1 Budowanie etycznej firmyWykład 5 Budowanie etycznej firmy

2 Jesteś wicedyrektorem dsJesteś wicedyrektorem ds. finansów i informacji, odpowiedzialnym za sporządzanie niefinansowych informacji o wynikach działalności firmy. Nowo mianowany dyrektor ds. finansów i informacji wywiera na ciebie silny nacisk w sprawie zgromadzenia i zaprezentowania tegorocznych informacji o wynikach działalności na potrzeby przedstawienia ich członkom zarządu i radzie nadzorczej. Dyrektor wyraźnie zaznaczył, że oczekuje, aby przedstawione informacje o wynikach działalności spowodowały podtrzymanie przez radę pozytywnej opinii o funkcjonowaniu firmy. Niektóre korzystne informacje o wynikach działalności nie zostały odpowiednio zweryfikowane, ale dyrektor chce, aby były zaprezentowane, ponieważ przedstawi to wyniki firmy w lepszym świetle. Wiesz, że w ostatnim roku niektóre wydziały miały trudności z realizacją założonych celów, co wynikało z kłopotów finansowych i niedoborów kadrowych. Po dokładnym sprawdzeniu systemów informatycznych nabierasz obaw, że odnośne informacje mogą być błędne, a ujawnienie prawdziwych danych może zwrócić uwagę na poważne pogorszenie wyników działalności firmy. Wiesz o kilku przypadkach, kiedy wydziały prowadziły działalność opartą na podwójnym liczeniu transakcji biznesowych celem wykazania zwiększonych dochodów na finansowanie firmy. Zostało to wykazane w ostatnim raporcie z audytu wewnętrznego, który niebawem zostanie przekazany komitetowi audytu. Dyrektor wywiera na tobie znaczną presję, abyś ukrył te fakty na krótki czas, podczas gdy on zweryfikuje odpowiednie pozycje i podejmie działania zaradcze.

3 Fundamentalne zasady:Uczciwość: Musisz dołożyć wszelkich starań, aby zapewnić, że ostateczna informacja o wynikach stanowi bezpośrednie i wiarygodne przedstawienie wyników działalności firmy. Obiektywizm: W jaki sposób możesz utrzymać swój zawodowy obiektywizm wobec presji ze strony dyrektora ds. finansów i informacji? Jeżeli ocena wyników działalności ośrodka ma wpływ na Twoje położenie, w jaki sposób możesz uniknąć powiązania osobistych interesów ze swoim osądem etycznym? Kompetencje zawodowe i należyta staranność: Masz obowiązek wykonywać swoją pracę z należytą starannością, dokładnością oraz terminowo. Będzie to wymagało zachowania równowagi pomiędzy koniecznością weryfikowania większości informacji o wynikach działalności a potrzebą składania sprawozdań w odpowiednim terminie. Ponadto masz obowiązek wykonywać polecenia swojego przełożonego – zgodnie z swoja rolą zawodową.

4 Co zrobić? Jakie są fakty? Jakie strony są zaangażowane w problem?Kto powinien uczestniczyć w rozwiązywaniu tego problemu? Jakie można podjąć działania?

5 Etyczna Firma To organizacja, która już w swej misji zawiera pewien poziom kultury gospodarowania, która nie będzie kojarzona ze szkodzeniem innym, nieuczciwością. Firma taka wytwarza swoje własne kodeksy, normy wartości, które z biegiem czasu zakorzeniają się w świadomości pracowników firmy. Działanie etyczne jako efekt presji Działanie etyczne jako efekt intencji

6 Wzorce myślenia i zachowaniaEtyczna kultura Składniki formalne: strategia, przywództwo, struktura władzy, system nagród, system szkoleń Składniki nieformalne: normy i zachowania innych ludzi Wzorce myślenia i zachowania Wartości kultury organizacji

7 Zysk to nie wszystko Zgodnie z ustawą o swobodzie gospodarczej z lipca 2004 r. Art. 17. Przedsiębiorca wykonuje działalność gospodarczą na zasadach uczciwej konkurencji i poszanowania dobrych obyczajów oraz słusznych interesów konsumentów. Art. 18. Przedsiębiorca jest zobowiązany spełnić określone przepisami prawa warunki wykonywania działalności gospodarczej, w szczególności dotyczące ochrony przed zagrożeniem życia, zdrowia ludzkiego i moralności publicznej, a także ochrony środowiska.

