1 BIBLIOGRAFIA ZAŁĄCZNIKOWA, PRZYPISY, POWOŁANIAdr hab. prof. UŁ Mariola Antczak Katedra Informatologii i Bibliologii Uniwersytetu Łódzkiego 2016

2 Plan prezentacji Definicja powołania i przypisu.Normy dotyczące opisów bibliograficznych. Wybór normy i metody łączenia powołań z wykazem przypisów. Uwagi dotyczące opisów polskich i angielskich zasobów informacji. Najważniejsze wytyczne dotyczące opisów różnych dokumentów. Bibliografia. https://www.google.pl/search?q=bibliografia&rlz=1C1PRFE_enPL526PL526&es_sm=122&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ved=0CAcQ_AUoAWoVChMIgIjA1oH1yAIVQqJyCh1C-AKb&biw=1366&bih=643#imgrc=UkTUWQSib7nsBM%3A

3 Definicja powołania Powołanie jest krótką formą przypisu umieszczoną w obrębie tekstu głównego w nawiasach okrągłych. Powołanie służy do identyfikacji publikacji, z której przejęto materiał przytoczony w tekście, sparafrazowany pomysł itp. Pełny opis znajduje się w tzw. Wykazie przypisów = bibliografii załącznikowej. /PN-ISO 690:2012. Informacja i dokumentacja. Wytyczne opracowania przypisów bibliograficznych i powołań na zasoby informacji, Warszawa , s. 7/

4 Definicja przypisu Przypisdane opisujące zasób lub jego część na tyle dokładnie i szczegółowo, że możliwa jest jego identyfikacja i zlokalizowanie /PN-ISO 690:2012. Informacja i dokumentacja. Wytyczne opracowania przypisów bibliograficznych i powołań na zasoby informacji, Warszawa, s. 8/

5 Normy dotyczące opisów bibliograficznych wykorzystywane w pracach naukowych PN-ISO 690:2002 Dokumentacja. Przypisy bibliograficzne. Zawartość, forma i struktura (dla dokumentów drukowanych) PN-ISO 690-2:1999 Informacja i dokumentacja. Przypisy bibliograficzne. Dokumenty elektroniczne i ich części (dla dokumentów elektronicznych) PN-ISO 690:2012 wprowadza ISO 690:2010 IDT Informacja i dokumentacja. Wytyczne opracowania przypisów bibliograficznych i powołań na zasoby informacji, Warszawa 2012; zastępuje dwie powyżej cytowane – tę wybieramy

6 Oryginalny dokument: normaPN-ISO 690:2012 https://www.google.pl/search?q=bibliografia&rlz=1C1PRFE_enPL526PL526&es_sm=122&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ved=0CAcQ_AUoAWoVChMIgIjA1oH1yAIVQqJyCh1C-AKb&biw=1366&bih=643#imgdii=UkTUWQSib7nsBM%3A%3BUkTUWQSib7nsBM%3A%3BbODVhuoBayY5QM%3A&imgrc=UkTUWQSib7nsBM%3A https://www.google.pl/search?q=bibliografia&rlz=1C1PRFE_enPL526PL526&es_sm=122&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ved=0CAcQ_AUoAWoVChMIgIjA1oH1yAIVQqJyCh1C-AKb&biw=1366&bih=643#imgrc=Ksr2G0iKv5gqwM%3A

7 Numer rozdziału w normieTrzy metody stosowania przypisów i powołań My wybieramy „nazwa i data” = system harwardzki Numer rozdziału w normie A.2 System „nazwa i data” (system harwardzki) A.2.1 Powołanie w tekście Według systemu „nazwa i data” w tekście umieszcza się nazwę twórcy i rok wydania powoływanego zasobu. Jeżeli nazwa twórcy występuje w samym tekście, w nawiasach okrągłych podaje się tylko rok wydania; w przeciwnym wypadku nazwę i rok razem w nawiasach okrągłych. W powołaniach odnoszących się do konkretnych części zasobu informacji można podać jej umiejscowienie (np. numer stronicy) po roku wydania w nawiasie. Jeżeli co najmniej dwa zasoby informacji mają wspólnego twórcę i rok wydania, rozróżnia się je, dodając po roku, w nawiasach okrągłych, małe litery (a, b, c itd.). PRZYKŁAD tekstu The notion of an invisible college has been explored in the sciences (Crane 1972). Its absence among historians is noted by Stieg (1981b, p. 556). It may be, as Burchard (1965) points out, that they have no assistants, or are reluctant to delegate (Smith 1980; Chapman 1981). /PN-ISO 690:2012. Informacja i dokumentacja. Wytyczne opracowania przypisów bibliograficznych i powołań na zasoby informacji, Warszawa, s. 30/

