1 Biała księga ustawy o usługach turystycznych - opinie województw i Stowarzyszenia Ekspertów Turystyki Janusz Turakiewicz 4-5 listopada 2015 roku Zamek Kliczków – Dolny Śląsk Konwent Marszałków Województw RP

2 W trakcie konsultacji BIAŁEJ KSIĘGI Departament Turystyki MSiT zadał 15 pytań szczegółowych, odnoszących się do funkcjonowania UUT oraz propozycji wariantów przyszłych rozwiązań, wynikających z ówczesnego projektu Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie imprez turystycznych, zmieniającej rozporządzenie (WE) nr 2006/2004, dyrektywę 2011/83/UE i uchylającej dyrektywę Rady 90/314/EWG. Zakres tematyczny pytań: - 10 – usługi (imprezy) turystyczne - 3 – usługi przewodnictwa i pilotażu turystycznego - 2 – usługi hotelarskie

3 Pytania i odpowiedzi urzędów marszałkowskich 1. Jaka jest Państwa opinia na temat zaproponowanego zakresu przepisów krajowych w obszarze przedsiębiorców oferujących imprezy turystyczne i powiązane usługi turystyczne? Czy Polska powinna utrzymać wyżej wymienione wyłączenia?

4 Pytania i odpowiedzi urzędów marszałkowskich Polska powinna utrzymać wyłączenia wskazane w dyrektywie UE, z wyjątkiem wyłączenia imprez turystycznych i powiązanych usług turystycznych zakupionych na podstawie umowy generalnej/ogólnej dotyczącej organizowania wyjazdów służbowych, zawartej między przedsiębiorcą i inną osobą prawną lub fizyczną, która działa w celu związanym ze swoją działalnością handlową, gospodarczą, rzemieślniczą lub wykonywanym zawodem. Uzasadnienie: na rynku usług turystycznych funkcjonują organizatorzy turystyki, którzy proponują wyjazdy spełniające kryteria imprezy turystycznej, które nazywają „wyjazdami szkoleniowymi”, „edukacyjnymi”, „konferencjami, itp. W przetargach zwykle stanowią konkurencję dla organizatorów turystyki wpisanych do rejestru organizatorów turystyki i pośredników turystycznych ponieważ nie ponoszą kosztów gwarancji ubezpieczeniowej. Jednocześnie – jak wiemy z informacji przekazywanych przez biura podróży (organizatorów wpisanych do rejestru) – imprezy organizowane dla firm mają charakter typowych imprez turystycznych a niewielkim udziałem jest element „szkolenia”, wprowadzony m.in. dla innego opodatkowania imprezy.

5 Pytania i odpowiedzi urzędów marszałkowskich [przy wyłączeniu] …konieczne jest jednak szczegółowe scharakteryzowanie pojęcia podróży służbowej. […] Wnioskujemy o sformułowanie ww. wyłączeń w sposób nie budzący wątpliwości co do interpretacji przepisów. Nie widzimy potrzeby obejmowania pojedynczych usług turystycznych przepisami krajowymi implementującymi dyrektywę jak i nie widzimy potrzeby objęcia regulacją organizacji turystyki biznesowej (kongresy, konferencje, szkolenia itp.), ponieważ uczestnicy takich wyjazdów biorą w nich udział w ramach swojej działalności gospodarczej. Z zakresu przepisów krajowych należy wyłączyć organizacje non-profit, z dokładnym zdefiniowaniem pojęć okazjonalnie oraz ograniczona liczba podróżnych. Należy również zauważyć, iż kluby sportowe (kluby piłkarskie, szkółki pływackie, żeglarskie, szkoły tańca, itp.) nie są organizacjami non-profit. Stoimy na stanowisku, że obozy sportowe, powinny zostać wyłączone z tego zakresu ze wskazaniem, iż wyłączenie następuje na podstawie celu treningowego obozu a program obozu oparty jest na aktywności fizycznej, a nie zwiedzaniu czy wypoczywaniu.

6 Pytania i odpowiedzi urzędów marszałkowskich Nie, należy przyjąć wariant B rozwiązania odnośnie zakresu przepisów krajowych w obszarze imprez turystycznych i powiązanych usług turystycznych. Uzasadnienie: Zwłaszcza w regionach przygranicznych niektórzy przedsiębiorcy wyspecjalizowali się w organizacji wycieczek (w tym dla dzieci i młodzieży) za granice (np. do Niemiec, Czech, czy Rosji i Litwy) trwających krócej niż 24 godz. bez noclegu. Utrzymanie zapisów z wariantu A stwarza niebezpieczeństwo pozostawienia rzeszy ich klientów bez zabezpieczenia. Należy również wprowadzić ograniczenia w oferowanych okazjonalnie imprezach turystycznych, chociażby poprzez m.in. ograniczenie zasięgu terytorialnego. Pozwoli to uniknąć np. prywatnej szkole językowej, stowarzyszeniu itd. wysłać (bez zabezpieczenia) np. 1000 swoich uczni/członków np. do Azji.

7 Pytania i odpowiedzi urzędów marszałkowskich 2. Jaka jest Państwa opinia na temat kształtu przyszłej regulacji krajowej dotyczącej braku odpowiedzi podróżnego na informację organizatora o zmianach w umowie (Art. 9.2a.c)? Czy brak odpowiedzi od podróżnego powinien oznaczać: dorozumianą zgodę na te zmiany (tzn. zgoda dorozumiana – opcja 1) czy rozwiązanie umowy przez podróżnego z powodu braku odpowiedzi (tzn. wprowadzenie obowiązku zgody wyraźnej – opcja 2)?

