1 Bohdan Kamiński czerwiec 2011 r.Lokalne partnerstwa na rzecz realizacji projektów w ramach Lokalnej Grupy Działania Bohdan Kamiński czerwiec 2011 r.

2 europejskie wytyczne

3 DECYZJA RADY z dnia 20 lutego 2006 rDECYZJA RADY z dnia 20 lutego 2006 r. w sprawie strategicznych wytycznych Wspólnoty dla rozwoju obszarów wiejskich (okres programowania 2007–2013) (2006/144/WE) Nowa generacja strategii i programów rozwoju obszarów wiejskich jest skonstruowana wokół czterech osi: osi 1 – poprawa konkurencyjności sektora rolnego i leśnego, osi 2 – poprawa środowiska naturalnego i terenów wiejskich, osi 3 – jakość życia i różnicowanie gospodarki wiejskiej osi 4 – Leader

4 Zróżnicowanie gospodarczeROZWÓJ WSI OŚ LEADER OŚ LEADER w Polsce OŚ 1 Konkuren-cyjność OŚ 2 Środowisko + Zarządzanie gruntami OŚ 3 Zróżnicowanie gospodarcze + jakość życia

5 Zrównoważone rolnictwo i obszary wiejskieRozwój wsi Pierwszy filar Drugi filar Polityka rynkowa wsparcie dochodów Polityka rozwoju wsi dobra publiczne produkcja żywności funkcja środowiskowa funkcja wiejska Zrównoważone rolnictwo i obszary wiejskie

6 rolnictwo i gospodarka leśna kontekst wiejski rolnictwa i leśnictwaosie polityki działania konkurencyjność Zasoby ludzkie Zainwestowanie i infrastruktura Jakość produkcji rolnej rolnictwo i gospodarka leśna środowisko Zrównoważone zagospodarowanie terenów rolnych Zrównoważone zagospodarowanie terenów leśnych gospodarka gruntami wieś Jakość życia: m.in. odnowa wsi, dziedzictwo kulturowe Zróżnicowanie gospodarki m.in. produkcja, przetwórstwo, usługi, handel kontekst wiejski rolnictwa i leśnictwa LEADER

7 1. Poprawa konkurencyjności sektora rolnego i leśnegoStrategiczna wytyczna Wspólnoty Środki przeznaczone na oś 1 powinny przyczynić się do rozwoju silnego i dynamicznego sektora rolno-spożywczego w Europie, koncentrując się na transferze wiedzy, modernizacji, innowacji i jakości w produkcyjnym łańcuchu spożywczym i na sektorach priorytetowych dla inwestycji kapitału fizycznego i ludzkiego.

8 2. Poprawa środowiska naturalnego i terenów wiejskichStrategiczna wytyczna Wspólnoty Środki dostępne w ramach osi 2 powinny zostać wykorzystane w celu zintegrowania celów środowiskowych i wspierania realizacji sieci Natura 2000 w dziedzinie rolnictwa i leśnictwa, zobowiązań … dotyczących odwrócenia tendencji spadkowej różnorodności biologicznej do 2010 r., celów określonych w dyrektywie 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady … ustanawiającej ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej celów zawartych w protokole z Kioto dotyczących łagodzenia skutków zmian klimatycznych.

9 3. Poprawa jakości życia na obszarach wiejskich i promowanie różnicowania gospodarki wiejskiejStrategiczna wytyczna Wspólnoty Środki przeznaczone na różnicowanie gospodarki wiejskiej i poprawę jakości życia na obszarach wiejskich w ramach osi 3 powinny wspierać nadrzędny priorytet tworzenia możliwości zatrudnienia i warunków rozwoju. Środki dostępne w ramach osi 3 powinny być stosowane do wspierania tworzenia możliwości, nabywania kwalifikacji i organizowania rozwoju strategii lokalnej, a także przyczyniać się do zapewnienia atrakcyjności obszarów wiejskich dla przyszłych pokoleń. W promowaniu szkoleń, informacji i przedsiębiorczości należy wziąć pod uwagę szczególne potrzeby kobiet, ludzi młodych i starszych pracowników.

10 4. Budowanie lokalnych zdolności zatrudnienia i różnicowaniaStrategiczna wytyczna Wspólnoty Środki przeznaczone na oś 4 (Leader) powinny wspierać priorytety osi 1 i 2, a w szczególności osi 3, ale również odgrywać ważną rolę w horyzontalnym priorytecie poprawy zarządzania i mobilizacji wewnętrznego potencjału rozwojowego obszarów wiejskich.

11 5. Zapewnienie spójności w programowaniuOpracowując strategie krajowe, państwa członkowskie powinny zapewnić maksymalizację synergii między osiami i w ramach poszczególnych osi w celu uniknięcia potencjalnych sprzeczności. W stosownych przypadkach mogą stworzyć zintegrowane podejścia. Powinny one również uwzględniać inne strategie na poziomie UE,

12 6. Komplementarność instrumentów wspólnotowychStrategiczna wytyczna Wspólnoty Należy zachęcać do tworzenia synergii pomiędzy polityką strukturalną, polityką zatrudnienia i polityką rozwoju obszarów wiejskich.

13 krajowe konteksty

14 Raport o Rozwoju Społecznym 2000 – Rozwój obszarów wiejskich… przyszłość Polski związana jest ze zdolnością włączenia obszarów wiejskich w główny nurt rozwoju kraju. … niezmiernie ważnym czynnikiem jest poprawa dostępu do edukacji oraz zapewnienie odpowiedniej opieki medycznej dla jej mieszkańców. … również wzmocnienie udziału całej społeczności w procesie podejmowania lokalnych decyzji, m.in. poprzez wspieranie rozwoju współpracy między samorządem lokalnym i organizacjami społecznymi.

