1 Bezpieczne zabawki - Jak wybierać i dezynfekować zabawki?Ewa Pitrus Rzeszów, r.
2 Głównym kryterium wyboru zabawki do przedszkola/żłobka, powinno być przede wszystkim bezpieczeństwo najmłodszych. Pamiętać należy, że to, co czyni zabawkę bezpieczną, nie zależy tylko od samej zabawki, ale także od tego, w jaki sposób jest używana oraz od wieku bawiącego się nią dziecka.
3 Zabawki wprowadzane do obrotu muszą być oznaczone i zawierać:-nazwę towarową lub zarejestrowany znak towarowy, -dane kontaktowe producenta (adres), -instrukcję użytkowania, -informacje dotyczące bezpieczeństwa. Informacje te muszą być przedstawione w języku polskim.
4 Każda zabawka, która trafia do przedszkola/żłobka (lub innej placówki), musi posiadać znak CE (Conformité Européenne), który stanowi deklarację producenta, że zabawka spełnia kryteria tzw. dyrektywy zabawkowej. Oznakowanie to wskazuje, że dana zabawka została wykonana zgodnie z właściwymi normami. Oznakowanie CE umieszcza się w sposób widoczny, czytelny i trwały na zabawce, przytwierdzonej etykiecie lub na opakowaniu. W przypadku małych zabawek lub zabawek składających się z małych części oznakowanie CE może być umieszczone na etykiecie, załączonej ulotce lub instrukcji.
5 Oznakowanie CE nie jest jednak handlowym świadectwem jakości, certyfikatem bezpieczeństwa czy atestem wystawianym przez producentów dla danej partii wyrobu. Zakup zabawki z takim oznakowaniem wskazuje jednak pewność, że dzieci mogą ją bezpiecznie i bezproblemowo użytkować. Posiadając znak CE na wyrobach, producent zabawek nie ma obowiązku uzyskiwać dodatkowych certyfikatów bezpieczeństwa wydawanych po wykonaniu badań przez Państwowy Zakład Higieny czy Instytut Matki i Dziecka.
6 Bardzo często na zabawkach spotyka się znak łudząco podobny do oznaczenia CE, mimo że produkt nie jest zgodny z normami UE – może być to znak oznaczający China Export – znak ten nie jest zarejestrowany i nie stanowi potwierdzenia bezpieczeństwa zabawki. Znak China Export oznacza, że zabawka została wyprodukowana w Chinach.
7 POTWIERDZA SPEŁNIENIE NORMBEZPECZEŃSTWA NIE POTWIERDZA SPEŁNIENIA NORM BEZPECZEŃSTWA
8 Wyroby, takie jak: meble przedszkolne, sprzęt, urządzenia sportowe i urządzenia rekreacyjno-sportowe stanowiące wyposażenie placów zabaw, nie podlegają znakowaniu symbolem CE. W tym przypadku placówka jest zobowiązane nabywać wyposażenie posiadające odpowiednie atesty lub certyfikaty. Odróżnienie znaku China Export od zarejestrowanego znaku CE może dla niektórych osób stanowić problem. Dlatego w razie jakichkolwiek wątpliwości należy sprawdzić, czy zabawka posiada również inne oznaczenia świadczące o jakości produktu.
9 EN71 – to norma europejska określająca wymogi bezpieczeństwa stawiane zabawkom, zabawki sprzedawane na terenie Unii Europejskiej muszą być zgodne z tą normą.
10 Safe Toys – certyfikat bezpieczeństwa Safe Toys jest przyznawany przez niezależny Instytut ds. Testów i Certyfikatów i stanowi potwierdzenie, że zabawka jest bezpieczna, odpowiednia dla dzieci w oznaczonym wieku oraz że wykorzystane do produkcji materiały spełniają najwyższe wymagania jakościowe.
11 TUV – certyfikat potwierdzający, że substancje zastosowane do produkcji zabawek są bezpieczne dla dzieci.
12 Certyfikat Instytutu Matki i Dziecka oraz Certyfikat Państwowego Zakładu Higieny – oznaczają, że zabawki przeszły testy prowadzone przez specjalistów i spełniają normy bezpieczeństwa obowiązujące w prawie.