8 Pytania i odpowiedzi urzędów marszałkowskich Brak odpowiedzi od podróżnego powinien oznaczać dorozumianą zgodę na te zmiany (tzn. zgoda dorozumiana – opcja 1). Uzasadnienie: opcja 1 zabezpiecza podróżnego przed możliwością automatycznego rozwiązania umowy, jeśli nie zdąży on odpowiedzieć w wyznaczonym czasie. Jednocześnie, w przypadku nie zaakceptowania zmian w umowie, klient nadal może poinformować organizatora, że odstępuje od umowy. Jest to wariant korzystny dla obu stron umowy. Wariant 2 (klient zawsze musi odpowiedzieć) rodzi nowy problem – co w sytuacji gdy klient – mimo obowiązku na niego nałożonego – nie powiadomi biura na piśmie o swojej decyzji? Jak ma postąpić organizator turystyki? Czy powinien jednostronnie rozwiązać umowę? Z uwagi na specyfikę branży, przy wyborze wariantu 2 należałoby konkretnie określić czas jaki klient ma na przekazanie odpowiedzi i jakie konsekwencje wynikają z nieudzielania odpowiedzi na zawiadomienie o zmianach w umowie. W związku z pojawiającymi się zastrzeżeniami klientów co do postępowań biur podróży oraz z nieczytaniem przez podróżnych dokumentów przekazywanych przez biura (min.: warunków uczestnictwa w imprezie) stoimy na stanowisku, iż należy wprowadzić obowiązek zgody wyraźnej, która będzie zabezpieczeniem zarówno dla klienta, jak i przedsiębiorcy.

9 Pytania i odpowiedzi urzędów marszałkowskich 3. Jaka jest Państwa opinia na temat regulacji zaproponowanej w art. 10.5? Czy Polska powinna wprowadzić przepis, zgodnie z którym w odniesieniu do umów zawieranych poza lokalem przedsiębiorstwa, podróżny ma prawo odstąpić od umowy w ciągu 14 dni bez podawania przyczyn?

10 Pytania i odpowiedzi urzędów marszałkowskich Polska powinna wprowadzić przepis, zgodnie z którym w odniesieniu do umów zawieranych poza lokalem przedsiębiorstwa, podróżny ma prawo odstąpić od umowy w ciągu 14 dni bez podawania przyczyn. Uzasadnienie: Słuszna wydaje się opinia, że wprowadzenie takiego przepisu może ochronić tzw. grupy słabsze, np. seniorów, którzy mogą być nakłaniani pod presją lub w okolicznościach nie zapewniających odpowiedniego czasu do namysłu (np. podczas wycieczki lub pokazu) do zawierania takich umów. Polska powinna wprowadzić przepis pozwalający na odstąpienie od umowy w ciągu 14 dni bez podawania przyczyny w przypadku zawarcia umów poza lokalem przedsiębiorstwa. Pozwoli to na ochronę klientów, którzy zawarli umowę pod presją czasu czy w emocjach.

11 Pytania i odpowiedzi urzędów marszałkowskich 4. Jaka jest Państwa opinia dotycząca możliwości wprowadzenia przez Polskę przepisów, na mocy których sprzedawca detaliczny również będzie odpowiedzialny za realizację imprezy turystycznej? Czy Polska powinna utrzymać wyłączną odpowiedzialność organizatora?

12 Pytania i odpowiedzi urzędów marszałkowskich Polska powinna utrzymać dotychczasowe regulacje w tym zakresie – za imprezę turystyczną odpowiada zawsze organizator turystyki. Uzasadnienie: sprzedawca detaliczny (agent) nie powinien ponosić odpowiedzialności za realizację imprezy turystycznej ponieważ nie ma wpływu na jej przygotowanie i realizację. Stroną odpowiedzialną za realizację powinien zostać organizator turystyki, należałoby jednak wprowadzić regulacje dotyczące odpowiedzialności sprzedawcy detalicznego. Odpowiedzialność ta powinna objąć m. in.: informowanie klienta o szczegółach zawieranej umowy, o warunkach uczestnictwa w imprezie, itp. W pierwszej kolejności odpowiadać powinien organizator, a gdy przedsiębiorca nie może lub nie chce odpowiadać, powinien sprzedawca detaliczny. Za realizację imprezy turystycznej powinien być odpowiedzialny organizator imprezy (agent działający w jego imieniu powinien być zwolniony z tego obowiązku) oraz każdy sprzedawca detaliczny.

13 Pytania i odpowiedzi urzędów marszałkowskich 5. Jaka jest Państwa opinia na temat przepisu zawartego w art. 12.6? Czy obecny okres przedawnienia roszczeń wskazany w Kodeksie cywilnym jest odpowiedni?

14 Pytania i odpowiedzi urzędów marszałkowskich Okres przedawnienia roszczeń wskazany w Kodeksie cywilnym powinien zostać zachowany w odniesieniu do roszczeń, dla których podstawę stanowią umowy o świadczenie usług turystycznych. Uzasadnienie: Termin trzech lat, wskazany w przepisach ogólnych nie budzi zastrzeżeń. Jak wynika z praktyki (reklamacje usług turystycznych i sprawy, które trafiają do sądów), sprawy o roszczenia z umów o świadczenie usług turystycznych nie wymagają innych terminów niż roszczenia związane z prowadzeniem działalności gospodarczej w innych obszarach.

15 Pytania i odpowiedzi urzędów marszałkowskich 6. Jaka jest Państwa opinia na temat obecnego art. 14.3 Ustawy o usługach turystycznych, który zobowiązuje organizatorów turystyki, organizujących imprezy turystyczne za granicą, do zawarcia na rzecz osób uczestniczących w tych imprezach umów ubezpieczenia od następstw nieszczęśliwych wypadków i kosztów leczenia? Czy uważają Państwo za właściwe, aby pozostawić ten przepis w mocy?

16 Pytania i odpowiedzi urzędów marszałkowskich Art. 14 ust. 3 ustawy o usługach turystycznych w aktualnym brzmieniu powinien być utrzymany w mocy. Uzasadnienie: Jak wynika z dotychczasowych doświadczeń, zobowiązanie organizatorów turystyki, organizujących imprezy turystyczne za granicą, do zawarcia na rzecz osób uczestniczących w tych imprezach, umów ubezpieczenia od następstw nieszczęśliwych wypadków i kosztów leczenia (NNW, KL) jest korzystne dla klientów – również z uwagi na fakt, iż takie ubezpieczenie zawierane przez organizatora turystyki na podstawie umowy generalnej z ubezpieczycielem jest tańsze niż ubezpieczenie indywidualne.

