1 Broń biologiczna w okresie zimnej wojnyWykład nr 4

2 1. Plan prezentacji Koniec II wojny światowej Program USASlajdy 2 - 3 Program USA Slajdy Amerykańska strategia Anti-Crop Slajdy Program ZSRR Slajdy Uwagi: Celem tego wykładu jest zwięzła charakterystyka najważniejszych aspektów ofensywnych programów wojny biologicznej w okresie zimnej wojny. Tak jak w poprzednich wykładach podano odnośniki do obecnych poglądów na temat kluczowych czynników. Jednakże trzy kwestie omówiono dokładniej – program amerykański, program sowiecki oraz temat broni biologicznej przeznaczonej do niszczenia plonów. Należy pamiętać, że najprawdopodobniej wiele informacji na temat obu programów, szczególnie programu ZSRR, nadal nie zostało ujawnionych. Ponadto w wykładzie nie uwzględniono powojennych programów Wielkiej Brytanii i Francji oraz późniejszych programów Iraku i Południowej Afryki. Można jednak zaczerpnąć informacji na ich temat w: Mark Wheelis, M., Rózsa, L., Dando, M. R. (Eds.), (2006) Deadly Cultures: Biological Weapons since 1945, Massachusetts: Harvard University Press.

3 2. Pod koniec wojny Obawy Kanady:“…wiosną 1944…raporty wywiadu wskazywały, że niemieckie siły zbrojne włączyły toksynę botulinową do swojego arsenału …” “… kanadyjscy dowódcy wojskowi byli pod wrażeniem…eksperymentów dowodzących dlaczego toksyna botulinowa może stać się skuteczną bronią …” Uwagi: Pod koniec II wojny światowej wszystkie główne siły zwycięskie traktowały BW jako znaczące zagrożenie. Podany przykład został zaczerpnięty z analizy Donalda Avery`ego zamieszczonego w SIPRI nr 18, dotyczącego programu kanadyjskiego. Kanada obawiała się wykorzystania toksyny botulinowej przeciw siłom alianckim lądującym w Europie. Ostatecznie jednak te obawy zarzucono i nie przeprowadzono szczepień, chociaż toksyna botulinowa nadal stanowi potencjalną broń biologiczną, której użycie na dużą skalę przeciw ludności cywilnej również dziś z pewnością spowodowałoby olbrzymie problemy. Ref: Avery, D (1999) ‘Canadian biological and toxin warfare research, development and planning, 1925–45’, In Geissler, E., and van Courtland Moon, J. (Eds.) Biological and Toxin Weapons Research, Development and Use from the Middle Ages to 1945 (SIPRI Chemical & Biological Warfare Studies No. 18). Oxford: Oxford University Press. pp

4 3. Toksyna botulinowa jako broń biologiczna“Toksyna botulinowa jest najbardziej trującą ze znanych substancji…jest to proteinaza cynkowa, która tnie 1 lub więcej białek fuzyjnych, dzięki którym pęcherzyki neuronalne uwalniają acetylocholinę do złącza nerwowo-mięśniowego.” “…W przypadku znacznego zwiększenia zachorowań na botulizm, środki jakimi dysponują władze miejscowe mogą nie wystarczyć do zapewnienia chorym wentylatorów, łóżek szpitalnych i wyszkolonego personelu, a stan taki może trwać tygodniami lub miesiącami…” Uwagi: Przytoczone cytaty pochodzą z artykułu ‘Botulinum Toxin as a Biological Weapon’ w JAMA vol 285 nr 8 , 1059 – Jako broń biologiczna toksyna botulinowa może być wykorzystana na dwa sposoby - do zatrucia pokarmu lub jako aerozol, gdy celem ataku jest układ oddechowy ofiar.

5 4. Etapy programu Stanów ZjednoczonychBadania i planowanie (1946 – 49) Ekspansja w czasie wojny z Koreą (1950 – 53) Reorganizacja (1954 – 58) Okres wojny ograniczonej (1959 – 62) Adaptacja przeciwpartyzancka (1963 – 68) Rozbrojenie i wygaszanie (1973 – 77) Uwagi: Slajd 4. i 5. są poświęcone programowi USA i zostały zaczerpnięte z nietajonego raportu Departamentu Armii pochodzącego z lutego 1977 roku, zatytułowanego „ US Army Activities in the US Biological Warfare Programs” autorstwa L.L.Laughlin, Jr. Ze streszczenia etapów wynika jasno, że wysiłki skierowane na produkcję broni biologicznej dla celów wojskowych trwały dwie i pół dekady.

