1 BANKOWOŚĆ dr Radosław Winiarski Zakład Bankowości i Rynków Pieniężnych Katedra Systemów Finansowych Gospodarki Wydział Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego

2 Zajęcia 1, 2 Bankowość centralna

3 Dwuszczeblowy sektor bankowy – instytucje centralne systemu bankowegoB.C. bk bk bk bezpieczeństwo rozliczeń międzybankowych KNF KIR KIR KIR nadzór bk bk bk BFG gwarantowanie depozytów

4 Nadzór nad systemem bankowym 2008-obecnie Prezes NBP Generalny Inspektor Nadzoru Bankowego KNB Generalny Inspektor Nadzoru Bankowego KNF Obszar działalności KNF, skład komisji oraz aparat wykonawczy? Komisja Nadzoru Finansowego (główne zadania w obszarze nadzoru nad pionem bankowości): licencjonowanie działalności banków tworzenie regulacji ostrożnościowych kontrolowanie działalności banków nakładanie sankcji na banki w sytuacji nieprzestrzegania przepisów prawa Od 27 października 2012 roku KNF objęła nadzór nad SKOK

5 System gwarantowania depozytów Bankowy Fundusz GwarancyjnyBFG (ustawa z 14 grudnia 1994) Rada, Zarząd system gwarantowania depozytów powszechność ? obowiązkowość ? deponenci ? kwoty gwarantowane ? fundusz ochrony środków gwarantowanych ? pomoc finansowa bankom pożyczki gwarancje poręczenia fundusz pomocowy monitoring sytuacji ekonomiczno finansowej banków

6 Najważniejsze funkcje Banku Centralnego według MFW:pełnienie roli agenta kredytowego i fiskalnego rządu, przechowywanie rezerw krajowych oraz złota i walut obcych oraz administrowanie nimi, przechowywanie rezerw banków komercyjnych, emitowanie znaków pieniężnych

7 Funkcje NBP: bank emisyjny bank banków podaż pieniądza gotówkowegoprzyjmowanie rezerw gotówkowych banków komercyjnych oraz udzielanie im kredytów kreacja potencjału kredytowego banków komercyjnych regulacja płynności sektora bankowego prowadzenie rachunków banków komercyjnych zapewnienie warunków prawidłowego obrotu płatniczego w kraju i za granicą

8 Funkcje NBP: bank państwabieżąca obsługa budżetu oraz prowadzenie rachunków jednostek budżetowych występowanie w roli agenta w zakresie długu państwowego pełnienie roli depozytariusza rządu i jego agenta administrowanie rezerwami dewizowymi państwa oraz złotem realizacja polityki kursu walutowego oraz rezerw walutowych państwa rola doradcy rządu oraz jednostek organizacyjnych rządu

9 Cele polityki monetarnej BCpodejście klasyczne „ilościowe” podejście nowoczesne „wielopłaszczyznowe” podejście eklektyczne oraz koncepcja BCI triada celów koncepcje cele finalne keynesowska monetarystyczna stabilności kursu walutowego (tzw. cel kursowy) cele pośrednie cele operacyjne

10 Cele polityki monetarnej NBP 2004-obecnie cel: umacnianie pieniądza polskiego osiąganie celów monetarnych przy utrzymaniu stałego kursu walutowego bardzo trudne zmiana założeń polityki monetarnej cel określony w K oraz ustawie o NBP średniookresowa strategia polityki pieniężnej koncepcja BCI strategia polityki pieniężnej po 2003r koncepcja CCI kryteria zbieżności traktatu z Maastricht

11 Cele polityki monetarnej BCRezerwa Federalna (FED) Bank Angli EBC podejście eklektyczne stabilna waluta oraz inflacja (2% +/- 1 p.p.) stabilność cen (HICP poniżej ale blisko 2%)