13 WE – certyfikat badania typu WE jest potwierdzeniem, ze zabawka spełnia wymogi prawa UE. Ten certyfikat może wystawić instytucja notyfikowana, czyli niezależna od producentów i konsumentów oraz działająca obiektywnie i zgodnie z obowiązującym prawem.
14 GOTS - Global Organic Textile Standard – oznacza, że zabawka została wyprodukowana z organicznej bawełny, do uprawy której nie wykorzystywano pestycydów czy innych środków chemicznych.
15 PEFC – znak potwierdzający, że zabawka jest bezpieczna i była produkowana zgodnie z normami ekologicznymi, ekonomicznymi i społecznymi.
16 FSC – znak umieszczany na produktach drewnianych, potwierdza, że drewno wykorzystywane do produkcji pochodzi z lasów gospodarowanych zgodnie z zasadami mającymi na celu ochronę środowiska naturalnego.
17 Certyfikat "Bezpieczny dla dziecka" nadawany przez polski Instytut Włókiennictwa z Łodzi, oznacza że zabawka została zbadana pod kątem spełnienia wymagań bezpieczeństwa zawartych w „Kryteriach technicznych oceny tekstyliów dla dzieci na znak Bezpieczny dla dziecka”.
18 Znak lwa znajduje się na zabawkach wyprodukowanych przez firmy zrzeszone w British Toy and Hobby Association and Toy Fair - Brytyjskim Stowarzyszeniu Producentów Zabawek. Znak świadczy o tym, że producent podczas produkcji przestrzegał zasad określonych w kodeksie stowarzyszenia, a zabawka spełnia wymagania tożsame z wymaganiami w Polsce określonymi dyrektywą zabawkową 2009/48/WE.
19 Znak nadawany przez brytyjską jednostkę BSI Group, świadczy o tym, że zabawka została przebadana pod kątem bezpieczeństwa przez niezależne laboratorium.
20 Umieszczenie w sposób widoczny i trwały na zabawce, przytwierdzonej etykiecie lub na opakowaniu któregoś lub kilku z przedstawionych wyżej oznaczeń potwierdza wysoką jakość produktu.
21 Oprócz znaku CE na zabawce powinny znajdować się dane kontaktowe producenta oraz importera. Jeżeli umieszczenie powyższych informacji na zabawce nie jest możliwe, powinny być umiejscowione na opakowaniu lub w dokumencie dołączonym do zabawki. Na zabawce producent umieszcza również nazwę typu, numer partii, serii, modelu lub inne informacje umożliwiające identyfikację zabawki, a w przypadku gdy wielkość lub charakter zabawki to uniemożliwiają, wymagane informacje umieszcza na opakowaniu lub w dokumencie dołączonym do zabawki.
22 Treść ostrzeżenia powinna być poprzedzona słowem odpowiednio: „Ostrzeżenie” lub „Ostrzeżenia”.Na przykład: „Ostrzeżenie. Nieodpowiednie dla dzieci w wieku poniżej 3 lat” – w przypadku gdy zabawka, ze względu na bezpieczeństwo, nie jest przeznaczona dla dzieci w wieku poniżej 3 lat. To ostrzeżenie może mieć formę również symbolu graficznego. Na niektórych zabawkach widnieją symbole np. 6 m+, 12 m+, 5+, co oznacza, że producent rekomenduje zabawkę dla dzieci powyżej 6 miesięcy, powyżej roku czy też dla 5-latków.
23 Ostrzeżenie musi być wyraźne, łatwo czytelne, zrozumiałe i dokładne, zwracać uwagę na zagrożenia związane z użytkowaniem oraz sposób ich wyeliminowania. Ostrzeżenia zawierające informacje co do ograniczeń w zakresie użytkowania powinny zawierać co najmniej minimalny i maksymalny wiek użytkownika, i tam, gdzie jest to stosowne, wymagania co do umiejętności użytkownika, jego minimalnej bądź maksymalnej wagi, a także komunikat głoszący, że zabawka powinna być używana wyłącznie pod nadzorem osoby dorosłej.