17 Pytania i odpowiedzi urzędów marszałkowskich 7. Jaka jest Państwa opinia na temat obecnych przepisów zawartych w artykule 16b ustępy 3-5 ustawy o usługach turystycznych? Czy uważają Państwo za właściwe, aby pozostawić ten przepis w mocy (zakładając, że będzie to możliwe, tzn. Polska uzyska pozytywną odpowiedź z Komisji Europejskiej)?

18 Pytania i odpowiedzi urzędów marszałkowskich Art. 16b ustawy o usługach turystycznych powinien zostać utrzymany w mocy (przy założeniu, że Komisja Europejska pozytywnie odniesie się do propozycji Polski). Uzasadnienie: art. 16b ust. 3-5 ustawy o usługach turystycznych jest praktycznym narzędziem chroniącym klienta przed uporczywym uchylaniem się od udzielania odpowiedzi na reklamacje przez organizatora turystyki (a takie przypadki miały miejsce). Otwartą kwestią pozostaje natomiast czy „uznanie reklamacji za uzasadnioną” jest jednoznaczne z uznaniem roszczenia klienta w całości. W praktyce sprawa z reguły znajduje finał przed sądem, do którego należy rozstrzygnięcie sporu cywilnoprawnego. […] popiera pozostawienie w mocy obecnie obowiązujących przepisów określonych w art. 16b ust. 3-5 ustawy (dotyczących składania reklamacji i ich rozpatrywania przez organizatorów turystyki). Jednocześnie proponujemy rozszerzenie art. 16 ust. 5 ustawy o zobowiązanie przedsiębiorcy, który nie ustosunkował się w terminie 30 dni do reklamacji, tj. uznał reklamację za zasadną, do wypłaty żądanej kwoty roszczenia w terminie 14 dni. Tak. Jednocześnie ustawa powinna być spójna w swoich zapisach z innymi ustawami obecnie obowiązującymi w Polsce.

19 Pytania i odpowiedzi urzędów marszałkowskich 8. Jaka jest Państwa opinia na temat regulacji zawartych w art. 15? Czy obecne formy zabezpieczeń finansowych dla organizatorów będą adekwatne w przypadku imprez dynamicznych (click-through)? Czy w Państwa opinii niezbędne jest stworzenie II filaru zabezpieczeń w formie funduszu gwarancyjnego np. umiejscowionego w Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym lub w formie samodzielnego podmiotu?

20 Pytania i odpowiedzi urzędów marszałkowskich Regulacje zawarte w Art. 15 dyrektywy potwierdzają obowiązki państwa członkowskiego w zakresie zapewnienia otoczenia prawnego, które spowoduje, że to organizator turystyki będzie gwarantował zwrot wszystkich płatności dokonanych przez klientów, a niezrealizowanych z przyczyn leżących po stronie organizatora turystyki (niewypłacalność). W Art. 15 dyrektywy znalazł się również zapis mówiący o tym, że obok sprowadzenia klientów do kraju (jeżeli impreza obejmuje przewóz pasażerów), można zaoferować kontynuację podróży. Jest to istotne w kontekście dotychczas obowiązujących zapisów ustawy o usługach turystycznych – zwykle klienci byli sprowadzani do kraju chociaż niekiedy zorganizowanie turystom pobytu i powrót w zakontraktowanym terminie było tańsze niż organizowanie przelotu w nagłych okolicznościach. Gwarancja ma być skuteczna i obejmować racjonalnie przewidywalne koszty. Oznacza to, że należy stworzyć mechanizmy umożliwiające odpowiedni nadzór nad wysokością gwarancji w stosunku do ilości umów o świadczenie usług turystycznych. Obecnie, kryterium wysokości gwarancji, obok kwot minimalnych, jest przychód przedsiębiorcy za poprzedni okres ubezpieczeniowy. Mimo zwiększenia minimalnych kwot gwarancyjnych nadal możliwa jest sytuacja, że gwarancja okaże się niewystarczająca. Dotyczyć to może również tzw. imprez dynamicznych. Biorąc pod uwagę aktualny stan prawny, możliwości (a raczej ich brak) w zakresie dalszego podwyższania kwot gwarancyjnych w przypadku gwarancji podstawowych, brak akceptacji dla systemu zabezpieczeń w formie OC, wskazane jest wsparcie w postaci utworzenia II filaru zabezpieczeń. Rozwiązanie postulujące powierzenie zadań w tym zakresie Ubezpieczeniowemu Funduszowi Gwarancyjnemu, w ramach którego zostanie utworzony fundusz gwarancyjny dla umów o świadczenie usług turystycznych wydaje się być dobrym rozwiązaniem.

21 Pytania i odpowiedzi urzędów marszałkowskich Brak zastrzeżeń czy uwag do art. 15 dyrektywy. Art. 15 dyrektywy jasno wskazuje, iż zabezpieczenia finansowe powinny dawać gwarancję zwrotu wszystkich płatności dokonanych przez podróżnych. Naszym zdaniem aktualnie obowiązujący system zabezpieczeń finansowych nie daje 100% pewności, iż w wypadku niewypłacalności roszczenia klientów rozstaną zaspokojone w całości. Należy zwrócić uwagę, iż w aktualnie obowiązującym systemie brak jest jednostki upoważnionej do kontroli sytuacji finansowej organizatorów turystyki i pośredników turystycznych. Trudno zatem stwierdzić, czy wysokość zabezpieczeń jest adekwatna do osiąganych przychodów oraz czy przedsiębiorcy przestrzegają obowiązku podwyższania wysokości zabezpieczenia wraz ze wzrostem przychodów. W związku z powyższym zasadne byłoby wprowadzenie formy zabezpieczenia finansowego, które będzie skuteczne oraz obejmie racjonalnie przewidywalne koszty. Istotne jest również wskazanie jednostki, która będzie upoważniona do kontroli sytuacji finansowej organizatorów/pośredników.

