1 Badania scyntygraficzne ośrodkowego układu nerwowego

2 Izotopowe metody badania OUNBadanie bariery krew-mózg Badanie perfuzyjne Badania metaboliczne Badanie receptorowe Badanie krążenia płynu mózgowo-rdzeniowego

3 Bariera krew-mózg Transport substancji przez barierę k-m:transport aktywny ułatwiona dyfuzja: glukoza, aminokwasy, elektrolity dyfuzja bierna: alkohole, CO2, O2,gazy szlachetne, barbiturany, kofeina, sterydy, amfetamina, nikotyna Bierna dyfuzja – zależy od stopnie rozpuszczalności danej substancji w tłuszczach

4 Czynność bariery krew-mózgRadiofarmaceutyki, które warunkach prawidłowych nie dyfundują do tkanki mózgowej Uszkodzenie bariery krew mózg (np. udar mózgu) dyfuzja i gromadzenie się znacznika

5 Radiofarmaceutyki 99mTc DTPA – najczęściej stosowany 99mTcO4-99mTc pyrofosforan – gromadzi się swoiście w ogniskach martwiczych i miejscach po uprzedniej kraniotomii

6 Prawidłowy obraz scyntygraficznyAP RLAT LLAT PA

7 Zawał mózgu

8 Badania przepływu krwi w mózguRadiofarmaceutyki, które swobodnie dyfundują przez barierę k-m Lipofilne, o obojętnym ładunku elektrycznym Stopień gromadzenia proporcjonalny do przepływu krwi Brak ponownej dyfuzji do krwi Radioizotopy swobodnie dyfundujące – lipofilne o obojętnym ładunku

9 Radiofarmaceutyki 99mTc HM PAO – najczęściej stosowany, 6,13 % podanej aktywności gromadzi się w mózgu i pozostaje tam ok. 270min 133Xe – gaz podawany dożylnie lub dotętniczo. Metoda ilościowa rzadko stosowana. pochodne amfetaminy – 123I

10 Wskazania do badań przepływu krwi w mózguŚmierć mózgowa Udar mózgu Padaczka Choroby zwyrodnieniowe mózgu

11 Obraz prawidłowy

12 Badanie przepływu krwi w mózgu (rekonstrukcja 3D)

13 Obraz prawidłowy Standard móżdżkowypatologie móżdżku – b. rzadko przepływ w móżdżku – wartość referencyjna Norma perfuzji dla półkul mózgowych >0,7 standardu móżdżkowego Symetria gromadzenia w półkulach mózgu 0,9 – 1,1

14

15 Śmierć mózgowa

16 Ostry udar mózgu Obszar braku aktywności w miejscu udaru oraz zmniejszone gromadzenie wokół zawału – odwracalne niedokrwienie (ischemic penumbra)

17 Badanie TK i MR w diagnostyce ostrego udaru mózguKonwencjonalne badanie MR (T2–zależne) uwidacznia obszar zawału po co najmniej 8÷10 godzinach. Badanie TK uwidacznia zawał przeważnie po 12÷24 godzinach. Jednoznaczne rozpoznanie zawału mózgu we wczesnej fazie ma istotne znaczenie kliniczne, decydujące niejednokrotnie o formie leczenia. Zmiany czynnościowe i morfologiczne zachodzące w wyniku ostrego niedokrwienia są niewidoczne w rutynowych badaniach diagnostycznych (TK, MR).