15 Raport o Rozwoju Społecznym 2000 – cd.W raporcie wskazuje się na cztery istotne kierunki działania, powinno ono być skierowane na przekształcenia w rolnictwie, edukację wiejskiej ludności, rozwój infrastruktury społecznej i technicznej budowanie społeczeństwa obywatelskiego. Raport podkreśla przy tym problem edukacji jako najbardziej istotny dla przemian. Szczególny nacisk kładzie się także na zdolność do samoorganizacji i kształcenie lokalnych liderów.

16 Raport UNDP „W TROSCE O PRACĘ” (2004) Praca z perspektywy przemian rolnictwa i obszarów wiejskichWnioski i rekomendacje potrzebne są działania w kierunku poprawy produktywności gospodarstw i wydajności pracy w rolnictwie w relacji do działów pozarolniczych (np. poprzez poprawę mechanizacji, unowocześnienie technologii, poprawę edukacji, itp.). potrzebne jest wsparcie dla tworzenia nowych źródeł dochodu w gospodarstwach rolnych umożliwiających im odchodzenie od działalności rolniczej (wielofunkcyjne rolnictwo). niezbędne jest tworzenie nowych miejsc pracy poza gospodarstwami rolnymi, m.in. w usługach, handlu, przemyśle (wielofunkcyjny rozwój wsi).

17 Raport UNDP „Edukacja dla pracy (2007)Aktywność instytucji edukacji dorosłych jest bardzo zróżnicowana geograficznie. Analiza oferty różnych rodzajów usług szkoleniowych pokazuje m.in. gorszą sytuację w regionach z dominacją obszarów wiejskich i bez silnych ośrodków miejskich. Choć obserwuje się, że nauczanie jest zróżnicowane, to jednocześnie możliwości wyboru są ograniczone przez niepełny dostęp do informacji o jakości pracy szkół (publikowane wyniki egzaminów zewnętrznych i inne bardziej szczegółowe o pracy szkół są coraz łatwiejsze do uzyskania, ale nie wszyscy rodzice chcą i potrafią z nich korzystać), niską zamożność rodzin (co eliminuje z ich pola wyboru szkoły prywatne), faktyczną dostępność szkół, znacznie mniejszą na terenach wiejskich, większą w miastach, szczególnie dużych, gdzie szkół jest wiele i dobrze funkcjonuje sieć komunikacji

18

19 Trzeba skupić wysiłki nie tylko na ułatwieniu kształcenia, ale i wykreowaniu potrzeby szkoleniowej w grupach ryzyka na rynku pracy. Dotyczy to w szczególności osób mieszkających na obszarach wiejskich, związanych z rolnictwem, czy wreszcie – mieszkańców regionów, gdzie jakość kapitału ludzkiego jest niska, co utrudnia przełamanie barier rozwojowych (w części pokrywa się to z terenami zdominowanymi przez wieś).

20 W zajęciach przedszkolnych w roku szkolnym 2005/2006 brało udział tylko 41% dzieci w wieku 3-5 lat. Do placówek wychowania przedszkolnego uczęszczało w 2005/2006 r. ok. 10% trzylatków na wsi i ok. 45% w mieście, ok. 19% czterolatków na wsi i 60% w mieście i ok. 29% pięciolatków na wsi i ok. 70% pięciolatków w mieście. (Oświata i wychowanie w roku szkolnym 2005/2006, Informacje i opracowania statystyczne GUS, Warszawa 2006, s. 34). Przeciętne wykształcenie mieszkańców wsi jest niższe, niż mieszkańców miast (według danych NSP w 2002 r. 13,7% mieszkańców miast oraz 4,3% wsi legitymowało się wykształceniem wyższym)

21 Czynnikiem oddziaływania na podjęcie nauki w liceum ogólnokształcącym, okazało się miejsce zamieszkania. Dodatnie znaczenie miało mieszkanie w dużym mieście (powyżej 100 tys. mieszkańców), nieco mniejsze, choć również pozytywne, w mniejszym mieście. Najrzadziej uczęszczały do liceów ogólnokształcących dzieci pochodzące ze wsi. W latach wpływ miejsca zamieszkania malał, co zapewne wiąże się z upowszechnianiem kształcenia w tego typu szkole. O ile w 2001 r. nie udało się stwierdzić związku podejmowania nauki w średnich szkołach zawodowych z klasą miejscowości, z której pochodzili uczniowie, o tyle w 2005 r. zarysowała się prawidłowość, że im większe miasto, tym mniejsze prawdopodobieństwo nauki w szkole zawodowej. Największe występowało w grupie osób pochodzących ze wsi.

22 Na wsi kumuluje się wiele różnych przyczyn niskiego uczestnictwa w kształceniu – czynnikiem najsilniej negatywnie oddziałującym jest niskie wykształcenie wcześniejszej generacji, ale także niższe dochody i niższe wydatki na edukację robią swoje. Na wsi w regionach „postpegeerowskich” bezrobocie jest dodatkowym, negatywnym czynnikiem, sprzężonym z wczesnym zaprzestawaniem edukacji.

23 PROGRAM ROZWOJU EDUKACJI NA OBSZARACH WIEJSKICH NA LATA 2008-2013Cel strategiczny: rozwój edukacji na wsi i obszarach wiejskich - podniesienie jakości i poziomu wykształcenia mieszkańców wsi i obszarów wiejskich. Celami operacyjnymi są: wspieranie rozwoju najmłodszych dzieci; upowszechnianie wychowania przedszkolnego; poprawa jakości procesu kształcenia – podniesienie poziomu wiedzy i umiejętności absolwentów szkół; podniesienie kompetencji nauczycieli;

24 PROGRAM ROZWOJU EDUKACJI NA OBSZARACH WIEJSKICH NA LATA 2008-2013Cele operacyjne - cd.: rozszerzenie oferty edukacyjnej dla osób dorosłych i wspieranie kształcenia ustawicznego – uczenie się przez całe życie; zwiększenie dostępu do edukacji dla niepełnosprawnych mieszkańców wsi; aktywizowanie środowisk wiejskich do podejmowania działań o charakterze edukacyjnym, społecznym i kulturalnym; przygotowanie do funkcjonowania w gospodarce rynkowej; dążenie do efektywniejszego wykorzystania bazy szkolnej na obszarach wiejskich; rozwój umiejętności wykorzystania komputera oraz Internetu w życiu codziennym obywatela i przedsiębiorcy.