6 “Po zakończeniu II wojny światowej, główną misją Służby Obrony Przeciwchemicznej (CWS, Chemical Warfare Service) było przygotowanie do wojny chemicznej i biologicznej ale jedynie w kontekście polityki odwetowej…” …Skoncentrowano działania głównie na aspektach badawczych i obronnych czynników BW; niektórych badaniach stosowanych nad urządzeniami do rozprzestrzeniania; uporządkowaniu i analizie prac R&D wykonanych podczas Drugiej Wojny Światowej; sformułowaniu poprawnych ram programu badawczo-rozwojowego...” Uwagi: Na szczególną uwagę zasługują tutaj dwa punkty. Pierwszy, wyrazista polityka – jedynie odwetowa (np. odstraszanie), po drugie, bazowanie na fundamentach stworzonych w czasie wojny, formułowanie nowych badań i programów rozwoju. To nie był jedynie niewielki wysiłek ad hoc .

7 “Pierwszą ograniczoną zdolność retaliacji na wypadek BW osiągnięto w 1951, kiedy skonstruowano, przetestowano i skierowano do produkcji przeznaczoną dla Sił Powietrznych bombę przeciw uprawom rolniczym (anti-crop)…” “…pierwszy wielkoobszarowy test podatności przeprowadzono w San Francisco Bay we wrześniu 1950 przy użyciu symulacji z użyciem BG oraz cząsteczek fluorescencyjnych…” Uwagi: Nie trzeba dodawać, że w okresie zimnej wojny mieszkańcy obszarów, na których prowadzono testy nie byli o nich wcześniej poinformowani. BG – Bacillus globigii (przyp. tłum.)

8 – 58 (i) “…w lipcu 1953, budowa fabryki BW przy Arsenale Pine Bluff (PBA) była prawie gotowa, ….Zakład rozpoczął działalność wiosną 1954 produkcją Brucella suis (bakterią wywołującą gorączkę falistą). Rok później na szeroką skalę rozpoczęto produkcję śmiertelnego czynnika Pastuerella tularensis (tularemia).” Uwagi: Słuchacze powinni zrozumieć, że podczas gdy jedynie niewielka grupa patogenów i toksyn może być użyta w wojnie biologicznej, jednak skrupulatne badania prowadzone w ramach wielu programów ofensywnych minionego wieku doprowadziły do powtarzalnych wniosków, że niektóre (patogeny, toksyny - przyp. tłum.) posiadają właściwości, które mogą je uczynić użytecznymi czynnikami BW. Widzimy tutaj przykład programu USA, według którego realizowano produkcję bardzo obezwładniającego czynnika wywołującego brucellozę i znacznie bardziej letalnego - tularemię.

9 – 58 (ii) “…Grupa Robocza Bioobrony Cywilnej rozważała użycie F. tularensis jako potencjalnej niebezpiecznej broni biologicznej, z powodu jej wysokiej infekcyjności, łatwości rozprzestrzeniania i znaczącej zdolności do wywoływania objawów chorobowych i śmierci.” “…W latach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych, siły zbrojne USA wynalazły broń, która mogła posłużyć do rozpylenia aerozolu z F. tularensis…” Uwagi: Cytaty zaczerpnięto z pracy „Tularemia as a Biological Weapon” JAMA, vol 285, no 21, 2763 – Czynnik biologiczny rozpylony w postaci aerozolu wywołałby niewątpliwie infekcję płuc u ofiary, która nieleczona błyskawicznie powodowałaby w wielu przypadkach zgon. Ponadto, uważa się, że w trakcie późniejszych prac w ZSRR wyprodukowano patogeny oporne na leczenie.

10 – 58 (iii) “…Z oświadczeń radzieckich wynikała jednoznaczna doktryna: broń chemiczna i biologiczna będzie wykorzystana do masowej zagłady w trakcie przyszłych konfliktów zbrojnych. W 1956, sformułowano poprawioną taktykę BW/CW. Miało ona prowadzić do poprawy efektywności działania sił zbrojnych USA, tak aby były przygotowane do użycia broni biologicznej lub chemicznej w wojnie powszechnej…” (pogrubienie oryginalne) Uwagi: Wielu ludzi, którzy nie znają tematyki wojny biologicznej nie wierzą, że taka forma działań wojennych mogła być rozważana. Tutaj jednakże, w przeciwieństwie do tego poglądu, zamieszczono oficjalne, jednoznaczne oświadczenie. Intencją wynikającą z tego stwierdzenia nie było jedynie posiadanie broni biologicznej jako czynnika odstraszającego.

