowym nie mieli dotychczas osobistych doświadczeń z budownictwem energooszczędnym. Żadna spośród zrealizowanych w ciągu ostatnich 5 lat inwestycji kubaturowych nie spełniała wymogów wyższych niż te, których wymaga obowiązująca ustawa. o Respondenci, w większości przypadków, jako przykłady budownictwa energooszczędnego wymieniali budynki, w których została przeprowadzona termomodernizacja oraz wszystkie nowopowstałe. o Warto dodatkowo zaznaczyć, że badani będący osobami zajmującymi się w instytucjach, które reprezentowali inwestycjami (zazwyczaj osoby o wykształceniu technicznym) nie potrafiły podać współczynników rocznego zapotrzebowania na energię dla zrealizowanych w ostatnich latach inwestycji. o Tylko nieliczni respondenci pomimo braku doświadczeń własnych z tego typu inwestycjami deklarowali, że żaden z budynków instytucji, pomimo przeprowadzonych termomodernizacji, nie jest energooszczędny ze względu na zastosowanie nienowoczesnych technologii i materiałów budowlanych. Rozbudowana w taki sposób świadomość jest jednak rzadkością wśród badanych przedstawicieli instytucji publicznych. o Brak doświadczeń własnych z tego typu inwestycjami, a dodatkowo zazwyczaj brak konkretnej wiedzy odnośnie korzyści płynących z zastosowania tego typu rozwiązań (np. prawie zupełny brak symulacji i analiz związanych z okresem zwrotu tego typu inwestycji) sprawia, że konstruując instrumenty finansowe mające wspierać tego typu rozwiązania warto mieć na uwadze konieczność prowadzenia jednocześnie akcji edukacyjno-informacyjnej. Doświadczenia z budownictwem energooszczędnym

16 16 Doświadczenia – cytaty ‘- Czy ta sala jest energooszczędna? - Tzn. nie ma tam żadnych instalacji, które, myślę, pozwoliłyby nam uznać to jako budynek energooszczędny. Standardowy, taki, powiedzmy, spełniający aktualne wymagania. - Czy był zaprojektowany jakiś współczynnik energochłonności? - Wie pani co, prawdę mówiąc, nie wiem. Kiedyś może nawet widziałem ten opis, ale czy ktoś tam coś liczył? Na pewno ktoś musiał coś liczyć, czy, powiedzmy, te mury spełniają jakieś tam wymagania, ale na pewno nie była to inwestycja, nastawiona na energooszczędność. Raczej, powiedzmy, po najniższych wymaganych parametrach.’ ‘- Państwo macie jakieś budynki energooszczędne? - Jedynie co to docieplaliśmy zewnętrznie wszystkie obiekty szkolne. Cała procedura została zakończona czyli docieplaliśmy ścianę, fundamenty, wymienialiśmy pokrycia dachowe, instalacje CO wewnątrz szkół, także kompleksowo żeśmy do tego podchodzili.’ ‘- Czy któraś z tych zakończonych w ostatnich 5 latach inwestycji była energooszczędna? Co to dla pana znaczy? - Że budynek jest docieplony, poniżej 0,24 kW/m2 jeśli chodzi o utratę ciepła. Gorzej jest ze stolarką okienną bo ona niby spełnia normowo bo to już są szyby trójdzielne. Jeśli chodzi o jakieś tam wtórne wykorzystanie tej energii cieplnej to już aż tak daleko nie poszliśmy. Plus kolektory słoneczne. To tylko mamy w jednym miejscu, w nadbżurzańskim oddziale. A tak to jeszcze w tym kierunku nie szliśmy. Energooszczędne oczywiście instalacje, olej opałowy. Albo gaz chociaż olej też się w tej chwili deprecjonował, więc olej jest drogi, więc gaz pozostaje. Gaz z kolei nie wszędzie są instalacje, więc też tak żeśmy się posiłkowali, ewentualnie już zbiornikami przy placówkach.’ ‘ - Energooszczędne to takie, gdzie zapotrzebowanie na energię jest nie większe niż, mieści się w jakimś przedziale i jest jak najniższe to zapotrzebowanie. A można to osiągnąć przez to, że budynek jest, jak to się mówi, w takiej technologii pasywnej. Że właśnie są małe straty ciepła, że jest odzysk energii. Więc to mi się wiąże z tym właśnie. - Macie państwo jakiś budynek, który można tym mianem określić? - No nie. Ponieważ budynki mają 30 lat około, a nawet mamy pałac Krasińskich, gdzie on był zrewitalizowany, przy Placu Krasińskich, on był odbudowany po wojnie, tuż po wojnie, w latach 50-tych. Więc ze względu na zastosowane technologie, nie są to nowoczesne rozwiązania. My się dostosowujemy do nowych możliwości.’