8 Kreowanie etycznego wizerunku firmySformułowanie misji firmy Misja – to zespół wspólnych wartości jakie uznają pracownicy. Opracowanie strategii firmy Styl zarządzania Struktura firmy Sposób wykorzystania zasobów Sposób wykorzystania zdolności pracowników Sposób nagradzania pracowników

9 Budowanie kultury etycznej„Dbaj o swój personel i o klientów, a rynek zadba o ciebie” Kultura etyczna to: Sposób postępowania ludzi wobec siebie nawzajem Sposób postępowania w stosunku do klientów i dostawców Sposób budowania zgody

10 Przywództwo etyczne Przywództwo to proces kierowania i wpływania na działalność członków grupy, związaną z jej zadaniami Moralność indywidualną przywódcy wyznaczają: cechy (prawość, uczciwość i wiarygodność), zachowania (otwartość, troska o innych, „dobre” postępowanie, osobista moralność), podejmowanie decyzji (oparcie o wartości, obiektywność, troska o społeczność, podążanie za normami moralnymi) Moralność menedżerską tworzą: własny przykład, system kar i nagród, a także umiejętność komunikowania etycznych wartości innym pracownikom Cztery typy przywódców: Etyczny (połączenie indywidualnej i menedżerskiej moralności) Hipokryta (brak moralności indywidualnej) Neutralny (brak moralności menedżerskiej) Nieetyczny (brak obu typów moralności)

11 System nagród i kar Wzmocnienia pozytywne okazują się skuteczniejsze w uczeniu ludzi etycznego zachowania Wzmocnienia negatywne są skuteczniejsze w modyfikowaniu zachowania Karanie jest swoistym doświadczeniem o charakterze społecznym, które dotyczy nie tylko karzącego (kierownika/menedżera) i karanego (pracownika), ale także całego otoczenia społecznego

12 Szkolenia z zakresu etykiProjektując szkolenia etyczne należy: angażować wszystkich pracowników, niezależnie od szczebla w hierarchii (szczególnie ważne jest, aby kierownicy i menedżerowie wyższego szczebla uczestniczyli w tego typu szkoleniach) uwzględniać indywidualne wzorce uczenia się i przetwarzania informacji stosować grupowy kontekst treningów uwzględniać perspektywę wszystkich interesariuszy stosować aktywne i induktywne uczenie się.

13 Przeprowadzając szkolenia etyczne należy:pomóc uczestnikom w identyfikowaniu etycznych wymiarów decyzji biznesowych nauczyć sposobów radzenia sobie z kwestiami etycznymi pomóc w zrozumieniu niejednoznaczności tkwiących w problemach etycznych uświadomić uczestnikom, że etyczny wizerunek firmy, zarówno zewnętrzny jak i wewnętrzny kształtowany jest poprzez ich działania zachęcić do konsultowania etycznych dylematów z innymi pracownikami, przełożonymi bądź menedżerami ds. etyki eliminowanie przekonań, że nieetyczne zachowanie może zostać usprawiedliwione

14 Z badań w 2014 roku nad amerykańskimi pracownikami wynika, że 69% z nich potwierdza występowanie w ich przedsiębiorstwach tego typu szkoleń. W tym samym niemal czasie przeprowadzono badania w Polsce. Wyniki pokazują, że 70% z pośród 800 przebadanych przedsiębiorstw nie prowadziło szkoleń z zakresu etyki w okresie ostatnich 3 lat. Szkolenia takie prowadziło jedynie ok. 30% badanych przedsiębiorstw z różną częstotliwością (od kilku razy w roku – 11%, do raz w roku – 12% i rzadziej – 7%)

15 System kontroli W celu monitorowania pracowników pod względem ich etycznego postępowania, ale także podniesienia poziomu etycznego, przedsiębiorstwa powołują odrębną komórkę czy komitet zajmujący się sprawami etycznymi. Z badań wynika, że 65% respondentów amerykańskich potwierdza występowanie w ich miejscu pracy takiej komórki, w której mogą konsultować dylematy etyczne

16 Menedżerowie ds. etyki Badacze konstatują, że na tego typu stanowiskach powinni zasiadać doświadczeni pracownicy cieszący się dużym autorytetem wśród innych członków organizacji. Ponadto, powinni oni posiadać wiedzę z zakresu kodeksów etycznych, aspektów prawnych i dogłębnie znać kulturę swojej organizacji.