11 “Do końca 1959 misja Korpusu Chemicznego zyskała priorytet bez precedensu od czasów II wojny światowej. Służby wojskowe otrzymywały rozkazy dotyczące dostarczenia amunicji koniecznej do wojny biologicznej m.in. środki rozsiewające dla artylerii, pocisków, samolotów bezzałogowych i mniejszych systemów broni…” “Latem 1960, narodowa polityka CW/BW … poprawiona z treści ‘tylko w celach odwetowych’ w marcu 1958 została ponownie uprawomocniona…” Uwagi: W tych czasach narastała obawa przed wojną o ograniczonym zasięgu, toteż interesowano się środkami CW i BW, które mogłyby zostać użyte jako środki obezwładniające, w celu ograniczenia liczby ofiar niewielkiego konfliktu. Zainteresowanie to pojawiało się kilkukrotnie, ostatnio pod nazwą środków „nie-letalnych”.

12 “ Największy nacisk w programie obronnym położono w tym okresie na wsparcie Wojny Wietnamskiej… Największe… wysiłki w zakresie BW zmierzały ku spełnieniu wymagań produkcyjnych czynników przeciw ludności i zbiorom. Ukończono budowę instalacji produkcyjnych w Arsenale Pine Bluff i w latach zakład ten wytwarzał kilka typów broni biologicznej. Do PBA dostarczano różne typy amunicji, którą wypełniano czynnikami biologicznymi i przechowywano…” Uwagi: Pod koniec lat sześćdziesiątych USA rozpoczęły proces odrzucania BW i ostatecznie wynegocjowano BTWC na początku lat siedemdziesiątych. Jednakże w tym czasie ZSRR, po zniszczeniu środowiska genetyków podczas fiaska Łysenki, zdecydowało odbudować nowoczesną biologię skupioną wokół ogromnego ofensywnego programu BW. Zanim przejdziemy jednak do omawiania tego programu, studenci powinni zrozumieć, że do działań przeciwrolniczych USA w Wietnamie włączono syntetyczny bioregulator roślin, który powinien być uważany zarówno za czynnik CW, jak i BW, wziąwszy pod uwagę zagrożenie jakie w przyszłości mogą stanowić bioregulatory.

13 12. Przeciwrolnicze aspekty działań USAPoczątki Prace badawcze Testy Środki Cele Uwagi: Testowano szereg czynników przeciwrolniczych włączając w to grzyby, bakterie, a później także wirusy w celu oszacowania efektywności ich oddziaływania na plony. Ocena tego programu - trwającego 25 lat i przyczyniającego się do przyswojenia środków przenośnych (czynniki i amunicja) w codziennej rutynie oraz organizacji amerykańskich sił zbrojnych – może być przeprowadzona na drodze analizy następujących aspektów: początków, prac badawczych, testów, używanych środków i celów.

14 13. Aspekty działań USA - początkiSpekulacje prasy i wywiadu dotyczące możliwości ataku biologicznego Niemiec na uprawy rolne w Europie doprowadziły do przyspieszenia (anglo-) amerykańskich prac nad przeciwrolniczym potencjałem odwetowym. Dalszym bodźcem do rozwoju tej strategii była niepewność, jakimi środkami przeciwrolniczymi dysponuje Związek Radziecki zaraz po zakończeniu wojny. Uwagi: Raporty wywiadu przeceniły zarówno intencje i środki niemieckie, jak również wczesno-powojenne możliwości byłego ZSRR. Tym niemniej, niemieckie działania biologiczne wymierzone w zwierzęta i plony w czasach pierwszej wojny światowej stanowiły złowrogie przypomnienie o ich potencjalnych przyszłych intencjach.