12 Klasyfikacje instrumentów polityki monetarnej BC:Instrumenty polityki monetarnej: stopy procentowe, system minimalnych rezerw obowiązkowych, operacje otwartego rynku, operacje depozytowo-kredytowe, maksymalne terminy spłat, dodatkowe zabezpieczenia zwrotności kredytu, limity (kontyngenty) kredytowe, oddziaływanie przez perswazję;

13 Instrumenty polityki monetarnej NBP:stopa rezerwy obowiązkowej operacje depozytowo-kredytowe kredyt lombardowy kredyt redyskontowy kredyt techniczny lokata jednodniowa operacje otwartego rynku warunkowe repo (zakup przez BC) reverse repo (sprzedaż przez BC) bezwarunkowe (outright) swap walutowy

14 Instrumenty polityki monetarnej NBP:operacje otwartego rynku podstawowe dostrajające strukturalne kontrola kredytów (ilościowa oraz selektywna) perswazja kurs walutowy charakter administracyjny lub rynkowy środki ilościowej kontroli środki jakościowej i selektywnej kontroli kredytu instrumenty klasyczne czyli pośrednie instrumenty bezpośrednie

15 ekspansywna oraz restrykcyjna polityka monetarna NBP:Zaklasyfikuj poniższe działania do grupy ekspansywnej lub restrykcyjnej polityki monetarnej banku centralnego: - obniżenie oprocentowania rezerwy obowiązkowej w BC - zwiększenie salda operacji reverse repo o charakterze dostrajającym - wprowadzenie warunku redyskonta w BC jedynie weksli o charakterze kupieckim - rozszerzenie listy papierów wartościowych wykorzystywanych w transakcjach kredytu lombardowego i operacji repo - zapowiedź kontynuacji kolejnej rundy „luzowania ilościowego” - podwyżka stóp procentowych o 0,5 p.p. - zmiana nastawienia członków RPP do założeń polityki monetarnej na „jastrzębie” - kupno od banków komercyjnych przez BC bonów skarbowych na przetargach - zwiększenie udziału własnego klientów w przypadku kredytów hipotecznych

16 Polityka monetarna BC w latach 1998-2003 NBP EBC REZERWA FEDERALNA rok PKB inflacja stopa ref. 2003 3,7 0,8 6,75-5,25 0,2 2,0 2,75-2,0 3,1 1,9 1,0 2002 1,25 0,7 11,5-6,57 2,3 3,25-2,75 2,4 1,25-1,0 2001 0,97 3,6 19,0-11,5 1,4 4,75-3,25 0,3 6-1,25 2000 4,22 8,3 16,5-19,0 3,5 2,1 3,0-4,75 3,8 3,4 5,0-6,0 1999 3,95 9,4 15,5-16,5 2,5 1,1 3,0 4,1 2,6 4,75-5,0 1998 4,9 24,0-15,5 2,8 1,2 4,3 1,5 5,0-4,75 Na podstawie danych z powyższej tabeli skomentuj skuteczność polityki pieniężnej ww. banków centralnych oraz przyczyny różnic w prowadzonej polityce pieniężnej

17 Zajęcia 2, 3 Bankowość komercyjna, sprawozdanie finansowe banku

18 Przygotowanie na zajęcia 2.Proszę o rozwiązanie zadań (slajdy nr 15 oraz 16) oraz wypełnienie Materiałów ćwiczeniowych do „Bankowości” (s. 1-10). Sprawozdanie finansowe NBP (lata 2011,2012) znajdziecie Państwo pod adresem Literatura: Górski M., 2013, Rynkowy system finansowy – rozdziały Dwuszczeblowy sektor bankowy – bankowość centralna,

19 Przygotowanie na zajęcia 3.Proszę o wypełnienie Materiałów ćwiczeniowych do „Bankowości” (s ). Literatura: Górski M., 2013, Rynkowy system finansowy – rozdziały Przedsiębiorstwo bankowe - sprawozdanie finansowe, Instytucje pożyczkowe (parabanki).

