1 Bezpośrednie Inwestycje Zagraniczne
2 Literatura D. Wawrzyniak: Determinanty lokalizacji Bezpośrednich Inwestycji Zagranicznych, Gospodarka Narodowa, Nr4/2010 Czinkota M. Ronkainen I. Moffett M. Marinova S. Marinov M.: International business: European Edition, Wiley, 2009; rozdział 2 Alvin G. Wint, Densil A. Williams: Attracting FDI to developing countries. A changing role for government?, The International Journal of Public Sector Management, Vol. 15, No. 5, 2002, United Nations Conference on Trade and Development UNCTAD, World Investment Report 2013
3 BIZ Transfer do zagranicznego oddziału firmy:Kapitału właścicielskiego Zasobów: materialnych – maszyn, urządzeń i niematerialnych – know-how, rozwiązań zarządczych i organizacyjnych odbywający się w ramach jednego podmiotu i pod kontrolą firmy ‘macierzystej’.
4 Roczne BIZ - outflows
5 Wpływy BIZ w lat. 1990-2012 (w mln USD)
6 Wartość BIZ na świecie, 1990-2012 (w mln USD)
7 Napływ BIZ do Polski 1990-2012 (w mln USD)
8 Nie-właścicielskie tryby produkcji międzynarodowej – alternatywa dla BIZNie-właścicielskie sposoby (NEM Non-Equity Modes) produkcji międzynarodowej: podwykonawstwo, outsourcing, kontrakty rolnicze, franchising, licencjonowanie, kontrakty menedżerskie, i inne rodzaje stosunków umownych, przez które TNCs (TransNationalCorporations) koordynują działalność przedsiębiorstw państwa przyjmującego (host-country), bez posiadania udziałów w tych firmach
9 Sposoby wejścia na rynek zagraniczny (entry mode)Eksport pośredni bezpośredni Kontrakty Licencjonowanie Franchising inne: porozumienia technologiczne, umowy na usługi, na wytwarzanie. Inwestycyjne Niezależne przedsiębiorstwo Joint venture
10 Kryteria decyzyjne wyboru entry modeZakres kontroli Dostępne zasoby i poziom zaangażowania Poziom ryzyka Czas, tempo Dostępne alternatywy Spodziewany zwrot
11 Teorie BIZ Teoria produkcji międzynarodowej [Dunning (1980) and Fayerweather (1982)] Teoria niedoskonałych rynków [Hymer (1970)] Teoria internalizacji [Buckley (1982, 1988) Buckley and Casson (1976, 1985)]
12 Teoria produkcji międzynarodowej – paradygmat eklektyczny[Dunning (1980) and Fayerweather (1982)] Skłonność firmy do rozpoczęcia produkcji zagranicznej zależy od konkretnych korzyści jej kraju w porównaniu do korzyści zasobowych wynikających z lokalizacji w innym kraju Przedsiębiorstwa szukają: zasobów korzyści czynników (czynniki produkcji) wiedzy bezpieczeństwa rynków
13 Jakie czynniki determinują gdzie inwestować?Paradygmat eklektyczny OLI BIZ są realizowane ponieważ firmy odnoszą korzyści właścicielskie ownership (O), realizowane w procesie internalizacji internalization (I) w krajach, oferujących konieczne korzyści lokalizacyjne locational (L) advantages
14 Czynniki determinujące BIZ (Galan, Gonzalez-Benito, 2001) OWNERSHIP
15 Czynniki determinujące BIZ (Galan, Gonzalez-Benito, 2001) INTERNALIZATION
16 Czynniki determinujące BIZ (Galan, Gonzalez-Benito, 2001) LOCATION
17 Teoria niedoskonałych rynków [Hymer (1970)]Firmy wykorzystują niedoskonałości rynków Decyzja firmy do inwestowania za granicą jest wyjaśniona jako strategia skorzystania z niektórych możliwości (przewag konkurencyjnych) nie podzielanych przez konkurentów w innych krajach. Niedoskonałości są najczęściej generowane przez rządy
18 Rynek doskonały - założeniaLiczni nabywcy; Liczni sprzedawcy (brak monopolu); Pojedynczy nabywca/sprzedawca nie ma wpływu na rynek, ceny i inne warunki rynku; Homogeniczny produkt; Doskonała informacja = uczestnicy rynku mają pełną informację o produkcie i cenach; Swoboda wejścia i wyjścia z rynku.