15 14. Aspekty działań USA - badaniaMikrobiologiczny program przeciwrolniczy Stanów Zjednoczonych, rozpoczęty we wczesnych latach czterdziestych i trwający ponad 25 lat można streścić następująco: “selekcja szczepów…, określanie optymalnych warunków wzrostu oraz poszukiwanie i przygotowanie technik służących rozprzestrzenianiu czynnika biologicznego” Uwagi: Badania brytyjskie i amerykańskie ukierunkowane na osiągnięcie zdolności prowadzenia przeciwrolniczej wojny biologicznej – w kwestii wyboru czynników wykazywały kilka podobieństw. Podczas gdy program brytyjski był przeprowadzany jedynie na mała skalę i był oparty na podstawowych badaniach laboratoryjnych , w obu programach np. testowano możliwość użycia środków biologicznych i chemicznych przy wykorzystaniu badań naukowych, które przeprowadzano w celu zbadania potencjalnej destruktywności roślinnych pasożytów grzybowych. Ref: Whitby, S., and Rogers, P. (1997) ‘Anti-crop Biological Warfare – Implications of the Iraqi and US Programs’, Defense & Security Analysis, 13(3), pp. 303 – 317.

16 15. Aspekty działań USA - środki i amunicjaDo 1949 produkcja patogenów roślinnych przez USA stała się możliwa: “jedna tona przetrwalników może zostać zebrana z powierzchni 80 akrów zarażonej uprawy zboża …[i] wystarczające do przeprowadzenia działań odwetowych zasoby patogenów roślinnych [mogą być] zebrane w czasie …6 miesięcy”. Wyprodukowano i zmagazynowano duże ilości pięciu grzybów - patogenów zbóż. Szereg broni był gotowy do rozlokowania, włączając w to bomby aerozolowe, bomby balonowe, broń kasetową i pociski. Uwagi: Z powodu tajności która nadal otacza program USA, tożsamość dwóch patogenów z pięciu wymienionych nie jest dostępna publicznie. Dość zrozumiały jest fakt, że wszystkie te patogeny są grzybami - rozsiewającymi się szybko i w odpowiednich warunkach pogodowych wywołującymi plagę w czasie jednego okresu wzrostu roślinności. Najlepszy środek powinien niszczyć najważniejsze pod względem pożywienia i względów ekonomicznych plony. Prowadzono badania skoncentrowane na przydatność bakterii do tego celu, a później także niektórych wirusów roślinnych.

17 16. Aspekty działań USA - cele“W latach pięćdziesiątych uważano, że Stany Zjednoczone są zdolne do zapewnienia zarówno przewagi strategicznej, jak i przeprowadzania działań odstraszających w obliczu agresji komunistycznej ze strony Związku Radzickiego i Chin. Ze względu na ZSRR, w jednym raporcie odnotowano, że istotna część diety byłaby zagrożona, gdyby przeprowadzono udany atak na uprawy pszenicy …” W innym stwierdzono, że, “terytorium chińskie wydaje się szczególnie podatne na broń niszczącą uprawy ryżu…” Uwagi: Uważano, że środki, którymi dysponowały USA w tych czasach, miały zapewnić efektywną działalność strategiczną i odstraszającą wroga. Jednakże, gdyby te same możliwości wykorzystać do działań ofensywnych w XXI wieku, taka forma prowadzenia wojny mogłaby stać się dla wielu krajów wielkim wyzwaniem. Byłyby to zarówno kraje wysokorozwinięte, w których produkcja żywności opiera się na wielkoobszarowych monokulturach, jak również kraje rozwijające się, nie dysponujące środkami zabezpieczającymi plony, polegające nadmiernie na konsumpcji ograniczonej liczby podstawowych środków żywnościowych oraz te, których roślinność jest nieodporna na nierodzime rodzaje patogenów.

18 17. Program radziecki (i) “ Dość powszechnie uważa się, że Związek Radziecki posiada największy i najbardziej rozbudowany program rozwoju broni biologicznej spośród wszystkich krajów. Ściśle tajny program, rozwijany na podstawie postanowień Komitetu Centralnego Radzieckiej Partii Komunistycznej z 1973 roku był kontynuowany prawie do 6 marca 1992 roku… Na program ten, rzekomo, składał się rozwój i próby polowe taktycznych oraz strategicznych systemów BW. Szacowana liczba zatrudnionych w programie wynosiła od 25,000 do 60,000 pracowników …” Uwagi: W ogólnodostępnej literaturze nadal nie dysponujemy oficjalnym opracowaniem, traktującym o programie byłego Związku Radzieckiego. Cytat zamieszczony na slajdzie pochodzi z rozdziału John`a Harts`a zamieszcznego w Deadly Cultures. Ref: Cited at p. 132 in Hart, J. (2006) ‘The Soviet Biological Weapons Program’, In: Mark Wheelis, M., Rózsa, L., and Dando, M. R. (Eds.), (2006) Deadly Cultures: Biological Weapons since 1945, Massachusetts: Harvard University Press. pp