20 BANKOWOŚĆ KOMERCYJNA bank (definicja art. 2. Prawo bankowe)„…osoba prawna utworzona zgodnie z przepisami ustaw, działająca na podstawie zezwoleń uprawniających do wykonywania czynności bankowych obciążających ryzykiem środki powierzone pod jakimkolwiek tytułem zwrotnym.” prawo europejskie posługuje się pojęciem instytucji kredytowej (uwaga Prawo bankowe zawęża pojęcie instytucji kredytowej) bank krajowy, bank zagraniczny, instytucja finansowa (art. 4. Prawo bankowe) bank (definicja art. 2. Prawo bankowe) funkcje banków: koncentracji kapitału (lokacyjna) transformacji terminów i ryzyka rozliczeniowa

21 BANKOWOŚĆ KOMERCYJNA - klasyfikacjabanki w formie spółki akcyjnej nienotowane na GPW notowane na GPW uniwersalne banki państwowe samochodowe hipoteczne inwestycyjne zrzeszające banki spółdzielcze specjalistyczne Źródło: Galbarczyk T., Świderska J., 2011, Bank komercyjny w Polsce, podręcznik akademicki, Warszawa: Difin, s.48.

22 BANKOWOŚĆ INWESTYCYJNAobrót papierami wartościowymi działalność brokerska (broking) działalność dealerska (dealing) sprzedaż pośrednia w wąskiej grupie inwestorów (private placement) pośrednictwo w sprzedaży papierów wartościowych (selling agent) projektowanie i handel instrumentami pochodnymi rynku kapitałowego (derivatives) organizacja własnych i obcych emisji (issue broking and dealing) gwarantowanie emisji (underwriting)

23 BANKOWOŚĆ INWESTYCYJNAemisja Lokowanie bezpośrednie Lokowanie w zamian za prowizję Subskrypcja (underwriting) Lokowanie pośrednie Ryzyko po stronie emitenta Ryzyko po stronie banku

24 BANKOWOŚĆ INWESTYCYJNAdoradztwo finansowe i zarządzanie aktywami - opracowywanie strategii i przeprowadzanie procesów restrukturyzacji przedsiębiorstw - optymalizacja procesów prywatyzacyjnych – pośrednictwo kapitałowe, transakcje sekurytyzacji (securitization) - pozyskiwanie kapitału w celu finansowania przedsięwzięć inwestycyjnych - sporządzanie analiz wykonalności projektów inwestycyjnych (feasibility study) - zarządzanie płynnymi aktywami i udziałami klientów (portfolio management) - tworzenie i zarządzanie funduszami podwyższonego ryzyka (venture capital funds) - tworzenie i zarządzanie funduszami wspólnego inwestowania (venture capital funds) - tworzenie serwisu informacji gospodarczej (koniunktura, krzywe rentowności, analiza stanu prawnego, analiza fundamentalna, benchmarki)

25 BANKOWOŚĆ INWESTYCYJNAłączenie, przejmowanie i wykup przedsiębiorstw - organizacja oraz przeprowadzenie wspomaganego wykupu przedsiębiorstw (management buyout – MBO, leverage buyout – LBO) - opracowywanie strategii łączenia oraz przejmowania przedsiębiorstw

26 BANKOWOŚĆ INWESTYCYJNAoperacje na rynku pieniężnym i zarządzanie ryzykiem - handel certyfikatami depozytowymi (CD’s) - transakcje instrumentami pochodnymi rynku pieniężnego (derivatives) - transakcje terminowe (forward, futures) - transakcje repo (repurchase agreement)

27 BANKOWOŚĆ HIPOTECZNA bank hipoteczny- udzielanie kredytów zabezpieczonych hipoteką udzielanie kredytów, których kredytobiorcą, gwarantem lub poręczycielem jest SP, NBP, EBC rzady lub banki centralne państw członkowskich EU lub OECD nabywanie wierzytelności innych banków z tytułu udzielonych kredytów bank hipoteczny emisja hipotecznych listów zastawnych emisja publicznych listów zastawnych