17 Planowane inwestycje 17

18 Planowane inwestycje 18 Q8. Czy Pana(i) instytucja rozważa inwestycje nowych budynków na własne potrzeby lub potrzeby instytucji podległych w najbliższych 10 latach tj. 2013-2023? Według opinii badanych co druga jednostka samorządowa i co trzecia centralna planuje w najbliższych 10 latach inwestycję budynków użyteczności publicznej. N=250

19 Rodzaje planowanych inwestycji 19 Q9. Jakie jest przeznaczenie tego/tych budynku/ów, których budowa jest planowana w najbliższych 10 latach? Samorządy planują przede wszystkim wybudowanie budynków sportowo-rekreacyjnych, ale również szkoły, przedszkola i budynki socjalne/świetlice. Urzędy centralne planują głównie budowy własnych siedzib. n=120 planujący inwestycje

20 Średnie powierzchnie planowanych inwestycji 20 Q10. Jaka jest planowana powierzchnia użytkowa budynku/ów? Połowa planowanych inwestycji nie przekroczy 500 m.kw. powierzchni użytkowej. n=120 planujący inwestycje

21 Średnie wartości planowanych inwestycji 21 Q11A. Proszę zaznaczyć szacunkową wartość planowanej/planowanych inwestycji? Według szacunkowych wartości deklarowanych przez respondentów połowa planowanych inwestycji nie będzie przekraczała jednostkowo 2 mln. zł. n=120 planujący inwestycje Średnia wartość planowanej inwestycji: Samorządowej: 4 326 953 zł Centralnej: 10 653 096 zł

22 Status planowanej inwestycji 22 Q12. Na jakim etapie jest inwestycja? Połowa planowanych inwestycji jest w fazie powstawania koncepcji. n=120 planujący inwestycje

23 Źródła finansowania 23 Q14. Z jakich źródeł finansowych zamierzacie Państwo skorzystać? Zdecydowana większość samorządów jak i jednostek centralnych zamierza wykorzystać środki własne, a dodatkowo samorządy będą szukały dofinansowania z programów unijnych. n=120 planujący inwestycje

24 Preferowane cechy budynku użyteczności publicznej 24 Q15. Biorąc pod uwagę potrzeby Państwa instytucji jakie cechy Pana(i) zdaniem powinien spełniać budynek użyteczności publicznej? Najważniejszą cechą budynku użyteczności publicznej według badanych jest energooszczędność, nie mniej ważne jest dostosowanie budynku do potrzeb osób niepełnosprawnych. n=120 planujący inwestycje

25 Okres realizacji inwestycji budowlanych 25 Q17. Biorąc pod uwagę cykl tworzenia budżetu oraz inne procedury dotyczące inwestycji budowlanych w Państwa instytucji jak Pan(i) ocenia kiedy możliwe byłoby złożenie wniosku o dopłatę projektu budowlanego na …………….? Q18. Biorąc pod uwagę cykl tworzenia budżetu oraz inne procedury dotyczące inwestycji budowlanych w Państwa instytucji jak Pan(i) ocenia kiedy możliwe byłoby zakończenie budowy budynku………? Większość inwestycji budowlanych będzie realizowana w cyklu 3letnim. n=120 planujący budowę 76% planowanych inwestycji zakończy się w ciągu 3 lat

26 Wiedza dotycząca energooszczędności 26

27 Bariery w stosowaniu energooszczędności 27 Q25. Co może zniechęcić lub obecnie zniechęca Państwa do inwestycji energooszczędnych? Główną barierą dla inwestycji energooszczędnych jest podwyższony koszt budowy w stosunku do tradycyjnego budownictwa. Dla blisko 60% badanych długi czas zwrotu z inwestycji jest barierą w realizacji takiego projektu. Ponad połowę badanych odstrasza wizja spełnienia dodatkowych formalności. N=250

