1 BEZPIECZEŃSTWO PRACOWNIKA SOCJALNEGO WYBRANE ASPEKTY

2 Przebieg szkolenia 1.Część teoretyczna -Wybrane zagadnienia z zakresu funkcjonowania Policji -Psychologiczne i interpersonalne możliwości radzenia sobie w sytuacji zagrożenia przemocą -Pierwszy kontakt w sytuacji kryzysowej 2. Część praktyczna - symulacje

3 Wybrane zagadnienia z zakresu funkcjonowania Policji

4 Policja - umundurowana i uzbrojona formacja służąca społeczeństwu i przeznaczona do ochrony bezpieczeństwa ludzi oraz do utrzymywania bezpieczeństwa i porządku publicznego (art. 1 ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji Dz. U. z 2015 r. poz. 355, z późn. zm.) 102 309 – liczba etatów policyjnych, 97 895 – liczba zatrudnionych policjantów, 7 653 – pełniących służbę dzielnicowych. Stan na 01.03.2015 r.

5 Struktura organizacyjna Policji Komenda Główna Policji Komenda Wojewódzka (16)/Stołeczna (1) Policji Komenda Miejska Policji (65 w kraju) Komenda Powiatowa Policji (271 w kraju) Komenda Rejonowa Policji (7 na terenie m st. Warszawa) Komisariat Specjalistyczny Policji (11 w kraju) Komisariat Policji (598 w kraju) Posterunek Policji (414 w kraju) Stan na 01.03.2015 r.

6 Kontakt z Policją Numery alarmowe 112 997 Numery stacjonarne do najbliższej jednostki Policji Numery telefonów służbowych (komórkowych) dzielnicowych Zaktualizuj i miej pod ręką wszystkie ww numery kontaktowe

7 Ustawowe zadania Policji Art. 1 ust. 2 ustawy o Policji Do podstawowych zadań Policji należy m.in.: - ochrona życia i zdrowia ludzi oraz mienia przed bezprawnymi zamachami naruszającymi te dobra; -ochrona bezpieczeństwa i porządku publicznego, w tym zapewnienie spokoju w miejscach publicznych oraz w środkach publicznego transportu i komunikacji publicznej, w ruchu drogowym i na wodach przeznaczonych do powszechnego korzystania; - inicjowanie i organizowanie działań mających na celu zapobieganie popełnianiu przestępstw i wykroczeń oraz zjawiskom kryminogennym i współdziałanie w tym zakresie z organami państwowymi, samorządowymi i organizacjami społecznymi.

8 Ustawowe uprawnienia Policji Art. 15 ust. 1 ustawy o Policji Do podstawowych uprawnień Policji należy m.in. prawo : -legitymowania osób w celu ustalenia ich tożsamości; -zatrzymywania osób w trybie i przypadkach określonych w przepisach Kodeksu postępowania karnego i innych ustaw; -zatrzymywania osób stwarzających w sposób oczywisty bezpośrednie zagrożenia dla życia lub zdrowia ludzkiego, a także dla mienia; -przeszukania osób i pomieszczeń w trybie i przypadkach określonych w przepisach Kodeksu postępowania karnego i innych ustaw; -dokonywania kontroli osobistej, a także przeglądania zawartości bagaży i sprawdzania ładunku w portach i na dworcach oraz w środkach transportu lądowego, powietrznego i wodnego, w razie istnienia uzasadnionego podejrzenia popełnienia czynu zabronionego pod groźbą kary.

9 Działania Policji w sytuacjach kryzysowych Zarządzenie Nr 23 Komendanta Głównego Policji z dnia 24 września 2014 r. w sprawie metod i form przygotowania i realizacji działań Policji w związku ze zdarzeniami kryzysowymi. (Dz. Urz. KGP poz. 65, z późn. zm.) Zarządzenie Nr 1429 Komendanta Głównego Policji z dnia 31 grudnia 2004 r. w sprawie wprowadzenia w Policji procedur reagowania w sytuacjach kryzysowych. (Dz. Urz. KGP Nr 3, poz.8)

