1 BIZNES PLAN materiały do wykładów © Aleksander Kusak X.2016

2 2 Literatura: „Biznesplan” pod red. J. Kowalczyka, Wyd. WZ UW, Wrszawa, 2010 Z. Pawlak „Biznesplan” Poltext, 2006 J. Pasieczny „Biznesplan” PWE, 2007 M. Ciechan-Kujawa „Biznes plan. Standardy i praktyka” Dom Organizatora, Toruń 2007 K. Opolski, K. Waśniewski „Biznesplan. Jak go budować i analizować” CeDeWu.pl,2007 A.Tokarski, M. Tokarski, J. Wójcik „Biznesplan w praktyce” CeDeWu.pl,2007 E. Filar, J. Skrzypek „Biznesplan” Poltext, 2008

3 3 Ogólne właściwości planowania: odnosi się do przyszłości wymaga przewidywania wymaga woli działania, aktywności wyraża założone cele wiąże się z dokonywaniem wyborów

4 4 Planowanie … jest właściwością myślenia abstrakcyjnego, rodzajem działalności w głównej mierze intelektualnej i logicznie zorganizowanej polegającej na określeniu przyszłości J. Komorowski „Planowanie w przedsiębiorstwie”

5 5 Plan Prognoza Program Projekt

6 6 Planowanie w przedsiębiorstwie: …przewidywanie przebiegu określonych zjawisk w przyszłości, wybór najbardziej efektywnych kierunków i sposobów działania oraz określenie warunków i środków potrzebnych do zrealizowania zamierzonych zadań Kortan „Podstawy ekonomiki i zarządzania” …czynności polegające na świadomym wypracowaniu przyszłych działań przedsiębiorstwa zorientowanych na osiągnięcie celów i zadań w określonych warunkach, miejscu i czasie wraz z określonym zastosowaniem przewidywanych środków ich realizacji Duraj „Podstawy ekonomiki przedsiębiorstwa” …rozpoznanie przyszłości i określenie działań oraz środków nieodzownych do realizacji przyszłych działań w przedsiębiorstwie Dębski „Ekonomika i organizacja przedsiębiorstwa” …projektowanie pożądanej przyszłości i efektywnego sposobu jej osiągania Ackoff

7 7 Korzyści wynikające z planowania: Umożliwia realizację złożonych i dalekosiężnych celów, zadań, przedsięwzięć Porządkuje działania, ogranicza chaos (żywioł) i jego skutki Pozwala lepiej przygotować się do realizacji określonych działań Umożliwia racjonalizację czasu i zasobów Ułatwia podejmowanie ważnych i trudnych decyzji Ogranicza możliwość popełnienia błędu Zmniejsza ryzyko

8 8 Wymagania wobec planu Wykonalny, realny Napięty, mobilizujący Optymalny Spójny Elastyczny Ma określać czas realizacji zadań

9 9 Żródło: Z. Pawlak „ Biznesplan. Zastosowania i przykłady” Poltext, Warszawa, 2006

10 10 Plany w sferze gospodarczej według kryterium podmiotowego: Przedsiębiorstwa Zakładu wydziału produkcyjnego

11 11 Plany według kryterium przedmiotowego: Sprzedaży Produkcji Inwestycji Zatrudnienia zaopatrzenia materiałowo-technicznego, i in.

12 12 Plany według horyzontu czasowego: Długoterminowe Średnioterminowe Krótkoterminowe

13 13 Planowanie strategiczne Planowanie taktyczne Planowanie operacyjne

14 14 Plany wycinkowe Plany kompleksowe Plany kroczące

15 15

16 Og ó lna procedura tworzenia planu finansowego w działalności produkcyjnej Plan sprzedaży Plan produkcji Plan kosztów bezpośrednio produkcyjnych Plan kosztów pośrednio produkcyjnych Plan kosztów ogólno- administracyjnych  ZKO Plan zysków i strat Plan przepływów pieniężnych Bilans na początek roku Planowany bilans na koniec roku Plan inwestycji

17 17 Plan sprzedaży Plan produkcji Plan zatrudnienia i płac Plan zaopatrzenia mat-techn. Plan postępu technicznego Plan inwestycji Plan remontów Plan gospodarki narzędziowej Inne plany funkcjonalne Plan kosztów Plan finansowy

18 18 Funkcje planowania finansowego: Bilansująca Sterująca Optymalizująca Analityczno-kontrolna

19 Rodzaje planów finansowych: Długoterminowe Krótkoterminowe 19

20 20 Metody planowania: Metoda bilansowa Metoda ekstrapolacji Metoda stałych relacji (proporcji) Metoda delficka Metoda programowania matematycznego Metody sieciowe

21 21 …to szczegółowy plan działania firmy, jaki przedsiębiorcy sporządzają na piśmie ( Mulak,1995 ) …to zestaw dokumentów, w których na podstawie oceny sytuacji strategicznej firmy oraz danych historycznych zawarta jest projekcja celów firmy i sposobów ich osiągnięcia, przy uwzględnieniu wszystkich uwarunkowań natury finansowej, rynkowej, marketingowej, organizacyjnej, kadrowej i technicznej ( Filar, Skrzypek, 1996 ) …jest dokumentem opisującym przedsięwzięcie gospodarcze, które chce się zrealizować w przyszłości wraz z analizą i oceną wszystkich zewnętrznych i wewnętrznych uwarunkowań mających wpływ na jego powodzenie ( Pabian, 2000 ) …to plan przedsięwzięcia dochodowego ( Korczyn, 1998 ) …przedstawia warunki, narzędzia i sposoby realizacji celów firmy lub przedsięwzięcia inwestycyjnego ( Śliwa, Wymysłowski, 2000 ) DEFINICJE BIZNES PLANU

22 Cechy biznes planu wynikające z definicji: dotyczy firmy lub przedsięwzięcia gospodarczego kompleksowy i wieloaspektowy akcentuje dochodowość, komercyjność długofalowy 22

23 23 BIZNES PLAN to długofalowy oraz kompleksowy plan przedsiębiorstwa lub przedsięwzięcia inwestycyjnego Biznes plan określa: * aktualny stan firmy, * główny kierunek i cel działania, * metody postępowania w dotarciu do celu, * opłacalność osiąganych celów

24 24 Źródło: M. Ciechan-Kujawa „Biznes plan” Toruń 2007

25 25 Cele biznes planu: * zewnętrzny - dla banku, - dla inwestorów, - dla partnerów gospodarczych * wewnętrzny - dla kierownictwa firmy

26 26 Funkcje biznes planu: Decyzyjna Kreująca (koncepcyjna) Optymalizująca Organizacyjna Kontrolna Informacyjna

27 27 Cechy merytoryczne biznes planu: Kompleksowość Długofalowość Wariantowość Elastyczność Operacyjność

28 28 Cechy formalne biznes planu: Adekwatność Zgodność ze standardami Czytelność Zwięzłość Wiarygodność danych Poprawność rachunkowa Poufność Zgodność wewnętrzna

29 29 Kiedy sporządza się biznes plan: - przed założeniem nowego przedsiębiorstwa - przy podejmowaniu decyzji inwestycyjnej - w celu uzyskania środków na finansowanie swojej działalności - w procesach łączenia (fuzji) lub dzielenia przedsiębiorstw - przy dokonywaniu istotnych zmian w przedsiębiorstwie np. zmiany własnościowe, zmiana profilu działalności, wprowadzanie nowych produktów wejściu na nowe rynki zbytu swoich wyrobów przenoszenie produkcji lub usług do nowej lokalizacji itp. - w procesach restrukturyzacji przedsiębiorstwa - jest narzędziem przydatnym w procesie zarządzania rozwojem i określania strategii firmy

30 30 Żródło: Z. Pawlak „ Biznesplan. Zastosowania i przykłady” Poltext, Warszawa, 2006 Umiejscowienie biznes planu w procesie tworzenia przedsiębiorstwa

31 31 Koncepcja biznesowa Biznes plan Odrzucenie projektu Przyjęcie projektu Akceptacja warunkowa Modyfikacja projektu Sposób postępowania w toku przyjęcia biznes planu P o d j ę c i e d e c y z j i

32 32 Umiejscowienie biznes planu w procesie inwestycyjnym

33 33 Żródło: Z. Pawlak „ Biznesplan. Zastosowania i przykłady” Poltext, Warszawa, 2006 Umiejscowienie biznes planu przy pozyskiwaniu kredytu

34 34 Cechy restrukturyzacji przedsiębiorstwa - zmiana o charakterze poważnym, radykalnym - proces długofalowy - następuje rekonstrukcja przedsiębiorstwa (przebudowa, „narodzenie na nowo”) - obszary rekonstrukcji to: zakres działania, struktura aktywów struktura kapitałowa struktura organizacji Cele restrukturyzacji: wzrost efektywności i konkurencyjności wzrost wartości przedsiębiorstwa przywrócenie równowagi wewnętrznej i zewnętrznej

35 35 Analiza sytuacji ekonomiczno- finansowej Diagnoza Likwidacja przedsiębiorstwa Program restrukturyzacji przedsiębiorstwa Wprowadzenie działań krótkookresowych Podjęcie działań długookresowych Symptomy kryzysu przedsiębiorstwa Sposób postępowania w przypadku kryzysu przedsiębiorstwa Restrukturyzacja naprawcza Restrukturyzacja rozwojowa Biznes plan

36 36 Restrukturyzacja przedmiotowa Restrukturyzacja podmiotowa Restrukturyzacja produktowa Restrukturyzacja majątkowa Restrukturyzacja finansowa (kapitałowa) Restrukturyzacja organizacyjna Restrukturyzacja zatrudnienia Inne rodzaje restrukturyzacji:

37 37

38 38 GŁÓWNE ELEMENTY BIZNES PLANU – przedsiębiorstwo (1) 1. STRESZCZENIE 2. PRZEDSIĘBIORSTWO 3. PRODUKT 4. RYNEK 5. PRODUKCJA 6. KADRA 7. FINANSE

39 Struktura biznes planu przedsiębiorstwa (1) 1. Streszczenie Główne cele Potrzeby finansowe Spodziewane korzyści 2. Przedsiębiorstwo Cele i działalność przedsiębiorstwa, miejsce w branży Zasoby i kredyty Dostawcy i odbiorcy Mocne i słabe strony 3. Produkt Opis produktu, jego zalety Konkurencyjność Rozwój ilościowy i jakościowy 4. Rynek Popyt, klienci Konkurenci Reklama, promocja Warunki sprzedaży 5. Produkcja Zdolność produkcyjna Plan produkcji Koszty Jakość produkcji, serwis 39

40 Struktura biznes planu przedsiębiorstwa (1) (c.d.) 6. Kadra Kadra menedżerska Ogólna charakterystyka załogi Systemy motywacyjne 7. Finanse Rachunek zysków i strat Bilans Przepływy pieniężne Ocena finansowa Ocena ryzyka 40

41 41 GŁÓWNE ELEMENTY BIZNES PLANU – przedsiębiorstwo (2) 1. STRESZCZENIE 2. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA PRZEDSIĘBIORSTWA 3. ANALIZA SWOT 4. CELE PRZEDSIĘBIORSTWA 5. PLAN MARKETINGOWY 6. PLAN DZIAŁALNOŚCI OPERACYJNEJ 7. PLAN ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA 8. PLAN ZATRUDNIENIA 9. HARMONOGRAM REALIZACJI 10. PLAN FINANSOWY 11. OCENA FINANSOWA

42 Struktura biznes planu przedsiębiorstwa (2) 1. Streszczenie 2. Ogólna charakterystyka przedsiębiorstwa 2.1. Nazwa i forma prawna 2.2. Przedmiot działalności 2.3. Siedziba 2.4. Charakterystyka właścicieli 3. Analiza SWOT 3.1. Mocne strony 3.2. Słabe strony 3.3. Szanse 3.4. Zagrożenia 4. Cele przedsiębiorstwa 4.1. Cele krótkoterminowe 4.2. Cele długoterminowe 5. Plan marketingowy 5.1. Produkt 5.2. Odbiorcy 5.3. Konkurenci 5.4. Ceny 5.5. Dystrybucja 5.6. Promocja 42

43 Struktura biznes planu przedsiębiorstwa (2) (c.d.) 6. Plan działalności operacyjnej 6.1. Technologia 6.2. Nakłady inwestycyjne 6.3. Źródła finansowania 6.4. Plan ilościowy produkcji 6.5. Zaopatrzenie 6.6. Ochrona środowiska 7. Plan organizacji i zarządzania 7.1. Schemat organizacyjny 7.2. Zasady zarządzania 8. Plan zatrudnienia 8.1. Struktura zatrudnienia 8.2. Płace 9. Harmonogram głównych zamierzeń 10. Plan finansowy 10.1. Plan przychodów 10.2. Plan kosztów 10.3. Plan rachunku zysków 10.4. Plan nakładów inwestycyjnych 10.5. Plan przepływów pieniężnych 11. Ocena finansowa 43

44 44 GŁÓWNE ELEMENTY BIZNES PLANU – inwestycja 1. STRESZCZENIE I WNIOSKI KOŃCOWE 2. GENEZA I OGÓLNE ZAŁOŻENIA PROJEKTU 3. ANALIZA RYNKU 4. KOSZTY PRODUKCJI 5. LOKALIZACJA 6. STRONA TECHNICZNA 7. STRONA ORGANIZACYJNA 8. SIŁA ROBOCZA 9. HARMONOGRAM REALIZACJI 10. PLAN FINANSOWY 11. OCENA FINANSOWA 12. OCENA PRZYDATNOŚCI PROJEKTU DLA REGIONU (GOSPODARKI NARODOWEJ)

45 Układ biznes planu przedsięwzięcia inwestycyjnego 1. Podsumowanie i wnioski końcowe 1.1. Przedmiot opracowania 1.2. Planowane nakłady i wyniki 1.3. Opłacalność 1.4. Rekomendacje 1.5. Autor opracowania 2. Geneza projektu i złożenia podstawowe 2.1.Nazwa projektu 2.2. Przedmiot działalności 2.3. Charakterystyka inwestora 2.4. Forma organizacyjno-prawna działalności 2.5. Siedziba 2.6. Terytorium 2.7. Historia projektu 2.8. Analizy i studia poprzedzające biznes planu 3. Analiza rynku i strategia marketingowa 3.1. Produkt 3.2. Opakowania 3.3. Rynek docelowy 3.4. Program ilościowy i wartościowy sprzedaży 3.5. Niezbędne koncesje 3.6. Podaż na rynku 3.7. Ocena konkurencji 3.8. Popyt na rynku 3.9. Ocena chłonności rynku 3.10. Ceny 3.11. Dystrybucja 3.12. Promocja 45

46 Układ biznes planu przedsięwzięcia inwestycyjnego (c. d) 4. Koszty produkcji 4.1. Koszty zakupu i zużycia materiałów 4.2. Koszty zakupu i zużycia energii i paliw 4.3. Koszty robocizny bezpośredniej 4.4. Koszty pośrednie wydziałowe 4.5. Koszty remontów i konserwacji 4.6. Koszty ogólne 4.7. Koszty administracyjne 4.8. Koszty marketingu 4.9. Amortyzacja 4.10. Koszty finansowe 5. Lokalizacja inwestycji 5.1. Opis usytuowania 5.2. Uzasadnienie wyboru lokalizacji 5.3. Warunki miejscowe 6. Strona techniczna 6.1. Technologia 6.2. Niezbędne atesty i licencje 6.3. Wpływ inwestycji na środowisko naturalne 6.4. Sezonowość produkcji i sprzedaży 6.5. Nakłady inwestycyjne 6.6. Źródła finansowania inwestycji 6.7. Zdolności produkcyjne 6.8. Plan produkcji 6.9. Zaopatrzenie 6.10. Gospodarka remontowa i konserwacyjna 46

47 Układ biznes planu przedsięwzięcia inwestycyjnego (c. d) 7. Strona organizacyjna 7.1. Struktura organizacyjna 7.2. Organizacja zaopatrzenia 7.3. Organizacja produkcji 7.4. Organizacja sprzedaży 7.5. Organizacja innych funkcji 8. Siła robocza 8.1. Struktura zatrudnienia 8.2. Płace 8.3. Szkolenia 9. Harmonogram realizacji inwestycji 10. Plan finansowy 10.1. Plan przychodów 10.2. Plan kosztów 10.3. Plan zysków 10.4. Plan nakładów inwestycyjnych 10.5. Plan zapotrzebowania na kapitał obrotowy 10.6. Plan źródeł finansowania inwestycji 10.7. Plan przepływów pieniężnych 10.8. Plan bilansu 11. Ocena ekonomiczno-finansowa inwestycji 11.1. Wskaźniki finansowe (płynność, rentowność, zadłużenie, sprawność) 11.2. Ocena ryzyka (BP, analiza wrażliwości) 12. Ocena przydatności projektu dla gospodarki kraju i regionu 47

48 48 GŁÓWNE ELEMENTY BIZNES PLANU – programu restrukturyzacji 1. STRESZCZENIE I WNIOSKI KOŃCOWE 2. ANALIZA SYTUACJI EKONOMICZO- FINANSOWEJ FIRMY I JEJ OTOCZENIA 3. CELE RESTRUKTURYZACJI 4. DZIAŁANIA W SFERZE MAJĄTKOWEJ 5. DZIAŁANIA W SFERZE KAPITAŁOWEJ 6. DZIAŁANIA W SFERZE ORGANIZACYJNEJ 7. DZIAŁANIA W SFERZE ZATRUDNIENIA 8. DZIAŁANIA W ZAKRESIE POPRAWY EFEKTYWNOŚCI 9. PLANY FINANSOWE9. HARMONOGRAM RESTRUKTURYZACJI 10. PLANY FINANSOWE

49 49

50 S P I S T R E Ś C I 1.STRESZCZENIE str. 1 2.ANALIZA FIRMY I JEJ OTOCZENIA str. 2 2.1. Sytuacja rynkowa str. 2 2.2. Elementy sytuacji wewnętrznej str. 12 2.3. Analiza sytuacji finansowej Spółki str. 29 2.4. Analiza SWOT str. 38 3.CELE STRATEGICZNE RESTRUKTURYZACJI str. 39 4.PROJEKCJA PODSTAWOWYCH WSKAŹNIKÓW EKONOMICZNO-FINANSOWYCH str. 41 4.1. Sprzedaż str. 41 4.2. Koszty i wyniki str. 46 4.3. Bilans str. 50 4.4. Przepływy pieniężne str. 52 5.DZIAŁANIA OPERACYJNE str. 53 5.1. Racjonalizacja struktury organizacyjnej str. 53 5.2. Obniżenie zużycia materiałów, energii, kosztów transportu i remontów str. 54 5.3. Racjonalizacja zatrudnienia i zarządzania zasobami ludzkimi str. 56 5.4. Warunki realizacji planu sprzedaży str. 59 5.5. Działania na rzecz racjonalizacji zapasów str. 63 5.6. Przedsięwzięcia w zakresie prac badawczo-rozwojowych, nowych i zmodernizowanych wyrobów, nowych technologii i ochrony środowiska str. 68 5.7. Prace związane z wdrożeniem systemu poprawy jakości ISO str. 70 5.8. Zamierzenia inwestycyjne str. 72 5.10. Pozyskiwanie źródeł finansowania, kredyty str. 75 5.11. Restrukturyzacja majątkowa str. 77 5.12. Działania bieżące na rzecz przyspieszenia egzekucji należności i odsetek str. 78 50