17 Do ich obowiązków należy:uzgodnienie polityki społecznej z radą dyrektorów i zarządem opracowanie, weryfikowanie i propagowanie kodeksu etycznego tworzenie kanałów raportowania o problemach etycznych prowadzenie audytu etycznego i kontroli efektywności polityki społecznej opracowanie właściwych sposobów wdrażania standardów etycznych aktualizacja polityki społecznej, stosownie do zmian w strategii. tworzenie „gorących linii” telefonicznych, dzięki którym pracownicy będą mogli w szybki sposób raportować o wystąpieniu etycznego problemu, bądź skonsultować dotykający ich dylemat wzmacniać u pracowników gotowość do raportowania negatywnych wiadomości przełożonym

18 Kodeks etyczny Główną ich funkcją jest wpływ na podejmowanie decyzji przez pracowników, zgodnych z wartościami, normami i standardami przedsiębiorstwa. Określane są często jako standardy, zasady, zebrane wartości, czy reguły ukierunkowujące przyszłe działanie. Dotyczą one najczęściej istniejących w organizacji procedur, praktyk i regulacji prawnych; relacji z klientami, dostawcami i konkurencją; przyjmowania prezentów, wycieczek i rozrywek; wydatków na cele polityczne i okazjonalno-biznesowe; konfliktów interesów; zachowania tajemnicy handlowej, a także relacji z ciałem nadzorczym.

19 Funkcja kodeksów etycznychugruntowanie organizacyjnych wzorów etycznego zarządzania ustalenie programu działań oceniających etyczne wymagania ugruntowanie konkretnych wartości etycznych i zachowań uzyskanie spójności między wartościami a zachowaniami rozwijanie świadomości i wrażliwości na etyczne problemy integracje etycznych wskazówek w konkretnych decyzjach biznesowych ustalenie mechanizmów rozwiązywania etycznych problemów uświadomienie, że problematyka etyczna w działalności przedsiębiorstw nie jest jedynie zabiegiem związanym z doraźnymi problemami, czy kreowaniem wizerunku w otoczeniu społecznym

20 Przykład kodeksu etycznegoKodeks etyczny Programu Rzetelna Firma Uczestnicy programu Rzetelna Firma, w ramach realizacji jego celów, zobowiązują się do przestrzegania norm etycznych określonych w "5 przykazaniach Rzetelnej Firmy" i postanowieniach Kodeksu.

21 5 przykazań Rzetelnej FirmyWyznacz cel poza zyskiem Traktuj klientów z szacunkiem Dbaj o swoich pracowników Zaangażuj się społecznie Myśl o środowisku

22 Preambuła Nadrzędnym celem programu Rzetelna Firma jest szerzenie wśród polskich przedsiębiorców zasad etycznych takich jak praworządność, rzetelność, przejrzystość i odpowiedzialność w prowadzeniu biznesu. Kodeks etyczny powinien przyczyniać się do promowania wśród wszystkich uczestników programu Rzetelna Firma prowadzenia biznesu społecznie odpowiedzialnego. Intencją programu jest podnoszenie standardów moralnych prowadzenia biznesu w Polsce, co stanowić ma podstawy budowy silnych firm, będących filarami polskiej gospodarki.

23 Rozdział I - Postanowienia ogólneUczestnicy programu wyznaczają standardy etyczne w swoich firmach, by codzienne działanie nie było nastawione jedynie na krótkoterminowe zyski. Długofalowe i konsekwentnie realizowane cele zwiększają wiarygodność firmy. Konsumenci są zawsze traktowani z należytym szacunkiem i uwzględnieniem ich potrzeb. Uprzejmość i szacunek wobec innych to cechy wyróżniające profesjonalistę. Relacje z pracownikami opierają się na jasnych dla obu stron zasadach, zgodnych z obowiązującym prawem i dobrymi obyczajami. Celem pracodawcy winno być kształtowanie u podwładnych poczucia satysfakcji i odpowiedzialności za firmę. Przedsiębiorcy włączają się w ważne, nie tylko z punktu widzenia biznesu, inicjatywy. Należy poznawać oczekiwania społeczne otoczenia. Prowadzona działalność nie może negatywnie wpływać na środowisko naturalne. Rozwój firmy zawsze związany jest z respektowaniem zasad ekologii.