8 Książka (wydawnictwo zwarte) w systemie harwardzkimnazwa twórcy rok wydania tytuł [online] [dla dok. elektronicznych] wydanie (numer) miejsce wydania i wydawnictwo tytuł serii, jeżeli ma zastosowanie i numeracja ISBN przeglądany…. [data: dzień, miesiąc, rok; dla dok. elektronicznych] Dostępny w: [adres internetowy, dla dok. elektronicznych] /PN-ISO 690:2012. Informacja i dokumentacja. Wytyczne opracowania przypisów bibliograficznych i powołań na zasoby informacji, Warszawa, s. 10/

9 Artykuł (dokument niesamoistny) w czasopiśmie (wydawnictwie ciągłym) w systemie harwardzkimnazwa twórcy rok wydania tytuł artykułu tytuł czasopisma [online] [dla dok. elektronicznych] numeracja zakres numerów stronic ISSN przeglądany…. [data, dla dok. elektronicznych] Dostępny w: [adres internetowy, dla dok. elektronicznych] /PN-ISO 690:2012. Informacja i dokumentacja. Wytyczne opracowania przypisów bibliograficznych i powołań na zasoby informacji, Warszawa, s. 10/

10 Artykuł (dokument niesamoistny) w książce (w wydawnictwie zwartym) w systemie harwardzkimnazwa twórcy rok wydania tytuł artykułu W: nazwa twórcy (redaktora/-ów) tytuł książki (pracy zbiorowej) [online] [dla dok. elektronicznych] miejsce wydania i wydawca numeracja tomu / jeśli występuje zakres numerów stronic ISBN przeglądany…. [data, dla dok. elektronicznych] Dostępny w: [adres internetowy, dla dok. elektronicznych] /PN-ISO 690:2012. Informacja i dokumentacja. Wytyczne opracowania przypisów bibliograficznych i powołań na zasoby informacji, Warszawa, s. 10/

11 numery pochodzą z normy A.2.2 Przypisy czyli Bibliografia załącznikowa (według dawnej nomenklatury) przypisy do zasobów informacji = Bibliografia załącznikowa porządkuje się je w wykazie alfabetycznym według nazwisk twórców, a następnie według roku wydania i – jeżeli występuje – małej litery, wymienionych zaraz po nazwie twórcy pierwsza linijka opisu wysunięta do lewej opisy zakończone kropką ISBN - Międzynarodowy Znormalizowany Numer Książki (ang. International Standard Book Number)  ISSN - Międzynarodowy Znormalizowany Numer Wydawnictwa Ciągłego (ang. International Standard Serial Number) 11 /PN-ISO 690:2012. Informacja i dokumentacja. Wytyczne opracowania przypisów bibliograficznych i powołań na zasoby informacji, Warszawa, s. 30/

12 A.2.2 Przypisy czyli Bibliografia załącznikowa (według dawnej nomenklatury) PRZYKŁADANTCZAK, M. [et al.] Przypisy. Powołania, Bibliografia załącznikowa. Wyd. 2 popr. i rozsz. Warszawa: Wydaw. SBP, ISBN CHAPMAN, J Report to the British Library Research and Development Department [mikrofisza]. Birmingham: University School of History. S1/9/281. CRANE, D Invisible Colleges. Chicago: University of Chicago Press. KAMIŃSKA, J Marketing wewnętrzny w bibliotece. Katowice, Wydaw. Śląsk. ISBN KISILOWSKA, M., J. JASIEWICZ Informacja zdrowotna. Oczekiwania i kompetencje polskich użytkowników. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego. ISBN MYERS, M. P., J. YANG, and P. STAMPE Visualization and functional analysis of a maxi-K channel (mSlo) fused to green fluorescent protein (GFP). EJB: Electronic Journal of Biotechnology [online]. Valparaiso (Chile): Universidad Catolica de Valparaiso, 15 December 2(3), [access 28 july 2006]. ISSN , available in: STIEG, M.F. 1981a. The information needs of historians. College and Research Libraries, 41(5), ISSN STIEG, M.F. 1981b. The information needs of historians. College and Research Libraries, 42(6), ISSN TRAK, J Przyszłość bibliotek. Biblioteka w Szkole, 3, ISSN WOŹNICZKA-PARUZEL, B Rola multimediów w komunikacji głuchych dzieci i nastolatków oraz w ich dostępie do informacji i czytelnictwa. W: M. ANTCZAK, A. WALCZAK-NIEWIADOMSKA, red. nauk. Biblioteki i książki w życiu nastolatków. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego; Warszawa: Wydawnictwo SBP, s ISBN Władcy Polski. W: Wikipedia. Wolna Encyklopedia [online], [przeglądany 6 października 2015], dostępny w: pl.wikipedia.org/wiki/Wladcy_Polski. 12 /PN-ISO 690:2012. Informacja i dokumentacja. Wytyczne opracowania przypisów bibliograficznych i powołań na zasoby informacji, Warszawa, s. 30/