19 18. Program radziecki (ii)“W ponad dwudziestoletnim okresie….naszego tajnego programu, zgromadziliśmy setki ton wąglika, tuziny ton dżumy i ospy w pobliżu Moskwy oraz innych rosyjskich miast w celu ich użycia przeciw USA oraz ich zachodnich sojuszników.” “To co działo się w labolatoriach broni biologicznej jest jednym z najbardziej strzeżonych sekretów zimnej wojny.” Uwagi: W literaturze powszechnej można odszukać kilka relacji autobiograficznych osób zaangażowanych w program sowiecki. Cytaty na slajdzie pochodzą z książki autorstwa Ken Alibeck’a - „Biohazard”. Inna mniej znana relacja pochodzi z pozycji „Biowarrior” napisanej przez Ivora Domaradskija. Oczywiście osobiste refleksje trzeba czytać z dużą dozą krytycyzmu, ale sam fakt, że realizowany program był olbrzymi niewątpliwie jest prawdą. Ref: Domaradskij, I. V., and Orent, W. (2003) Biowarrior: Inside the Soviet/Russian Biological War Machine, New York: Prometheus Books. Alibek, K., and Handelman, S. (1999) Biohazard: The chilling True Story of the largest Covert Biological Weapons Program in the World—Told from Inside by the Man Who Ran it. New York: Delta

20 19. Program radziecki (iii)Dżuma “…Naukowcy radzieccy potrafili wytworzyć duże ilości środka, który nadawał się do umieszczenia w amunicji. Ponad 10 instytucji i tysiące naukowców na obszarze byłego ZSRR prowadziło prace nad pałeczką dżumy …” “…Pojawiły się przypuszczenia, że rosyjscy badacze wynaleźli oporny na leczenie szczep Y. pestis, chociaż do tej pory nie ma publikacji naukowej, która by to potwierdzała. Uwagi: Program USA przeprowadzano w pierwszej połowie zimnej wojny. Bardzo rozbudowany program radziecki z kolei miał miejsce w drugiej połowie tego okresu. Programy różniły się miedzy sobą dość znacznie. Na slajdzie możemy przeczytać, że radzieccy uczeni uzbroili amunicję środkami zakaźnymi i dodatkowo, że były one poddane modyfikacji genetycznej. Cytaty pochodzą z artykułu „Plague as a Biological Weapon” in JAMA, vol 283, no 17, 2281 – Ostatnia kwestia jest również poruszona w pozycjach: Pomerantsev, A.P. et al (1997) Expression of cereolysine AB genes in Bacillus anthracis….Vaccine, vol 15, no 17/ oraz Borzenkov, V.M. et al (1993) Additive synthesis of regulatory peptide in vivo: the introduction of the vaccine strain of Francisella tularensis producing Beta-Endorphin. Bulletin of Experimental Biology and Medicine, vol 116, no 8, 942 – 944. Oba z tych artykułów wywołały poruszenie na Zachodzie.

21 20. Program radziecki (iv)“…Były Związek Radziecki …wyprodukował duże ilości wirusów Marburg, Ebola, Lassa i arenawirusów Nowego Świata….Badacze ZSRR wyznaczyli infekcyjność aerozolu wirusa Marburg, wyliczając, że potrzeba nie więcej niż kilka wirionów aby wywołać infekcję u małp … Historyczne dane nie zawierają informacji czy podjęto decyzję o niewykorzystywaniu tych bardzo niebezpiecznych wirusów ze względu na brak efektywnej terapii antywirusowej i szczepionek.” Uwagi: Cytaty zaczerpnięto z artykułu „Hemorrhagic Fever Viruses as Biological Weapons” JAMA, vol 287, no 18, Można sugerować, że dane historyczne prezentują, w jaki sposób sukcesywne programy ofensywne wykorzystywały najbardziej zaawansowane badania nauk przyrodniczych do produkcji broni biologicznej.

22 Sample Questions 1. Outline the evolution of the U.S. biological warfare programme in the three decades before the agreement of the Biological and Toxin Weapons Convention of Why did the policy for the use of biological weapons change at different times? 2. In what ways can the U.S. use of the synthetic plant bioregulator – Agent Orange – in Vietnam be seen as an indicator of what future biological warfare could be like? 3. What were the critical scientific and legal differences between the U.S. biological warfare programme and that of the former Soviet Union during the Cold War period? 4. Discuss what still need to be done to improve defensive measures in regard to any two of the anti-personnel agents known to have been weaponised in the biological warfare programmes of the 20th century.

