1 Bezrobocie w okresie transformacji w PolsceKatarzyna Konopka

2 BEZROBOTNY - definicjaWedług Głównego Urzędu Statystycznego bezrobotny to osoba w wieku od 15 do 74 lat , a w okresie badanego tygodnia: a) nie była osobą pracującą; b) aktywnie poszukiwała pracy; c) była gotowa podjąć pracę w tygodniu badania i następnym.

3 Bezrobocie – problem całego społeczeństwa Wykres1: Badanie opinii publicznej - powszechność bezrobocia. Źródło: CBOS, Społeczny zasięg bezrobocia i zagrożenie utratą pracy. Komunikat z badań., Warszawa, marzec 2004. Z badań CBOP wynika, że w ciągu ostatnich 5 lat w co drugim gospodarstwie domowym ktoś doświadczył problemu bezrobocia.

4 Strach przed utratą pracy Wykres2: Badanie opinii publicznej - obawa przed utratą obecnego miejsca pracy Źródło: CBOS, Społeczny zasięg bezrobocia i zagrożenie utratą pracy. Komunikat z badań., Warszawa, marzec 2004. Początkowo ludzie byli pewni swego źródła utrzymania, ale już w grudniu roku większość badanych obawiała się straty pracy.

5 W przystosowywaniu produkcji i zatrudnienia do rynkowych warunków można wyróżnić trzy etapy:I ( ): gwałtownie malała produkcja przy wolniejszym spadku zatrudnienia; II (1992 – 1993): PKB rosło, zatrudnienie nadal malało  wzrost efektywności pracy; III (pozostałe lata): wzrost obu wartości, ale zatrudnienie wolniej. Wykres 3: Zmiany roczne PKB, zatrudnienia w II i III etapie zmian systemowych. Źródło: B. Ptaszyńska, Transformacja systemowa, a transformacyjne bezrobocie strukturalne w Polsce, Wydawnictwo Wyżej Szkoły Bankowej, Warszawa s. 23. Trzy etapy

6 Bezrobocie w okresie transformacji – bezrobocie strukturalne?Nie zależy od zmian cyklicznych gospodarki, nadwyżki siły roboczej na jednych rynkach współistnieją z niedoborami na innych, a stan bezrobocia charakteryzuje się długo- okresowością. Bezrobocie w okresie transformacji – bezrobocie strukturalne?

7 Na czym Polegały zmiany?Decyzje o zatrudnieniu i płacach Na czym Polegały zmiany? Etap I polegał na tworzeniu otoczenia rynkowego oraz zlikwidowaniu nadmiernego popytu. Zmieniły się zasady działania przedsiębiorstw. Rachunek ekonomiczny Ocena produktywności Ograniczenie nadmiernego zatrudnienia Zmiana struktury popytu BEZROBOCIE TRANSFORMACYJNE

8 Polityka państwa Podejście osłonowe: wcześniejsze emerytury;łatwo dostępne zasiłki dla bezrobotnych, ubezpieczenia emerytalne, bezpłatne świadczenia medyczne. W rejestrach bezrobotnych były osoby, które wcale nie chciały podjąć pracy, a jedynie uzyskać świadczenia. Obniżenie stopy bezrobocia jest więc nie tylko skutkiem ożywienia gospodarczego, a także obniżenia aktywności zawodowej ludności.

9 „Strategia dla Polski”Malejąca liczba osób z prawem do zasiłku wynika z programu: „Strategia dla Polski”

10 Płynność bezrobocia Początkowo poziom bezrobocia rósł przy małych odpływach z tego stanu. W 1994 „odpływ” zaczął przeważać nad „napływem”, malała liczba bezrobotnych, ale prawie połowa opuszczających bezrobocie wycofywała się z aktywnych zawodowo, co nie było zjawiskiem korzystnym. Im gorsza koniunktura, tym większe napływy do bezrobocia i mniejsze odpływy. Jednak w przypadku Polski nie ma zauważalnej różnicy w tym względzie w okresie ożywienia i recesji.  BEZROBOCIE STUKTURALNE

11 Bezrobocie długookresowePOZOSTAWANIE BEZ PRACY PRZEZ OKRES DŁUŻSZY NIŻ 1 ROK. KONSEKWENCJE: malejąca efektywność kapitału ludzkiego: mniejsza atrakcyjność dla pracodawcy. WNIOSKI: Im dłuższy czas trwania bezrobocia, tym mniejsza szansa na odzyskanie pracy. osoby z aktywnych zawodowo częściej trafiały do bezrobocia niż do zatrudnionych, zarówno dla bezrobotnych jak i dla osób wchodzących do zasobu aktywnych zatrudnienie stało się trudniejsze, mimo ożywienia koniunktury.

12 Zmiany w strukturze zatrudnieniaTabela 1: Zmiany liczby pracujących wg działów gospodarki w poszczególnych fazach transformacji (w tys. osób). Źródło: B. Ptaszyńska, Transformacja systemowa, a transformacyjne bezrobocie strukturalne w Polsce, Wydawnictwo Wyżej Szkoły Bankowej, Warszawa s. 23. . Korzystna zależność? NIE: Zbyt mały wzrost zatrudnienia w stosunku do wzrostu produkcji  presja na wzrost efektywności pracy Lata Rolniczy Przemysłowy Usługowy -1032 -1679 83 429 100 582 -53 -673 -23

13 Struktura bezrobotnych - wykształcenie

14 Struktura bezrobotnych - doświadczenie zawodowe

15 Dlaczego bezrobocie strukturalne ?1. Niska absorpcja mimo zwiększonej wydajności Spadek bezrobocia głównie spowodowany dezaktywizacją 2. Długi czas trwania bezrobocia, małe prawdopodobieństwo uzyskania pracy, mimo ożywienia gospodarki 3. Niedopasowania strukturalne popytu i podaży pracy [wykształcenie, doświadczenie]

16 Skutek błędów w prowadzonej polityce?Za bogate świadczenia socjalne Przeciw oczyszczanie z zaszłości socjalizmu metody pracochłonne zastępowano kapitałochłonnymi pionierski charakter zmian wspieranie „trudnych sektorów” podtrzymywanie starych nawyków