13 A.2.2 Przypisy czyli Bibliografia załącznikowa (według dawnej nomenklatury)rok wydania dzieła jest na drugim miejscu opisu i już dalej się nie powtarza w czasopismach kursywą jest tytuł czasopisma, tytuł artykułu prostą czcionką w publikacjach ciągłych nie stawiamy przed stronami s. i wyróżniamy graficznie [poprzez pogrubienie] numer tomu w pracach zbiorowych redaktorzy są przed tytułem (chyba, że nie są wyraźnie wskazani – nie ma ich na stronie tytułowej) w pracach zbiorowych kursywą jest tytuł pracy zbiorowej, tytuł artykułu prostą czcionką imię i nazwisko współautora/współredaktora piszemy zaczynając od imienia (inicjału) nazwisko piszemy wersalikami; wersalikami piszemy również nazwę instytucji sprawczej, jeżeli występuje w roli autora w Polsce numer ISBN jest nadawany od 1974 r.; książki wydane przed tym rokiem nie będą go mieć; wówczas w opisie go pomijamy Przykłady na poprzednim slajdzie 13 /PN-ISO 690:2012. Informacja i dokumentacja. Wytyczne opracowania przypisów bibliograficznych i powołań na zasoby informacji, Warszawa, s. 30/

14 POLSKI I ANGIELSKI W PRZYPISACHZaleca się w polskich przypisach stosować polskie słownictwo i skróty, w angielskich – angielskie. available in: = dostępny w: access = przeglądany (dostęp) eds. = red. (redaktorzy) ed. = red. (redaktor) et al. = i in. – wspólnie z innymi autorami; pochodzi z łac. et alii /PN-ISO 690:2012. Informacja i dokumentacja. Wytyczne opracowania przypisów bibliograficznych i powołań na zasoby informacji, Warszawa, s. 24/ 14

15 15.2.2 Typ nośnika dokumentu elektronicznegoTyp nośnika elektronicznego zasobu informacji zaleca się podawać w oznaczeniu nośnika [online] [dysk] [baza danych online] [wydawnictwo ciągłe online] [program komputerowy] [poczta elektroniczna] [obraz cyfrowy] [podcast] [plik dźwiękowy] /PN-ISO 690:2012. Informacja i dokumentacja. Wytyczne opracowania przypisów bibliograficznych i powołań na zasoby informacji, Warszawa, s. 24/ 15

16 15.2.5 Data przeglądania dokumentu elektronicznegoDatę faktycznego przeglądania elektronicznego zasobu informacji zaleca się podawać w nawiasach kwadratowych przy zasobach informacji, które mogą podlegać zmianom (np. zasoby informacji udostępniane online) lub kiedy żadnej innej wiarygodnej daty nie udaje się znaleźć w źródle ani w dokumentacji. Datę powołania zaleca się poprzedzać wyrazem „przeglądany = ang. access”. PRZYKŁAD 1 [przeglądany 3 września 2006] – tę opcję wybieramy PRZYKŁAD 2 [przeglądany ]. PRZYKŁAD 3 [przeglądany 17 maja 2008, 16:15]. /PN-ISO 690:2012. Informacja i dokumentacja. Wytyczne opracowania przypisów bibliograficznych i powołań na zasoby informacji, Warszawa, s. 25/ 16

17 15.2.6 Dostępność dokumentów elektronicznychW przypadku zasobów informacji dostępnych online zaleca się podać dodatkową informację identyfikującą i lokalizującą cytowany pierwotny zasób informacji. Zaleca się wyróżnić ją za pomocą wyrażenia „dostępny w: = ang. available in:” lub jego odpowiednika (np. „tryb dostępu:”), zależnie od potrzeb. PRZYKŁAD dostępny w: Inne informacje o dostępności Można podać także informacje o innych lokalizacjach lub formach zasobu informacji. Zaleca się je wyraźnie oddzielić od informacji o lokalizacji cytowanego zasobu informacji, poprzedzając wyrażeniem „dostępny także” lub właściwym jego odpowiednikiem. PRZYKŁAD dostępny także w PDF w: /PN-ISO 690:2012. Informacja i dokumentacja. Wytyczne opracowania przypisów bibliograficznych i powołań na zasoby informacji, Warszawa, s. 25/ 17

18 C.3 Przykłady przypisów do dokumentów elektronicznychBAUM, L. F The Wonderful Land of Oz [online]. Etext no Read by R. TRUMBULL. Project Gutenberg, [access: 2 april 2006]. MP3 format, 4.08 MB, available in: chap10.mp3. Dyfuzja W: Słownik Języka Polskiego [online], [przeglądany 25 września 2016], dostępny w: Antropomorfizm W: edupedia.pl. Encyklopedia Internetowa [online], [przeglądany 22 września 2016], dostępny w: Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich. Ogólnopolski Portal Bibliotekarski [online], [przeglądany 22 września 2016], dostępny w: 18 /PN-ISO 690:2012. Informacja i dokumentacja. Wytyczne opracowania przypisów bibliograficznych i powołań na zasoby informacji, Warszawa, s. 38/