25 Krajowy Plan Strategiczny

26

27 działania związane z modernizacją gospodarstw rolnych i przemysłu rolno-spożywczego (ok. 40%)dostosowanie struktury wiekowej rolników i obszarowej gospodarstw rolnych (ok. 45 %) pozostałe działania, w tym działania związane z rozwojem kapitału ludzkiego, jakości żywności (ok. 15%)

28 W związku z nowymi wyzwaniami istnieje potrzebazwiększenia zaangażowania doradztwa do podnoszenia kwalifikacji i wiedzy w zakresie nowoczesnego gospodarowania, prośrodowiskowych metod gospodarowania (w tym rolnictwo ekologiczne i integrowane), zarządzania gospodarstwem jako przedsiębiorstwem, stosowania zasady wzajemnej zgodności (cross-compliance), norm produkcji, zdrowia publicznego, dobrostanu zwierząt, jakości żywności, stosowania dobrej praktyki rolniczej i leśnej zgodnej z ochroną środowiska oraz czynnej ochrony zasobów przyrody.

29 m.in. działania związane z odpowiednimi praktykami rolniczymi w obrębie gospodarstwa, takimi jak promowanie zrównoważonego sposobu gospodarowania, odpowiednie użytkowanie gleb i ochrona wód, kształtowanie struktury krajobrazu, przywracanie walorów lub utrzymanie stanu cennych siedlisk użytkowanych rolniczo. Planowany obszar do objęcia instrumentami sprzyjającymi unikaniu marginalizacji i zaprzestania działalności rolniczej na gruntach rolnych o słabszej jakości pokrywa ponad 53% powierzchni kraju.

30

31 priorytet stanowi zapewnienie pracy i dochodów przez rozwój działalności pozarolniczejdo najważniejszych zadań należy zwiększanie wartości dodanej do produktów np. poprzez konfekcjonowanie, stymulowanie rynku produktów lokalnych i regionalnych, turystyki, handlu, doradztwa, usług szczególnie istotne jest wszechstronne wsparcie dla procesu tworzenia pozarolniczych miejsc pracy na wsi oraz ułatwiania zatrudnienia w lokalnych ośrodkach miejskich dla osób ze wsi

32 Drugą grupę stanowią instrumenty mające na celu poprawę jakości życia.Dotyczą one odnowy wsi, poprawy stanu dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego. W pełni uwzględniają one ważne funkcje społeczne i kulturalne, co z pewnością przyczyni się do polepszenia jakości życia i może stanowić dodatkowy czynnik, kształtujący przemiany strukturalne i przeciwdziałający depopulacji, a wręcz tworzący silniejsze poczucie identyfikacji mieszkańców z obszarów wiejskich z ich regionem wraz z jego tradycjami i wartościami.

33 LEADER jest podejściem umożliwiającym wdrażanie celów głównie Osi 3.Celem Osi 4 jest aktywizacja mieszkańców obszarów wiejskich poprzez budowanie potencjału społecznego na wsi, zwiększenie potencjału zdobywania środków finansowych i ich wykorzystania, a także polepszenie zarządzania lokalnymi zasobami i ich waloryzacja. Leader jest podejściem do rozwoju obszarów wiejskich, polegającym na oddolnym opracowaniu przez lokalną społeczność wiejską lokalnej strategii rozwoju obszarów wiejskich oraz realizacji wynikających z niej innowacyjnych projektów łączących zasoby, wiedzę i umiejętności przedstawicieli trzech sektorów: publicznego, gospodarczego i społecznego. Przedstawiciele ci tworzą Lokalną Grupę Działania – partnerstwo międzysektorowe, które wybiera projekty, a ich realizacja przyczynia się do osiągnięcia celów wspólnie opracowanej strategii.

34 DZIAŁANIE KONKURENCYJNOŚĆ ŚRODOWISKO JAKOŚĆ ŻYCIA LEADERFUN DUSZ PRO- GRAM OŚ DZIAŁANIE EFRR RPO IG EFRROW PROW I KONKURENCYJNOŚĆ II ŚRODOWISKO III JAKOŚĆ ŻYCIA IV LEADER EFS PO KL VI Rynek pracy otwarty dla wszystkich VII Promocja integracji społecznej IX Rozwój wykształcenia i kompetencji w regionach

35 Program Rozwoju Obszarów Wiejskich

36 OSIE PROW oś 1 (gospodarcza): poprawa konkurencyjności sektora rolnego i leśnego oś 2 (środowiskowa): poprawa środowiska naturalnego i obszarów wiejskich oś 3 (społeczna): jakość życia na obszarach wiejskich i różnicowanie gospodarki wiejskiej oś 4: Leader

37 Oś 1 (gospodarcza): poprawa konkurencyjności sektora rolnego i leśnegoSzkolenia zawodowe dla osób zatrudnionych w rolnictwie i leśnictwie Ułatwienie startu młodym rolnikom Renty strukturalne Modernizacja gospodarstw rolnych Zwiększenie wartości dodanej podstawowej produkcji rolnej i leśnej Poprawianie i rozwijanie infrastruktury związanej z rozwojem i dostosowaniem rolnictwa i leśnictwa Uczestnictwo rolników w systemach jakości żywności Działania informacyjne i promocyjne Grupy producentów rolnych Korzystanie z usług doradczych przez rolników i posiadaczy lasów Kontynuacja zobowiązań – gospodarstwa niskotowarowe