22 Pytania i odpowiedzi urzędów marszałkowskich Uwzględniając fakt, iż obecne zabezpieczenia finansowe touroperatorów nie dają gwarancji pełnego zwrotu wpłaconych przez klientów pieniędzy, niezbędnym jest utworzenie dodatkowego „filaru” zabezpieczeń. Wydaje się, iż optymalnym rozwiązaniem byłoby przekazanie zadań Turystycznego Funduszu Gwarancyjnego do realizacji Ubezpieczeniowemu Funduszowi Gwarancyjnemu. […] mimo zmiany przepisów w tym zakresie w 2013 r. sumy zabezpieczeń finansowych organizatorów turystyki i pośredników turystycznych, zabezpieczenia te mogą się okazać niewystarczające, zwłaszcza na zapewnienie zwrotu klientom wszystkich wpłaconych przez nich środków. Nie można zatem z góry założyć, iż aktualnie dostępne formy zabezpieczenia finansowego będą wystarczające dla imprez dynamicznych. Urzędy marszałkowskie wielokrotnie podkreślały konieczność uszczelnienia aktualnego systemu zabezpieczeń finansowych organizatorów turystyki i pośredników turystycznych i popierały wprowadzenie dodatkowej formy zabezpieczenia klientów w tym zakresie.

23 Pytania i odpowiedzi urzędów marszałkowskich 9. Jaka jest Państwa opinia na temat regulacji zawartych w art. 16? Czy obecna forma prowadzenia Centralnej Ewidencji Organizatorów Turystyki i Pośredników Turystycznych https://turystyka.gov.pl/ wymaga w Państwa opinii zmian? Jaka jest Państwa opinia nt. ewentualnego zastąpienia Centralnej Ewidencji OTiPT Centralnym Wykazem OT w oparciu o dane przekazywane w formie elektronicznej przez marszałków województw?

24 Pytania i odpowiedzi urzędów marszałkowskich Regulacje zawarte w Art. 16 dyrektywy w zasadzie odzwierciedlają aktualny stan prawny. Propozycja zastąpienia CEOiPT, funkcjonującego w oparciu o informacje przekazywane Ministerstwu Sportu i Turystyki w formie elektronicznej i papierowej, Centralnym Wykazem Organizatorów Turystyki, który prowadzony będzie w oparciu o dane przesłane elektronicznie przez marszałków województw, jest słuszna. Upraszcza procedury i, dodatkowo, wprowadza oszczędności materiałów biurowych i kosztów przesyłek pocztowych. Wpisy dokonywane przez marszałków województw powinny być automatycznie wyświetlane. Nie ma uzasadnienia dotychczasowa weryfikacja i akceptacja przez MSiT, która powoduje opóźnienia w wyświetlaniu stanu aktualnego w wykazie. Wskazanym jest wprowadzenie uproszczeń w procedurze rejestrowej i informacyjnej dotyczącej prowadzenia działalności przez organizatorów turystyki. Jeżeli wprowadzenie Centralnego Wykazu Organizatorów Turystyki przyspieszy i ułatwi formułę udzielania bieżących informacji na temat organizatorów turystyki, to takie wprowadzenie wykazu jest jak najbardziej zasadne. Nie [wymaga zmian]. Należy rozważyć opcję nazwania go Rejestrem, skoro dotyczy rejestru działalności regulowanej. Ponadto, pozostaje pytanie, co w przypadku przedsiębiorców, którzy zostali wpisani wyłącznie jako pośrednicy turystyczni?

25 Pytania i odpowiedzi urzędów marszałkowskich Aktualna forma prowadzenia Centralnej Ewidencji Organizatorów Turystyki i Pośredników Turystycznych faktycznie powoduje, iż dane widoczne są dla klientów z pewnym opóźnieniem, co może powodować wprowadzenie ich w błąd. Wobec powyższego pozytywnie ocenia się propozycję zastąpienia ww. Centralnej Ewidencji przez Centralny Wykaz Organizatorów Turystyki, w którym wpisy wyświetlane były automatycznie bezpośrednio po wprowadzeniu ich przez pracowników urzędów marszałkowskich. Przy tego typu rozwiązaniu zbędne staje się przekazywanie dokumentów, o których mowa w art. 8 ust. 1 ustawy o usługach turystycznych. Prowadzenie Centralnej Ewidencji Organizatorów Turystyki i Pośredników Turystycznych wymaga zmian. Dotychczasowa forma wiąże się z stosunkowo długim oczekiwaniem przedsiębiorcyna wprowadzenie do systemu zmian. Zmiany wprowadzane na poziomie województwa powinny być od razu widoczne na stronie internetowej, i ewentualnie weryfikowane i w razie wystąpienia błędów korygowane przez MSIT. Jednocześnie należy zauważyć, iż przesyłanie kserokopii dokumentóww formie papierowej do MSIT przez Marszałków Województw wiąże się z ogromną ilościom drukowanych stron. Jesteśmy zatem zdania, iż należy zastąpić dotychczasową CEOTiPT przez CWOT w oparciu o dane przekazywane w formie elektronicznej – skan dokumentu. Obecna forma prowadzenia Centralnej Ewidencji Organizatorów Turystyki i Pośredników Turystycznych jest dobra, natomiast wymaga pewnych zmian, m.in. takich aby w ewidencji były umieszczane również informacje o decyzjach nieprawomocnych wraz ze stosowną informacją o ich nieprawomocności

26 Pytania i odpowiedzi urzędów marszałkowskich 10. Jaka jest Państwa opinia na temat przepisów zawartych w artykule 17.0 dyrektywy? Czy zasadne jest tworzenie oddzielnego rejestru dla przedsiębiorców umożliwiających nabywanie powiązanych usług turystycznych (PUT) np. w formie Centralnego Wykazu Organizatorów Turystyki i Powiązanych Usług Turystycznych (patrz pytanie nr 9)? Czy dotychczasowe formy zabezpieczenia są adekwatne do PUT? Czy niezbędne jest ustanowienie II filaru zabezpieczeń dla przedsiębiorców umożliwiających nabywanie powiązanych usług turystycznych (PUT) – w powiązaniu z pracami nad system zabezpieczeń dla organizatorów?