28 Bilans banku komercyjnegoaktywa pasywa kasa, operacje z bankiem centralnym operacje z bankiem centralnym operacje z bankami - lokaty operacje z bankami - depozyty operacje z klientami - należności operacje z klientami - depozyty dłużne papiery wartościowe wyemitowane przez bank instrumenty finansowe finansowe aktywa trwałe pozostałe zobowiązania pozostałe aktywa trwałe kapitały własne pozostałe aktywa

29

30

31

32 Przygotowanie na zajęcia 4.Literatura: Górski M., 2013, Rynkowy system finansowy – rozdziały: Rachunek zysków i strat. 6.2. Klasyfikacja czynności bankowych.

33 Rachunek zysków i strat banku komercyjnego+ przychody odsetkowe - koszty odsetkowe = wynik z tytułu odsetek + przychody prowizyjne - koszty prowizyjne = wynik z tytułu prowizji + przychody z dywidend + wynik na operacjach finansowych + wynik na operacjach wymiany = wynik na działalności bankowej + wynik na pozostałej działalności operacyjnej - koszty stałe +/- odpisy oraz aktualizacja wartości aktywów (różnica wartości rezerw i aktualizacji) = wynik na działalności operacyjnej + wynik na operacjach nadzwyczajnych (wg KSR) = wynik finansowy brutto - podatek = wynik finansowy netto

34 1 przychody odsetkowe 10 200 2 … 6 200 3 4 7 400 5 koszty prowizji 1 100 6 7 wynik z operacji finansowych i pozycji wymiany 1 050 8 9 koszty działania banku 3 800 10 -500 11 12 100 13 14 podatek dochodowy 15

35 1 przychody odsetkowe 10 200 2 koszty odsetkowe 6 200 3 wynik z tytułu odsetek 4 000 4 przychody z tytułu prowizji 7 400 5 koszty prowizji 1 100 6 wynik z tytułu prowizji 6 300 7 wynik z operacji finansowych i pozycji wymiany 1 050 8 wynik na działalności bankowej 11 350 9 koszty działania banku 3 800 10 różnica wartości rezerw i aktualizacji -500 11 wynik na działalności operacyjnej 7 050 12 wynik na operacjach nadzwyczajnych 100 13 zysk (strata) brutto 7 150 14 podatek dochodowy 1 359 15 zysk (strata) netto 5 792

36 Operacje oraz usługi bankoweOperacje czynne Operacje bierne Operacje pośredniczące Pozostałe operacje

37 Czynności bankowe Czynnościami bankowymi są:1) przyjmowanie wkładów pieniężnych płatnych na żądanie lub z nadejściem oznaczonego terminu oraz prowadzenie rachunków tych wkładów, 2) prowadzenie innych rachunków bankowych, 3) udzielanie kredytów, 4) udzielanie i potwierdzanie gwarancji bankowych oraz otwieranie i potwierdzanie akredytyw, 5) emitowanie bankowych papierów wartościowych, 6) przeprowadzanie bankowych rozliczeń pieniężnych, 7) wykonywanie innych czynności przewidzianych wyłącznie dla banku w odrębnych ustawach.

38 Czynności bankowe Czynnościami bankowymi są również następujące czynności, o ile są one wykonywane przez banki: 1) udzielanie pożyczek pieniężnych, 2) operacje czekowe i wekslowe oraz operacje, których przedmiotem są warranty, 3) świadczenie usług płatniczych oraz wydawanie pieniądza elektronicznego, 4) terminowe operacje finansowe, 5) nabywanie i zbywanie wierzytelności pieniężnych, 6) przechowywanie przedmiotów i papierów wartościowych oraz udostępnianie skrytek sejfowych, 7) prowadzenie skupu i sprzedaży wartości dewizowych, 8) udzielanie i potwierdzanie poręczeń, 9) wykonywanie czynności zleconych, związanych z emisją papierów wartościowych, 10) pośrednictwo w dokonywaniu przekazów pieniężnych oraz rozliczeń w obrocie dewizowym.