24 W celu prawidłowego postępowania z zabawkami (szczególnie tymi nowej generacji lub przeznaczonymi do samodzielnego montażu) dołączane są do nich instrukcje użytkowania. Umożliwiają one użytkownikowi właściwe połączenie części zabawki, jej instalację, przechowywanie, naprawę czy konserwację. Pamiętajmy jednak, że nie każda zabawka musi mieć instrukcję – instrukcja jest konieczna, jeśli zawiera informację o warunkach bezpiecznego używania takich zabawek jak huśtawki, zjeżdżalnie oraz wszelkie zabawki elektryczne. Baterie powinny być w nich umieszczone tak, aby dziecku nie udało się ich samodzielnie wyjąć.
25 Pełną odpowiedzialność za bezpieczeństwo produkowanych zabawek ponoszą ich producenci. Do obowiązku importera należy sprawdzenie, czy producent zrobił, co do niego należało. Importer nie ponosi odpowiedzialności za bezpieczeństwo importowanych zabawek, chyba że sprowadzone zabawki zostały zaopatrzone w jego logo. Wtedy jako właściciel marki przejmuje odpowiedzialność producenta i jego obowiązki. Gdyby w wyniku nieszczęśliwego wypadku lub kontroli Państwowej Inspekcji Handlowej okazało się, że dana zabawka nie spełnia wszelkich wymogów bezpieczeństwa, w trybie natychmiastowej wykonalności cały asortyment musi zostać usunięty z rynku.
26 Każda placówka ma obowiązek stosowania ogólnych reguł postępowania minimalizującego ryzyko groźnych dla bezpieczeństwa dzieci zaniedbań w zakresie dbania o czystość zabawek. To właśnie zabawki są jednym z podstawowych nośników zarazków w przedszkolach – dzieci często ich dotykają, wymieniają się nimi, nierzadko wkładają ich elementy do ust, a to w grupie liczącej na ogół od 15 do 25 wychowanków może doprowadzić do bardzo szybkiego rozprzestrzeniania się infekcji i chorób. Dezynfekcja zabawek stanowi podstawową formę przeciwdziałania temu zjawisku. Polega na podjęciu czynności mających na celu niszczenie drobnoustrojów oraz ich przetrwalników. W przypadku przedszkoli dezynfekowanie zabawek oznacza przede wszystkim niszczenie wirusów, bakterii, grzybów.
27 Regularna dezynfekcja zabawek pozwala niwelować zagrożenia związane z rozprzestrzenianiem się drobnoustrojów zagrażających bezpieczeństwu dzieci i personelu. Częstotliwość przeprowadzania dezynfekcji zabawek oraz innych sprzętów i urządzeń wykorzystywanych w przedszkolu jest uzależniona od wielu czynników: liczby dzieci, stanu zdrowia dzieci, rodzaju zabawek w przedszkolu, miejsca korzystania z zabawek (plac zabaw, sala zajęć), świadomości dzieci w zakresie higieny.
28 Optymalnym rozwiązaniem jest dezynfekowane zabawek raz w tygodniu.Trzeba jednak zastrzec, że: w okresie zachorowań na choroby przenoszone drogą kropelkową, w razie korzystania z zabawek na zewnątrz, w przypadku epidemii, częstotliwość tę należy zwiększyć, a niektóre zabawki (np. pluszowe maskotki) na jakiś czas wyłączyć z użytkowania – w okresie zachorowań na grypę czy licznych przypadków zachorowań na rotawirusy.
29 Wszystkie zabawki dopuszczone do użytku dzieci należy czyścić w dwóch etapach:Etap 1: mycie, czyszczenie, pranie. Każdą zabawkę należy dokładnie wyczyścić – powierzchnię zabawki należy przemyć ciepłą wodą z dodatkiem szarego mydła. Pozwala to usunąć brud i tłuszcz oraz bakterie. Po umyciu każdej zabawki należy dokładnie wypłukać gąbkę. Należy zwracać uwagę na trudno dostępne miejsca – za pomocą małej szczoteczki należy także wyczyścić rowki, zagłębienia oraz chropowate powierzchnie,
30 Niektóre zabawki można myć w zmywarce – zabawki twarde, niewielkich rozmiarów można również myć w zmywarce do naczyń, Zabawki pluszowe należy regularnie prać – w przypadku maskotek i innych zabawek wykonanych z tkanin konieczne jest pranie, tylko w ten sposób możliwe będzie pozbycie się niebezpiecznych dla zdrowia roztoczy.