10 Działania kryzysowe Policji – podstawowe pojęcia zdarzenie kryzysowe - zdarzenie spowodowane bezprawnymi zamachami mogącymi sprowadzić niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia ludzi albo mienia, charakteryzujące się możliwością utraty kontroli przez podmiot odpowiedzialny za stan bezpieczeństwa i porządku publicznego w miejscu zdarzenia albo eskalacji zagrożenia w stopniu wymagającym użycia do ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego policjantów zorganizowanych w oddziały lub pododdziały zwarte; interwencja - niezwłoczne włączenie się policjanta lub policjantów w tok zdarzenia będącego przestępstwem, wykroczeniem, zagrożeniem lub innym faktem istotnym dla stanu porządku i bezpieczeństwa publicznego, zmierzające do ustalenia charakteru, rodzaju i okoliczności powstałego zdarzenia oraz przedsięwzięć ukierunkowanych na przywrócenie naruszonego porządku i bezpieczeństwa publicznego;

11 Działania kryzysowe Policji – podstawowe pojęcia akcja policyjna - zespół przedsięwzięć organizacyjnych, taktycznych i materiałowo- technicznych podejmowanych w celu zapobieżenia lub likwidacji zdarzenia kryzysowego, a z jego rodzaju i towarzyszących okoliczności wynika, że nie jest możliwe podjęcie skutecznych działań przy użyciu lub wykorzystaniu sił i środków pozostających aktualnie w dyspozycji jednostki Policji właściwej terytorialnie dla miejsca zdarzenia kryzysowego; operacja policyjna - zespół przedsięwzięć organizacyjnych, taktycznych i materiałowo- technicznych podejmowanych w celu zapobieżenia lub likwidacji zdarzenia kryzysowego, w przypadku gdy obejmuje ono swoim zasięgiem obszar więcej niż jednej komendy powiatowej lub wojewódzkiej Policji albo w sytuacji prowadzenia działań przedłużających się w czasie lub do prowadzenia których niezbędne jest wsparcie siłami oddziałów, pododdziałów prewencji Policji lub jednostek lub komórek antyterrorystycznych Policji spoza potencjału jednostki Policji właściwej terytorialnie dla miejsca zdarzenia kryzysowego komendy wojewódzkiej Policji.

12

13 Praktyczne rady skutecznej samoobrony 1.Jeżeli to możliwe oddal się z miejsca zagrożonego. Obserwuj napastnika. Biegnij w kierunku innych ludzi, zabudowań. Krzycz, wzywaj pomocy. 2.Kiedy ucieczka nie jest możliwa -staraj się zachować „zimną krew”, nie panikuj; -zapewnij sobie pomoc innych osób (włącz alarm, zainteresuj swoją sytuacją osoby postronne, zadzwoń po pomoc); -wykorzystaj uwarunkowania związane z układem pomieszczeń (schroń się na zapleczu, pomieszczeniu socjalnym); 3.Jeżeli musisz się bronić przed napastnikiem nieuzbrojonym zastosuj: -kopnięcie w krocze, -uderzenie w oczy, włożenie palców do oczu, -uderzenie w ucho otwartą ręką, następnie wykorzystaj chwilę dezorientacji przeciwnika na ucieczkę

14 Praktyczne rady skutecznej samoobrony 4.Jeżeli musisz się bronić przed napastnikiem uzbrojonym w kij, nóż: -trzymaj napastnika na dystans, wykorzystaj przy tym przedmioty będące w zasięgu ręki (miotła, krzesło); -o ile to możliwe odwróć jego uwagę i daj sobie czas na ucieczkę; -w przypadku braku przedmiotów, o których mowa powyżej, miej przy sobie rzeczy, które w sytuacji bezpośredniego zagrożenia mogą stanowić swoistą tarczę (np. segregator, torebka). 5.W przypadku posiadania przez napastnika substancji niewiadomego pochodzenia oprócz zachowań z pkt 4 chroń twarz.

15 Ochrona osobista art. 11 pkt 7 i 8 ustawy z dnia 21 maja 1999 r. o broni i amunicji (t.j. z 2012 r. Dz. U. poz. 576, z późn. zm.) Pozwolenia na broń nie wymaga się m.in. w przypadku: - posiadania przedmiotów przeznaczonych do obezwładniania osób za pomocą energii elektrycznej o średniej wartości prądu w obwodzie nie przekraczającej 10mA; - posiadania ręcznych miotaczy gazu obezwładniającego. Przed użyciem tego rodzaju przedmiotów należy zapoznać się z instrukcją obsługi !!!

16 Ochrona prawna pracownika socjalnego Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (t.j. z 2015 r. Dz. U. poz. 163, z późn. zm.) art. 121 ust. 2 Pracownikowi socjalnemu przysługuje ochrona prawna przewidziana dla funkcjonariuszy publicznych - ochrona przed naruszeniem nietykalności cielesnej (art. 222 kk); - ochrona przed czynna napaścią (art. 223 kk); - ochrona prze znieważeniem (art. 226 kk); - ochrona przed wywieraniem wpływu na czynności służbowe (art. 224 kk).