39 Czynności bankowe Poza wykonywaniem czynności bankowych, o których mowa w art. 5 ust. 1 i 2, banki mogą: 1) obejmować lub nabywać akcje i prawa z akcji, udziały innej osoby prawnej i jednostki uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych; 2) zaciągać zobowiązania związane z emisją papierów wartościowych; 3) dokonywać obrotu papierami wartościowymi; 4) dokonywać, na warunkach uzgodnionych z dłużnikiem, zamiany wierzytel-ności na składniki majątku dłużnika; 5) nabywać i zbywać nieruchomości; 6) świadczyć usługi konsultacyjno-doradcze w sprawach finansowych; 6a) świadczyć usługi certyfikacyjne w rozumieniu przepisów o podpisie elektro-nicznym, z wyłączeniem wydawania certyfikatów kwalifikowanych wyko-rzystywanych przez banki w czynnościach, których są stronami; 7) świadczyć inne usługi finansowe; 8) wykonywać inne czynności, jeżeli przepisy odrębnych ustaw uprawniają je do tego.

40 Przygotowanie na zajęcia 5.Literatura: Górski M., 2013, Rynkowy system finansowy – podrozdziały: 6.3. Usługi rozliczeniowe. 6.4 (Działalność kredytowo-pożyczkowa banku).

41 Zajęcia 5 Rozliczenia bezgotówkowe

42 Rozliczenia bezgotówkoweUstawa o NBP Ustawa prawo bankowe Ustawa o usługach płatniczych Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej

43 Rozliczenia bezgotówkoweKryteria podziału: Czas realizacji zlecenia Koszty operacji Bezpieczeństwo transakcji Indywidualne preferencje – wygoda Strona inicjująca transakcje

44 Rozliczenia bezgotówkoweprzelew polecenie zapłaty czek rozrachunkowy karta płatnicza akredytywa inkaso okresowe rozliczenia saldami rozliczenia planowe

45 przelew faktura polecenie przelewu przelew środków DŁUŻNIK WIERZYCIELBANK DŁUŻNIKA BANK WIERZYCIELA faktura polecenie przelewu przelew środków zawiadomienie o dokonaniu

46 (imiennie, na okaziciela)czek rozrachunkowy wystawca - trasant płatnik – trasat - bank remitent (imiennie, na okaziciela)

47 Definicja – ustawa o usługach płatniczych Rodzaje: karty płatnicze Definicja – ustawa o usługach płatniczych Rodzaje: debetowe, kredytowe, obciążeniowe; magnetyczne, chipowe

48 karty płatnicze Źródło: NBP

49 akredytywa W D 1 5 2 8a 9 8b 6 4 BW 3 BD 7 8

50 Instrumenty papierowe Instrumenty elektronicznewyszczególnienie Instrumenty papierowe Instrumenty kartowe Instrumenty elektroniczne gotówkowe bezgotówkowe pay before pay now uznaniowe obciążeniowe pay later karta kredytowa, karta obciążeniowa, czek rozrachunkowy, czek gotówkowy, karta debetowa, przelew elektroniczny, polecenie przelewu, wpłata gotówki, przekaz pocztowy (gotówka), karta przedpłacona, czek podróżny, polecenie zapłaty.