24 Rozdział II - Wartości uczestników programu Rzetelna FirmaPraworządność - przestrzeganie przepisów prawa, zasad współżycia społecznego i dobrych obyczajów w biznesie. Rzetelność – terminowe wywiązywanie się z postanowień zawartych w kontraktach. Przejrzystość – prowadzenie działalności w sposób przejrzysty i jasny dla innych uczestników obrotu gospodarczego. Odpowiedzialność – budowanie ogólnopolskiego systemu wymiany informacji gospodarczych poprzez weryfikowanie wiarygodności finansowej potencjalnych klientów. Przekazywanie pozytywnych informacji o wywiązywaniu się z zobowiązań przez rzetelnych klientów oraz dopisywanie niespłaconych zobowiązań do bazy danych Krajowego Rejestru Długów.

25 Rozdział III - Relacje z klientami, dostawcami i odbiorcamiUczestnicy programu zapewniają swoim klientom najwyższą jakość oferowanych usług i sprzedawanych produktów. Kierują się profesjonalizmem wynikającym z umiejętności i doświadczenia. Umowy z potencjalnymi klientami zawierane są zgodne z obowiązującym prawem i zasadami współżycia społecznego. Każdy klient powinien mieć świadomość podpisywanych umów i być poinformowany o wszelkich konsekwencjach wynikających z zapisów umownych. Relacje z partnerami w biznesie oparte są na wzajemnym szacunku i zaufaniu. Dlatego uczestnicy programu zobowiązują się do terminowego rozliczania się ze swoimi dostawcami zgodnie z ustalonymi warunkami. W przypadku ewentualnych opóźnień w płatnościach kontrahent zostaje rzetelnie poinformowany o przyczynie braku wpłaty. Windykacja wymagalnych należności prowadzona jest zgodnie z wewnętrznymi, spójnymi procedurami. Dłużnik jest zawsze informowany o konsekwencjach mogących wyniknąć z braku wpłaty w terminie, a wszelkie działania windykacyjne są prowadzone zgodnie z obowiązującym prawem i dobrymi obyczajami. Rzetelni kontrahenci otrzymują wsparcie przy tworzeniu ich pozytywnej historii płatniczej. Uczestnicy programu dzielą się z innymi przedsiębiorcami pozytywną informacją na temat wywiązywania się w terminie z zobowiązań przez ich partnerów biznesowych. Rozpatrywanie reklamacji odbywa się według przejrzystych procedur. Reklamacja rozpatrywana jest bez zbędnej zwłoki, a w razie jej nieuwzględnienia klient otrzymuje rzetelną, pełną informację na ten temat. Uczestnicy programu zapewniają konsumentom i kontrahentom dostęp do jak najszerszej informacji na temat oferowanych produktów i usług.

26 Rozdział IV - Relacje z pracownikamiNabór pracowników prowadzony jest zgodnie z określonymi wcześniej wymaganiami i kwalifikacjami. Pracodawca określa zakres obowiązków pracownika, wysokość wynagrodzenia i zasady wypłaty. W przypadku ewentualnych opóźnień w płatnościach pracownik zostaje rzetelnie poinformowany o przyczynie. Rolą pracodawcy jest stwarzanie pracownikom możliwości rozwoju i awansu zawodowego, a także promowanie działań innowacyjnych służących rozwojowi firmy. Pracodawca swoją postawą wobec pracowników określa normy zachowania w zespole. Każdy pracownik jest traktowany z poszanowaniem jego godności osobistej bez względu na zajmowane stanowisko. Pracodawca wskazuje pracownikom procedury reagowania na nieetyczne zachowania w zespole.

27 Rozdział V - Postanowienia końcoweKażdy z uczestników programu jest jego rzecznikiem, swoją postawą promuje etyczne zachowania w biznesie. Przedsiębiorcy budują reputację swojej firmy zgodnie z zasadami Kodeksu Etycznego programu Rzetelna Firma. Wszyscy uczestnicy programu w swoim codziennym działaniu budują spójny wizerunek rzetelnych firm, które wyznaczają standardy polskiej gospodarki.