28 Źródła wiedzy na temat energooszczędności 28 Q24. Skąd czerpiecie Państwo wiedzę na temat energooszczędności w dziedzinie budownictwa? Brak pogłębionej wiedzy na temat energooszczędności w budownictwie. Głównym źródeł informacji o budownictwie energooszczędnym jest szeroko rozumiany Internet jak również prasa oraz specjalne broszury poświęcone tym zagadnieniom. N=250

29 29 o Zdefiniowanie pojęcia energooszczędność nie sprawiło badanym żadnych kłopotów (samo słowo jest pełne treści). o Warto podkreślić, że większość respondentów określała mianem energooszczędnych wszystkie zbudowane od podstaw przez ostatnich 5 lat budynki, a także budynki poddane termomodernizacji, realizowanej często ze wsparciem NFOŚiGW. Taki sposób postrzegania energooszczędności pozwala wysnuć wniosek, że wielokrotnie punktem odniesienia dla badanych są stare budynki, bez zmienionej stolarki okiennej i drzwiowej, instalacji CO, bez docieplonej elewacji etc. W tym kontekście wszystko, co pozwala jakkolwiek ograniczyć, często olbrzymie straty energii, niejako a priori, uznawane jest za energooszczędne. o Mówiąc o energooszczędności respondenci kładli główny nacisk na zmniejszone zużycie energii. o Tylko niektórzy spontanicznie wspominali o realnych (finansowych) korzyściach płynących z eksploatowania budynków stworzonych w tej technologii oraz o korzyściach wynikających z budowania z wykorzystaniem nowoczesnych rozwiązań pomimo konieczności poniesienia większych nakładów na etapie prowadzenia inwestycji. o Żaden z respondentów nie uznał swojej wiedzy na temat budynków energooszczędnych jako niezadawalającej, czy niewystarczającej. Jednak wielu bardzo pozytywnie reagowało na możliwość poszerzenia jej. Wszyscy badani deklarowali zainteresowanie ewentualnymi szkoleniami, które mógłby zorganizować NFOŚiGW. o Wśród wymienianych źródeł wiedzy najczęściej wykorzystywanym okazał się być Internet (ogólnie rozumiany, bez wskazania żadnej konkretnej strony). Bez żadnych szczegółów i konkretów wspominano o prasie branżowej. Taki stan rzeczy wydaje się więc dodatkowo potwierdzać tezę o mało kompletnej, fragmentarycznej, a czasem tylko powierzchownej wiedzy odnośnie budownictwa energooszczędnego. Definicja i poziom wiedzy o energooszczędności

30 30 Definicja i poziom wiedzy o energooszczędności – cytaty ‘- Czym dla Pana jest energooszczędność ? ‘ Są to wszystkie działania związane z uzyskaniem oszczędności w zużyciu energii w konkretnym obiekcie, budynku. - Z czymś się wiążą te działania? - Nigdy się nie zastanawiałem na ten temat, ale z samego założenia jakiś plus jest, bo uzyskanie nawet oszczędności w zużyciu paliwa, energii i tak dalej, co się przekłada na konkretną oszczędność w złotówkach to, to już jest argument, który powinniśmy brać pod uwagę przy realizacji takich przedsięwzięć. - A mankamenty? - Na pewno zwiększone koszty, bo są to znaczne nakłady, które w tej chwili trzeba ponieść z tego tytułu. (…) Jest to na pewno mankament i drugim mankamentem jest to, że jest problem z docieplaniem obiektów, które są objęte ochroną konserwatorską, które nie pozwala na zastosowanie takich metod zewnętrznych, natomiast każda inna metoda jest jeszcze droższa dużo niż ta taka tradycyjna.’ ‘- Tutaj wiedza na pewno jest wystarczająca na jakimś tam poziomie na ten moment, bo nie musimy jej wykorzystywać. Tutaj nie mamy jakichś tego typu zapędów bardzo ekologicznych. - A czemu nie macie państwo takich zapędów? - Tutaj to trzeba by było spytać np. radnych, czy wolą wydać, załóżmy, większe kwoty na inwestycję jakąś tam bardziej energooszczędną, czy po prostu wydajemy standardowe pieniądze.’ ‘- Skąd wiedza na temat budownictwa energooszczędnego? - Z ustaw, rozporządzeń, miesięcznik Inżynier budownictwa, jest tych źródeł wiedzy mnóstwo. Potem to już typowe branżowe pisma.’ ‘Koszty trzeba podnosić, nie da się inaczej. Jak się idzie z technologiami naprzód i się buduje rzeczy już na przyszłość to trzeba to uwzględniać. Nie wyobrażamy sobie. Jak już coś robimy to tak, żeby starczyło, może nie na wiek ale 30 lat.’ ‘Ja nigdy tak nie podchodzę do tematów, że na wszystkim się znam, albo tak, jak mówiłem, wynajmę ekspertów. Na pewno takie szkolenia, mimo natłoku obowiązków, są potrzebne, bo też gdyby WOŚ organizował takie szkolenie, to sobie wyobrażam, że pod swoim kątem mogliby pokazać, jakie proponują rozwiązania.’