31 Mycie i czyszczenie zabawek nie gwarantuje zniszczenia wirusów, grzybów czy prątków. Dlatego drugim, niezbędnym etapem, jest dezynfekcja zabawek za pomocą specjalnych preparatów. Etap 2: dezynfekcja. Przed dezynfekcją każda zabawka powinna zostać umyta – dezynfekcja jest drugim etapem postępowania związanego z zapewnieniem bezpieczeństwa higienicznego zabawek, dlatego przeprowadzenie jej bez wcześniejszego umycia lub wyprania przedmiotów będzie bezcelowe;
32 Zabawki powinny być dezynfekowane:- zarejestrowanym środkiem nietoksycznym dla dzieci, - środkiem utleniającym w rozcieńczeniu 1:100, - dezynfekującą chusteczką nasączoną 70% alkoholem; Środków dezynfekujących należy używać zgodnie z zaleceniami producenta – skrócenie czasu dezynfekcji nie zapewni skuteczności całego procesu, natomiast jego wydłużenie może mieć szkodliwy wpływ na przedmiot; Jeżeli jest to możliwe – po dezynfekcji zabawki dobrze jest suszyć na wolnym powietrzu.
33 Zabawki plastikowe, metalowe, drewniane:Najłatwiejszą w utrzymaniu czystości grupą zabawek są te wykonane z plastiku, metalu lub drewna, w szczególności jeżeli są to przedmioty dużych rozmiarów. Czyścimy je za pomocą ciepłej wody z mydłem. Po myciu należy upewnić się, że zabawka została dokładnie wytarta i wysuszona. Następnie każdy przedmiot przeciera się ścierką nasączoną odpowiednim środkiem dezynfekującym. Po upływie czasu wskazanego przez producenta zabawkę należy opłukać wodą w celu pozbycia się nieprzyjemnego zapachu użytego środka dezynfekującego.
34 Zabawki materiałowe: Zabawki wykonane ze wszelkiego rodzaju puszystych materiałów oraz zabawki wypchane są określane jako zabawki miękkie. Używanie ich w przedszkolach budzi najwięcej kontrowersji, nawet oczyszczone przytulanki mogą być bowiem czynnikiem transmisji bakterii i wirusów. Zaliczają się do nich nie tylko maskotki, ale również wszelkiego rodzaju plansze, maty, poduszki czy koce.
35 Najłatwiejszym sposobem czyszczenia jest wypranie w ciepłej wodzie z dodatkiem mydła do prania.Rzeczy, których nie można zanurzyć w wodzie, należy czyścić w taki sposób, w jaki czyszczone są dywany lub tapicerki. W celu przeprowadzenia dezynfekcji do prania należy użyć proszku lub płynu o właściwościach dezynfekujących, a w odniesieniu do zabawek pranych bez pełnego zamoczenia – specjalnego preparatu w sprayu do dezynfekcji zabawek. Przed udostępnieniem dzieciom przedmioty muszą zostać dokładnie wysuszone.
36 Zabawki elektroniczne:Zabawki elektroniczne nie mogą być czyszczone z użyciem dużej ilości wody. Ich mycie i czyszczenie polega na dokładnym przetarciu gąbką nasączoną wodą z dodatkiem np. szarego mydła. Następnie zabawkę należy dokładnie wytrzeć ściereczką nasączoną środkiem dezynfekującym – może być to ten sam środek, którego używa się do dezynfekowania zabawek drewnianych i plastikowych. Podobnie, jak w przypadku wcześniej opisanych zabawek – przedmioty należy dokładnie wysuszyć przed udostępnieniem dzieciom.
37 Zabawki i instrumenty muzyczne (flet, trąbka, gwizdek):Instrumenty można myć w wodzie z dodatkiem szarego mydła, można także na chwilę zanurzyć je we wrzątku. Następnie każda część powinna zostać poddana dezynfekcji przeznaczonym do tego celu preparatem. Instrumenty muzyczne z ustnikami należy dezynfekować po każdym użyciu. Zabawki i instrumenty muzyczne, których używanie wymaga kontaktu z ustami dziecka w sposób szczególny narażają na przenoszenie bakterii, wirusów czy prątków przenoszonych w ślinie i wydzielinie z nosa. Każde dziecko powinno mieć własny instrument – z tego instrumentu nie powinny korzystać inne dzieci.