28 Efektywność programów etycznychAdekwatność i zgodność z kulturą Współuczestnictwo i otwartość Formalna poprawność kodeksu Ewolucyjność Otwarte kanały komunikacyjne Stały element funkcjonowania firmy (np. Menedżerowie ds. etyki)

29 Wyjaśnienia braku dyskursu moralnego w organizacjachZagrożenie dla harmonii Zagrożenie dla wydajności Zagrożenie dla wizerunku władzy i efektywności Zagrożenie od strony konkurencji

30 Zyski działalności etycznejPozytywny wizerunek firmy Zwiększają zaufanie pracowników, klientów, dostawców i kontrahentów Zwiększają zaufanie strategicznych partnerów Redukują przypadki wewnętrznych kradzieży, korupcji, oszustw i innych nadużyć

31 Etyka a wyniki giełdowe

32 Jak prowadzono badania „etycznych firm 2016”

33 Czołówka najbardziej etycznych firmNational Australia Bank Banks Australia Teachers Mutual Bank The Rezidor Hotel Group Lodging & Hospitality Belgium Natura Cosméticos Health & Beauty Brazil Covenant Health Healthcare Providers Canada Empresa de Desarrollo Urbano Government Services Colombia Capgemini Consulting Services France L'ORÉAL Schneider Electric SE Diversified Machinery Henkel AG & Co. KGaA Consumer Products Germany Cementos Progreso, S.A. Construction & Building Materials Guatemala William E. Connor & Associates Ltd. Sourcing Services Hong Kong Tata Steel Limited Metals, Minerals & Mining India

34 The Jack Abramoff Story

35 Problemy do dyskusji Co jest głównym problemem w tym filmie?Czy były jakieś nieetyczne zachowania bohatera? Jakie są skutki społeczne, ekonomiczne zachowań nieetycznych tzw. „białych kołnierzyków”? Czy można wyciągnąć z tego filmu wniosek, że politycy są bardziej skłonni do korupcji niż inna grupa ludzi? Jakie mechanizmy psychologiczne można zidentyfikować w tym filmie?

36 Społeczna odpowiedzialność biznesuWykład 6 Społeczna odpowiedzialność biznesu

37 Definicja Społeczna odpowiedzialność biznesu (przedsiębiorstw) (z ang. CSR – Corporate Social Responsibility) – koncepcja, według której przedsiębiorstwa na etapie budowania strategii uwzględniają interesy społeczne i ochronę środowiska, a także relacje z różnymi grupami interesariuszy. CSR jako nacisk? CSR jako obligacja?

38 CSR Według tego podejścia, bycie odpowiedzialnym nie oznacza tylko spełniania przez organizacje biznesowe (przedsiębiorstwa) wszystkich wymogów formalnych i prawnych, ale oprócz tego również zwiększone inwestycje w zasoby ludzkie, w ochronę środowiska i relacje z interesariuszami, którzy mogą mieć faktyczny wpływ na efektywność działalności gospodarczej tych organizacji.

39 Skąd się wziął CSR? droga teoretyczna – działania i regulacje przygotowywane na forum międzynarodowym w ramach sympozjów, konferencji, czy dyskusji dotyczących problematyki dalszego rozwoju oraz reakcji krajów rozwiniętych na problem „Trzeciego Świata”; do kluczowych wydarzeń zalicza się konferencję ONZ z 1972 roku pod hasłem Środowisko życia człowieka, oraz raport Światowej Komisji do Spraw Środowiska i Rozwoju (powołanej przez ONZ) z 1987 roku, ostrzegający przed skutkami prowadzonej polityki rozwoju droga nacisku obywatelskiego – wzrost świadomości oraz rozwój aktywności ruchów społecznych (prawa człowieka, środowiska, konsumentów, itp.) przeciw „egoistycznym” (eksploatacja środowiska naturalnego, wyzysk konsumentów) działaniom przedsiębiorstw droga samoregulacji biznesu – działania podejmowane przez same podmioty gospodarcze na rzecz formułowania standardów uczciwego, rzetelnego i etycznego postępowania, oraz przestrzegania „dobrych praktyk”.

40 Definicja Interesariusze (ang. stakeholders) – podmioty (osoby, społeczności, instytucje, organizacje, urzędy, itp.), które mogą wpływać na przedsiębiorstwo oraz pozostają pod wpływem jego działalności.