51 51 Szczegółowa zawartość biznes planu STRESZCZENIE * Cel sporządzenia biznes planu * Najważniejsze spodziewane korzyści * Wysokość potrzebnych środków finansowych * Krótki opis produktu * Krótki opis rynku * Zestawienie najważniejszych elementów planów finansowych planowana sprzedaż w okresie 3 - 5 lat, planowane zyski w okresie 3 - 5 lat, niektóre wskaźniki finansowe * Wnioski końcowe, rekomendacje * Autor opracowania

52 52 CHARAKTERYSTYKA PRZEDSIĘBIORSTWA * Data założenia przedsiębiorstwa i jego forma organizacyjno-prawna * Informacja o jego udziałowcach (inwestorach) * Przedmiot działalności, ogólna informacja o wyrobach przedsiębiorstwa * Siedziba * Terytorium działalności * Miejsce przedsiębiorstwa w branży * Najważniejsi dostawcy i odbiorcy * Najważniejsze dane finansowe charakteryzujące wielkość i efekt działalności * Analiza strategiczna Ocena słabych i mocnych stron przedsiębiorstwa - SWOT Analiza kluczowych czynników sukcesu Analiza łańcucha wartości

53 53 PRODUKT * Charakterystyka produktu (produktów) * Zalety produktu w porównaniu z konkurencyjnymi pod względem: - ceny - jakości - trwałości i niezawodności - korzyści dla nabywców * Konkurencyjność produktu w sferze produkcji i zysków: - nowoczesność technologii - kosztochłonność produkcji - zyskowność produktów * Zagrożenia ze strony konkurentów - zdolność szybkiej reakcji na potrzeby klientów - możliwość wprowadzenia nowych produktów przez konkurentów - alternatywne, konkurencyjne technologie * Plany rozwoju produktów, polityka badawczo-rozwojowa * Utrudnienia związane z wprowadzeniem produktu na rynek - konieczność uzyskania patentów - dostosowanie do istniejących norm - pozwolenia, koncesje - procedura zatwierdzania produktów

54 54 RYNEK * Rozmiar rynku i przewidywany jego wzrost * Segmenty rynku i ich charakterystyka * Lokalizacja rynków (regionalna, krajowa, międzynarodowa) * Charakterystyka klientów aktualnych i przyszłych (ich lokalizacja, liczba, preferencje rynkowe) * Charakterystyka konkurentów - identyfikacja aktualnych konkurentów - skala działania i potencjał konkurentów - słabe i mocne strony konkurentów - przewidywane możliwości rozwoju i reakcje konkurentów * Charakterystyka konkurencyjnych produktów - cena, wykonanie, serwis * Sposoby sprzedaży (własna sieć sklepów, wykorzystanie dystrybutorów, przedstawicieli handlowych) * Rozmiary i lokalizacja sklepów * Formy promocji, reklama * Specjalne warunki sprzedaży (rabaty, prawa wyłączności itp.) * Serwis * Koszty sprzedaży, koszty marketingu

55 55 PRODUKCJA * Opis majątku produkcyjnego, stosowane technologie * Charakterystyka zdolności produkcyjnej i stopień jej wykorzystania * Opis poszczególnych faz procesu produkcyjnego * Sformułowanie planu produkcji * Plan kosztów - zużycie materiałów podstawowych - zużycie materiałów pomocniczych - zużycie energii i paliw - koszty robocizny bezpośredniej wraz z narzutami - koszty pośrednie - koszty remontów i konserwacji - koszty administracyjne - amortyzacja * Zidentyfikowanie podwykonawców i dostawców * Organizacja dostaw * Określenie poziomu zapasów * Kontrola jakości, przebiegu produkcji, zapasów * Serwis gwarancyjny i pogwarancyjny * Rozwiązania dotyczące sezonowości produkcji, (sezonowe zapasy, dodatkowe magazyny, sezonowe zatrudnienie itp.)

56 56 ZARZĄDZANIE I PERSONEL * Opis struktury organizacyjnej wraz z podaniem personalnej obsady kluczowych stanowisk kierowniczych oraz składu rady nadzorczej * Krótka charakterystyka członków kierownictwa (wykształcenie, przebyte szkolenia, wyjątkowe zdolności, opis kariery, wybitne osiągnięcia i sukcesy, otrzymane nagrody i awanse) * Metoda motywowania kadry kierowniczej (sposoby powiązania wynagradzania kadry kierowniczej z efektami finansowymi ich pracy) * Liczebność i struktura załogi, sposoby pozyskania dodatkowych pracowników * System wynagradzania pracowników, polityka płac * Plan szkoleń pracowników * Działające związki zawodowe

57 57 PLAN FINANSOWY (PROJEKCJA) * Plan nakładów inwestycyjnych początkowych i bieżących * Plan zapotrzebowania na kapitał obrotowy * Plan finansowania działalności * Plan przychodów * Plan kosztów * Plan zysków i strat * Plan przepływów pieniężnych * Plan bilansu OCENA FINANSOWA * Podstawowe wskaźniki finansowe * Wskaźniki oceny finansowej inwestycji OCENA RYZYKA Ryzyko finansowe dotyczy dwóch kategorii efektu finansowego: - zysku (rentowności) - przepływów pieniężnych

58 Załączniki to m. in.: Schematy organizacyjne Specyfikacje techniczne produktów Słownik używanych zwrotów i terminów Ekspertyzy techniczne Pozwolenia, koncesje i licencje Rysunki dotyczące produktu Badanie rynku Lista akcjonariuszy Życiorysy kadry kierowniczej przedsiębiorstwa Kontrakty Harmonogramy rzeczowo-finansowe Promesy kredytowe Dodatkowe dane do planu finansowego 58

59 Porównanie typowej struktury biznes planu dla dużego i małego przedsiębiorstwa 59 Biznes plan małego przeds.Biznes plan dużego przeds. PODSUMOWANIE WYKONAWCZE - autorzy - określenie celu - krótki opis i uzasadnienie - sposób finansowania - główne wyniki końcowe ---------------------------------------------------------------- CHARAKTERYSTYKA PRZEDSIĘBIORSTWA - nazwa i forma prawna - przedmiot działalności - dane teleadresowe - właściciele i struktura kapitału - krótka historia przedsiębiorstwa ----------------------------------------------------------------- ANALIZA SWOT ----------------------------------------------------------------- CELE PRZEDSIĘBIORSTWA - cele długo i krótkookresowe ----------------------------------------------------------------- PODSUMOWANIE WYKONAWCZE - autorzy - określenie celu - krótki opis i uzasadnienie - sposób finansowania - główne wyniki końcowe ---------------------------------------------------------------- CHARAKTERYSTYKA PRZEDSIĘBIORSTWA - nazwa i forma prawna - przedmiot działalności - dane teleadresowe - właściciele i kapitał podstawowy - organy zarządzające - krótka historia przedsiębiorstwa - główne kierunki rozwoju firmy ---------------------------------------------------------------- ANALIZA STRATEGICZNA ---------------------------------------------------------------- STRATEGIA PRZEDSIĘBIORSTWA - misja - wizja - cele strategiczne ----------------------------------------------------------------

60 Porównanie typowej struktury biznes planu dla dużego i małego przedsiębiorstwa (c.d.) 60 Biznes plan małego przeds.Biznes plan dużego przeds. PLAN MARKETINGOWY - asortyment produktów i usług - ceny - dystrybucja - promocja - odbiorcy - konkurenci - plan sprzedaży ---------------------------------------------------------------- PLAN DZIAŁALNOŚCI OPERACYJNEJ - technologia i opis produktu - infrastruktura techniczna - inwestycje - źródła finansowania inwestycji - zaopatrzenie - zdolności produkcyjne - plan ilościowy produkcji - koszty produkcji ----------------------------------------------------------------- PLAN MARKETINGOWY - podstawowe założenia strategii marketingowej - przewidywane trendy rozwoju rynku - asortyment produktów i usług - ceny - dystrybucja - promocja - odbiorcy - konkurenci - plan sprzedaży ---------------------------------------------------------------- PLAN DZIAŁALNOŚCI OPERACYJNEJ - strategia produkcji - technologia i opis produktu - infrastruktura techniczna - inwestycje - źródła finansowania inwestycji - zaopatrzenie - zdolności produkcyjne - plan ilościowy produkcji - gospodarka remontowa i konserwacyjna - oddziaływanie na środowisko - koszty produkcji ----------------------------------------------------------------

61 Porównanie typowej struktury biznes planu dla dużego i małego przedsiębiorstwa (c.d.) 61 Biznes plan małego przeds.Biznes plan dużego przeds. PLAN ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA - schemat organizacyjny - struktura zatrudnienia - kompetencje i zakres obowiązków personelu - płace - zasady zarządzania - harmonogram głównych zamierzeń ---------------------------------------------------------------- PLAN FINANSOWY - plan przychodów, kosztów i zysków - plan przepływów pieniężnych - uproszczona ocena ekonomiczno-finansowa ----------------------------------------------------------------- PLAN ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA - opis struktury organizacyjnej - założenia polityki personalnej - struktura zatrudnienia - kompetencje i zakres obowiązków personelu - płace - zasady, metody, systemy zarządzania - harmonogram głównych zamierzeń ---------------------------------------------------------------- PLAN FINANSOWY - plan przychodów - plan kosztów - plan zysków - plan przepływów pieniężnych - plan bilansu - plan nakładów inwestycyjnych - plan zapotrzebowania na kapitał obrotowy - plan źródeł finansowania działalności - kompleksowa ocena ekonomiczno-finansowa ----------------------------------------------------------------

62 62 K R Y T E R I A O C E N Y B I Z N E S P L A N U 1.UKŁAD BIZNES PLANU 2. SPOSÓB PREZENTACJI 3. KOMPLETNOŚĆ ANALIZOWANYCH OBSZARÓW 4. GŁĘBOKOŚĆ ANALIZ W KAŻDYM Z OBSZARÓW 5. WARIANTOWOŚĆ 6. UZASADNIENIE ZAŁOŻEŃ DO PROJEKCJI FINANSOWYCH 7. SPÓJNOŚĆ MERYTORYCZNA 8. ZASTOSOWANE NARZĘDZIA ANALITYCZNE 9. ZARZĄDZANIE ZASOBAMI W OCENIE BIZNES PLANU należy wziąć pod uwagę dwie cechy: poprawność formalna realistyczność przewidywanych efektów.