31 Popyt na dotację do budowy budynków energooszczędnych 31

32 Opis oferty 32 Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej planuje uruchomić instrument finansowy w postaci dotacji do budowy budynków energooszczędnych. Będzie on stanowił wsparcie finansowe dla władz publicznych w związku z nowymi wymogami, standardami energetyczności budynków. Od 2019 roku wszystkie nowe budynki użyteczności publicznej będą musiały być budowane w wysokim standardzie energetycznym. Budowa takich budynków wiąże się z dodatkowymi kosztami. Przykładowo standardowy budynek, wybudowany zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa budowlanego wykazuje roczne zapotrzebowanie na energię użytkową do ogrzewania na poziomie około 100 kWh / m. kw. Dlatego Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej stworzył specjalny program dotacji dla instytucji takich jak ta, którą Pan(i) reprezentuje. Dotacja będzie obejmowała projekt budowlany oraz budynek i będzie możliwa, jeśli budynek osiągnie odpowiedni standard energetyczny. Formy dofinansowania: 1.Dotacja do projektu budowlanego w wysokości do 75% kosztów projektu 2.Dotacja za osiągnięcie odpowiedniego standardu energetycznego - gdy roczne zapotrzebowanie energetyczne budynku wyniesie do 40 kWh/m. kw. to koszty budowy budynku spełniającego ten standard wzrastają szacunkowo o 15%, natomiast dotacja do 1 metra kwadratowego wyniesie 500 zł - natomiast gdy roczne zapotrzebowanie energetyczne budynku wyniesie do 15 kWh/m. kw. to koszty budowy budynku spełniającego ten standard wzrastają szacunkowo o 20%, natomiast dotacja do 1 metra kwadratowego wyniesie 1000 zł Są to planowane standardy energetyczne. Dla budynków użyteczności publicznej zostaną opracowane standardy uwzględniające ich specyfikę. O dotacje będzie można się ubiegać dla wszystkich inwestycji energooszczędnych niezakończonych do dnia uruchomienia instrumentu finansowego tj. od 2013 roku. Dotacją będą mogły być objęte również projekty budowlane już powstałe, które spełniają kryteria dotyczące standardu energetycznego. Inwestor będzie miał dowolność w wyborze projektanta, materiałów budowlanych oraz wykonawcy. Standard energetyczny będzie weryfikowany zarówno na etapie projektu, w trakcie, jak i po zakończeniu budowy.

33 Deklaracje skorzystania z dofinansowania projektu budowlanego 33 Q16A. Mając na uwadze planowane inwestycje budowlane na własne potrzeby jak i potrzeby instytucji podległych proszę określić na ile prawdopodobne jest, że złożycie Państwo wniosek o dofinansowanie projektu budowlanego ………………. do Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. 85% badanych samorządów i instytucji centralnych, które planują inwestycje budowlane w najbliższych 10 latach planuje ubiegać się o dofinansowanie do projektu budowlanego. 85% n=120 planujący inwestycje

34 Rok złożenia wniosku 34 Q17. Biorąc pod uwagę cykl tworzenia budżetu oraz inne procedury dotyczące inwestycji budowlanych w Państwa instytucji jak Pan(i) ocenia kiedy możliwe byłoby złożenie wniosku o dopłatę projektu budowlanego Połowa instytucji planujących budowę będzie gotowa złożyć wniosek o dofinansowanie w 2013 roku. n=120 planujący inwestycje