41 akcjonariusze i właścicieleINTERESARIUSZE OCZEKIWANIA akcjonariusze i właściciele wzrost wartości firmy maksymalizacja wartości akcji pełna i rzetelna informacja publiczne postrzeganie zachowań firmy kompetentne organy zarządzające wzmocnienie wizerunku firmy pracownicy satysfakcjonujące wynagrodzenie wywiązywanie się ze zobowiązań zadowolenie z pracy, możliwość rozwoju sprawne zarządzanie firmą kooperanci i dostawcy wiarygodność finansowa partnera opłacalność ekonomiczna etyka działania współdziałanie jakość procesu komunikacyjnego klienci ekonomiczne cechy produktu/usługi funkcjonalność produktu/usługi jakość produktu/usługi jasna, czytelna i dostępna informacja satysfakcjonujący proces zakupu/obsługi klienta personifikacja relacji z klientem pozytywny wizerunek firmy

42 przejrzystość i czytelność działań konkurencji INTERESARIUSZE OCZEKIWANIA konkurencja uczciwa konkurencja przejrzystość i czytelność działań konkurencji kultura działań biznesowych instytucje finansowe zysk z tytułu wypożyczenia kapitału wiarygodne wyniki finansowe wywiązywanie się ze zobowiązań jawność, rzetelność i kompleksowość informacji kompetentne organy zarządzające instytucje rządowe i społeczne przestrzeganie norm prawnych w zakresie zobowiązań publicznoprawnych wobec samorządu i państwa wpłaty na rzecz funduszy celowych współpraca w zakresie stymulacji rozwoju krajowego i lokalnego wspieranie instytucji zajmujących się dobroczynnością i działalnością społeczną społeczności krajowe i regionalne bezpieczna, niezagrażająca społeczeństwu działalność ochrona środowiska naturalnego mecenat i sponsoring wydarzeń kulturalnych, sportowych i naukowych obywatelski stosunek firmy wobec środowiska społecznego podejmowanie działań wspierających przemiany strukturalne współfinansowanie działań na rzecz rozwoju lokalnego

43 Poziomy CSR ekonomiczny – jest on wymagany przez społeczeństwo, a przykładem jest: przynoszenie zysku (maksymalizacja dochodów i minimalizowanie kosztów np. administracyjnych), utrzymywanie poziomu konkurencyjności i efektywności prawny – jest on również wymagany przez społeczeństwo i dotyczy: przestrzegania norm prawnych zarówno na poziomie globalnym jak i lokalnym, ochrony środowiska, praw konsumentów, pracy, prawa antykorupcyjnego i zobowiązań kontraktowych etyczny – jest oczekiwany przez społeczeństwo i dotyczy: przestrzegania obyczajów społecznych i norm etycznych, osiągania strategicznych celów jedynie wówczas, gdy są one zgodne z etycznymi dyrektywami, budowania „przedsiębiorstwa obywatelskiego”, a także tożsamości organizacyjnej bazującej bardziej na etycznych programach aniżeli prawnych regulacjach filantropijny – jest pożądany przez społeczeństwo i dotyczy: programów wspierających społeczność, np. edukację, sztukę, zaangażowanie w sprawy społeczne, szczególnie na poziomie lokalnym oraz podnoszenie jakości życia w otoczeniu.

44 MODELE CSR

45 CSR w dokumentach międzynarodowych

46 Zielona księga UE Społeczna odpowiedzialność biznesu jest w dużej części związana z prawami człowieka, zwłaszcza w odniesieniu do działań międzynarodowych i globalnych łańcuchów dostaw. Uwzględnione jest to w dokumentach, jakich jak: Trójstronna Deklaracja Zasad dotyczących Międzynarodowych Przedsiębiorstw i Polityki Społecznej MOP oraz Wytyczne dla Przedsiębiorstw Wielonarodowych OECD. Prawa człowieka to bardzo złożone zagadnienie wiążące się z dylematami politycznymi, prawnymi i moralnymi. Przedsiębiorstwa stoją w obliczu następujących wyzwań: jak zidentyfikować ich obszary odpowiedzialności w odróżnieniu od zobowiązań rządowych, jak sprawdzić, czy ich partnerzy handlowi przestrzegają ich głównych wartości, oraz jakie podejścia stosować i jak działać w krajach, w których powszechne jest łamanie praw człowieka. Sama Unia Europejska musi w ramach swojej polityki współpracy zapewniać przestrzeganie standardów pracy, ochrony środowiska i praw człowieka. Stoi także przed wyzwaniem zapewnienia całkowitej spójności swojej polityki rozwoju, polityki handlowej oraz strategii rozwoju sektora prywatnego w krajach rozwijających się, w szczególności poprzez propagowanie inwestycji europejskich

47 Global Compact Global Compact to czysto dobrowolna inicjatywa, mająca dwa cele: włączenie 10 zasad do działalności biznesu na świecie, oraz pobudzanie działań w ramach wsparcia celów ONZ.