38 Oś 2 (środowiskowa): poprawa środowiska naturalnego i obszarów wiejskichWspieranie gospodarowania na obszarach górskich i innych obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania (ONW) Program rolnośrodowiskowy (Płatności rolnośrodowiskowe) Zalesianie gruntów rolnych oraz zalesianie gruntów innych niż rolne Odtwarzanie potencjału produkcji leśnej zniszczonego przez katastrofy oraz wprowadzanie instrumentów zapobiegawczych

39 Oś 3 (społeczna): jakość życia na obszarach wiejskich i różnicowanie gospodarki wiejskiejRóżnicowanie w kierunku działalności nierolniczej Podstawowe usługi dla gospodarki i ludności wiejskiej Odnowa i rozwój wsi Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw

40 Oś 4 LEADER Wdrażanie lokalnych strategii Wdrażanie projektów współpracy Funkcjonowanie lokalnej grupy działania., nabywanie umiejętności i aktywizacja

41 Alokacje w ramach PROW 2007-2013; 5% ; 2% ; 20% ; 41% Oś I Oś II Oś III ; 32% Oś IV PT

42 Zakres podejścia LeaderGłównym celem osi 3 jest „ożywienie wsi” oraz pomoc w utrzymaniu i udoskonalaniu tkanki społecznej i gospodarczej, zwłaszcza w bardziej odległych obszarach wiejskich zagrożonych wyludnieniem. Inwestowanie w szerzej pojętą gospodarkę wiejską i społeczności wiejskie jest niezbędnym warunkiem poprawy jakości życia na obszarach wiejskich poprzez zwiększenie dostępu do podstawowych usług i infrastruktury oraz polepszenie stanu środowiska.

43 Różnicowanie gospodarki wiejskiejróżnicowanie w kierunku działalności nierolniczej – dla osób z gospodarstw rolnych, pomoc w zakładaniu i rozwoju działalności gospodarczej – wyłącznie dla mikroprzedsiębiorstw, oraz zachęcanie do prowadzenia działalności związanej z turystyką (pomoc obejmująca infrastrukturę drobną i rekreacyjną oraz rozwój i/lub wymianę handlową usług turystycznych związanych z agroturystyką).

44 Poprawa jakości życia na obszarach wiejskichpomoc w zakładaniu i rozwoju działalności pomoc w zapewnieniu podstawowych usług dla gospodarki i ludności wiejskiej (w tym imprez kulturalnych i rozrywkowych) w odniesieniu do pojedynczej wsi lub grupy wsi, wsparcie w tworzeniu powiązanej drobnej infrastruktury oraz w zakresie zachowywania i poprawy stanu dziedzictwa obszarów wiejskich.

45 Szkolenia, nabywanie umiejętności i aktywizacjadziałania informacyjne pomoc w nabywaniu nowych umiejętności i w aktywizacji obszarów wiejskich (badania obszarów, środki informowania o danym obszarze, szkolenie personelu zaangażowanego we wdrażanie lokalnej strategii rozwoju działania promocyjne i szkolenie liderów), pomoc we wdrażaniu lokalnej strategii rozwoju

46 nadrzędny priorytet tworzenia możliwości zatrudnienia i warunków rozwojuŚrodki dostępne w ramach osi 3 powinny być stosowane do wspierania tworzenia możliwości, nabywania kwalifikacji i organizowania rozwoju strategii lokalnej, a także przyczyniać się do zapewnienia atrakcyjności obszarów wiejskich dla przyszłych pokoleń. W promowaniu szkoleń, informacji i przedsiębiorczości należy wziąć pod uwagę szczególne potrzeby kobiet, ludzi młodych i starszych pracowników.

47 i) mobilizacja działalności gospodarczej i podniesienie wskaźnika zatrudnienia w szerzej rozumianej gospodarce wiejskiej. Różnicowanie jest niezbędne dla wzrostu gospodarczego, zatrudnienia i zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich i tym samym przyczynia się do lepszej równowagi terytorialnej zarówno w sensie ekonomicznym, jak i społecznym. Turystyka, rzemiosło i zagospodarowanie wiejskich walorów są sektorami rozwijającymi się w wielu regionach, oferując możliwości zarówno dla różnicowania w gospodarstwie rolnym poza rolnictwem, jak i tworzenie mikroprzedsiębiorstw w szerzej rozumianej gospodarce wiejskiej;

48 ii) promowanie wchodzenia kobiet na rynek pracy.W wielu obszarach wiejskich konkretne przeszkody tworzy brak możliwości zapewnienia właściwej opieki nad dziećmi. Lokalne inicjatywy tworzenia ośrodków opieki nad dziećmi mogą ułatwić dostęp do rynku pracy. Mogą one obejmować tworzenie infrastruktury opieki nad dziećmi, potencjalnie w połączeniu z inicjatywami zachęcającymi do tworzenia małych przedsiębiorstw związanych z działalnością wiejską i lokalnymi usługami;

49 iii) ożywienie wsi. Zintegrowane inicjatywy łączące różnicowanie, przedsiębiorczość, inwestowanie w dziedzictwo kultury, infrastrukturę lokalnych usług i odnowę może przyczynić się do poprawy zarówno perspektyw gospodarczych, jak i jakości życia;

50 iv) rozwój mikroprzedsiębiorczości i rzemiosła,co może opierać się na tradycyjnych umiejętnościach lub wprowadzać nowe umiejętności, szczególnie gdy jest to związane z zakupem nowego sprzętu, szkoleniem, wspieraniem przedsiębiorczości i rozwojem struktury gospodarczej;