17 „Nie potrafisz rozpoznać tego, czego nie znasz, a zatem jednym ze sposobów minimalizowania ryzyka jest jego poznanie” Gavin de Becker, „Dar strachu” Psychologiczne i interpersonalne możliwości radzenia sobie w sytuacji zagrożenia przemocą

18 Stres w sytuacji zagrożenia  Stres psychologiczny – stan charakteryzujący się negatywnymi emocjami o dużym natężeniu (takimi jak strach, lęk, złość, wrogość, lub inne stany określające dyskomfort psychiczny), któremu towarzyszą zmiany fizjologiczne i biochemiczne wyraźnie przekraczające poziom charakterystyczny dla spoczynkowego poziomu pobudzenia (J. Strelau, 2006)

19  Radzenie sobie – stale zmieniające się poznawcze i behawioralne wysiłki, mające na celu opanowanie określonych zewnętrznych i wewnętrznych wymagań, ocenionych przez osobę jako obciążające lub przekraczające jej zasoby (Lazarus, Folkman, 1984)  Radzenie sobie trwa tak długo jak trwa sytuacja  W sytuacjach ekstremalnych ujawnia się temperament  Badania* wskazują, że w warunkach niekontrolowalnych wzrasta nasilenie strategii unikowych

20 stres możliwości radzenia sobie Cechy otoczenia Rozumienie siebie i swoich zachowań Możliwości fizyczne Wymagania (zachowania przemocowe sprawcy) Perspektywa sprawcy Ujęcie interakcyjne – stres jako wynik interakcji między wymaganiami (sytuacji – przemoc) a możliwościami poradzenia sobie.

21 Objawy stresu Emocjonalne: − lęk − trudności w kontroli emocji, zwłaszcza ekspresji Fizjologiczne: − drżenie kończyn − czerwienienie, blednięcie − napięcie mięśni Poznawcze: − chaos myślowy − kłopoty z koncentracją Zachowanie: − trudności z wysławianiem się − pojawia się nieprzewidywalność zachowań

22 Czynniki wysokiego zagrożenia przemocą Sprawca spostrzega przemoc jako coś, co zbliża go do osiągnięcia pożądanego celu; mimo że w istocie sprawia to dodatkowe kłopoty. Ale on:  Usprawiedliwia swoje działanie  Nie widzi alternatywy  Jest zdeterminowany i gotowy ponieść wszystkie konsekwencje  Wysoko ocenia swoją sprawczość do zrobienia tego, co zaplanował

23 Zachowania przemocowe sprawcy  Groźby – sprawca rozważa użycie siły, na razie woli uciec się do słów, które wzbudzają strach niż do czynów, którymi można wyrządzić krzywdę. Istotny jest kontekst, który łączy w istotną całość wszystko, co obserwujemy. Sprawca nie stawia tu żadnych warunków, bo uważa, że jedynym wyjściem jest użycie przemocy. Groźby padające na końcu (rozmowy, spotkania, kłótni) są poważniejsze od tych padających na początku.

24 c.d. zachowania przemocowe sprawcy  Szantaż – określa warunki, które trzeba spełnić aby uniknąć szkody. Zawiera motywy i cel. Sprawca chce, aby spełniono jego warunki, nie chce wyrządzić krzywdy.  Oskarżanie, wulgarne słownictwo  Atak fizyczny (psychologiczne i fizyczne środki ostrożności)

25 Wyłapywanie zagrożeń  Zwracaj uwagę w rozmowie na szczegóły podawane jak gdyby mimochodem, przy omawianiu spraw uważanych za ważniejsze.  Szczególnie zwracaj uwagę na te szczegóły, które mogłyby się wydawać nieważne, gdyby nie fakt, że zostały jednak poruszone.  Te szczegóły są jak satelity wystrzelone w przestrzeń po to, aby dostarczyły cennych informacji.

26 Deeskalacja – techniki oparte na umiejętnościach interpersonalnych

27 Pod wpływem silnych emocji (krzywdzony i sprawca)  nie kontroluje swoich reakcji/zachowań  nie dostrzega istotnych faktów  zapomina o efektywnych sposobach działania

28 Zalecane sposoby działania Sytuacje pełne napięć, nasycone szczególnie silnymi, negatywnymi emocjami można zneutralizować wykorzystując: 1.skuteczną komunikację interpersonalną i oparte na niej; 2.techniki deeskalacyjne, które bazują na informacjach uzyskanych od agresora i z analizy danej sytuacji.