48 Global Compact Global Compact wzywa firmy do przyjęcia, wspierania i dekretowania, w ramach ich zakresu działania, zestawu podstawowych wartości na obszarze praw człowieka, standardów pracy, środowiska i zwalczania korupcji: Zasada 1: Firmy powinny wspierać i szanować ochronę proklamowanych międzynarodowych praw człowieka; oraz Zasada 2: Upewnić się, czy nie biorą udziału w naruszeniach praw człowieka.  

49 Global Compact Zasada 3: Firmy winny popierać wolność zrzeszania się oraz realne uznanie prawa do negocjowania umów zbiorowych; Zasada 4: Eliminacja wszystkich form pracy przymusowej i obowiązkowej; Zasada 5: Skuteczne zniesienie pracy dzieci; oraz Zasada 6: Eliminacja dyskryminacji w odniesieniu do zatrudnienia i zawodu.

50 Global Compact Zasada 7: Firmy powinny wspierać oparte na zapobieganiu podejście do wyzwań środowiskowych; Zasada 8: Podejmować inicjatywy w celu promowania większej odpowiedzialności za środowisko; oraz Zasada 9: Zachęcać do rozwoju i upowszechniania technologii przyjaznych dla środowiska.    Zasada 10: Firmy powinny działać przeciwko wszystkim formom korupcji, włączając wymuszenia i łapownictwo. 

51 Norma ISO 26000 Co zawiera norma ISO 26 000?zawiera wytyczne dotyczące odpowiedzialności społecznej, które mogą być stosowane dobrowolnie przez wszystkie organizacje; nie zawiera wymagań i nie jest przeznaczona do stosowania do celów certyfikacji.

52 Norma SA 8000 Standard SA 8000 (Social Accountability 8000) jest uniwersalną normą, określającą wymogi w zakresie odpowiedzialności społecznej, jakie powinno spełniać przedsiębiorstwo. Standard nawiązuje do norm ISO dotyczących jakości. Główną przesłanką stworzenia możliwości weryfikacji zasad społecznej odpowiedzialności było niezadowolenie klientów i pracowników na całym świecie, wynikające ze sprzeczności między wartościami i zasadami głoszonymi przez firmy a codzienną praktyką.

53 Norma SA 8000 Praca dzieci. Zakazuje się wykorzystywania w firmie pracy dzieci, czyli osób które (wg polskich przepisów) nie ukończyły 16 roku życia, a w przypadku stosowania takiego rodzaju pracy organizacja powinna przedsięwziąć wszelkie niezbędne środki do zapewnienia dzieciom możliwości właściwego rozwoju. Praca przymusowa. Niedozwolone jest stosowanie pracy przymusowej czyli zatrudniania osób na zasadach, które uniemożliwiają dobrowolne rozwiązanie stosunku pracy przez pracownika. Personel nie może być zmuszany do składania depozytów ani dokumentów tożsamości przy podejmowaniu zatrudnienia w firmie.

54 Norma SA 8000 BHP. Firma musi zapewnić bezpieczne i zdrowe środowisko pracy. Mowa tu o obowiązujących przepisach Bezpieczeństwa i Higieny Pracy (BHP). Przedsiębiorca musi podjąć odpowiednie kroki w celu zapobieżenia wypadkom i szkodom na zdrowiu poprzez minimalizowanie przyczyn powstania zagrożeń związanych ze środowiskiem pracy. Niezbędne jest wyznaczenie osoby, która czuwa nad całokształtem zagadnień z zakresu BHP oraz jest odpowiedzialna za spełnianie przez firmę wszystkich wymogów prawnych z tym związanych.

55 Norma SA 8000 Wolność zrzeszania się oraz prawo do negocjacji zbiorowych. Polskie prawo zezwala na tworzenie wszelkiego rodzaju organizacji pracowniczych. Pracodawca powinien zatem to prawo respektować, a pracownicy powinni mieć zapewnioną wolność i swobodę przynależności do takich stowarzyszeń. Dyskryminacja. Stosowanie dyskryminacji w jakiejkolwiek formie jest zakazane. Firma nie może stosować ani popierać dyskryminacji w zakresie zatrudniania i zwalniania, wynagradzania, dostępu do szkoleń, możliwości awansu oraz emerytury ze względu na przynależność rasową, narodowość, wyznawaną religię, niepełnosprawność, płeć, orientację seksualną, członkostwo w związku zawodowym lub przynależność partyjną.