51 v) szkolenie młodych ludzi w umiejętnościach potrzebnych do różnicowania lokalnej gospodarki,co może dopasować się do popytu na turystykę, rekreację, usługi środowiskowe, tradycyjną działalność na wsi i produkty wysokiej jakości;

52 vi) zachęcanie do wdrażania i rozprzestrzeniania ICT.Wdrażanie i rozprzestrzenianie ICT ma na obszarach wiejskich zasadnicze znaczenie dla różnicowania, jak również rozwoju lokalnego, dostarczania lokalnych usług i promowania e-integracji. Dobry efekt można osiągnąć poprzez inicjatywy łączące dostępność sprzętu ICT, tworzenie sieci i e-umiejętności poprzez struktury wspólnotowe. Takie inicjatywy mogą w dużej mierze ułatwić wdrażanie informatyki w miejscowych gospodarstwach rolnych i przedsiębiorstwach wiejskich i rozpowszechnienie e-biznesu i e-handlu.

53 vii) stworzenie i innowacyjne wykorzystanie odnawialnych źródeł energii,co może przyczynić się do stworzenia nowych rynków zbytu na produkty rolne i leśne, zapewnienia usług lokalnych oraz różnicowania gospodarki wiejskiej;

54 viii) promowanie rozwoju turystyki.Turystyka jest głównym rozwijającym się sektorem w wielu obszarach wiejskich i może opierać się na dziedzictwie kultury i przyrody. Zwiększone wykorzystanie ICT w turystyce do rezerwacji, promocji, marketingu, tworzenia usług i działalności rekreacyjnej może przyczynić się do wzrostu liczby turystów i długości pobytu, szczególnie tam, gdzie zapewnia to dostęp do małych ośrodków i zachęca do agroturystyki;

55 MISJA Zielona Kraina – bogactwo przyrody, społeczeństwa i gospodarki.

56 CELE STRATEGICZNE CELE SZCZEGÓŁOWE PRZEDSIĘWZIĘCIA OPERACJE

57 P R O M Różnicowanie działalności („rolnicy”) Mikroprzedsiębiorczość(m.in. mikroprzedsiębiorcy) P R PRZEDSIĘ- WZIĘCIE Odnowa i rozwój wsi (gmina, organizacja pożytku publicznego, kościół) „małe projekty” (m.in. osoby fizyczne) O M

58

59 sprawdź, gdzie trafiłeś!Przygotuj się, Mobilizacja zasobów, zdobywanie wiedzy i umiejętności wyceluj, Przygotowanie planu odnowy miejscowości, planu projektu i wniosku o dofinansowanie strzel, Realizacja zadań, monitorowanie i sprawozdawczość sprawdź, gdzie trafiłeś! Ewaluacja oraz przygotowanie do następnego projektu

60 Zarządzanie cyklem projektuPROJEKT to przedsięwzięcie, które: służy realizacji konkretnego celu obejmuje skoordynowane działania, jest ograniczone w czasie (określony początek i koniec) ma określony budżet i zasoby, ma wyjątkowy charakter

61 Zarządzanie cyklem projektuPROJEKT JEST ADEKWATNY (dopasowany) do problemu WYKONALNY przez zespół projektowy w danym czasie i miejscu TRWAŁY o trwałych rezultatach, dający się kontynuować.

62 Zarządzanie cyklem projektuAnaliza problemów Identyfikacja środowisk, które odczują efekty realizacji projektu Przeprowadzane są konsultacje z przedstawicielami konkretnych środowisk w fazie analizy sytuacji, są oni zapraszani do uczestnictwa w fazie planowania

63 Zarządzanie cyklem projektuAnaliza celów PROBLEM CEL Identyfikacja środowisk, które mogą się zaangażować w realizację projektu Przeprowadzane są konsultacje z przedstawicielami konkretnych środowisk,instytucji i organizacji, którzy mogliby uczestniczyć w realizacji projektu

64 ? Jak przygotować dobry projekt

65 Zarządzanie cyklem projektuJak wygląda sytuacja? Kogo dotyczy? Od kogo zależy? Czego nie wiemy? Na czym się skupimy? W jaki sposób zajęcie się tą sprawą poprawi sytuację? Co jest najważniejsze dla osób, których to dotyczy?

66 Zarządzanie cyklem projektuJakie są przyczyny i skutki wybranego problemu? Kogo bezpośrednio dotyczą? Kto może się zaangażować w ich rozwiązanie? Jakie są plany dotyczące tej sprawy (u nas, w regionie, w kraju, w UE)? Jakie środki - na co - można pozyskać? Jakie ramy współpracy założymy?

67 Zarządzanie cyklem projektuJakie cele chcemy osiągnąć? Jakie efekty są dla nas ważne? Co może przyczynić się do osiągnięcia wskazanych efektów? Jakie mamy pomysły na działania? Które są najbardziej trafne? Które przyniosą efekty i trwałą poprawę?