19 Niedoskonałości rynku i przewagi konkurencyjneNiedoskonałości rynku w formie: Dostęp (cła, polityki importowe, itp.) Mobilności czynników produkcji Zarządzania: Korzyści kosztowe Korzyści skali i zakresu Różnicowanie produktu Techniki zarządcze, marketingowe i know-how Zasoby finansowe
20 Przewagi konkurencyjneKorzyści skali i zakresu: w produkcji, marketingu, finansach, badaniach i rozwoju, transporcie i zakupach duży rozmiar jest głównym czynnikiem (z powodu operacji międzynarodowych i /lub krajowych) Doświadczenie menedżerskie i marketingowe : umiejętności w zarządzaniu dużymi organizacjami przemysłowymi (kapitał ludzki i technologii) znajomość nowoczesnych technik analitycznych i ich zastosowanie w obszarach funkcjonalnych przedsiębiorstwa
21 Przewagi konkurencyjneZaawansowane technologie: Umiejętności badawcze i inżynierskie Przewaga finansowa: Wykazanie się globalną przewagą finansową poprzez osiągnięcie i utrzymanie globalnego kosztu i dostępności kapitału Kluczowa zmienna kosztu konkurencyjnego umożliwiająca sfinansowanie inwestycji zagranicznych oraz innych działań
22 Przewagi konkurencyjneZróżnicowane produkty: Specyficzne dla firm zalety produkcji i wprowadzania do obrotu produktów zróżnicowanych Wynikają z innowacji realizowanych w R&D lub znaczących wydatków marketingowych w celu uzyskania identyfikacji marki Konkurencyjność rynku krajowego: Wysoko konkurencyjny rynek krajowy zwiększa przewagi konkurencyjne firmy w porównaniu do firm pochodzących z krajów mniej konkurencyjnych Zjawisko znane w modelu Portera (diamond model) i ma 4 główne składowe
23 Figuer 1: Sekwencja decyzyjna BIZŹródło: Czinkota M. Ronkainen I. Moffett M. Marinova S. Marinov M.: International business: European Edition, Wiley, 2009; p. 45
24 Teoria internacjonalizacji [Buckley and Casson (1979, 1985)]Internalizacja dotyczy powiększenia bezpośredniej działalności przedsiębiorstwa i wprowadzenie w ramach wspólnej własności i kontroli działań prowadzonych przez rynki pośrednie, które łączą firmy z klientami. Firmy korzystają na kreowaniu ‘wewnętrznego rynku’ tak, by transakcje mogły być przeprowadzane mniejszym kosztem w firmie
25 Powody realizacji BIZ – makroekonomicznewzrost w światowym handlu i otwarcie nowych rynków rozwój nowych technologii i możliwości ich transferu liberalizacja gospodarki - zniesienie kontroli wymiany i barier dla przepływu kapitału (i zysków); ustanowienie wspólnych rynków i regionalnych bloków handlowych ze wspólnymi taryfami importowymi / eksportowymi
26 Powody BIZ – perspektywa mikro (firmy)Bariery w komunikacji z lokalnymi przedstawicielami brak zaangażowania ze strony przedstawicieli Wysoka marża niezależnych dystrybutorów Rosnące koszty administracyjne zarządzania operacjami zagranicznymi z kraju możliwość prowadzenia działalności jak lokalne firmy – wizerunek ‘swojej’ formy: mniej rygorystyczny stosunek lokalnych władz lepsza pozycja w konkurencji z lokalnymi firmami lepszy wizerunek wśród klientów ze względu na stałą obecność w kraju i znaczące zaangażowanie finansowe
27 Powody BIZ – perspektywa mikro (firmy)Wysokie koszty transportowe, logistyczne eksportu Ochrona własności intelektualnej Zachęty inwestycyjne rządów innych krajów Niższe koszty operacyjne Szybszy i łatwiejszy dostęp do rynku Niewystarczający popyt na rynku krajowym Potrzeba zabezpieczenia dostaw szczególnych surowców czy materiałów dostępnych tylko na obcym rynku
28 Powody BIZ – perspektywa mikro (firmy)Korzystne warunki gospodarcze w poszczególnych krajach (rynki rozwijające się, rosnące dochody, dostęp do kapitału, niskie stopy procentowe, niskie podatki etc.) Próba rozproszenia ryzyka pomiędzy różne rynki Nabycie know-how i umiejętności dostępnych tylko na lokalnym rynku Chęć zminimalizowania globalnych obciążeń podatkowych Potrzeba zaangażowania w wytwarzanie części, elementów na rynku lokalnym Lepsze powiązania pomiędzy lokalnym wytwarzaniem a marketingiem –innowacje produktowe, obsługa posprzedażowa
29 Strategie BIZ Produktowe (product – driven) właściwości, możliwości czy dostępności specyficznych produktów przemysł związany z surowcami naturalnymi (naftowy: wydobycie ropy naftowej, rafinerie) Rynkowe (market – driven) Poszukiwanie nowych rynków zbytu, dotychczasowe nie mogą wchłonąć produkcji Technologiczne (technology – driven) przedsiębiorstwa, których przewagą konkurencyjną są technologie, które wykorzystują do zdobycia nowych rynków (na których takie technologie nie występują)