27 Pytania i odpowiedzi urzędów marszałkowskich […] przedsiębiorcy umożliwiający zamawianie powiązanych usług turystycznych powinni posiadać zabezpieczenie finansowe na wypadek niewypłacalności, w zakresie w jakim są usługodawcą. Np. linie lotnicze odpowiadają za przewóz pasażerów ale także za inne usługi, które oferują. Hotel odpowiada za noclegi ale jeśli dodatkowo oferuje np. przejazd do miejsca pobytu i z powrotem – również powinien mieć zabezpieczenie finansowe w tym zakresie. Z punktu widzenia klienta powinien być zawsze jeden podmiot odpowiedzialny za pakiet usług turystycznych. Utworzenie odrębnego rejestru dla przedsiębiorców umożliwiających nabywanie powiązanych usług turystycznych (PUT), w tym wyodrębnienie tych przedsiębiorców, którzy są stroną odpowiedzialną za usługę transportową (tzw. własna usługa transportowa), wydaje się zasadne z uwagi chociażby na zabezpieczenie finansowe, które powinno być zróżnicowane, zgodnie z opinią MSiT, zawartą w Białej księdze ustawy o usługach turystycznych. Sprzedaż powiązanych usług turystycznych należy postrzegać jak pośredniczenie na zlecenie klienta w zawieraniu umów o świadczenie usług turystycznych. Wiąże się to z takim samym niebezpieczeństwem niewypłacalności jak organizowanie imprez turystycznych. W związku z tym, należy traktować takich przedsiębiorców w taki sam sposób jak organizatorów turystki i zobligować firmy sprzedające powiązane usługi turystyczne do posiadania zabezpieczenia finansowego na wypadek niewypłacalności.

28 Pytania i odpowiedzi urzędów marszałkowskich Nie jest zasadne tworzenie oddzielnego rejestru dla przedsiębiorców umożliwiających nabywanie PUT. Trudno określić, czy obecne formy zabezpieczeń finansowych dla organizatorów będą adekwatne do powiązanych usług turystycznych. W niniejszym temacie powinni wypowiedzieć się specjaliści z branży ubezpieczeniowo-bankowej, którzy przed podpisaniem umowy z klientem analizują jego indywidualne ryzyko wykonywania działalności gospodarczej oraz ryzyko występujące na rynku usług turystycznych. Nie ma konieczności tworzenia oddzielnego rejestru dla przedsiębiorców umożliwiających nabywanie powiązanych usług turystycznych. Jeżeli uzna się, że dla prowadzenia działalności przedsiębiorcy oferującego (PUT) niezbędnym będzie posiadanie stosownego zabezpieczenie finansowego, to taki przedsiębiorca powinien zostać wpisany do tego samego rejestru co organizatorzy turystyczni. Ponieważ grono przedsiębiorców oferujących (PUT) nie było ujęte, prowadzone, ani kontrolowane przez marszałków województw, należy przyjąć, iż dotychczasowa forma zabezpieczeniowa w stosunku do nich, będzie tak samo wystarczająca lub nie, jak dla organizatorów turystyki. Wydaje się, że dla przedsiębiorcy umożliwiającego nabywanie (PUT), który jednocześnie będzie usługodawcą oferującym usługę transportową, lub inną usługę, która będzie usługą wiodącą tj. której koszt stanowić będzie równowartość min. 70% ceny całej (PUT) wskazanym byłoby wprowadzenie obowiązku posiadania II filaru zabezpieczenia. Natomiast w pozostałych przypadkach nie będzie to konieczne.

29 Pytania i odpowiedzi urzędów marszałkowskich 11. Które rozwiązanie w Państwa opinii najskuteczniej ochroni polski rynek pracy, przy jednoczesnym jak najmniejszym ograniczeniu dostępu do zawodu dla nowych rodzimych usługodawców? Czy widzą Państwo możliwość rozwiązania tego problemu w drodze pozalegislacyjnej lub samoregulacyjnej?

30 Pytania i odpowiedzi urzędów marszałkowskich W poprzednim stanie prawnym dostęp do zawodu pilota wycieczek i przewodnika turystycznego nie był w praktyce ograniczony, przynajmniej na poziomie administracyjnym. System szkoleń i egzaminów dostępny był dla każdego i nie wprowadzano „limitów” dla osób zgłaszających się na szkolenia bądź przystępujących do egzaminów państwowych. W tym kontekście przywrócenie regulacji sprzed wejścia w życie ustawy deregulacyjnej wydaje się być do przyjęcia. Biorąc jednak pod uwagę stanowisko MSiT, rekomendujemy przywrócenie centralnej (ustawowej) regulacji zawodu przewodnika turystycznego lub pilota wycieczek ze zredukowanymi (w stosunku do przepisów obowiązujących przed wejściem w życie ustawy deregulacyjnej) wymogami koniecznymi do spełnienia w celu uzyskania uprawnień. Redukcja powinna polegać na braku obowiązku odbycia szkolenia regulowanego. Powinien natomiast obowiązywać egzamin na poziomie państwowym (przed komisją powołaną przez marszałka właściwego ze względu na miejsce zamieszkania kandydata na przewodnika/pilota wycieczek), którego ranga zagwarantuje poziom usług. Obowiązek przystąpienia do egzaminu państwowego trudno rozpatrywać w kategoriach barier w dostępie do rynku pracy. Obowiązek zdania egzaminu (szczególnie w części teoretycznej jak i praktycznej) przed wyspecjalizowaną komisją zapewniłoby, przystąpienie do zawodu osób przygotowanych nie tylko merytorycznie, ale również posiadających predyspozycje do jego wykonywania. W odniesieniu do pkt. B – wprowadzenie rozwiązań, które pozwolą na funkcjonowaniu na rynku fakultatywnego uzyskiwania państwowych rozwiązań, przy jednoczesnej możliwości wykonywania tych zawodów bez uprawnień w naszej ocenie jest zdecydowanie złym rozwiązaniem. Jeżeli gwarancją najbardziej rozpoznawalnego systemu zapewnienia jakości ma być pozostawienie szkoleń, egzaminów, legitymacji, to zaprzeczeniem tego jest pozostawienie wykonywania zawodu bez uprawnień, a więc żadnej kontroli gdzie głównym kryterium jakości usługo mogłaby się okazać cena usługi. Jak wyżej wspomniano odpowiedzialność pilota / przewodnika za powierzoną grupę, często dzieci i młodzież za granicą nie da się przecież w żaden sposób przeliczyć, a pozostawienie weryfikacji jego umiejętności tylko przez pryzmat opinii jest wysoce ryzykowne.