68 PROJEKT – JAK OPISAĆ? CELE LSR CELE PROJEKTU DOSTAWY, ZADANIAUSŁUGI REZULTATY

69 PROJEKT – JAK OPISAĆ? PO CO TO ZROBIMY? CELE CO KONKRETNIE SIĘ ZMIENI?REZULTATY ZA CO ZAPŁACIMY? DOSTAWY, USŁUGI CO BĘDZIEMY ROBIĆ? ZADANIA

70 DIAGNOZA KONTEKST PROJEKT SPOŁECZEŃSTWO ODDZIAŁYWANIE GOSPODARKAŚRODOWISKO ODDZIAŁYWANIE (CELE LSR) problemy, potrzeby, zagadnienia REZULTATY CELE PROJEKTU ZASOBY PRODUKTY DZIAŁANIA PROJEKT

71 SWW dla ROW 2007-13/2006 KPS, … ROZP. 1698/2005 LSR PROW, …Projekty powinny się przyczyniać do realizacji programów i powinny być spójne z: polityką rozwoju Wspólnot Europejskich Krajowym Planem Strategicznym innymi krajowymi programami (np. PO KL) Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich strategiami regionalnymi (rozwoju, odnowy wsi, …) oraz priorytetami rozwoju PPJ SWW dla ROW /2006 KPS, … ROZP. 1698/2005 LSR PROW, … Projekt Projekt Projekt Projekt Projekt Projekt

72 Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów WiejskichDZIAŁANIE MAŁE PROJEKTY Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich

73 Cel działania: Działanie będzie wpływać na poprawę jakości życia na obszarach wiejskich przez zaspokojenie potrzeb społecznych i kulturalnych mieszkańców wsi oraz promowanie obszarów wiejskich. Umożliwi rozwój tożsamości społeczności wiejskiej, zachowanie dziedzictwa kulturowego i specyfiki obszarów wpłynie na wzrost atrakcyjności turystycznej i inwestycyjnej obszarów wiejskich.

74 Zakres operacji: Podnoszenie jakości życia społeczności lokalnej na obszarze objętym LSR: 15.1.1 Udostępnianie urządzeń i sprzętu, z wyłączeniem środków transportu napędzanych mechanicznie 15.1.2 Organizacja szkoleń i innych przedsięwzięć o charakterze edukacyjnym i warsztatowym dla podmiotów z obszaru objętego LSR, innych niż realizowane w ramach działania "Szkolenia zawodowe dla osób zatrudnionych w rolnictwie i leśnictwie" PROW oraz z wyłączeniem szkoleń połączonych z promocją towarów lub usług określonego przedsiębiorcy 15.1.3 Organizacja imprez kulturalnych, promocyjnych, rekreacyjnych lub sportowych związanych z promocją lokalnych walorów 15.1.4 Zagospodarowanie przestrzeni publicznej z wyłączeniem pasów drogowych dróg gminnych, powiatowych i wojewódzkich

75 Zakres operacji: 15.2 Rozwijanie aktywności społeczności lokalnej: 15.2.1 Promocja i organizacja lokalnej twórczości kulturalnej lub aktywnego trybu życia, z wyłączeniem remontu i budowy budynków mieszkalnych 15.2.2 Promocja lokalnej przedsiębiorczości 15.2.3 Remont połączony z modernizacją lub wyposażenie istniejących świetlic wiejskich oraz innych obiektów, pełniących ich funkcję, oraz zagospodarowanie terenu przylegającego do tych obiektów

76 Zakres operacji: 15.3 Rozwijanie turystyki lub rekreacji na obszarze objętym LSR: 15.3.1 Utworzenie lub zmodernizowanie punktów informacji turystycznej, bazy informacji turystycznej oraz stron internetowych związanych tematycznie z ofertą turystyczną obszaru objętego LSR, przygotowanie i wydanie folderów oraz innych publikacji informacyjnych i promocyjnych dotyczących obszaru objętego LSR 15.3.2 Budowa, odbudowa, przebudowa, remont połączony z modernizacją, zagospodarowanie lub oznakowanie obiektów małej infrastruktury turystycznej i rekreacyjnej oraz wyposażanie obiektów pełniących funkcje turystyczne i rekreacyjne, z wyłączeniem hoteli, moteli, pensjonatów oraz bazy gastronomicznej

77 Zakres operacji: 15.4 Promowanie, zachowanie, odtworzenie, zabezpieczenie lub oznakowanie cennego lokalnego dziedzictwa krajobrazowego i przyrodniczego, w szczególności obszarów objętych poszczególnymi formami ochrony przyrody, w tym obszarów Natura 2000

78 Typ operacji: 15.5 Zachowanie lokalnego dziedzictwa kulturowego i historycznego: 15.5.1 Odbudowa, renowacja, restauracja albo remont lub oznakowanie obiektów wpisanych do rejestru zabytków lub objętych ewidencją zabytków 15.5.2 Remont lub wyposażenie istniejących muzeów lub innych obiektów pełniących ich funkcje 15.5.3 Kultywowanie: miejscowych tradycji, obrzędów i zwyczajów; języka regionalnego i gwary; tradycyjnych zawodów i rzemiosła 15.5.4 Prowadzenie badań nad obszarem wdrażania LSR, innych niż realizowane w ramach działania "Funkcjonowanie lokalnej grupy działania, nabywanie umiejętności i aktywizacja" PROW

79 15.6 Inicjowanie powstawania , przetwarzania lub wprowadzania na rynek produktów i usług, których podstawę stanowią lokalne zasoby, tradycyjne sektory gospodarki lub lokalne dziedzictwo, w tym kulturowe, historyczne lub przyrodnicze, albo podnoszenie jakości takich produktów lub usług – z wyłączeniem działalności rolniczej

80 15.6.1 Udział w targach i konkursach produktów lub usług lokalnych 15.6.2 Promocja produktów lub usług lokalnych 15.6.3 Uzyskanie certyfikatów i uczestnictwo w systemach jakości, innych niż realizowane w ramach działania "Uczestnictwo rolników w systemach jakości żywności" PROW 15.6.4 Budowa, adaptacja lub wyposażenie niemieszkalnych obiektów budowlanych wykorzystywanych do prowadzenia sprzedaży produktów lub usług lokalnych 15.6.5 Budowa, adaptacja lub wyposażenie niemieszkalnych obiektów budowlanych wykorzystywanych do tradycyjnego wyrobu produktów lokalnych 15.6.6 Badanie rynku produktów lub usług lokalnych

81 15.7 Wykorzystanie energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych w celu poprawienia warunków prowadzenia działalności kulturalnej lub gospodarczej, w tym polegającej na wynajmie pokoi w gospodarstwie rolnym, z wyłączeniem działalności rolniczej

82 Maksymalny poziom dofinansowania operacjiZgodnie z rozporządzeniem dofinansowaniu podlega nie więcej niż 70% kosztów kwalifikowalnych małych projektów poniesionych przez Beneficjenta na każdym etapie operacji. Maksymalna wysokość pomocy na jedną operację (w zł) Zgodnie z rozporządzeniem wysokość pomocy przyznanej na realizację jednego małego projektu nie może być wyższa niż zł.