63 Projekcje finansowe

64 Źródła pozyskiwania informacji wejściowych do sporządzania planu finansowego w biznes planie: pozostałe plany dziedzinowe w biznes planie stosowane procedury wewnętrzne w przedsiębiorstwie dane historyczne przepisy prawne normy i wymagania techniczno-ekonomiczne dane zewnętrzne (m. in.: oferty instytucji finansowych, opracowania i prognozy instytucji rządowych i placówek naukowo-badawczych) 64

65 Założenia do projekcji finansowej w biznes planie dotyczą: danych makroekonomicznych danych przychodowo-kosztowych stosowanych standardów wewnętrznych form i warunków finansowania działalności zastosowanej metod kalkulacji i analiz wraz z uzasadnieniem 65

66 66 Plan finansowy : ujmuje zadania gospodarcze przedsiębiorstwa w ujęciu wartościowym ukazuje powiązanie podejmowanych decyzji w sferze operacyjnej z wielkościami finansowymi umożliwia rozpatrywanie alternatywnych rozwiązań w sferze działalności operacyjnej w oparciu o kryteria finansowe

67 Og ó lna procedura tworzenia planu finansowego w działalności produkcyjnej Plan sprzedaży Plan produkcji Plan kosztów bezpośrednio produkcyjnych Plan kosztów pośrednio produkcyjnych Plan kosztów ogólno- administracyjnych  ZKO Plan zysków i strat Plan przepływów pieniężnych Bilans na początek roku Planowany bilans na koniec roku Plan inwestycji

68 Og ó lna procedura tworzenia planu finansowego w działalności produkcyjnej Plan sprzedaży Plan produkcji Plan kosztów bezpośrednio produkcyjnych Plan kosztów pośrednio produkcyjnych Plan kosztów ogólno- administracyjnych  ZKO Plan zysków i strat Plan przepływów pieniężnych Bilans na początek roku Planowany bilans na koniec roku Plan inwestycji

69 69 Żródło: Z. Pawlak „ Biznesplan. Zastosowania i przykłady” Poltext, Warszawa, 2006

70 Rachunek zysków Bilans Aktywa Rachunek przepływów pieniężnych Bilans Pasywa +100

71 Rachunek zysków Bilans Aktywa Rachunek przepływów pieniężnych Bilans Pasywa Inw. +1000 -1000

72 Rachunek zysków Bilans Aktywa Rachunek przepływów pieniężnych Bilans Pasywa Am +100 - 81 +100 - 81 + 19 -100 - 81

73 Rachunek zysków Bilans Aktywa Rachunek przepływów pieniężnych Bilans Pasywa  KO Ab +200 Zb +100 - 200 + 100 - 100 + 200 + 100

74 Rachunek zysków Bilans Aktywa Rachunek przepływów pieniężnych Bilans Pasywa Dług +1000 /10% - 81 +1000 - 81 +919 -81 +1000

75 Rachunek zysków Bilans Aktywa Rachunek przepływów pieniężnych Bilans Pasywa PZ - 100

76 76 Rachunek zysku Rachunek CF Bilans A ZD I KO PZ Powiązania pomiędzy głównymi elementami planu finansowego

77 77 Podstawowe zestawienia w części finansowej biznes planu

78 Całkowite nakłady inwestycyjne Nakłady na majątek trwały Nabycie terenu i koszty jego przygotowania Nabycie (budowa) budynków i prace inżynieryjno- budowlane Zakup maszyn i urządzeń wraz z wyposażeniem Wartości niematerialne i prawne Wydatki kapitałowe fazy przedprodukcyjnej Nakłady wstępne tworzenia przedsiębiorstwa Koszty gromadzenia kapitału zakładowego Koszty studiów przygotowawczych Koszty obsługi obiektu w fazie przedprodukcyjnej Przedprodukcyjne koszty promocji produktu Koszty rekrutacji i szkolenia pracowników Odsetki od kredytów w okresie budowy Koszty produkcji próbnej i uruchamiania obiektu Kapitał obrotowy Zapasy materiałów, podzespołów, opakowań Zapasy produkcji w toku Zapasy wyrobów gotowych Należności od odbiorców Niezbędna gotówka operacyjna 78

79 79 Tabela 1. Nakłady na rzeczowe składniki majątku trwałego Lp. Wyszczeg ó lnienie Lata 012345 1. 2. 3. 4. 5. Nabycie terenu Przygotowanie gruntu Budynki i prace inżynieryjne Maszyny i urządzenia Środki transportu 1700 800 1400 6000 600 1000 3000 6.Razem nakłady na majątek trwały1050040000000

80 80 Tabela 2. Wydatki kapitałowe fazy przedprodukcyjnej Lp. Wyszczeg ó lnienie Lata 01 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. Nakłady wstępne Studia przygotowawcze Opracowanie projektu technicznego Kierowanie realizacją projektu Marketing i promocja produkt ó w Rekrutacja i szkolenie pracownik ó w Organizacja dostaw Koszty produkcji pr ó bnej 100 130 150 50 20 30 9.Razem przedprodukcyjne wydatki kapitałowe500100

81 81 Metody określania zapotrzebowania na kapitał obrotowy

82 82

83 83 OKREŚLANIE ZAPOTRZEBOWANIA NA KAPITAŁ OBROTOWY SKORYGOWANĄ METODĄ „PROCENTU OD SPRZEDAŻY” * Określanie poziomu zapotrzebowania na kapitał obrotowy (ZKO) ZKO = Ab pl  k pl * Przewidywany poziom aktywów obrotowych (Ab pl ) S pl Ab pl = ( Ab * UAs ) * ----- + Ab * (1 – UAs ) S * Przewidywany poziom zobowiązań krótkoterminowych (Zk pl ) S p Zk pl = ( Zk * UZs ) * ----- + Zk * (1 – UZs ) S gdzie: UAs - udział aktywów obrotowych zależnych od sprzedaży UZs - udział zobowiązań krótkoterminowych zależnych od sprzedaży

84 84 OKREŚLANIE PRZYROSTU ZAPOTRZEBOWANIA NA KAPITAŁ OBROTOWY SKORYGOWANĄ METODĄ „PROCENTU OD SPRZEDAŻY” * Określanie przyrostu zapotrzebowania na kapitał obrotowy (D ZKO)  ZKO =  Ab pl -  Zk pl * Przewidywany wzrost aktywów obrotowych (  Ab pl ) S pl  Ab pl = Ab * UAs * ----- - 1 = Ab * UAs * `S S * Przewidywany wzrost zobowiązań krótkoterminowych (  Zk pl ) S pl  Zk pl = Zk * UZs * ----- - 1 = Zk * UZs * `S S gdzie: UAs - udział aktywów obrotowych zależnych od sprzedaży UZs - udział zobowiązań krótkoterminowych zależnych od sprzedaży

85 Wsk. rotacji (obrotu) Odpowiedni strumień Wsk. rotacji = ------------------------------ Składnik KO Wsk. cyklu = ----------------------------- Strumień / 365 365 Wsk. cyklu = -------------------- Wsk. rotacji 85

86 Planowany składnik KO Odpowiedni strumień Składnik KO = ------------------------------ Wsk. rotacji Strumień Składnik KO = --------------------- x wsk. cyklu 365 lub Wsk. cyklu Składnik KO = --------------------- x strumień 365 86

87 87

88 88 METODA ANALITYCZNA Przykład 1. Ustalanie średniego stanu zapasów materiałów Rodzaj materiałów Wartość planowanego zakupu materiałów Normatyw zapasu w dniach Liczba obrotów zapasów Średni stan zapasów CC             Razem 198 000xx19 526

89 89 2. Ustalanie średniego stanu zapasów wyrobów gotowych Grupy wyrobów Wartość planowanych dostaw wyrobów gotowych Średnia liczba dni pozostawania wyrobów gotowych w magazynie Liczba obrotów zapasów Średni stan zapasów P 1 P 2 P 3 153 000 76 500 280 500 5 30 10 73,00 12,17 36,50 2 096 6 286 7 685 Razem 510 000xx 16 067 3. Ustalanie średniego stanu zapasów produkcji w toku KW / 365 * Tp g dzie: KW – koszt wytworzenia (roczny) Tp – cykl produkcji 400 000 / 365 * 7 dni = 7 671 zł

90 90 4. Ustalanie średniego stanu należności Grupy odbiorców Wartość planowanej sprzedaży Średnia liczba dni inkasowania należności Liczba obrotów należności Średni stan należności XYZXYZ 137 500 302 500 110 000 60 30 90 6,08 12,17 4,06 22 615 24 856 27 094 Razem550 000xx74 565 5. Ustalanie średniego stanu gotówki Wg / 365 * Tg g dzie: Wg – roczne wydatki gotówkowe Tg – cykl gotówkowy (średnia liczba dni, na którą ma wystarczyć gotówka) 60 000 / 365 * 7 = 1 151 zł