35 Deklaracje skorzystania z dofinansowania budowy standard NF40 35 Q16B. Na ile prawdopodobne jest, że złożycie Państwo wniosek o dofinansowanie budowy budynku …………. do Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej zakładając, że koszty budowy wzrosną szacunkowo o………………… (biorąc pod uwagę podany metraż), a dotacja wyniesie………………. Największe zainteresowanie dofinansowaniem budowy w standardzie NF40 (wzrost kosztów budowy o 15%, ale dofinansowanie 500 zł/m.kw.) występuje wśród samorządów (77% spośród planujących budowę). 77% 65% n=120 planujący budowę

36 Deklaracje skorzystania z dofinansowania budowy standard NF15 36 Q16B. Na ile prawdopodobne jest, że złożycie Państwo wniosek o dofinansowanie budowy budynku …………. do Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej zakładając, że koszty budowy wzrosną szacunkowo o………………… (biorąc pod uwagę podany metraż), a dotacja wyniesie………………. Większym zainteresowaniem wśród badanych cieszyła się oferta dofinansowania w standardzie NF15 (wzrost kosztów budowy o 20%, ale dofinansowanie 1000 zł/m.kw) niż NF40. 85% 70% n=120 planujący budowę

37 Poziom zainteresowania dofinansowaniem 37 37% samorządów i instytucji centralnych jest zainteresowanych dofinansowaniem w standardzie NF40 oraz 40% w standardzie NF15. N=250 Ogół JST i instytucji centralnych Zainteresowanie dotacją do projektu Zainteresowanie dotacją do budowy wg. standardu 40 kWh/m. kw. Zainteresowanie dotacją do budowy wg. standardu 15 kWh/m. kw. Planowana budowa w latach 2013-2023 48% 40% 37% 40%

38 Oczekiwana wielkość dotacji – krzywa popytu 38 Minimalny rozważany poziom dotacji wynosi 12% (32% badanych). Większość (60% badanych) oczekuje dotacji na poziomie 32%. Poziom dotacji do inwestycji % akceptacji n=120 planujący budowę

39 Popyt na dofinansowanie budowy - wstęp 39 Szacowanie popytu na dofinansowanie budowy budynków energooszczędnych oparto na analizach wyników z badania oraz danych dotyczących liczby JST i instytucji centralnych. Liczba podmiotów powiat314 gm. miejska306 gm. wiejska1586 gm. miejsko-wiejska586 instytucja centralna200 Sumy dotacji (dla standardu NF40 i NF15) odpowiednio do deklarowanego metrażu planowanych inwestycji zostały przemnożone przez liczbę danych instytucji w populacji. Poziom deklaracji skorzystania z dofinansowania przez JST został dodatkowo skorygowany o dane GUS dotyczące dochodu na głowę mieszkańca gminy. W zależności od wysokości wskaźnika dochodu deklaracja „raczej skorzystam z dofinansowania” została poddana ważeniu z zakresu 40-80%.

40 Popyt na dofinansowanie budowy w latach 2013-2023 40 Zakładając, że całkowity budżet przeznaczony na program wyniesie 300 mln zł, a beneficjent będzie mógł skorzystać z dofinansowania w standardzie NF40 jego wyczerpanie może nastąpić w 2017 roku. n=120 planujący budowę Standard NF40 Suma całkowita: 342 853 516 zł

41 Popyt na dofinansowanie budowy w latach 2013-2023 41 n=120 planujący budowę Standard NF15 Zakładając, że całkowity budżet przeznaczony na program wyniesie 300 mln zł, a beneficjent będzie mógł skorzystać z dofinansowania w standardzie NF15 jego wyczerpanie może nastąpić w 2014 roku. Suma całkowita: 893 514 250 zł

42 Poziom preferencji w przypadku wymogu wykorzystania odnawialnych źródeł energii 42 Q23. Wykorzystanie odnawialnych źródeł energii w budownictwie znacząco poprawia efektywność energetyczną oraz zmniejsza emisję gazów cieplarnianych do atmosfery. Czy rozważylibyście Państwo złożenie wniosku o dofinansowanie gdyby Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej wymagał wykorzystania odnawialnych źródeł energii? W przypadku wprowadzenia wymogu wykorzystania odnawialnych źródeł energii popyt na dopłatę może spaść o 20 pkt. proc. n=97 zainteresowani dotacją Zmniejszenie zainteresowania dofinansowaniem o 20 pkt.proc.