31 Pytania i odpowiedzi urzędów marszałkowskich Najkorzystniejszą wersją wprowadzenia regulacji zawodów pilota / przewodnika jest przywrócenie centralnej regulacji zawodu z koniecznością zdania egzaminu, ale bez konieczności odbycia szkolenia. Pozwoliłoby to na szerszy dostęp do zawodu osobom, które czują się na siłach bądź mają podstawy do wykonywania zawodu (np. są po studiach dających podstawy do wykonywania zawodu) bez konieczności opłacania drogich kursów szkoleniowych. W przypadku pozostawienia zawodu pilota / przewodnika bez wprowadzenia jakichkolwiek regulacji należałoby rozważnych możliwość wprowadzenia ewidencji uprawnień, do której osoby chcące wykonywać zadania byłyby zobowiązane się wpisać, przedkładając dokument, będący powiedzeniem wykonywania działalności zgodnie z prawem (np. potwierdzenie posiadania wpisu do ceidg). W opinii tutejszego Urzędu rozwiązanie zaproponowane w pkt b, tj. „Przywrócenie centralnej (ustawowej) regulacji zawodu przewodnika turystycznego lub pilota wycieczek ze zredukowanymi (w stosunku do przepisów obowiązujących przed wejściem w życie ustawy deregulacyjnej) wymogami koniecznymi do spełniania w celu uzyskania uprawnień”, najskuterczniej chroni polski rynek, ale jest potrzebne tylko w odniesieniu do przewodników turystycznych. Należy z postępowania o uzyskanie uprawnień przewodnika turystycznego wyeliminować procedurę szkolenia, pozostawić postępowanie egzaminacyjne, przy uprzednim podaniu szczegółowego zakresu tematycznego wymaganego na egzaminie. Doświadczenia ostatnich lat przekonały tutejszy Urząd o tym, że zawód pilota wycieczek powinien zostać poddany weryfikacji rynku usług w pełnym zakresie.

32 Pytania i odpowiedzi urzędów marszałkowskich 1) Ustanowienie delegacji dla samorządu terytorialnego do wprowadzenia w prawie miejscowym uprawnień do wykonywania zawodu przewodnika miejskiego o zasięgu lokalnym (na wzór uprawnień do wykonywania zawodu taksówkarza), o ile poszczególne JST uznają to za zasadne biorąc pod uwagę lokalny charakter rynku usług przewodnickich, w szczególności liczbę mikroprzedsiębiorstw utrzymujących się z profesjonalnego wykonywania zawodu przewodnika turystycznego 2) Przywrócenie centralnej (ustawowej) regulacji zawodu przewodnika turystycznego lub pilota wycieczek ze zredukowanymi (w stosunku do przepisów obowiązujących przed wejściem w życie ustawy deregulacyjnej) wymogami koniecznymi do spełnienia w celu uzyskania uprawnień – bez uwag, to rozwiązanie wskazujemy jako preferowane 3) Przywrócenie regulacji w postaci sprzed wejścia w życie ustawy deregulacyjnej – bez uwag

33 Pytania i odpowiedzi urzędów marszałkowskich 12. Jaka jest Państwa opinia nt. jakości usług po zlikwidowaniu regulacji ww. zawodów? Czy Państwa zdaniem działania pozalegislacyjne i samoregulacyjne wystarczą do zapewnienia wysokiej jakości obsługi turystów w obszarze usług przewodnictwa turystycznego i pilotażu wycieczek?

34 Pytania i odpowiedzi urzędów marszałkowskich Sytuacja, która nastąpiła w związku z deregulacją pokazuje, że taki stan prawny wprowadza obniżenie jakości świadczonych przez przewodników i pilotów wycieczek usług. Osoby chcące skorzystać z usług pilockich/przewodnickich nie mają możliwości weryfikacji kwalifikacji oraz uprawnień osoby, z usług której chcą skorzystać. Zdarza się, że osoby świadczą usługi nie prowadząc działalności, „nie mogą zatem wystawić rachunku czy faktury”, nie odprowadzając tym samym podatków. Z opinii, które docierają do Departamentu Turystyki Urzędu Marszałkowskiego wynika, że po zlikwidowaniu regulacji zawodów przewodnika turystycznego i pilota wycieczek, jakość obsługi turystów uległa pogorszeniu. Kwestie jakości nierzadko są rozpatrywane jako wrażenia subiektywne i jako takie powinny pozostać w obszarze działań samoregulujących, z ewentualnymi minimalnymi uzupełnieniami natury pozalegislacyjnej.

35 Pytania i odpowiedzi urzędów marszałkowskich Założeniem deregulacji było otwarcie dostępu do zawodu pilota/przewodnika. Z opinii które docierają do urzędu, nie tylko kryterium ceny za usługę ma znaczenie. Klienci, szczególnie nauczyciele, szkoły zlecające organizację imprez turystycznych dla swoich podopiecznych zdecydowanie częściej wybierają licencjonowanych pilotów, przewodników. Z kolei piloci/ przewodnicy są zainteresowani wydaniem kolejnych identyfikatorów, gdyż potwierdzenie ich kwalifikacji zdecydowanie podnosi ich rangę na rynku pracy. W naszej ocenie przykładowe rozwiązanie możliwe do wprowadzenia na drodze samoregulacji nie powinno być podejmowane przez ministra właściwego ds. turystyki Mogą być odbierane jako nadmierne zaangażowanie w samoregulacyjne działania środowiska przewodników i interwencję w ich niezależną politykę. Postulujmy przyjęcie rozwiązania legislacyjnego: egzamin bez obowiązkowego szkolenia. Urząd nie prowadził badań nt. jakości usług po zlikwidowaniu regulacji zawodu pilota wycieczek i przewodnika miejskiego oraz terenowego. Nie dotarły również żadne głosy przedstawicieli branży turystycznej czy klientów korzystających z usług pilotów wycieczek i przewodników turystycznych w zakresie jakości usług pilockich lub przewodnickich po regulacji ww. zawodów. W opinii tutejszego Urzędu przywrócenie regulacji zawodu przewodnika turystycznego, który powinien posiadać ogrom wiedzy, byłoby dobrym posunięciem, gdyż pozwoliłoby to eliminować osoby posiadające wyłącznie powierzchowną, niepełną wiedzę o danym obszarze oraz przyczyniłoby się do uzyskania wysokiej jakości świadczonych usług. W tym przypadku należałoby z pewnością powrócić do egzaminowania osób ubiegających się o uprawnienia, niekoniecznie z uprzednim odbyciem szkolenia, jak to miało miejsce przed regulacją nadmienionych zawodów.