91 91 6. Ustalanie średniego stanu zobowiązań z tytułu dostaw Grupy dostawców Wartość planowanych dostaw Średnia liczba dni regulowania zobowiązań Liczba obrotów zobowiązań Średni stan zobowiązań KLMKLM    150 60 30 2,43 6,08 12,17 40 741 10 747 2 766 Razem  xx54 254 7. Ustalenie średniego stanu zobowiązań z tytułu wynagrodzeń Wn / 365 * Twn g dzie: Wn – roczna kwota wynagrodzeń Twn – średnia liczba dni, po której płacone są wynagrodzenia 36 000 / 365 * 30 = 2 958 zł

92 92 Podstawa wyznaczania składników majątku obrotowego i zobowiązań krótkoterminowych w podejściu kapitałowym Składnik majątku lub zobowiązań Podstawa obliczeń Zapasy materiał ó wPlanowane koszty zużycia materiał ó w Zapasy produkcji w tokuPlanowane koszty wytworzenia - amortyzacja wydziałowa Zapasy wyrob ó w gotowych Planowane koszty wytworzenia + koszty og ó lnego zarządu - amortyzacja Należności Planowane koszty produkcji og ó łem - amortyzacja Środki pieniężnePlanowane koszty pieniężne Zobowiązania kr ó tkoterminowe Planowane koszty zużycia materiał ó w + inne koszty tworzące zobowiązania Źródło: opracowanie

93 93 Tabela 6.4. Nakłady na kapitał obrotowy Lp. Wyszczeg ó lnienie WoLata 1*1* 2345 1. 2. Majątek obrotowy - zapasy materiał ó w - zapasy produkcji w toku - zapasy wyrob ó w gotowych - należności - środki pieniężne Zobowiązania kr ó tkoterminowe x 7,0 36,5 22,8 12,2 52,1 11,4 3892 1243 342 743 1403 161 763 4287 1396 384 811 1526 170 857 4584 1511 415 862 1620 176 928 4748 1574 432 890 1672 180 966 4748 1574 432 890 1672 180 966 3.Kapitał obrotowy (1-2)3129343036563782 4.Przyrost kapitału obrotowego31293012261260 *w roku 1 produkcja rozpoczęła się po I kwartale i dla ustalenia wielkości składników majątku obrotowego oraz zobowiązań przyjęto odpowiednio skorygowane dla krótszego okresu wskaźniki obrotu Źródło: opracowanie własne

94 94 Tabela 5. Plan całkowitych nakładów inwestycyjnych Lp. Wyszczeg ó lnienie Lata 012345 1. 2. 3. 4. Nakłady na majątek trwały Wydatki kapitałowe fazy przedprodukcyjnej Przyrost kapitału obrotowego 10500 500 0 4000 100 31293012261260 5.Razem nakłady inwestycyjne1100072293012261260

95 Źródła finansowania przedsięwzięć w biznes planie Kapitały własne Wkład własny początkowy Emisja akcji, dopłaty do kapitału Środki własne podmiotu gospodarczego Kapitały własne Kredyty bankowe Kredyty kupieckie Dotacje unijne Papiery dłużne Leasing 95

96 96 Cechy kapitałów własnych i obcych Kapitały własneKapitały obce brak konieczności spłaty wypłata dywidendy nieobligatoryjna dywidenda nie wpływa na podstawę opodatkowania większy udział stanowi o sile i niezależności finansowej swoboda wykorzystywania dawca kapitału ma wpływ na zarządzanie w przedsiębiorstwie zwrot kapitału następuje po zaspokojeniu roszczeń wierzycieli brak gwarancji zwrotu kapitału konieczność spłaty w wyznaczonych terminach obligatoryjność spłaty odsetek odsetki stanowią koszt uzyskania przychodów i zmniejszają podstawę opodatkowania większy udział zwiększa ryzyko finansowe możliwość wprowadzenia ograniczeń w korzystaniu z kapitałów dawca kapitału nie wpływa na zarządzanie w przedsiębiorstwie występuje uprzywilejowanie w zakresie zwrotu kapitału gwarancja zwrotu kapitału Źródło: Z. Leszczyński, A. Skowronek-Mielczarek „Analiza ekonomiczno-finansowa firmy” Wyd. Difin Warszawa, 2000, s.148.

97 97 Decydując się na wybór określonego sposobu finansowania przedsięwzięcia gospodarczego należy wziąć pod uwagę przede wszystkim:  koszty,  efekt dźwigni finansowej,  ryzyko finansowe,  płynność finansowa.

98 98

99 99

100 100 Pozostałymi czynnikami wyboru źródeł finansowania mogą być:  ryzyko w działalności operacyjnej  charakter i struktura aktywów,  dochodowość przedsięwzięcia i stabilność zysków,  elastyczność,  subiektywna skłonność do ryzyka,  dostępność na rynku kapitałowym,  skala opodatkowania

101 101 Tabela 6. Plan źródeł finansowania Lp. Wyszczeg ó lnienie Lata 012345 1. 2. 3. 4. Kapitał zakładowy Kredyt bankowy I Kredyt bankowy II Zobowiązania kr ó tkoterminowe 110003000 1500 3000 763 -375 -750 94 -375 -750 71 -375 -750 38 -375 -750 0 5. Razem źr ó dła finansowania 110008263-1034-1054-1087-1125

102 102 Tabela 7. Stan kredytów i ich obsługa Lp. Wyszczeg ó lnienie Lata 12345 1. 2. 3. 4. Stan kredytu I na początku roku Spłata kredytu Stan kredytu I na koniec roku Odsetki od kredytu I 1500 -375 1125 128 1125 -375 750 96 750 -375 375 64 375 -375 0 32 5. 6. 7. 8. Stan kredytu II na początku roku Spłata kredytu Stan kredytu II na koniec roku Odsetki od kredytu II 3000 -750 2250 300 2250 -750 1500 225 1500 -750 750 150 750 -750 0 75 9. 10. 11. 12. Razem stan kredyt ó w na początku roku Razem spłata kredyt ó w Razem stan kredyt ó w na koniec roku Odsetki od kredyt ó w 4500 1125 3375 428 3375 1125 2250 321 2250 1125 214 1125 0 107

103 103 Tabela 6.8. Plan przychodów ze sprzedaży Lp. Wyszczeg ó lnienie Lata 12345 1. 2. 3. Wartość sprzedanych wyrob ó w A Wartość sprzedanych wyrob ó w B Wartość sprzedanych wyrob ó w C 7000 4290 2900 10500 6864 4486 11550 7550 4935 12128 7927 5182 12128 7927 5182 5.Razem14250218502403525237 Źródło: opracowanie własne

104 104 Tabela 6.10. Plan kosztów operacyjnych według układu rodzajowego Lp. Wyszczeg ó lnienie Lata 12345 1. 2. 3. 4. 5. Amortyzacja Materiały Wynagrodzenia Podatki i opłaty lokalne Pozostałe koszty operacyjne 1388 6550 5200 50 1062 1050 9770 7180 50 1615 1050 10575 7502 50 1638 1050 11018 7679 50 1651 1050 11018 7679 50 1651 6.Razem koszty operacyjne14250196652081521448 Źródło: opracowanie własne

105 105 Tabela 6.9. Ustalanie rocznych kosztów amortyzacji środków trwałych Lp Wyszczeg ó lnienie Wartość początkowa Stawka amortyzacyjna (w %) Amortyzacja w roku 1 * Amortyzacja roczna w latach 2-5 1. 2. 3. 4. Budynki i budowle Maszyny i urządzenia Środki transportu Wydatki kapitałowe fazy przedprodukcyjnej 2400 9000 600 2,5 10,0 15,0 100,0 45 675 68 600 60 900 90 0 5.Razem12600X13881050 *) Amortyzacja w roku 1 uwzględnia krótszy okres działalności eksploatacyjnej przedsiębiorstwa (3 kwartały) Źródło: opracowanie własne

106 106

107 107 Tabela 6.11. Plan kosztów operacyjnych według układu kalkulacyjnego Lp. Wyszczeg ó lnienie Lata 12345 1. 1.1. 1.2. 2. 3. Koszty wytworzenia produkt ó w Koszty bezpośrednio produkcyjne - materiały bezpośrednie - robocizna bezpośrednia - pozostałe koszty bezpośrednie Koszty pośrednio produkcyjne - amortyzacja - koszty wynagrodzeń - koszty materiał ó w - pozostałe koszty wydziałowe Koszty sprzedaży Koszty og ó lnego zarządu - koszty wynagrodzeń - koszty materiał ó w - podatki i opłaty lokalne - amortyzacja - pozostałe koszty 10113 7500 5250 2100 150 2613 713 900 600 400 87 4050 2200 700 50 675 425 14950 11500 8050 3220 230 3450 950 1200 800 500 115 4600 2760 920 50 100 770 16100 12650 8855 3542 253 3450 950 1200 800 500 115 4600 2760 920 50 100 770 16733 13283 9298 3719 266 3450 950 1200 800 500 115 4600 2760 920 50 100 770 16733 13283 9298 3719 266 3450 950 1200 800 500 115 4600 2760 920 50 100 770 4.Razem koszty operacyjne (1+2+3) 14250196652081521448 Źródło: opracowanie własne