30 Strategie BIZ Integracja pozioma Integracja pionowaŁączenie firm z tej samej branży, na tym samym ‘poziomie’ wytwarzania. Korzyści: Poprawa pozycji na rynku Korzyści skali Wzrost konkurencyjności Szanse na dywersyfikację Integracja pionowa Fuzje, przejęcia, firm w tej samej branży przemysłu ale wytwarzające na innych etapach produkcji (np. przejęcie firm dostawców surowców, czy producentów komponentów)
31 Dodatkowe koszty wejścia na nowy rynekKoszty marketingowe Koszty adaptacji produkcji do preferencji nowego rynku i klientów Koszty budowania zaufania, wizerunku, pozycji w nowym przedstawicielstwie
32 Techniki realizacji BIZPrzejęcia (likwidacja konkurencji, przejęcie technologii, know how, patentów, nabycie aktywów trwałych, wejście w rynek) Fuzje Nowe przedsiębiorstwo (dobrze dopasowane do specyfiki macierzystej firmy, wybór lokalizacji gwarantującej zasoby pracy, usługi dla biznesu, infrastrukturę, dostęp do surowców, materiałów, kooperantów, komunikacji, względy finansowe i podatkowe)
33 Warunki powodzenia fuzji i przejęcia – cena nabyciathe cost-of-entry test Przyszłe przepływy pieniężne podmiotu nie mniejsze od zera the better-off test Efektywność działania i wartość obu firm (przejętej, przejmowanej) poprzez połączenie jest zwielokrotniona (2+2=5) the attractiveness test Struktura biznesowa przejmowanej/przyłączanej firmy przyczyni się zwiększenia efektywności
34 Czynniki przyciągające BIZ do krajów rozwijających sięRozmiar rynku i poziom dochodów Tempo wzrostu rynku Stabilność polityczna Stopa inflacji, i stan rachunków bieżących Jakość infrastruktury Zachęty fiskalne ‘good events’ Polityka rządu Działania promujące inwestycje
35 Otoczenie good governancerule-based governance (system prawa) Niezależne sądownictwo i prawodawstwo Równość wobec prawa, bezstronna egzekucja prawa Wiarygodna i dostępna informacja o finansach Wysoki poziom zaufania publicznego relation-based governance system (system relacyjny) Prywatne relacje i powiązania wpływają na transakcje społeczne i gospodarcze – osobiste sieci kontaktów, powiązań, prywatna informacja
36 Governance Environment Index (Li, Filer, 2007)Prawa polityczne Rządy prawa Swobodny przepływ informacji Zaufanie publiczne Wysokie standardy sprawozdawczości
37 Kraje rule-based Kraje non-rule-based
38 Doing Business Index World BankRozpoczynanie działalności (ilość procedur, czas, koszt, wymagany kapitał) Pozwolenia budowlane (ilość procedur, czas, koszt, kontrola jakości budowy) Przyłączenie elektryczności (procedury, czas, koszt, stabilność dostaw) Rejestracja własności (procedury, czas, koszt, jakość instytucji obsługujących system) Uzyskanie kredytu (dostępność informacji, zabezpieczenie hipoteczne)
39 Doing Business Index World Bank6. Ochrona mniejszościowych inwestorów (przejrzystość organizacji, dostęp do informacji, łatwość procesów, zobowiązania dyrekcji/zarządu, prawa udziałowców) 7. Podatki (liczba płatności rocznie, stopa opodatkowania, czas na rozliczenia, czas na oczekiwanie zwrotu podatków 8. Handel międzynarodowy (czas na formalności eksportowe i importowe, koszty), 9. Egzekucja należności (czas, koszt, skuteczność systemu sądowego) 10. Upadłości (skuteczność procesów naprawczych, stopa odzysku)
40 Ease of Doing Business 2016, World Bank
41 Business Environment Rankings (BER) The Economist Intelligence UnitKonstrukcja indeksu - 10 kategorii głównych (91 subkategorii): Otoczenie polityczno-administracyjne (stabilność, efektywność, prawo) Warunki makroekonomiczne Szanse rynkowe (GDP per capita, wielkość, wzrost) Polityka względem prywatnych przedsiębiorstw, konkurencja Polityka i stosunek do inwestycji zagranicznych Wymiana międzynarodowa i waluta System podatkowy Finansowanie, system finansowy Rynek pracy, kwalifikacje pracowników Infrastruktura
42
43 BIZ w krajach rozwijających sięDochód narodowy (per-capita) Poziom rozwoju gospodarczego Stopy procentowe Poziom wykształcenia, edukacji Skuteczność działań zachęcających inwestorów
44 Polityki i środki promujące BIZOtwarcie dotychczas zamkniętych, chronionych branż przemysłu Swoboda nabywania nieruchomości Likwidacja monopoli Prywatyzacja przedsiębiorstw państwowych Środki promujące i ułatwiające BIZ: Finansowe i fiskalne zachęty, w tym specjalne strefy ekonomiczne Łagodzenie wymogów weryfikacyjnych Usprawnienie procesów rejestracji działalności Przyspieszenie procesów licencjonowania, wydawania pozwoleń Obniżanie podatku CIT