19 C.5 Przykład przypisu do dokumentów niesamoistnych w wydawnictwach zwartych dostępnych onlinePRZYKŁAD ADAMIEC, M. (oprac.) Kazanie na dzień świętego Michała 1967 W: W. TASZYCKI (oprac.) Najdawniejsze zabytki języka polskiego. Kazania świętokrzyskie, Wrocław, [przeglądany 22 września 2016], dostępny w PDF: /PN-ISO 690:2012. Informacja i dokumentacja. Wytyczne opracowania przypisów bibliograficznych i powołań na zasoby informacji, Warszawa, s. 39/ 19

20 C.9 Przykłady przypisów do dokumentów niesamoistnych w wydawnictwach ciągłych dostępnych onlinePRZYKŁAD 1 dokument w bazie danych ANDERSON, D. E Retire or refire: goals for the Final Lap from Philippians. In: Dissertation Abstracts International [baza danych online]. DAI-A 51/04, p. 1258, [access 1 października 1999]. Abstract of D. Min. diss., Talbot School of Theology, Biola University. ISSN , available from Bell and Howell Information and Learning via to: PRZYKŁAD 2 dokument w czasopiśmie MYERS, M.P., J. YANG, and P. STAMPE Visualization and functional analysis of a maxi-K channel (mSlo) fused to green fluorescent protein (GFP). EJB: Electronic Journal of Biotechnology [online]. Valparaiso (Chile): Universidad Catolica de Valparaiso, 15 December 2(3), [access 28 czerwca 2006]. ISSN , available in: /PN-ISO 690:2012. Informacja i dokumentacja. Wytyczne opracowania przypisów bibliograficznych i powołań na zasoby informacji, Warszawa, s / 20

21 Opis hasła z encyklopedii/słownikaPrzykład 1 OKOŃ, W Kształcenie. W: Nowy słownik pedagogiczny. Wyd. 4 uzup. I popr. Warszawa: „Żak”, s ISBN Przykład 2 Władcy Polski. W: Wikipedia. Wolna Encyklopedia [online], [przeglądany 6 października 2015], dostępny w: pl.wikipedia.org/wiki/Wladcy_Polski.

22 Wyróżnienia graficzne tomów/numerów w ramach wydawnictw ciągłychPRZYKŁAD 1 AMAJOR, L.C The Cenomanian hiatus in the Southern Benue Trough, Nigeria. Geological Magazine, 122(1), ISSN PRZYKŁAD 2 ANDREWS, M. [et al.] Growth of Chara Lispida II. Shack adaptation. Journal of Ecology, 72(3), ISSN PRZYKŁAD 3 BRY, I., L. AFFLERBACH In search of an organizing principle for behavioural science literature. Community Mental Health Journal, 4(1), ISSN PRZYKŁAD 4 ZDZIARSKI, B Witamy w polskiej szkole w Londynie. Przegląd Edukacyjny, 92(1), 5-8. ISSN X. PRZYKŁAD 5 ANDRYSIAK, E Księgozbiór Alfonsa Parczewskiego. Folia Librorum, 10, ISSN https://pl.fotolia.com/id/ /PN-ISO 690:2012. Informacja i dokumentacja. Wytyczne opracowania przypisów bibliograficznych i powołań na zasoby informacji, Warszawa, s. 39/ 22

23 B.6 Szeregowanie przypisów w wykazach alfabetycznychporządkuje się je w wykazie alfabetycznym według nazwisk twórców, a następnie według roku wydania i – jeżeli występuje – małej litery (1980a, 1980b, 1980c,…), wymienionych zaraz po nazwie twórcy pozycje jednego twórcy są pierwsze w stosunku do pozycji dwóch lub wielu twórców pozycje wielu twórców z tym samym twórcą na pierwszym miejscu, można porządkować chronologicznie twórców korporatywnych (jak instytucje) porządkuje się alfabetycznie zgodnie z pierwszym znaczącym wyrazem ich nazwy 23 /PN-ISO 690:2012. Informacja i dokumentacja. Wytyczne opracowania przypisów bibliograficznych i powołań na zasoby informacji, Warszawa, s. 37/

24 Bibliografia https://pl.fotolia.com/id/ PN-ISO 690:2012. Informacja i dokumentacja. Wytyczne opracowania przypisów bibliograficznych i powołań na zasoby informacji, Warszawa.

25 prof. nadzw. dr hab. Mariola AntczakDziękuję za uwagę prof. nadzw. dr hab. Mariola Antczak https://pl.fotolia.com/id/