108 108 Tabela 6.12. Plan kosztów operacyjnych według zależności od sprzedaży Lp. Wyszczeg ó lnienie Lata 12345 1. 2. Koszty zmienne - materiały - robocizna z narzutami - pozostałe koszty zmienne Koszty stałe - płace z narzutami - materiały - podatki i opłaty lokalne - amortyzacja - pozostałe koszty stałe 7500 5250 2100 150 6750 3100 1300 50 1388 912 11500 8050 3220 230 8165 3960 1720 50 1050 1385 12650 8855 3542 253 8165 3960 1720 50 1050 1385 13283 9298 3719 266 8165 3960 1720 50 1050 1385 13283 9298 3719 266 8165 3960 1720 50 1050 1385 3.Razem koszty operacyjne (1+2)14250196652081521448 Źródło: opracowanie własne

109 109

110 110 Tabela 6.13. Planowany rachunek zysków i strat z ujęciem kosztów według układu kalkulacyjnego Wariant kalkulacyjny Lp. Wyszczeg ó lnienie Lata 12345 1. Przychody ze sprzedaży14250218502403525237 2. Koszty wytworzenia produkt ó w 10113149501610016733 3.ZYSK BRUTTO NA SPRZEDAŻY (2-1)4137690079358504 4.Koszty sprzedaży87115 5. Koszty og ó lnego zarządu 40504600 6.ZYSK OPERACYJNY (3-4-5)0218532203789 7.Koszty finansowe0428321214107 8. ZYSK BRUTTO (6-7)01757289935753682 9. Podatek dochodowy (19%)0334551679700 10. ZYSK NETTO (8-9)01423234828962982 Źródło: opracowanie własne

111 111 Tabela 6.14. Planowany rachunek zysków i strat z ujęciem kosztów operacyjnych według zależności od sprzedaży Lp. Wyszczeg ó lnienie Lata 12345 1. Przychody ze sprzedaży14250218502403525237 2. Koszty zmienne7500115001265013283 3.MARŻA BRUTTO (2-1)6750138001138511954 4.Operacyjne koszty stałe67508165 5.ZYSK OPERACYJNY (3-4)0218532203789 6.Koszty finansowe0428321214107 7. ZYSK BRUTTO (5-6)01757289935753682 8. Podatek dochodowy (19%)0334551679700 9. ZYSK NETTO (7-8)01423234828962982 Źródło: opracowanie własne

112 112 Tabela 6.15. Planowany rachunek zysków i strat z ujęciem kosztów operacyjnych według układu rodzajowego Wariant porównawczy Lp. Wyszczeg ó lnienie Lata 12345 1. Przychody ze sprzedaży i zrównane z nimi14250218502403525237 2. Koszty operacyjne14250196652081521448 3.ZYSK OPERACYJNY (2-1)0218532203789 4.Koszty finansowe0428321214107 5. ZYSK BRUTTO (3-4)01757289935753682 6. Podatek dochodowy (19%)0334551679700 7. ZYSK NETTO (5-6)01423234828962982 Źródło: opracowanie własne

113 Rachunek przepływów pieniężnych ma następujące cele: 1. ukazać możliwość pokrycia przewidywanych wydatków przez spodziewane wpływy 2. uwiarygodnić projekt wobec banku jeśli był zaciągnięty kredyt 3. pozwolić na ocenę efektywności projektu w ujęciu pieniężnym

114 114 Rachunek przepływów pieniężnych Rachunek całościowy Rachunek wg rodzajów działalności Rachunek bezpośredni Rachunek pośredni Rachunek pośredni Rachunek bezpośredni

115 115 Tabela 16. Planowany rachunek przepływów pieniężnych według metody pośredniej z wyodrębnieniem rodzajów działalności Lp. Wyszczeg ó lnienie Lata 012345 I. 1. 2. 2.1. 2.2. 2.3. 2.4. 2.5 3. Działalność operacyjna Zysk netto Korekty zysku netto Odsetki od kredyt ó w Amortyzacja Zmiana stanu zapas ó w Zmiana stanu należności Zmiana stanu zobowiązań CF na działalności operacyjnej 0 -1580 0 +1388 -2328 -1403 +763 -1580 +1423 +1186 +428 +1050 -263 -123 +94 +2609 +2348 +1151 +321 +1050 -197 -94 +71 +3499 +2896 +1142 +214 +1050 -108 -52 +38 +4038 +2982 +1157 +107 +1050 0 +4139 II. 1. 2. Działalność inwestycyjna Nakłady inwestycyjne CF na działalności inwestycyjnej -11000 -4100 III. 1. 2. 3. 4. Działalność finansowa Zwiększenie kapitału udziałowego Zaciągnięcie (+), spłata (-) kredytu Odsetki od kredytu CF na działalności finansowej +11000 +3000 +4500 0 +7500 -1125 -428 -1553 -1125 -321 -1446 -1125 -214 -1339 -1125 -107 -1232 IV.Przepływy pieniężne0+1820+1056+2053+2699+2907 V.Skumulowane przepływy pieniężne0+1820+2876+4929+7628+10535

116 116 Tabela 19. Planowany rachunek przepływów pieniężnych według metody bezpośredniej w ujęciu całościowym Lp. Wyszczeg ó lnienie Lata 012345 1.Źródła finansowania (2+3)110002251321944241062527525237 2. Źr ó dła zewnętrzne 1100082639471380 3.Sprzedaż14250218502403525237 4.Wykorzystanie źródeł finansowania (5+6+7+8+9) 110002069320888220532257622330 5. Zwiększenie aktyw ó w 1100078313862911600 6. Koszty operacyjne – amortyzacja 12862186151976520398 7.Koszty finansowe0428321214107 8. Spłata kredyt ó w 01125 9.Podatek dochodowy0334551679700 10.Przepływy pieniężne (1-4)0+1820+1056+2053+2699+2907 11.Skumulowane przepływy pieniężne0+1820+2876+4929+7628+10535

117 117 Tabela 17. Planowany rachunek przepływów pieniężnych według metody pośredniej w ujęciu całościowym Lp. Wyszczeg ó lnienie Lata 012345 1. 2. Zysk netto Amortyzacja 0 +1388 +1403 +1050 +2348 +1050 +2896 +1050 +2982 +1050 3.Przepływy pieniężne I (1+2)+1388+2473+3398+3946+4032 4. 5. 6. 7. Zmiana stanu zapas ó w Zmiana stanu należności Zmiana stanu zobowiązań Zmiana kapitału obrotowego (4+5+6) -2328 -1403 +763 -2968 -263 -123 +94 -292 -197 -94 +71 -220 -108 -57 +38 -122 00000000 8.Przepływy pieniężne II (3+7)-1580+2181+3178+3824+4032 9. 10. 11. 12. 13. Wydatki z nadwyżki pieniężnej - nakłady inwestycyjne - spłata kredyt ó w - wypłata dywidendy Razem wydatki (10+11+12) -11000 -4100 0 -4100 -1125 14. 15. 16. 17. Wpływy z instrument ó w finansowych - wzrost kapitał ó w udziałowych - zaciągnięte kredyty Razem wpływy (15+16) +11000 +3000 +4500 +7500 18.Przepływy pieniężne III (8-13+17)0+1820+1056+2053+2699+2907 19.Skumulowane przepływy pieniężne0+1820+2876+4929+7628+10535

118 118 Tabela 18. Planowany rachunek przepływów pieniężnych według metody bezpośredniej w ujęciu całościowym Lp. Wyszczeg ó lnienie Lata 012345 1. 2. Sprzedaż Zmiana stanu należności 14250 -1403 21850 -123 24035 -94 25237 -52 25237 0 3.Wpływy z działalności (1+/-2)1284721727239412518525237 4. 5. 6. 7. Koszty operacyjne – amortyzacja Podatek dochodowy Zmiana stanu zapas ó w Zmiana stanu zobowiązań 12862 0 2328 -763 18615 334 263 -94 19765 551 197 -71 20398 679 108 -38 20398 700 0 8.Wydatki na działalność (4+5+/-6+/-7)1442719118204422114721098 9.Przepływy pieniężnie I- 1580+2609+3499+4038+4139 10. 11. 12. Spłata kredytu Odsetki Razem obciążenia finansowe 1125 428 1553 1125 321 1446 1125 214 1339 1125 107 1232 13.Przepływy pieniężne II-1580+1056+2053+2699+2907 14. 15. 16. 17. Wydatki decydowane przez właścicieli - nakłady inwestycyjne - wypłata dywidendy Razem wydatki (10+11+12) 11000 4100 18. 19. 20. 21. Wpływy z instrument ó w finansowych - wzrost kapitał ó w udziałowych - zaciągnięte kredyty Razem wpływy (15+16) 11000 3000 4500 7500 22.Przepływy pieniężne III (8-13+17)0+1820+1056+2053+2699+2907 23.Skumulowane przepływy pieniężne0+1820+2876+4929+7628+10535

119 119 Tabela 20. Planowany bilans Lp. Wyszczeg ó lnienie Lata 012345 A. 1. 1.1 1.2 2. 2.1 2.2 2.3 Aktywa Aktywa trwałe Środki trwałe Środki trwałe w budowie Aktywa obrotowe Zapasy Należność Środki pieniężne 11000 13712 5551 2328 1403 1820 12662 6993 2591 1526 2876 11612 9337 2788 1620 4929 10562 12196 2896 1672 7628 9512 15103 2896 1672 10535 3.Razem aktywa110001926319655209492275824615 B. 1. 1.1 1.2 1.3 2. 2.1 2.2 Pasywa Kapitał własny Kapitał zakładowy Kapitał zapasowy Zysk roku bieżącego Kapitał obcy Zobowiązania Kredyty 11000 14000 0 5263 763 4500 15423 14000 0 1423 4232 857 3375 17771 14000 1423 2348 3178 928 2250 20667 14000 2771 2896 2091 966 1125 23649 14000 6667 2982 966 0 3. Razem pasywa110001926319655209492275824615