18 Badania diagnostyczneOstra faza niedokrwienia MR – tzw. dyfuzyjne (DWI) – tzw. perfuzyjne (PWI) Badanie przepływu krwi w mózgu techniką SPECT

19 Zawał mózgu

20 Zawał mózgu

21 Zawał mózgu

22 Test z acetazolamidem Test z acetazolamidem (DIAMOX)inhibitor anhydrazy węglanowej H+ w przestrzeni zewnątrznaczyniowej (kwasica) przepływu krwi (35% w warunkach prawidłowych)

23  gromadzenia znacznika po podaniu DiamoksuZmniejszenie rezerwy naczyniowej – udar, przemijające napady niedokrwienia (TIA), malformacje tętniczo-żylne, padaczka, otępienie  gromadzenia znacznika po podaniu Diamoksu

24 Zmniejszenie przepływu w obrębie unaczynienia lewej t. środkowej mózgu

25 Metody obrazowe w diagnostyce padaczkiWykluczenie morfologicznie uchwytnej przyczyny padaczki (guz, naczyniak, inne) – CT, MRI Padaczka pierwotna Prognozowanie przebiegu leczenia Badania obrazowe spełniają istotną rolę w diagnostyce padaczki. Pozwalają na: - wykluczenie morfologicznie uchwytnej przyczyny padaczki (guz, naczyniak inne) - w przypadku sklerotyzacji hypokampa umożliwiają lateralizację ogniska padaczkorodnego Pozwalają na prognozowanie przebiegu leczenia

26 TECHNIKA SPECT W DIAGNOSTYCE PADACZKIFaza „ictal” -  przepływu krwi w obrębie ogniska padaczkorodnego Faza „inter-ictal” -  przepływu krwi w obrębie ogniska padaczkorodnego Czułość badania wynosi % (faza interictal) 100% (faza ictal)

27 Badanie HM-PAO SPECT w fazie INTER ICTAL

28 Badanie HM-PAO SPECT w fazie INTERICTAL

29 Faza ICTAL

30 HM-PAO – ognisko w obrębie zakrętu obręczyFaza ICTAL MR – obraz prawidłowy HM-PAO – ognisko w obrębie zakrętu obręczy

31 Otępienie „Otępienie” – zespół objawów klinicznych charakteryzujących się nabytymi, uogólnionymi, postępującymi uszkodzeniami funkcji intelektualnych i osobowości, bez zaburzeń świadomości. Otępienie jest końcowym etapem szeregu schorzeń (nie jest jednostką chorobową)

32 Techniki diagnostyczneTK NMR Funkcjonalne metody radioizotopowe (SPECT, PET) Żadna z tych metod nie pozwala na całkowicie jednoznaczne rozpoznanie typu schorzenia prowadzącego do otępienia.

33 Choroba Alzheimera w badaniach SPECT/PETObustronny  przepływu krwi w okolicach skroniowo-ciemieniowych (wtórny do spadku metabolizmu) Później zmiany w płatach czołowych Przepływ w okolicy czuciowo-ruchowej, wzrokowej i w obrębie jąder podkorowych - prawidłowy

34 Chorobie Alzheimera częstotowarzyszą zmiany naczynio-pochodne Badanie TK

35 Otępienie naczyniopochodneW badaniach SPECT/ PET występują liczne ogniska zmniejszonego przepływu krwi i metabolizmu.

36 Otępienie na tle naczyniowym (MID): zaniki korowo-podkorowe Ogniska niedokrwienne w różnych okolicach kory mózgowej Przepływ krwi w okolicach skroniowo-ciemieniowych prawidłowy (Mountz i wsp. 2001)

37

38 Otępienie czołowo-skronioweWyróżnia się trzy typy otępienia: - choroba Picka - degeneracja płata czołowego - otępienie z towarzyszącym uszkodzeniem neuronu ruchowego

39 Otępienie czołowo-skroniowe – badanie SPECT/PETBadanie SPECT - znaczna redukcja przepływu krwi w obrębie płatów czołowych (Venneri 1996, Starkstein 1994, Pickut 1997). Badanie PET - redukcja zużycia glukozy w obrębie okolic czołowych i/lub skroniowych, upośledzenie metabolizmu w przyśrodkowej części płata skroniowego, w prążkowiu i we wzgórzu.