38 Plastelina, ciastolina, narzędzia do wycinania:Wszelkie narzędzia służące do przycinania ciastoliny i plasteliny należy myć i dezynfekować zgodnie z zasadami przewidzianymi dla zabawek plastikowych. Narzędzia te mogą być myte w zmywarce do naczyń (jeżeli nie posiadają drewnianych elementów). Po umyciu każdy przedmiot przecieramy ścierką nasączoną odpowiednim środkiem dezynfekującym. Po upływie czasu wskazanego przez producenta zabawkę należy opłukać wodą w celu pozbycia się nieprzyjemnego zapachu użytego środka dezynfekującego. Plastelinę oraz ciastolinę należy wymieniać godnie z zaleceniami producenta. Z tej samej masy powinno korzystać tylko jedno dziecko. Przed i po używaniu ciastoliny lub plasteliny dzieci i personel muszą umyć i wysuszyć ręce.
39 Kredki: Ze względu na charakterystyczny surowiec, z którego wykonane są kredki – nie zaleca się mycia ich z użyciem wody. Kredki, z których korzysta więcej niż jedno dziecko, w celu dezynfekcji należy przetrzeć chusteczką nasączoną preparatem dezynfekującym. Przybory do rysowania, podobnie jak plastelina i ciastolina, powinny być przeznaczone dla jednego dziecka. Jeżeli korzysta z nich więcej wychowanków, trzeba pamiętać o dezynfekcji.
40 Książki: Rutynowe czyszczenie książek powinno polegać na wycieraniu z kurzu suchą ściereczką. Widoczne zabrudzenia okładek należy przecierać lekko zwilżoną chusteczką. W celu dezynfekcji należy przetrzeć okładkę książki chusteczką nasączoną odpowiednim preparatem, a następnie wytrzeć do sucha.
41 Nowe zabawki: Każda nowa zabawka przed udostępnieniem dzieciom musi zostać zdezynfekowana. Mycie na ogół można ograniczyć do przetarcia ściereczką nasączoną wodą z mydłem, do dezynfekcji zaś wystarczy przetarcie chusteczką z preparatem dezynfekującym. Maskotki i inne przedmioty wykonane z materiału należy spryskać preparatem w sprayu.
42 Do mycia i czyszczenia zabawek w pierwszym etapie wystarczy ciepła woda oraz szare mydło – również w przypadku maskotek i innych przedmiotów wykonanych z tkanin. Dezynfekcja wymaga większej uwagi – oprócz gwarancji skuteczności wybrany środek musi dawać również gwarancję bezpieczeństwa dla zdrowia dzieci. Gama środków dezynfekujących jest bardzo szeroka. Na ogół preparaty te są bardzo skuteczne. Wybierając produkt, warto jednak mieć na względzie aspekty praktyczne – związane z łatwością stosowania oraz bezpieczeństwem dzieci.
43 Wskazówki przy wyborze preparatów:1) preparat powinien być bezwonny, 2) preparat nie może podrażniać skóry, 3) preparat nie powinien wymagać spłukiwania, 4) preparat nie może niszczyć dezynfekowanej powierzchni, 5) preparat powinien posiadać oznaczenie producenta „przeznaczony do zabawek” albo „nieszkodliwy dla dzieci”.
44 Samo czyszczenie oraz regularna dezynfekcja zabawek nie zagwarantuje bezpieczeństwa w przedszkolu/żłobku, jeżeli personel odpowiedzialny za utrzymanie czystości nie będzie stosować się do zasad określonych w procedurach higienicznych. W każdym pomieszczeniu do sprzątania i czyszczenia należy używać specjalnie wydzielonych ściereczek, gąbek, mopów itp.
45 Środków należy używać zgodnie z przeznaczeniem i zaleceniami producenta, ze szczególną dbałością o czystość roztworu (nadmierne rozcieńczenie preparatu niweluje jego skuteczność). To najczęstsze powody roznoszenia zarazków i innych związków chorobowych po cały obiekcie. Szczególnie niebezpieczne jest przenoszenie drobnoustrojów z łazienek do stołówki i sal zabaw.
46 Dziękuję