29 Deeskalacja Jej podstawowe elementy to:  osoba i jej możliwości działania  ja i moje możliwości działania  nasz kontekst sytuacyjny  zaplecze (tej osoby i moje)

30 Techniki deeskalacyjne  Dopasowania.  Cyrkulacji pytań.  Warunkowej zgody.  Używania przepraszania.  Zapraszania do krytyki.  Powoływania się na oczekiwania i opinie innych.

31 Techniki deeskalacyjne  Odwracania sytuacji.  Budowania elementów wspólnictwa.  Widocznego rozszerzania zakresu swobody wyboru.  Porównywania bez stawiania bezpośrednich wymagań.  Interwencji paradoksalnej.

32 Deeskalacja – metoda 5 kroków 1.Pytanie. 2.Wyjaśnianie. 3.Wybór opcji (najlepiej pomiędzy złą, a dobrą). 4.Potwierdzenie wyboru. 5.Działanie. Metody tej nie da się skutecznie użyć bez właściwego zachowania, w tym zastosowania technik deeskalacyjnych.

33 Zastosowanie działania deeskalacyjnego wymaga, byś:  uznał, że ta właśnie emocja/zachowanie zostało wybrane przez osobę z szeregu innych  zidentyfikował swój stan emocjonalny  rozpoznał pierwsze oznaki eskalacji  przyjął niezagrażającą postawę ciała - nawet podczas rozmowy  udzielał jasnych i zwięzłych informacji, unikał stosowania argumentów konfrontacyjnych  utwierdzał osobę, że ją słuchasz  wyjaśniał cel i swoje intencje  wypowiadał się w sposób jasny i zwięzły

34 Pierwszy kontakt w sytuacji kryzysowej Jak rozmawiać przed negocjacjami

35 Negocjacje kryzysowe Komunikacja mająca na celu rozwiązanie sytuacji kryzysowej. Negocjacje policyjne Komunikacja między sprawcą sytuacji kryzysowej a negocjatorem policyjnym w celu rozwiązania sytuacji kryzysowej.

36 Sytuacje w jakich są prowadzone negocjacje policyjne: groźba użycia przez sprawcę broni, niebezpiecznego narzędzia lub materiału w stosunku do ludzi i mienia; wzięcie i przetrzymywanie zakładników; zapowiedź popełnienia samobójstwa.

37 Sytuacje kryzysowe związane z: odmową wypłaty świadczenia; cofnięciem świadczenia; przyznaniem świadczenia w kwocie (wielkości) niezadawalającej petenta; negowaniem okoliczności wskazanych przez petenta; przewlekłością postępowania w sprawie przyznania świadczenia;

38 Sytuacje kryzysowe związane z: interwencją w miejscu zamieszkania w związku z przemocą w rodzinie, w tym odebranie dziecka z rodziny; żądaniem określonej ilości dokumentów do dostarczenia przez petenta; niezrozumieniem procedury postępowania pracownika socjalnego i upatrywanie w tym jego złej woli; ?????????

39 Czemu negocjacje ? rozwiązanie sytuacji kryzysowej bez użycia siły; minimalizacja zagrożenia dla funkcjonariuszy, ofiary i sprawcy; obniżenie emocji u sprawcy i powrót do racjonalnego myślenia; zdobycie czasu do przygotowania innych wariantów; skupienie uwagi sprawcy na negocjatorze.

40 40 Co dzieje się z uczestnikami sytuacji kryzysowej?

41 RACJONALNE MYŚLENIE EMOCJE

42 Jedynym aspektem sytuacji nad jakim mamy kontrolę są nasze EMOCJE, zanim zaczniesz kontrolować zachowanie sprawcy, skontroluj siebie!

43 Sposób nawiązania kontaktu ze sprawcą: bezpośredni, wzrokowy; przez przeszkodę; przez techniczne środki łączności.

44 Jak „negocjować” przed negocjacjami: bądź kompetentny nie groźny; nie daj się wciągnąć w świat sprawcy; słuchaj, nie zasypuj sprawcy słowami; określaj ofiary ataku jako ludzi nie rzeczy; mów spokojnie i wyraźnie, mówi tylko jeden; podkreślaj, że chcesz pomóc tak aby NIKOMU nie stała się krzywda;

45 Jak „negocjować” przed negocjacjami : bądź spokojny i opanowany; staraj się wyjaśnić sprawcy, że nikt nie chce go atakować; nie kłam; nie obiecuj czegoś czego nie masz; nie działaj pochopnie, na własną rękę.