40 Atrofia płata czołowego Badanie MR- zaniki korowe okolicy Choroba Picka: Atrofia płata czołowego Badanie MR- zaniki korowe okolicy czołowej i skroniowej

41

42 Choroba Picka: badanie MRI-zaniki korowe w okolicy bruzdy Sylwiusza, ale bez zmian w obrębie płata czołowego Badanie HM-PAO SPECT-znaczna redukcja przepływu krwi w obrębie płatów czołowych (Mountz i wsp. 2001)

43 Pozytronowa Tomografia Emisyjna (PET)Izotopy cyklotronowe 18F, 11C, 15O, 123I Izotopy te mogą być wbudowywane w substancje organiczne np. deoxyglukoza - 18F Badania metabolizmu glukozy. Badania metabolizmu tlenu. Gromadzenie aminokwasów w guzie. Przepływu mózgowego 123I Układ receptorowy mózgu – receptory dopaminergiczne, cholinergiczne, serotoninergiczne.

44 Badanie FDG-PET (norma)

45 Ocena stopnia złośliwości guzaW badaniu SPECT nowotwory niskozróżnicowane gromadzą znaczniki onkofilne. W badaniu PET istnieje ogólna zależność: im wyższe gromadzenie FDG tym stopień histologicznej złośliwości guza jest wyższy.

46 Hemangiopericytoma – obniżone gromadzenie FDG

47 Chłoniak (pierwotny) mózgu

48 Glejak niskozróżnicowany w badaniu FDG-PET

49 Oponiak – badanie PET wysokie gromadzenie FDG – guz niskozróżnicowany

50 Diagnostyka wznowy procesu nowotworowegoW badaniu MR/TK różnicowanie wznowy procesu nowotworowego jest niepewne. Badania czynnościowe pozwalają na różnicowanie między martwicą popromienną a wznową nowotworu

51 Wznowa procesu nowotworowegoBadanie MR przed i po podaniu kontrastu Badanie FDG-PET Badanie po podaniu alfa-metyl-tyrozyny

52 18FDG I-tyrozyna NMR

53 Badanie z zastosowaniem MIBI i 201Tl

54 Podsumowanie Badania obrazowe są nieodłącznym elementem diagnostyki guzów mózgu Badania obrazowe pozwalają na ocenę guzów mózgu zarówno w aspekcie morfologicznym, jak i metabolicznym

55 METODA PET W DIAGNOSTYCE PADACZKIMiejscowa ocena zużycia glukozy w mózgu  faza „ictal” - w obrębie ogniska padaczkorodnego występuje znaczny wzrost zużycia glukozy, faza „inter-ictal” w obrębie ogniska padaczkorodnego występuje znamienny spadek zużycia glukozy czułość metody %

56 Badania receptorowe układu nerwowegoZnaczniki dla receptorów: dopaminowych (D1 i D2) serotoninergicznych cholinergicznych benzodiazepinowych Prace nad zastosowaniem znaczników dla receptorów

57 Padaczka skroniowa Badanie w fazie Interictal PET:FDG/FMZ MRI- obraz prawidłowy FDG - obszar obniżonego metabolizmu FMZ - obszar obniżonej dostępności dla receptorów benzodiazepinowych

58 Badanie krążenia płynu mózgowo-rdzeniowegoRadiofarmaceutyk (np. 99mTc DTPA) – podawany droga wkłucia lędźwiowego Mieloscyntygrafia – badanie kanału kręgowego Cysternografia – badanie przestrzeni płynowych w mózgu

59 Wskazania Wodogłowie wewnętrzne normotensyjne (zespół Hakima i Adamsa)- nieprawidłowy przepływ znacznika i jego zaleganie co najmniej 24 godziny - opóźnienie lub brak przepływu na sklepistości mózgu

60 Wskazania Wyciek płynu m-r do jamy nosowejBadanie drożności zastawki komorowo-przedsionkowej - podanie znacznika do zastawki – po min znacznik powinien pojawić się w przestrzeni , do której odprowadzany jest płyn m-r