51 Instrumenty płatniczeŹródło: NBP

52 Zajęcia 5-6 Działalność kredytowa banków

53 Kredyt - definicje Ustawa prawo bankowe (1997)Ustawa o kredycie konsumenckim (2011) Kredyt (art. 69 ust. 1., Prawo bankowe) Pożyczka (art § 1., Kodeks cywilny)

54 PROCEDURA KREDYTOWA

55 Procedura kredytowa (1)Wypełnienie wniosku kredytowego (kredytobiorca)

56 Procedura kredytowa (2)Uzupełnienie wniosku załącznikami (kredytobiorca)

57 Procedura kredytowa (3)Weryfikacja dokumentacji kredytowej (inspektor kredytowy) Limity koncentracji wierzytelności banku Współczynnik wypłacalności banku

58 Procedura kredytowa (4)Inspekcja przedsiębiorstwa i podstawowych zabezpieczeń (inspektor kredytowy)

59 Procedura kredytowa (5)Analiza sytuacji przedsiębiorstwa (inspektor kredytowy) Credit scoring Credit rating

60 Przygotowanie na zajęcia 6.Proszę o uzupełnienie materiałów ćwiczeniowych w zakresie działalności kredytowej banków – zdolność kredytowa oraz rozliczeń bezgotówkowych.

61 Procedura kredytowa (5)rata kredyt-SP odsetki kapitał kredyt-SK 1 2 3 4 5

62 Procedura kredytowa (5)rata kredyt-SP odsetki kapitał kredyt-SK 1 15 000 50 000 65 000 2 12 000 62 000 3 9 000 59 000 4 6 000 56 000 5 3 000 53 000 45 000

63 Procedura kredytowa (5)rata kredyt-SP odsetki kapitał kredyt-SK 1 15 000 44 349 59 349 2 12 339 47 010 3 9 518 49 831 4 6 529 52 820 55 990 5 3 359 46 746

64 Procedura kredytowa (5)Inwestor planuje zaciągnąć kredyt na rok spłacany w miesięcznych ratach kapitałowo-odsetkowych, w celu wykończenia domu. Jaka maksymalną kwotę kredytu może klientowi udostępnić bank, jeżeli miesięcznie jest on w stanie przeznaczyć na spłatę kredytu zł a roczne oprocentowanie kształtuje się na poziomie 12%?

65 Procedura kredytowa (7)Opracowanie umowy kredytowej

66 Zabezpieczenia zwrotności kredytuOsobiste Majątkowe

67 Procedura kredytowa (8)Monitoring kredytu

68 Przygotowanie na zajęcia 7.Literatura: Górski M., 2013, Rynkowy system finansowy – rozdział 9 (Ryzyko w działalności bankowej).

69 Zajęcia 7 Ryzyko w działalności bankowej

70 Ryzyko banku w obszarze techniczno-organizacyjnym(wg Z. Zawadzkiej) Ryzyko o charakterze rzeczowo-technicznym (możliwości i niezawodność systemu elektronicznego) Ryzyko o charakterze personalnym, związane z kwalifikacjami i możliwością popełnienia oszustwa przez pracowników Ryzyko z tytułu odpowiedzialności banku za błędy w doradzaniu klientom, realizację fałszywych czeków, malwersacje z wykorzystaniem pieniądza elektronicznego itp. Ryzyko banku w obszarze techniczno-organizacyjnym Ryzyko o charakterze organizacyjnym (niewłaściwa struktura organizacyjna, niewłaściwe zasady funkcjonowania działów, np. kontroli wewnętrznej) Ryzyko zniszczenia majątku banku na skutek kradzieży, włamań, klęsk żywiołowych