56 Norma SA 8000 Kary dyscyplinarne. Firma nie może stosować ani popierać stosowania kar cielesnych, przymusu psychicznego lub psychicznego ani obraźliwego języka. Godziny pracy. Tu zastosowanie ma, w największej mierze, polskie ustawodawstwo (Kodeks pracy). Tygodniowy czas pracy nie powinien przekraczać tego, ustalonego w kodeksie. Podobnie w odniesieniu do pracy w nadgodzinach.

57 Norma SA 8000 Wynagrodzenie. Za pracę w pełnym wymiarze czasu pracownik ma zapewnione wynagrodzenie na poziomie co najmniej minimalnej krajowej płacy. Ponadto przedsiębiorca zapewnia, że nie będą stosowane żadne formy zatrudnienia stałych pracowników na zasadach innych niż umowa o pracę, których celem było uniknięcie wypełniania przez firmę zobowiązań wobec swoich pracowników, wynikające z odpowiednich ustaw i przepisów regulujących kwestie ubezpieczeń społecznych.

58 Dobre i złe strony CSR

59 Korzyści płynące z CSR poprawę image’u firmy, jej reputacji i lojalności klientów (wdrażana i praktykowana SOP buduje pozytywny wizerunek firmy zarówno u konsumentów, pracowników, jak i w społecznościach lokalnych) zwiększone zainteresowanie inwestorów (obserwuje się wzrost inwestycji w przedsiębiorstwa społecznie odpowiedzialne, czego przykładem mogą być fundusze inwestycyjne lokujące pieniądze tylko w takich firmach tzw. Socially Responsible Investing – SRI) wyróżnienie się wśród konkurentów (działania prospołeczne i proekologiczne firmy mogą być czynnikiem wyróżniającym wśród innych przedsiębiorstw) oszczędności (wiele działań proekologicznych w dalszej perspektywie przyczynia się do znacznych oszczędności np. Interface, jeden z największych na świecie producentów przemysłowych wykładzin podłogowych, w latach 1996–2002 zaoszczędził ponad 200 mln dolarów dzięki wprowadzeniu przyjaznych ekologicznie innowacji)

60 Korzyści płynące z CSR podniesienie morale pracowników i poprawę relacji z interesariuszami (zwiększanie wzajemnego zaufania buduje kapitał społeczny, który jest istotny z punktu widzenia celów firmy) ograniczanie ryzyka działalności firmy (odpowiedzialne zarządzanie przeciwdziała możliwym konfliktom i protestom poszczególnych interesariuszy) spełnienie oficjalnych wymagań w zakresie ładu korporacyjnego, który ułatwia dostęp do kapitału i niższą płynność cen akcji na giełdzie zwiększenie efektywności pracy dostęp do nowych rynków, innowacji.

61 Problemy CSR Milton Friedman - społeczna odpowiedzialność jest „dogłębnie wywrotową doktryną”. Flannery – CSR jako strategia marketingowa. Marcoux twierdzi on, że skoro menedżerowie mają moralny obowiązek powiernictwa wobec akcjonariuszy, to nie mogą pełnić tego obowiązku także wobec innych interesariuszy. Problemy oceny i raportowania.

62 Kilka przykładów

63 Przykład Jesteś ojcem 3-letniego dziecka. Podczas gdy przebywasz w innej części domu, dziecko idzie do kuchni, otwiera butelkę płynu do mycia naczyń i zaczyna pić. Po usłyszeniu pierwszych krzyków wbiegasz do kuchni, dajesz dziecku do picia wodę i dzwonisz po karetkę. Po płukaniu żołądka, dziecko wraca do domu. W pierwszej chwili zamierzasz przesłać rachunek za pobyt w szpitalu producentowi, gdyż butelka nie była odpowiednio zabezpieczona przed dziećmi. Po dokładniejszym przeanalizowaniu sytuacji okazuje się jednak, że płyn znajdował się w butelce po wodzie mineralnej, do której przelała go twoja żona. Potem, po przeczytaniu informacji zamieszczonej na etykietce oryginalnej butelki płynu zdajesz sobie sprawę, że nie ma tam ostrzeżenia przed przelewaniem płynu do innych butelek. Czy moralnie uzasadnionym działaniem byłoby podanie producenta płynu do sądu?