83 OPIS OPERACJI Należy opisać planowaną do realizacji operację w taki sposób, aby była możliwa weryfikacja planowanych do osiągnięcia celów w odniesieniu do zakładanych rezultatów (efektów). Opis operacji powinien być zwięzły i jednocześnie powinien uzasadniać wysokość wnioskowanej kwoty pomocy, w tym zakres operacji i wysokość wskazanych w Zestawieniu rzeczowo-finansowym operacji kosztów. Ponadto, poza określeniem rezultatów operacji należy wskazać sposób w jaki te rezultaty będą mierzone / badane w trakcie realizacji operacji. Należy również wykazać w jaki sposób zakładane rezultaty wpłyną na realizację założonych celów operacji (pole III.13.2). Należy uzasadnić możliwość osiągnięcia celu poprzez zakładany zakres i czas realizacji operacji w kontekście przyjętych nakładów.

84 W przypadku, gdy planowana operacja dotyczy realizacji szkoleń / warsztatów / wydarzeń o charakterze promocyjnym, kulturalnym, rekreacyjnym, w Opisie operacji należy zawrzeć m.in. informacje na temat planowanych terminów i miejsc realizacji, przewidywanej liczby uczestników, planowanych do wykorzystania środków / sprzętu, potencjalnych wykładowców. Należy również opisać zakładane efekty rzeczowe operacji (mogą to być wskaźniki produktu i rezultatu), jakie planowane są do osiągnięcia przez realizację operacji (z podaniem wartości liczbowych). Wskaźnik produktu – bezpośredni, materialny efekt realizacji przedsięwzięcia mierzony określonymi wielkościami. Rzeczy materialne lub usługi, które Wnioskodawca otrzyma w związku z realizacją projektu, dzięki zaangażowaniu środków finansowanych. Wskaźnik rezultatu – bezpośredni wpływ zrealizowanego produktu na otoczenie uzyskany po jego zakończeniu. Bezpośrednie efekty wynikające z dostarczenia produktu.

85 Przykładowo, w odniesieniu do celu operacji Rozwijanie infrastruktury turystycznej i rekreacyjnej poprzez utworzenie ścieżki rowerowej należy wskazać, iż np. w ciągu 6-ciu miesięcy zostanie wybudowane i oznaczone 20 km asfaltowej ścieżki rowerowej (produkt). Utworzenie ścieżki rowerowej pozwoli aktywnie wypoczywać 1000 osób rocznie (rezultat). Inwestycja zwiększy atrakcyjność turystyczną obszaru, co wpłynie na zwiększenie liczby turystów i w konsekwencji wzrosną dochody Wnioskodawcy z usług gastronomicznych i noclegowych lub zostaną utworzone dodatkowe miejsca pracy na tym obszarze.

86 Fragment przykładowego uzasadnienia utworzenia dla operacji polegającej na utworzeniu wypożyczalni rowerów. Na obszarze objętym LSR wielu rolników udostępnia kwatery turystom, co pozwoliło na powstanie rynku usług świadczonych turystom. Brak jest jednak wypożyczalni sprzętu służącego turystyce i rekreacji, w szczególności wypożyczalni rowerów. Jest to bardzo widoczne, ponieważ okolica jest bogata w ścieżki rowerowe oraz polne drogi przebiegające przez malownicze tereny oraz łączące ze sobą różnorodne atrakcje turystyczne. Realizacja operacji pozwoli podnieść atrakcyjność obszaru dla turystów przebywających na kwaterach agroturystycznych i przyczyni się do wzrostu liczby odwiedzających obszar objęty LSR turystów oraz korzystnie wpłynie na wskaźniki dotyczące zatrudnienia oraz przedsiębiorczości na obszarze.

87 Fragment przykładowego uzasadnienia na operację w ramach której zostaną zastosowane m.in. kolektory słoneczne na budynku, w którym prowadzona jest działalność gospodarcza w postaci sklepu wielobranżowego. Wygenerowanie dochodów z prowadzonej działalności na obszarze realizacji projektu jest bardzo trudne z uwagi na niskie dochody mieszkańców. Zwiększenie zysku pozwalającego na utrzymanie działalności jest możliwe w zasadzie jedynie przez stałe ograniczanie ponoszonych kosztów. Jednym ze sposobów na ograniczanie będzie zastosowanie urządzeń wykorzystujących energię pochodzącą ze źródeł odnawialnych, tj. kolektorów słonecznych. Realizacja operacji w takim zakresie pozwoli na poprawę efektywności działania poprzez obniżenie kosztów zużycia energii, a pośrednio przyczyni się do ochrony środowiska naturalnego. Mając również na względzie fakt, iż jest to jeden z niewielu sklepów na danym obszarze, możliwe będzie zachowanie dotychczasowej jakości życia mieszkańców.