120 120 Żródło: Z. Pawlak „ Biznesplan. Zastosowania i przykłady” Poltext, Warszawa, 2006

121 121 OCENA FINANSOWA * Podstawowe wskaźniki finansowe - rentowność - płynność - zadłużenie - aktywność * Wartość zaktualizowana netto - NPV * Wewnętrzna stopa zwrotu - IRR * Wskaźnik wartości zaktualizowanej netto - NPVR * Okres zwrotu - PB

122 122

123 123

124 124

125 125

126 126

127 127

128 128

129 129

130 130

131 131 Przykład 1 Ocenić projekt inwestycyjny, którego początkowe nakłady wynoszą 500 mln zł. Źródłem sfinansowania jest kapitał własny właściciela. Rachunek przepływów pieniężnych w ciągu najbliższych 5 lat funkcjonowania projektu przedstawia poniższa tabela. Stopa dyskontowa 12% (dane w mln zł) Wyszczególnienie12345 +Zysk netto +Amortyzacja 35 30 40 30 45 30 50 30 50 32 Generowane CF I 6570758082 +/- Zmiana KO - Inwestycje +/- Zadłużenie długoterm. -20 0 -15 0 -5 0 -10 0 000000 Wolne CF455570 82

132 Ustalanie NPV przy g = 0% Wyszczególnienie012345 NCF-500+45+55+70 +82 Współcz. dyskontujący 12%0,8930,7970,7120,6360,567 DCF+40,2+43,8+49,8+44,5+46,5 Łącznie DCF dla lat 1 - 5+224,8 Wartość rezydualna - RV+683,3 Zdyskontowane RV+387,7 NPV+112,5 132 gdzie: FCF n – przepływy pieniężne ustalone w ostatnim roku prognozy finansowej, g – szacowana, możliwa do osiągnięcia stała stopa wzrostu wartości przepływów pieniężnych po okresie ich szczegółowej prognozy, r – stopa dyskontowa przyjęta do wyceny

133 Ustalanie NPV przy g = 3% Wyszczególnienie012345 NCF-500+45+55+70 +82 Współcz. dyskontujący 12%0,8930,7970,7120,6360,567 DCF+40,2+43,8+49,8+44,5+46,5 Łącznie DCF dla lat 1 - 5+224,8 Wartość rezydualna - RV+911,1 Zdyskontowane RV+517,0 NPV+241,8 133

134 Przykład 2 Ustalić wartość NPV dla projektu inwestycyjnego o nakładach początkowych 350 mln zł mając następujące dane: - wartość sprzedaży (dane w tabeli) - koszty operacyjne bez amortyzacji stanowią 85% wartości sprzedaży - amortyzacja (dane w tabeli) - kredyt na inwestycję 150 mln zł spłacany przez 5 lat po 30 mln zł rocznie - oprocentowanie kredytu 12% rocznie od kwoty nie spłaconej - stawka podatku dochodowego 19% zysku brutto - zmiany kapitału obrotowego (dane w tabeli) - zakładany wzrost przepływów pieniężnych po okresie szczegółowej projekcji 3% rocznie WyszczególnienieRok 1Rok 2Rok 3Rok 4Rok 5Lata następne Przychody ze sprzedaży538,3571,2603,2634,0666,3686,3 Amortyzacja23,725,126,527,929,330,2 Zmiana kapitału obrotowego17,817,216,816,216,910,5

135 Tabela przewidywanych przepływów pieniężnych dla właściciela (FCFE): Pozycje FCFERok 1Rok 2Rok 3Rok 4Rok 5Lata następne Sprzedaż 538,3571,2603,2634,0666,3686,3 Koszty operacyjne (bez amort.) (85% sprzedaży) 457,6485,5512,7538,9566,4583,4 Koszt amortyzacji 23,7 25,126,527,929,330,2 Zysk EBIT 57,060,664,067,270,672,7 Odsetki od kredytów 18,014,410,87,23,60 Zysk EBT 39,046,253,260,067,072,7 Podatek dochodowy (19% zysku ) 7,48,810,111,412,713,8 Zysk EAT 31,637,443,148,654,358,9 Amortyzacja 23,725,126,527,929,330,2 Zmiany aktywów trwałych 0 00000 Spłata kredytu 30,0 0 Zmiana KO 17,8 17,2 16,816,216,910,5 FCFE 7,515,322,830,336,778,6

136 136

137 137

138 138

139 139 Tabela przewidywanych przepływów pieniężnych dla firmy (FCFF): Pozycje FCFFRok 1Rok 2Rok 3Rok 4Rok 5Lata następne Sprzedaż 538,3571,2603,2634,0666,3686,3 Koszty operacyjne (bez amort.) (85% sprzedaży) 457,6485,5512,7538,9566,4583,4 Koszt amortyzacji 23,7 25,126,527,929,330,2 Zysk EBIT 57,060,664,067,270,672,7 Podatek dochodowy (19% zysku EBIT) 10,811,512,212,813,413,8 Zysk EBIAT (NOPAT) 46,249,151,854,457,258,9 Amortyzacja 23,725,126,527,929,330,2 Zmiana aktywów trwałych 0 00000 Zmiana KO 17,8 17,2 16,816,216,910,5 FCFF 52,357,061,566,169,678,6

140 140

141 141

142 142

143 143

144 Kryterium ocenyWariant optymistyczny Wariant pesymistyczny Okres zwrotu2 lata3,5 lat Prosta stopa rentowności16,4%8,6 NPV1 379 tys.137 tys. NPVR0,240,04 IRR26,3%10,2%

145 145 Przykład 1 Początkowy wydatek inwestycyjny wynosi 50.000 zł. Okres eksploatacji projektu inwestycyjnego wynosi 5 lat. Przewidywane zyski i nadwyżki gotówkowe w kolejnych latach przedstawia poniższa tabela (dane w tys. zł.). Wyszczególnienie12345 Przychody Koszty Zysk brutto Podatek dochod. (40%) Zysk netto Amortyzacja CF 35,0 26,7 8,3 3,3 5,0 10,0 15,0 35,0 26,7 8,3 3,3 5,0 10,0 15,0 35,0 26,7 8,3 3,3 5,0 10,0 15,0 35,0 26,7 8,3 3,3 5,0 10,0 15,0 35,0 26,7 8,3 3,3 5,0 10,0 15,0

146 146 Dokonać oceny efektywności projektu inwestycyjnego ustalając NPV, IRR. Do obliczeń przyjąć stopę dyskontową w wysokości 10% RokWpływy gotówkowe netto Współczynnik dyskontujący Wartość bieżąca 012345012345 -50.000 15.000 1,0000 0,9091 0,8264 0,7513 0,6809 0,6209 -50.000 13.636 12.397 11.270 10.245 9.314 Wartość bieżąca wpływów gotówkowych 56.862 Wartość bieżąca netto – NPV 6.862 IRR 15,24%

147 147 Przykład 1.4 Dane jak w przykładzie 1. Projekt inwestycyjny będzie eksploatowany w okresie wysokiej inflacji. Zakłada się, że stopa inflacji w poszczególnych latach będzie wynosiła: rok 1 – 27% rok 2 – 22% rok 3 – 20% rok 4 – 16% rok 5 – 12%. Inflacja będzie mieć jednakowy wpływ na zmianę poszczególnych elementów kształtujących nadwyżkę gotówkową. Realny koszt kapitału nadal przyjmuje się w wysokości 10% rocznie.

148 148  Nadwyżka gotówkowa po uwzględnieniu inflacji stopy wzrostu nadwyżki gotówkowej w poszczególnych latach rok 1: 1 + 0,27 = 1,27 rok 2: 1,27 * 1.22 = 1,5494 rok 3: 1,5494 * 1,20 = 1,8593 rok 4: 1,8593 * 1,16 = 2,1568 rok 5: 2,1568 * 1,12 = 2,4156 RokNadwyżka gotówkowa Inflacyjna stopa wzrostu Skorygowana nadwyżka gotówkowa 1234512345 15.000 1,2700 1,5494 1,8593 2,1568 2,4156 19.050 23.241 27.889 32.351 36.234

149 149 Wartość bieżąca projektu inwestycyjnego po uwzględnieniu inflacji Nominalna stopa dyskontowa po uwzględnieniu realnego kosztu kapitału i stopy inflacji Efekt Fishera n = r + i + (r * i) Rok 1: n = 10% + 27% + (10% * 27%) = 39,7% Rok 2: n = 10% + 22% + (10% * 22%) = 34,2% Rok 3: n = 10% + 20% + (10% * 20%) = 32,0% Rok 4: n = 10% + 16% + (10% * 16%) = 27,6% Rok 5: n = 10% + 12% + (10% * 12%) = 23,2%

150 150 Współczynniki dyskontujące dla nominalnych stóp dyskontowych 1 Rok 1: ------------ = 0,7158 1 + 0,397 1 Rok 2: ------------------------------- = 0,5334 (1 + 0,397) * (1 + 0,342) 1 Rok 3: ----------------------------------------------- = 0,4041 (1 + 0,397) * (1 + 0,342) * (1 + 0,320) 1 Rok 4: --------------------------------------------------------------- = 0,3167 (1 + 0,397) * (1 + 0,342) * (1 + 0,320) * (1 + 0,276) 1 Rok 5: ---------------------------------------------- = 0,2570 1,397 * 1,342 * 1,320 * 1,276 * 1,232

151 151 RokSkorygowana nadwyżka gotówkowa Nominalna stopa dyskontowa Współczynnik dyskontujący Wartość bieżąca 012345012345 -50.000 19.050 23.241 27.889 32.351 36.234 39,7% 34,2% 32,0% 27,6% 23,2% 1,0000 0,7158 0,5334 0,4041 0,3167 0,2570 -50.000 13.636 12.397 11.270 10.245 9.314 Wartość bieżąca wpływów gotówkowych56.862 Wartość bieżąca netto – NPV6.862

152 152 Przykład 1.5 Dane jak w przykładzie 1. Projekt inwestycyjny będzie eksploatowany w okresie wysokiej inflacji. Zakłada się, że stopa inflacji w poszczególnych latach będzie wynosiła: rok 1 – 27% rok 2 – 22% rok 3 – 20% rok 4 – 16% rok 5 – 12%. Inflacja będzie mieć zróżnicowany wpływ na zmianę poszczególnych elementów kształtujących nadwyżkę gotówkową: - przychody wzrosną w mniejszym stopniu niż ogólny poziom inflacji – tylko o 80% ogólnego poziomu inflacji. - koszty natomiast wzrosną w 1 roku o 30%, w 2 roku o 25%, w pozostałych latach w tym samym stopniu, co ogólny poziom inflacji. Wzrost ten nie będzie dotyczył amortyzacji, która nie będzie przeszacowywana w trakcie eksploatacji projektu. Realny koszt kapitału nadal przyjmuje się w wysokości 10% rocznie.