71 Rodzaje ryzyka w obszarze finansowym (wg Z. Zawadzkiej)Ryzyko niewypłacalności partnera w transakcjach bilansowych Ryzyko kredytowe Ryzyka związane z partnerem transakcji Ryzyko straty z tytułu spadku wartości dłużnych papierów wartościowych, akcji i udziałów Ryzyko niewypłacalności partnera w transakcjach pozabilansowych tradycyjnych Ryzyka wyniku Ryzyko straty z tytułu niewypłacenia dywidendy Ryzyko niewypłacalności w transakcjach instrumentami pochodnymi Ryzyka w obszarze finansowym Ryzyko stopy procentowej Ryzyka rynkowe w transakcjach bilansowych i pozabilansowych Ryzyko cenowe z tytułu transakcji pozabilansowych Według powyższego schematu poszczególne kategorie ryzyka oznaczają co następuje: 1.      Ryzyko płynności: zagrożenie przejściowej lub całkowitej utraty płynności przez bank. 2.      Ryzyko wyniku: niebezpieczeństwo nieosiągnięcia przez bank założonego wyniku. Wśród ryzyk wyniku występują: 2.1.   Ryzyka związane z partnerem transakcji, czyli sytuacje, kiedy na skutek niewywiązywania się partnera transakcji ze swoich zobowiązań lub pogorszenia jego standingu (bonitetu), bank odnotowuje pewną stratę godzącą w założony wynik. Mogą to być: 2.1.1. Ryzyka podmiotowe z tytułu transakcji bilansowych, a więc takie ryzyka, na które bank jest narażony w przypadku:         a) niespłacania przez kredytobiorcę zaciągniętych kredytów,         b) straty z tytułu spadku wartości posiadanych walorów,          c) niewypłacenia dywidendy przez spółki, w których bank ma udziały. 2.1.2.  Ryzyka podmiotowe z tytułu transakcji pozabilansowych tradycyjnych, a więc udzielonych poręczeń i gwarancji. 2.1.3.  Ryzyka podmiotowe z tytułu transakcji pozabilansowych instrumentami pochodnymi (swapowych, terminowych, opcyjnych), polegające na niewywiązywaniu się ze swoich zobowiązań partnera pierwotnej transakcji i w związku z tym konieczność pozyskiwania przez bank nowego partnera po wyższym koszcie. 2.2.     Ryzyka rynkowe w transakcjach bilansowych i pozabilansowych, określane mianem cenowych, których przyczyną jest niekorzystne kształtowanie się na rynku cen instrumentów finansowych, tj. stóp procentowych, walut i kursów akcji. Mogą to być: 2.2.1.  Ryzyka cenowe z tytułu transakcji bilansowych, spowodowane niekorzystnymi ruchami:          a) stopy procentowej,          b) waluty,          c) cen metali szlachetnych,        d) kursów papierów wartościowych, będącymi rezultatem ogólnego pogorszenia się sytuacji gospodarczej, a nie sytuacji konkretnej firmy. 2.2.2.  Ryzyka cenowe z tytułu transakcji pozabilansowych (swapowych, terminowych, opcyjnych). Ryzyko walutowe Ryzyko spadku cen metali szlachetnych Ryzyko płynności Ryzyko rynkowe spadku kursów papierów wartościowych Źródło: Opracowanie własne na podstawie Zawadzka Z. Współczesny bank praca zbiorowa pod red. W.L. Jaworskiego, Warszawa: Poltext 2002 71

72 Ryzyko walutowe Która z poniższych transakcji wpłynie i w jaki sposób (wydłużenie bądź skrócenie) na zmianę pozycji walutowej banku: emisja obligacji w euro zakup euro na forex-ie zakup papierów wartościowych w dolarach przyjęcie depozytu w jenach sprzedaż dolarów w kantorze

73 Ryzyko walutowe Dane: Kursy – 1 USD = 3 PLN, 1 EUR = 4 PLN, 1 GBP = 5;Przyjęte lokaty w walutach obcych: USD, 9000 EUR; Gotówka w kasie: 1500 USD, 1000 EUR; Roczny koszt funkcjonowania oddziału zagranicznego banku: USD; Udzielone gwarancje bankowe w walucie obcej: 5000 USD; Wystawione opcje kupna w walucie obcej: 2500 GBP; Rachunek LORO w walucie obcej: 4000 BGP; Rachunek NOSTRO w walucie obcej: 1500 BGP; Nabyte kontrakty futures w walucie obcej: 3000 EUR; Wyemitowane obligacje w walutach obcych: 2000 USD, 3000 EUR; Udzielone kredyty w walutach obcych: USD, EUR. Dla pozycji krótkiej w tabeli poprzedź odpowiednią pozycję znakiem minus. Jaki wpływ na wynik finansowy banku będzie mieć znaczna deprecjacja złotego względem powyższych walut?