43 Preferowane źródła energii odnawialnej 43 Q23A. Które z wymienionych źródeł energii odnawialnej rozważylibyście Państwo zastosować w planowanych budynkach? Gdyby wymóg wykorzystania energii odnawialnej został wprowadzony, to zdecydowana większość rozważyłaby zastosowanie energii słonecznej. n=78 zainteresowani dotacją z wymogiem wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych

44 Preferowane formy dotacji 44 Q22. Jaka forma dotacji byłaby dla Państwa najbardziej odpowiednia? Najbardziej preferowaną formą dotacji byłoby transze wypłacane w zależności od postępu prac. n=97 zainteresowani dotacją

45 Mocne i słabe strony oferty dotacji 45

46 Poziom zachęcania do budowy energooszczędnych budynków 46 Q19. Czy przedstawiona oferta dotacji projektów budowlanych oraz budynków spełniających określone standardy energetyczne zachęci Państwa do stworzenia koncepcji budowy nowego energooszczędnego budynku użyteczności publicznej? Promowanie oferty dofinansowania do budowy energooszczędnych budynków może być również bodźcem do stworzenia planu budowy budynku (głównie przez samorządy). n=130 nie planujący budowy 44% 45% 35%

47 Elementy podobające się w ofercie na podstawie spontanicznych wypowiedzi 47 Q20A. Co się Panu(i) podoba w przedstawionej ofercie?

48 Elementy niepodobające w ofercie na podstawie spontanicznych wypowiedzi 48 Q20B. Co się Panu(i) nie podoba w przedstawionej ofercie?

49 Ogólna ocena oferty dopłat 49 Q21. Na ile propozycja NFOŚiGW dotycząca dopłat do projektów i budynków energooszczędnych jest atrakcyjna dla Pana(i) instytucji biorąc pod uwagę inne dostępne na rynku instrumenty finansowe? Zdecydowana większość badanych uznała propozycję dofinansowania do projektów i budynków energooszczędnych za raczej lub zdecydowanie atrakcyjną. Wysoki odsetek odpowiedzi „raczej atrakcyjna” może świadczyć o słabej znajomości konkurencyjnych instrumentów”. N=250 75% 76% 75% średnia 3,9

50 Dopasowanie oferty do oczekiwań 50 Q21a. Na ile propozycja NFOŚiGW dotycząca dopłat do projektów i budynków energooszczędnych spełnia oczekiwania instytucji, którą Pan(i) reprezentuje? Prezentowana oferta dofinansowania na umiarkowanym poziomie spełnia oczekiwania badanych samorządów i instytucji centralnych. N=250 66% 61%

51 51 o Wszyscy respondenci bardzo pozytywnie ocenili możliwość uzyskania dofinansowania. o Przyczyny pozytywnych reakcji respondentów można podzielić na dwie grupy: o dla większości badanych najbardziej atrakcyjna wydaje się sama możliwości uzyskania środków z zewnątrz, bez względu na związek z konkretnym zagadnieniem, o nieliczna część biorących udział w badaniu pozytywnie reaguje na fakt powiązania dofinansowania z budownictwem energooszczędnym, a tym samym z innowacyjnością, nowoczesnością, wychodzeniem naprzeciw współczesnym problemom, ekologii. o Większość uczestników badania, którzy planują rozpoczęcie kubaturowych inwestycji budowlanych w ciągu 10 lat bardzo chętnie skorzystaliby z tej formy dofinansowania. o Dotyczy to również tych instytucji, które ze względu na specyfikę i obowiązujące rozwiązania prawne aktualnie nie mogą korzystać z tego typu rozwiązań. o Brak deklaracji wnioskowania o dofinansowania pojawił się w przypadku jednostek zadłużonych, o niewielkim budżecie własnym i znajdujących się na niezamożnych terenach Polski. o Większości respondentów na etapie badania trudno było odnieść się do atrakcyjności proponowanych kwot dofinansowania. Nieliczni badani dotarli do kosztów m2 ostatnio zbudowanego przez nich budynku i dokonali porównania z proponowaną kwotą dopłaty. o Brak doświadczeń własnych oraz wiedzy o realnych kosztach tego typu inwestycji spowodował, że ocena atrakcyjności miała charakter dość ogólny i osadzona była na wartościach wymienionych w opisie instrumentu finansowego (np. procentowy wzrost kosztów inwestycji spełniającej określony standard energetyczny w porównaniu do standardowego). Reakcje na koncept