46 Wybrane kategorie „sprawców” sytuacji kryzysowych: osoby chore psychicznie; osoby z zaburzoną osobowością.

47 Osoby chore psychicznie: schizofrenia paranoidalna; psychoza maniakalno – depresyjna.

48 Osoby z zaburzoną osobowością: osobowość nieadekwatna; osobowość antysocjalna (antyspołeczna); człowiek w kryzysie.

49 Schizofrenia paranoidalna : autyzm; zmiany w sferze uczuć; rozszczepienie osobowości; -------------------------------------------------- omamy; urojenia.

50 Wskazówki do negocjacji: zachęcaj sprawcę do mówienia; nie dyskutuj na temat logiki i halucynacji; nie utożsamiaj się ze światem omamów i urojeń; zaakceptuj to co mówi sprawca, ale nie utożsamiaj się z tym co sprawca mówi; zaakceptuj, że sprawca nie będzie ci ufał; sprawdź kim są zakładnicy.

51 Zespół maniakalny: zaburzenia nastroju, zaburzenia napędu psychoruchowego, zaburzenia rytmów biologicznych ------------------------------------------------------- zawyżona, bezkrytyczna samoocena, zmiana aktywności i celowego działania

52 Depresja endogenna: obniżenie podstawowego nastroju; osłabienie tempa procesów psychicznych i ruchu; lęk.

53 Wskazówki do negocjacji: mów wolno i jasno, nie pospieszaj i daj czas na przemyślenia i odpowiedź; wykaż zrozumienie dla problemów; delikatnie przerywaj monolog na temat grzechów i śmierci; prowokuj rozmowę na tematy pozytywne; uwaga na nieuzasadnioną poprawę nastroju; dyskusję skupiaj na najbliższej przyszłości.

54 Osobowość antyspołeczna: lekceważenie zobowiązań społecznych; brak uczuć; gwałtowność lub „sztywna” obojętność; mała tolerancja na frustrację.

55 Wskazówki do negocjacji: nie okazuj niezadowolenia i słabości; unikaj odgrywania terapeuty; nie ufaj porozumieniom zawartym ze sprawcą; przekonaj sprawcę, że utrzymanie dobrego samopoczucia leży w jego interesie; stosuj wymianę „coś za coś”; staraj się używać pozytywnych stwierdzeń, dotyczących sprawcy; pomóż sprawcy „zachować twarz”.

56 Osobowość nieadekwatna: niska tolerancja na stres; niska samoocena; chwiejność emocjonalna.

57 Wskazówki do negocjacji: staraj się utrzymywać dystans; nowe bodźce wprowadzaj stopniowo; dodawaj otuchy, mów o sukcesach; unikaj mówienia o niepowodzeniach; zapewnij zrozumienie i akceptację; dbaj o potrzeby biologiczne sprawcy; proste życzenia spełniaj szybko.

58 Człowiek w kryzysie: lęk; poczucie doznanej krzywdy; przygnębienie; pogorszenie samopoczucia; --------------------------------------------- uraz psychiczny.

59 Wskazówki do negocjacji: daj czas na wypowiedzenie się; okazuj zainteresowanie; odwołuj się do pozytywnych doświadczeń; podkreślaj, że ta konkretna sytuacja również ma rozwiązanie; szukaj wspólnych rozwiązań.

60 Kiedy przyjadą negocjatorzy: nie przerywaj nagle rozmowy; wprowadź negocjatora do rozmowy; opisz wcześniejszą rozmowę; przekaż wszystkie ustalenia ze sprawcą; zostań w pobliżu jako wsparcie dla negocjatora; pamiętaj, że sprawca może chcieć rozmawiać tylko z tobą.

61 Pamiętaj: wszystkie działania uwarunkowane są aktami prawnymi; wszyscy biorący udział w działaniach ponoszą odpowiedzialność karną, dyscyplinarną i cywilną; nie spiesz się, czas działa na naszą korzyść; nie wszystkich można uratować ale trzeba próbować; do czasu przyjazdu negocjatorów naprawdę możesz pomóc, ale…; po drugiej stronie też jest człowiek.

62 Dziękujemy za uwagę