36 Pytania i odpowiedzi urzędów marszałkowskich 13. Czy (a jeśli tak, to które) grupy docelowe w Państwa opinii powinny być objęte obowiązkiem zapewnienia opieki przewodnika górskiego? Czy (a jeśli tak, to na jakich obszarach) obowiązywać powinno zapewnienie opieki przewodnika górskiego ww. grupom: na obszarze parków narodowych, na obszarach górskich określonych w ustawie o bezpieczeństwie i ratownictwie w górach, na obszarach górskich będących obszarem uprawnień przewodnika górskiego, na innych obszarach?

37 Pytania i odpowiedzi urzędów marszałkowskich Obowiązkiem zapewnienia opieki przewodnika górskiego z pewnością powinny zostać objęte grupy zorganizowane niezależnie od wieku. Grupy docelowe: dzieci i młodzież, grupy uczestniczące w imprezach turystycznych winny mieć zapewnioną właściwą opiekę przewodnika górskiego na obszarach parków narodowych, na obszarach górskich określonych w ustawie o bezpieczeństwie i ratownictwie w górach, na obszarach górskich będących obszarem uprawnień przewodnika górskiego. W naszej opinii obowiązkiem zapewnienia opieki przewodnika górskiego powinny być objęte dzieci i młodzież oraz grupy uczestniczące w imprezie turystycznej na obszarach górskich określonych w ustawie o bezpieczeństwie i ratownictwie w górach. Z zastrzeżeniem, że ta kwestia powinna być ujednolicona we wszystkich aktach prawnych dotyczących uprawiania turystyki na obszarach górskich.

38 Pytania i odpowiedzi urzędów marszałkowskich 14. Jaka jest Państwa opinia na temat ww. propozycji rozwiązań problemów pojawiających się na gruncie stosowania przepisów ustawy o usługach turystycznych?

39 Pytania i odpowiedzi urzędów marszałkowskich Należy zwrócić uwagę, na fakt pojawiających się na rynku usług hotelarskich apart i condo hoteli, które w ostatnim czasie bardzo mocno się rozwija. Inwestorzy realizują i planują kolejne inwestycje, powstają również firmy specjalizujące się w zarządzaniu pod wynajem, natomiast wiele osób decyduje się zainwestować w tego rodzaju nieruchomość. Jest wiele przesłanek oraz ocen analityków, które wykazują bezpieczeństwo inwestowania w tego rodzaju nieruchomości. Analizując rynek usług hotelarskich wiele tego rodzaju obiektów powstaje w miejscowościach o dużej atrakcyjności turystycznej, położonych w miejscowościach wypoczynkowych i kurortach, charakteryzujących się nadmorskim położeniem. Dlatego też, tego rodzaje obiekty należałoby również uwzględnić, poprzez stworzenie odrębnych wymagań co do wyposażenia i zakresu świadczonych usług w tego rodzaju obiektach. Używanie nazwy rodzajowej „hostel” również powinna zostać uregulowana. Ta grupa obiektów hotelarskich obecnie zostaje zarejestrowana w gminnej administracji samorządowej. Jednak „hostel” to rodzaj taniego obiektu hotelarskiego o standardzie różniącym się znacznie od standardu hoteli, który ostatnio stał się bardzo popularny na rynku usług hotelarskich w Polsce. Hostel to słowo pochodzące z języka angielskiego, oznaczające schronisko, także schronisko młodzieżowe. Przedsiębiorcy świadczący usługi noclegowe w hostelach, nie uzyskują decyzji o zaszeregowaniu do rodzaju schronisko (a w obecnym czasie daje mu taką możliwość ustawa o usługach turystycznych). Co więcej manipulują oznakowaniem w pisowni, co wprowadza potencjalnego klienta w błąd co do standardu oferowanych usług w obiekcie. Aprobujemy również doprecyzowanie sankcji uregulowanych w Kodeksie wykroczeń w sprawie posługiwania się przez przedsiębiorców oznaczeniami, które wprowadzają w błąd. Obecnie nakładane kary związane z działaniem przedsiębiorców niezgodnego z prawem, są bardzo niskie, niewspółmierne do popełnionego wykroczenia. Natomiast zebranie dowodów w sprawie jest bardzo pracochłonne. Dlatego też akceptujemy wzmocnienie systemu sankcji.