23 References (Slide 1) Mark Wheelis, M., Rózsa, L., and Dando, M. R. (Eds.), (2006) Deadly Cultures: Biological Weapons since 1945, Massachusetts: Harvard University Press (Slide 2) Avery, D (1999) ‘Canadian biological and toxin warfare research, development and planning, 1925–45’, In Geissler, E., and van Courtland Moon, J. (Eds.) Biological and Toxin Weapons Research, Development and Use from the Middle Ages to 1945 (SIPRI Chemical & Biological Warfare Studies No. 18). Oxford: Oxford University Press. pp

24 (Slide 3) Arnon, S. S., Schecter, R., Inglesby, T. V., Henderson. D. A., Bartlett, J. G., Ascher. M. S., Eitzen, E. M. Jr., Fine, A. D., Hauer, J., Layton, M., Lillibridge, S., Osterholm, M. T., Toole, T. O’., Parker, G., Perl, T. M., Russel, P. K., Swerdlow, D. L., and Tonat, K. (2001) ‘Botulinum Toxin as a Biological Weapon: Medical and Public Health Management’, JAMA 285(8), pp (Slide4) Laughlin L.L., (1977) U.S. Army Activity in the U.S. Biological Warfare Programs, Volume 1, p Cited in Simon Whitby (2001) ‘The Potential Use of Plant Pathogens against Crops’, Microbes and Infection, 3. pp

25 (Slide 8-10) Dennis, D. T., Inglesby, T. V., Henderson. D. A., Bartlett, J. G., Ascher. M. S., Eitzen, E. M. Jr., Fine, A. D., Friedlander, A. M., Hauer, J., Layton, M., Lillibridge, S., McDade, J., Osterholm, M. T., Toole, T. O’., Parker, G., Perl, T. M., Russel, P. K., and Tonat, K. ‘Tularemia as a Biological Weapon: Medical and Public Health Management’, JAMA 285(21), pp (Slide 11) National Research Council (2006) Globalization Biosecurity, and the Future of the Life Sciences, Washington, D.C.: National Academy Press. Chapter 1 is available from

26 (Slide 14) Whitby, S., and Rogers, P. (1997) ‘Anti-crop Biological Warfare – Implications of the Iraqi and US Programs’, Defense & Security Analysis, 13(3), pp. 303 – 317. Available from (Slide 17) Hart, J. (2006) ‘The Soviet Biological Weapons Program’, In: Mark Wheelis, M., Rózsa, L., and Dando, M. R. (Eds.), (2006) Deadly Cultures: Biological Weapons since 1945, Massachusetts: Harvard University Press. pp (Slide 18) Domaradskij, I. V., and Orent, W. (2003) Biowarrior: Inside the Soviet/Russian Biological War Machine, New York: Prometheus Books. Alibek, K., and Handelman, S. (1999) Biohazard: The chilling True Story of the largest Covert Biological Weapons Program in the World—Told from Inside by the Man Who Ran it. New York: Delta

27 (Slide 19) Inglesby, T. V., Dennis, D. T., Henderson. D. A., Bartlett, J. G., Ascher. M. S., Eitzen, E. M. Jr., Fine, A. D., Friedlander, A. M., Hauer, J., Koerner, J. F., Layton, M., McDade, J., Osterholm, M. T., Toole, T. O’., Parker, G., Perl, T. M., Russel, P. K., Schoch-Spana, M., and Tonat, K. (2000) ‘Plague as a Biological Weapon: Medical and Public Health Management’, JAMA 283(17), pp (Slide 20) Borio, L., Inglesby, T. V., Peters, C. J., Hughes, J. M., Jahrling, P. B., Ksiazek, T., Johnson, K. M., Meyerhoff, A., Toole, T. O’., Ascher. M. S., Bartlett, J., Breman, J. G., Eitzen, E. M. Jr., Hamburg, M., Hauer, J., Henderson. D. A., Johnson, R. T., Kwik, G., Layton, M., Lillibridge, S., Nabel, G. J., Osterholm, M. T., Perl, T. M., Russel, P. K., and Tonat, K. (2002) ‘Hemorrhagic Fever Viruses as Biological Weapons: Medical and Public Health Management’, JAMA 283(18), pp