52 52 Reakcje na koncept – cytaty ‘Wie Pani, to jest bardzo ciekawy pomysł. Bo to będzie zmuszać do tego, żeby takie budynki budować. A jednocześnie tak budować, żeby uzyskać większą dotację.’ ‘- Co się Pani na chwilę obecną, w tym zarysie wydaje się Panu najbardziej atrakcyjne? - Na pewno możliwość zyskania dofinansowania, na pewno jakaś pomoc finansowa. Takie różnego rodzaju sposoby dofinansowania, które można brać pod uwagę. Na pewno to jest coś, co będziemy brali pod uwagę przy podejmowaniu decyzji.’ ‘My też się staramy zrealizować taką politykę, że jeżeli jest coś ciekawego na rynku i można to w budynku użyteczności publicznej wdrożyć, takie super projekty, takie innowacyjne, którymi się można pochwalić, to powinno się to robić. I uważam, że rolą takiej Biblioteki też jest wdrażanie nowych rozwiązań z perspektywą na kolejne latam żeby to było dalej. Tak, jak Biblioteka była w latach 80-tych budowana i na miarę tamtych czasów nie są u nas złe rozwiązania. Współpracujemy z projektantem, który stworzył koncepcję, ma teraz 70 lat i on opowiada, jak się wtedy budowało. I naprawdę, na miarę tamtych czasów to biblioteka jest super wybudowana. Dlatego te nowe budynki też powinny być na dłuższą perspektywę.’ ‘My raczej idziemy na to, żeby w przyszłości było oszczędniejsze – te budowle. Bo my wiemy, że czym większą fuszerkę się zrobi. W cudzysłowie. Stare technologie. To wcześniej czy później będziemy do tego dokładać. Jeżeli ktoś nam proponuje większe pieniądze, ale też większe dofinansowanie. Ja wiem, że w porównaniu do 1000 czy 500 milionów, które trzeba byłoby wydać to może być, akurat nie jestem tak lotnym umysłem, żebym to sobie skalkulował, ale ja uważam, że to byłby dobry pomysł, ale ten dobry pomysł, ja powiem tak, Pani trafiła do mnie jako do tego, którzy przygotowuje inwestycje. Natomiast pod względem energetycznego budynku, to ja nie powinienem się wypowiadać. Dlatego, że ja tylko znam generalne zasady. Natomiast co by się opłacało to ja musiałbym skierować sprawę do tego energetyka u nas miejskiego.’ ‘Prawdopodobnie prędzej czy później będziemy zmuszeni do stosowania jakichś takich rozwiązań. I nie będzie wtedy możliwości, żeby od tego uciec. I wtedy na pewno będziemy bardzo zainteresowani tym, żeby dostosować wszystkie działania do obowiązujących przepisów. (…)Także dla nas jako dla gminy to jest temat taki trochę abstrakcyjny, bo tak jak pani mówię, mamy dużo potrzeb na takim bardzo podstawowym poziomie. Tutaj uważamy, że akurat te wszystkie inne inwestycje o których rozmawiamy, które można by było, załóżmy, wdrażać, czy prowadzić, to są potrzeby drugiego rzędu.’

53 53 o Mocne strony konceptu: o Możliwość uzyskania zewnętrznych środków na inwestycję. o Szansa na zbudowanie bardziej nowoczesnego budynku. o Mankamenty konceptu: o Ryzyko związane z uzależnieniem otrzymania dofinansowania od pozytywnych wyników audytu energetycznego po zakończeniu budowy, kiedy nie ma możliwości wprowadzenia żadnych zmian. o Dofinansowanie po zakończeniu budowy, które ze względu na sposób rozliczania budżetu nie mogłoby być wykorzystane przez daną instytucję, tylko trafiłoby do ogólnej puli ministerstwa czy skarbu państwa. o Brak informacji o postępowaniu w sytuacji uzyskania niekorzystnego wyniku audyty energetycznego. o Możliwość konieczności zwrotu otrzymanych środków. o Konieczność ponoszenia dodatkowych kosztów, program przeznaczonych dla instytucji/jednostek zamożniejszych, których budżet jest w stanie udźwignąć takie obciążenia. o Propozycje modyfikacji konceptu: o Lista technologii i materiałów budowlanych, których stosowanie gwarantuje uzyskanie dofinansowania i zmniejsza ryzyko nieodpowiedniego wyniku w trakcie audytu. o Dostosowanie formy uzyskiwania dofinansowania do specyfiki instytucji (rozliczenie budżetu). Ocena konceptu