153 153 Przychody po uwzględnieniu inflacji rok 1: 35,00 + 35,00 * (0,27 * 0,8) = 42,56 rok 2: 42,56 + 42,56 * (0.22 * 0,8) = 50,05 rok 3: 50,05 + 50,05 * (0,20 * 0,8) = 58,06 rok 4: 58,06 + 58,06 * (0,16 * 0.8) = 65,49 rok 5: 65,49 + 65,49 * (0,12 * 0.8) = 71,78 Koszty po uwzględnieniu inflacji rok 1: 16,70 * 1,30 = 21,71 rok 2: 21,71 * 1.25 = 27,14 rok 3: 27,14 * 1,20 = 32,57 rok 4: 32,57 * 1.16 = 37,78 rok 5: 37,78 * 1.12 = 42,31

154 154  Nadwyżka gotówkowa po uwzględnieniu inflacji Wyszczególnienie12345 Przychody Koszty b/amortyzacji Amortyzacja Zysk brutto Podatek doch. (40%) Zysk netto Amortyzacja CF 42,56 21,71 10,0 10,85 4,34 6,51 10,0 16,51 50,05 27,14 10,0 12,91 5,17 7,75 10,0 17,75 58,06 32,57 10,0 15,49 6,20 9,30 10,0 19,30 65,49 37,78 10,0 17,71 7,09 10,63 10,0 20,63 71,78 42,31 10,0 19,47 7,79 11,68 10,0 21,68

155 155  Wartość bieżąca netto po uwzględnieniu inflacji RokSkorygowana nadwyżka gotówkowa Współczynnik dyskontujący Wartość bieżąca 012345012345 -50.000 16.510 17.748 19.296 20.629 21.681 1,0000 0,7158 0,5334 0,4041 0,3167 0,2570 -50.000 11.818 9.467 7.797 6.533 5.573 Wartość bieżąca wpływów gotówkowych41.188 Wartość bieżąca netto – NPV-8.812 IRR25,0%

156 156 OCENA RYZYKA

157 157 Czynniki ryzyka gospodarczego: Makroekonomiczne: - koniunktura gospodarcza, - inflacja, - sytuacja rynkowa, - polityka fiskalna i monetarna państwa, - polityka kredytowa banków - stabilność systemu prawa Mikroekonomiczne: - konkurencyjność przedsiębiorstwa, - struktura majątku, - struktura źródeł finansowania, - zarządzanie, - struktura własnościowa przedsiębiorstwa

158 158 Rodzaje ryzyka gospodarczego: Systematyczne (zewnętrzne): - ryzyko stopy procentowej, - ryzyko walutowe, - ryzyko siły nabywczej pieniądza, - ryzyko polityczne państwa, - ryzyko prawne Niesystematyczne (wewnętrzne): - ryzyko operacyjne przedsiębiorstwa, - ryzyko finansowe, - ryzyko niedotrzymania warunków przez kontrahentów, - ryzyko bankructwa

159 159 Rodzaje ryzyka występujące w procesie przygotowania biznes planu w procesie realizacji inwestycji: Dotyczące samej inwestycji: - ryzyko przekroczenia zaplanowanych nakładów inwestycyjnych, - ryzyko pozyskania źródeł finansowania inwestycji, - ryzyko wystąpienia opóźnień w oddaniu inwestycji do eksploatacji, - ryzyko wadliwego wykonania inwestycji, Dotyczące otoczenia inwestycji: - ryzyko warunków makroekonomicznych, - ryzyko niedotrzymania warunków przez kontrahentów, - ryzyko zaostrzenia wymagań ekologicznych, - ryzyko zdarzeń losowych (powódź, pożar)

160 Ryzyko w fazie realizacji inwestycji Ryzyko odchyl. CF w fazie eksploatacji inwestycji Ryzyko dotyczące kosztu kapitału Ryzyko inwestycyjne

161 161 Czynniki ryzyka inwestycyjnego: Ryzyko dotyczące kosztu kapitału : - ryzyko wzrostu popytu na kapitały i wzrostu ich ceny, - ryzyko zmniejszenia podaży kapitału na rynku, - ryzyko inflacji, - ryzyko zmiany polityki państwa w zakresie rynku kapitałowego i pieniężnego, Ryzyko odchylenia CF w fazie eksploatacji inwestycji

162 Ryzyko odchyl. CF w fazie eksploatacji inwestycji Ryzyko odchyl. CF w działalności operacyjnej Ryzyko odchyl. CF w działalności finansowej Ryzyko odchyl. zysku operacyjnego Ryzyko odchyl. w ZKO

163 Ryzyko odchyl. zysku operacyjnego Ryzyko odchyl. w wielkości sprzedaży Ryzyko odchyl. w zakresie cen wyrobów Ryzyko odchyl. w zakresie kosztów

164 Ryzyko w fazie realizacji inwestycji Ryzyko odchyl. CF w fazie eksploatacji inwestycji Ryzyko dotyczące kosztu kapitału Ryzyko odchyl. CF w działalności operacyjnej Ryzyko odchyl. CF w działalności finansowej Ryzyko odchyl. zysku operacyjnego Ryzyko odchyl. w ZKO Ryzyko inwestycyjne Ryzyko odchyl. w wielkości sprzedaży Ryzyko odchyl. w zakresie cen wyrobów Ryzyko odchyl. w zakresie kosztów

165 165

166 166 Ocena ryzyka w biznes planie dotyczy dwóch kategorii efektu finansowego: - zysku (rentowności) - przepływów pieniężnych (wypłacalności - CF) Metody oceny ryzyka finansowego: * Analiza wrażliwości efektu finansowego na zmiany poszczególnych czynników * Analiza wrażliwości efektu finansowego na zmianę łączną wszystkich czynników (badanie scenariuszowe) * Wyznaczeniu minimalnych lub maksymalnych wielkości ekonomicznych niezbędnych do osiągnięcia oczekiwanego efektu finansowego * Ustaleniu dopuszczalnego niekorzystnego odchylenia wielkości ekonomicznych z punktu widzenia danego efektu finansowego * Analiza zmienności efektu finansowego wskutek pogorszenia różnych czynników o 1 procent.

167 Wpływ czynników na zysk

168 168 Wpływ czynników na zysk

169 Stopień wrażliwości zysku na zmianę czynników

170 170 Próg rentowności i marginesy bezpieczeństwa w zakresie rentowności

171 Próg rentowności

172 Margines bezpieczeństwa finansowego

173 Próg rentowności w produkcji wieloasortymentowej

174 Margines bezpieczeństwa finansowego w produkcji wieloasortymentowej

175 Margines bezpieczeństwa cenowego

176 Margines bezpieczeństwa kosztowego - kz

177 Margines bezpieczeństwa kosztowego - KS

178 Margines bezpieczeństwa w zakresie kosztów materiałowych, kosztów wynagrodzeń, kosztów energii

179 179 Badanie wrażliwości progu rentowności na zmianę czynników

180 180 Przesunięcie progu rentowności w przypadku zmiany kosztów stałych

181 181 Przesunięcie progu rentowności w przypadku zmiany kosztów zmiennych

182 182 Przesunięcie progu rentowności w przypadku zmiany cen wyrobów

183 183 Marginesy bezpieczeństwa w zakresie wypłacalności

184 184

185 185 Analiza wrażliwości przepływów pieniężnych na zmianę sprzedaży

186 Stopień wrażliwości PP na zmianę sprzedaży - wariant I Stopień wrażliwości PP na zmianę sprzedaży - wariant II

187 Stopień wrażliwości PP na zmianę sprzedaży wyrobu A - wariant I Stopień wrażliwości PP na zmianę sprzedaży wyrobu A - wariant II

188 Stopień wrażliwości PP na zmianę cen (sprzedaży)

189 Stopień wrażliwości PP na zmianę należności

190 Próg wypłacalności

191 Margines bezpieczeństwa finansowego w zakresie wypłacalności

192 192 Gdy wydatki > koszty

193 193 Margines bezpieczeństwa finansowego w zakresie cen, kosztów zmiennych i kosztów stałych

194 Margines bezpieczeństwa finansowego w zakresie cen (sprzedaży) Margines bezpieczeństwa finansowego w zakresie sprzedaży - wariant I

195 Margines bezpieczeństwa finansowego w zakresie sprzedaży - wariant II

196 196 Stopień dźwigni operacyjnej, finansowej i łącznej

197 197

198 198

199 199

200 200

201 201

202 202

203 203