40 Pytania i odpowiedzi urzędów marszałkowskich objęcia regulacjami ustawy obiektów, w których są świadczone usługi hotelarskie nie tylko przez przedsiębiorców i rolników, lecz także przez pozostałe podmioty, poprzez zmiany w art. 1 – doprecyzowanie przepisu poprzez wskazanie podmiotów świadczących usługi turystyczne, w tym usługi hotelarskie ppropozycja rozwiązania: Wskazane jest wypracowanie nowej treści art. 1 – ustawy o usługach turystycznych (u.u.t.), ponieważ wspomniany art. 1 w obecnej formie mówi wyłącznie o przedsiębiorcach (pomijając m. in. rolników świadczących usługi turystyczne). doprecyzowania definicji usługi hotelarskiej w art. 3 pkt 8 poprzez wskazanie czasu wynajmu domów, mieszkań, pokoi, miejsc noclegowych, a także miejsc na ustawienie namiotów oraz doprecyzowanie zapisu: zamiast przyczep samochodowych wprowadzenie brzmienia przepisu: „przyczep campingowych, campobusów lub camperów propozycja rozwiązania: Popieram pomysł doprecyzowania definicji usługi hotelarskiej, o której mowa powyżej. większej kontroli rynku usług hotelarskich oraz podnoszenia świadomości podmiotów świadczących usługi hotelarskie w zakresie obowiązujących przepisów poprzez zwiększenie efektywności kontroli przestrzegania przepisów dotyczących obiektów świadczących usługi hotelarskie oraz egzekucja ewentualnych sankcji za naruszenia tych przepisów propozycja rozwiązania: Uważam, że obecnie obowiązujący zakres kontroli będącyw kompetencji marszałków jak i innych upoważnionych organów do czynności kontrolnych podmiotów świadczących usługi hotelarskie jest wystarczający. doprecyzowania przepisów ustawy dotyczących zapewnienia porządku i bezpieczeństwa klientów poprzez wprowadzenie zapisu: „w szczególności dzieci przebywających na terenie obiektu” w art. 44 ust. 3 propozycja rozwiązania: Wprowadzenie proponowanej zmiany wpisu jest uzasadnione. doprecyzowania przepisów rozporządzenia w sprawie obiektów hotelarskich i innych obiektów, w których są świadczone usługi hotelarskie w § 3 dopuszczających odstępstwa od wymagań co do wyposażenia i zakresu usług świadczonych dla obiektów hotelarskich poza obiektami wpisanymi do rejestru zabytków lub wykazu zabytków architektury i budownictwa oraz obiektów, których charakter zabytkowy jest oczywisty poprzez rozszerzenie odstępstw również w stosunku do obiektów usytuowanych w strefie „A” ochrony konserwatorskiej, dobudowanych do obiektów zabytkowych propozycja rozwiązania: Wprowadzenie proponowanej zmiany wpisu jest uzasadnione.

41 Pytania i odpowiedzi urzędów marszałkowskich Większa kontrola rynku usług hotelarskich oraz podnoszenie świadomości podmiotów świadczących usługi hotelarskie w zakresie obowiązujących przepisów poprzez zwiększenie efektywności kontroli przestrzegania przepisów dotyczących podmiotów świadczących usługi hotelarskie oraz egzekucja ewentualnych sankcji za naruszenia tych przepisów; Uważamy, ze należy wprowadzić surowe sankcje za używanie zastrzeżonych nazw rodzajowych, oraz nazw wprowadzających klienta w błąd typu EUROHOTEL, HOTELIK itp. A także zakaz używania wszelkiego rodzaju zdrobnień.

42 Pytania i odpowiedzi urzędów marszałkowskich 15. Jakie są znane Państwu inne rozwiązania na rzecz podnoszenia jakości w usługach hotelarskich na rynku polskim, europejskim i światowym, które można byłoby szerzej upowszechnić w polskim hotelarstwie?

43 Pytania i odpowiedzi urzędów marszałkowskich Uważamy, że obecnie obowiązujący system kategoryzacji w Polsce sprawdza się i zapewnia bezstronność oraz rzetelne podejście do procesu zaszeregowania obiektu. W zakresie rozwiązań podnoszących jakość usług hotelarskich myślę, że warto się przyjrzeć projektowi przeprowadzanemu pod patronatem HOTREC – systemowi Hotelstars Union, pod kątem wykorzystania niektórych rozwiązań na gruncie polskiego hotelarstwa. Departamentowi znany jest system Hotelstars Union (HU). Związek HU powstał na mocy dyrektywy Unii Europejskiej, dotyczącej usług, a także z inicjatywy i pod patronatem HOTREC. Zgodnie z obecnie obowiązującymi przepisami rolą przedstawicieli Marszałków podczas kontroli było ocenianie spełnienia obowiązków ppoż., sanitarnych, budowlanych (dokumentacyjnie) oraz wyposażenia (ilościowo). Natomiast zgosnie z tymi przepisami brak było możliwości sprawdzania jakości świadczonych usług, może należałoby się zastanowić nad zmianami w tym zakresie. Dobrym przykładem w zakresie podnoszenia jakości w usługach hotelarskich na rynku polskim jest Stowarzyszenie „Hotele Historyczne w Polsce”. Nie są nam znane inne rozwiązania, które można byłoby szerzej upowszechnić w hotelarstwie polskim.

44 Uwagi i dyskusje w SET SET powstało w 2003 roku, skupiając pracowników naukowych uczelni wyższych, menedżerów firm turystycznych i doradców rynku turystycznego. Jest wydawcą czasopisma naukowego „Studia Turystyczne” oraz organizatorem szerokiej działalności naukowej i popularyzatorskiej. Członkowie SET uczestniczyli w opracowaniu Sektorowej Ramy Kwalifikacyjnej w Turystyce, biorą udział w zespołach przygotowujących Kongres Turystyki Polskiej w Świdnicy i wielu innych przedsięwzięciach. Nasza opinia dotycząca Białej Księgi UUT jest w wielu punktach zbieżna/tożsama z opiniami Urzędów Marszałkowskich – szczegółowy opis zawarty jest części III opracowania MSiT z dnia 30.10.2015 roku.

45 Uwagi i dyskusje w SET Obecnie podjęte zostały w SET prace związane z popularyzacją w Polsce rozwiązań przyjętych w niemieckim Kodeksie cywilnym, w którym zawarte są regulacje dotyczące Umowy podróży (Reisevertrag). Wydaje się, że wobec powszechnego charakteru tej umowy w gospodarce, także w polskim systemie prawa cywilnego nadchodzi czas na regulacje w Kodeksie cywilnym. Prowadzone są także analizy rynku turystycznego, m.in. skutków deregulacji. Liczymy na życzliwość Marszałków Województw, gdy zwrócimy się z prośbą o informacje i opinie.

46 Dziękuję za uwagę [email protected]