88 Kto może się ubiegać o dofinansowanie projektu?Może ubiegać się podmiot będący: 1) osoba fizyczna, która: a) jest obywatelem państwa członkowskiego Unii Europejskiej, b) jest pełnoletnia, c) ma miejsce zamieszkania na obszarze objętym lokalną strategią rozwoju, zwana dalej „LSR”, lub wykonuje działalność gospodarczą na tym obszarze albo”;

89 Kto może się ubiegać o dofinansowanie projektu?Może ubiegać się podmiot będący: 2) osobą prawną albo jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, którym ustawy przyznają zdolność prawną, jeżeli posiadają siedzibę na obszarze objętym LSR lub prowadzą działalność na tym obszarze, z wyłączeniem województwa oraz wojewódzkich samorządowych jednostek organizacyjnych

90 Pomoc jest przyznawana, jeżeli mały projekt1) będzie realizowany w zakresie określonym w załączniku nr 1 do rozporządzenia, a jego całkowity planowany koszt wynosi co najmniej 4,5 tys. złotych, lecz nie więcej niż 100 tys. złotych; 2) nie będzie finansowany z udziałem innych środków publicznych, z wyłączeniem przypadku współfinansowania: a) z Funduszu Kościelnego lub b) ze środków własnych jednostek samorządu terytorialnego, 3) będzie realizowany w nie więcej niż dwóch etapach, jego zakończenie i złożenie wniosku o płatność ostateczna będąca refundacją kosztów kwalifikowalnych wypłacana po zrealizowaniu całego małego projektu nastąpi w terminie 2 lat od dnia zawarcia umowy, na podstawie której jest przyznawana pomoc na małe projekty, lecz nie później niż do dnia 31 grudnia 2014 r., przy czym płatność ostateczna będzie obejmować nie mniej niż 25 % łącznej planowanej kwoty pomocy.;

91 Refundacja Pomoc na małe projekty przyznaje się w formie refundacji części kosztów, które są uzasadnione zakresem realizacji małego projektu, niezbędne do osiągnięcia jego celu oraz racjonalne: 1) określonych w ust. 1a, w tym kosztów ogólnych, które są bezpośrednio związane z przygotowaniem i realizacją małego projektu, 2) poniesionych: a) od dnia zawarcia umowy, na podstawie której jest przyznawana pomoc na małe projekty, b) w formie rozliczenia pieniężnego, a w przypadku transakcji, której wartość, bez względu na liczbę wynikających z niej płatności, przekracza 1000 złotych — w formie rozliczenia bezgotówkowego — zwanych dalej „kosztami kwalifikowalnymi małych projektów”.

92 Refundacja 2. Do kosztów kwalifikowalnych małych projektów stanowiących koszty ogólne zalicza się koszty określone w załączniku nr 2 do rozporządzenia w pkt 1 w wysokości nieprzekracząjacej 10 % pozostałych kosztów kwalifikowalnych małych projektów.

93 KOSZTY PODLEGAJĄCE REFUNDACJIKoszty ogólne obejmują: przygotowania dokumentacji technicznej małego projektu, opłat za patenty lub licencje lub wynagrodzenia za przeniesienie autorskich praw majątkowych, c) opłat notarialnych, skarbowych lub sądowych, d) sprawowania nadzoru autorskiego lub inwestorskiego;

94 INNE KOSZTY PODLEGAJĄCE REFUNDACJI2) zakupu materiałów lub przedmiotów; 3) zakupu usług lub robót budowlanych 4) najmu, dzierżawy lub zakupu oprogramowania, sprzętu, narzędzi, urządzeń lub maszyn, z wyłączeniem środków transportu napędzanych mechanicznie, z tym że w przypadku części małego projektu, która nie obejmuje inwestycji, koszty zakupu oprogramowania, sprzętu, narzędzi, urządzeń lub maszyn podlegają refundacji wyłącznie, gdy nie przekraczają kosztów ich najmu lub dzierżawy;

95 KOSZTY PODLEGAJĄCE REFUNDACJIWARTOŚĆ WKŁADU NIEPIENIĘŻNEGO obejmuje wartość pracy oraz usług świadczonych nieodpłatnie, stanowiącą iloczyn liczby przepracowanych godzin oraz ilorazu przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w drugim roku poprzedzającym rok, w którym złożono wniosek o przyznanie pomocy na małe projekty, i liczby 168 udostępnienia ziemi, nieruchomości, sprzętu lub surowców, - lecz nie więcej niż 30% pozostałych kosztów kwalifikowalnych małych projektów pomniejszonych o wysokość kosztów ogólnych

96 Karta oceny operacji wg lokalnych kryteriów wyboru w ramach działania „Małe projekty”1. Wnioskodawca ma doświadczenie w pozyskiwaniu bezzwrotnych środków zewnętrznych w ostatnich 5 latach (weryfikowanie na podstawie oświadczenia): Nie pozyskał środków - 0 punktów, Pozyskał 1 dotację - 1 punkt, Pozyskał 2 dotacje – 2 punkty, Pozyskał 3 i więcej dotacji - 3 punkty 2. Wnioskodawca: Nie jest członkiem organizacji pozarządowej – 0 punktów, Jest członkiem organizacji pozarządowej – 3 punkty 3. Operacja nawiązuje do tradycyjnych zawodów, obrzędów, tradycji lokalnych w sposób: Mało znaczący – 0-1 punktów, Średnio znaczący – 2-3 punktów, Bardzo znaczący – 4-5 punktów 4. Operacja jest realizowana w miejscowości: Od 3 do 5 tys. mieszkańców – 2 punkty, Do 3 tys. mieszkańców (włącznie) – 5 punktów 5. Operacja integruje różne środowiska lokalne na obszarze LGD w sposób: Mało znaczący – 0-2 punktów, Średnio znaczący – 3-4 punktów, Bardzo znaczący – 5-8 punktów 6. Operacja jest skierowana do: Dzieci i młodzieży – 2 punkty, Osób niepełnosprawnych – 2 punkty, Osób zagrożonych wykluczeniem – 2 punkty.