74 Ryzyko walutowe Pozycja walutowa Bilansowa Pozabilansowa ŁącznaPozycje indywidualne USD EUR GBP 13500 -4000 -12500 -15000 12000 -1500 8000 -25000 Pozycja globalna -3000 -15500 -18500 Pozycja całkowita -16500 -27500 -26500 Pozycja absolutna 30000 39500 34500

75 Ryzyko walutowe Bank amerykański udzielił 1 stycznia kredytu w wysokości 6 mln EUR z terminem spłaty za 6 miesięcy. Kurs na rynku kasowym (spot) z dnia udzielenia kredytu wynosił 1,3 EUR/USD. Na giełdzie papierów wartościowych notowane są kontrakty futures na euro (wartość jednego kontraktu to EUR). W styczniu kurs futures kontraktów w euro z terminem realizacji w czerwcu wynosił 1,25 EUR/USD. Bank chce zabezpieczyć się przed deprecjacją euro co doprowadziłoby do spadku wartości należności kredytowej w przeliczeniu na dolary. 1 czerwca kurs spot wynosił 1,2 EUR/USD a kurs futures (kontraktów z terminem realizacji w czerwcu) 1,15 EUR/USD. Zaplanuj transakcję zabezpieczającą (hedging) z wykorzystaniem rynku terminowego (pomijamy wpływ depozytów zabezpieczających).

76 Obligacje – średni czas trwania (duracja)

77 Obligacje – średni czas trwania (duracja)Bank rozważa inwestycję w 5-letnie obligacje których termin zapadalności przypada za 3 lata. Wartość nominalna obligacji wynosi zł natomiast stopa odsetek 16% rocznie. Oprocentowanie obligacji jest stałe a odsetki płatne są co roku. Bank spodziewa się osiągnąć stopę zwrotu na poziomie minimum 18%. Czy aktualna cena rynkowa obligacji ( zł) jest dla banku do zaakceptowania? Jaka jest duracja obligacji? Jak na durację obligacji wpłynie wzrost oprocentowania obligacji o 1 p.p.?

78 Obligacje – średni czas trwania (duracja)Duracja aktywów banku wynosi 4,39 przy duracji pasywów na poziomie 3,88. Wartość bieżąca kosztów odsetkowych wynosi , natomiast wartość bieżąca przychodów odsetkowych wynosi Jak wpłynie na wynik finansowy banku (w obszarze instrumentów finansowych o stałym oprocentowaniu) wzrost rynkowej stopy procentowej?

79 Ryzyko stopy procentowejBank pozyskał na okres kilkuletni fundusze w wysokości 15 mln USD, w przypadku których przeszacowanie oprocentowania następuje co pół roku według zmiennej stopy LIBOR. Mamy 20 stycznia, następne przeszacowanie będzie miało miejsce 20 czerwca. Aktualna stopa LIBOR 6 m-cy wynosi 3%. Bank chce zabezpieczyć się przed wzrostem stopy procentowej i w konsekwencji zwiększeniem kosztów finansowania. W dniu 20 stycznia ceny kontraktów futures na 3-miesięczne depozyty eurodolarowe z terminem realizacji na czerwiec wynoszą 96,00. Po upływie pół roku (19 czerwca) stopa LIBOR na 6 m-cy wynosi 4%, a cena kontraktu marcowego na 3-miesięczne depozyty eurodolarowe 97,00. Minimalny ruch ceny to 1=100 pkt (wartość 1 punktu to 25 USD). Wartość jednego kontraktu to USD. Zaplanuj transakcję zabezpieczającą (hedging) z wykorzystaniem rynku terminowego.