1 By Grzegorz Myśliwiec Etyka w biznesie Dr Grzegorz Myśliwiec

2 By Grzegorz Myśliwiec I. Metodologia etyki gospodarczej Jakie jest miejsce norm moralnych wśród innych norm regulujących zachowania człowieka? Normy estetyczne, etykiety, prawne? Normy prawne wkraczają w sferę etyki, czym jest to argumentowane? Czy nie wystarczą normy ogólne, czy potrzebne są kodeksy branżowe? Jakie są argumentacje w tej kwestii? Podstawowe pojęcia etyczne. Wartość = to, co cenne, godne pożądania lub wyboru, co stanowi cel Norma moralna =(wykluczająca) opis zabronionego zachowania członka społeczności, (afirmująca) opis zalecanego zachowania, (regulująca) określająca hierarchię wartości w konkretnej sytuacji

3 Metodologia - normy ZŁOTA REGUŁA (Wielu autorów) sformułowanie pozytywne Postępuj tak wobec innych jak chciałbyś by inni postępowali wobec ciebie sformułowanie negatywne Nie czyń innym tego, czego nie chciałbyś by inni czynili tobie IMPERATYW KATEGORYCZNY KANTA Postępuj tylko według takiej maksymy, dzięki której możesz zarazem chcieć żeby stała się prawem powszechnym. Norma wspólna wszelkiej etyki zawodowej Wykonaj swą pracę najlepiej jak możesz i nie czerp korzyści ze słabości (fizycznej, ekonomicznej czy kulturowej) ludzi korzystających z twych usług By Grzegorz Myśliwiec

4 Nad Tamizą – zderzenie kultur Nad Tamizą pojawili się polscy wędkarze i natychmiast wywołali krytykę ze strony swoich brytyjskich kolegów. Reakcja Anglików to szykany, a nawet próba pobicia itp. Dlaczego??? Polacy złapane ryby zabierali lub zjadali, co nie mieściło się w systemie wartości wędkarza angielskiego. Co robi Anglik z rybą? Anglik fotografuje i wyczepia haczyk z pyska ryby, co rani rybę w 20% śmiertelnie. By Grzegorz Myśliwiec

5 Metodologia - Sankcje etyczne Sankcje dzielą się na kary i nagrody, wewnętrzne i zewnętrzne. Nagrody wewnętrzne – satysfakcja – „postąpiłem godnie” Sankcje wewnętrzne generowane są przez sumienie, które rozwijają u dziecka się w pełnej miłości relacji z matką Sumienie = centrum człowieka będące źródłem niezależnego sądu moralnego, niezależnego od osobistych interesów człowieka i uwarunkowań społecznych Sankcja wewnętrzna – np. poczucie wstydu, pogarda dla siebie Źródłem wszelkich sankcji zewnętrznych jest społeczność, np. adwokaci, biegli księgowi Nagrody zewnętrzne – okazywanie szacunku, awans w hierarchii, pozycja w grupie Sankcje zewnętrzne - krytyka, zmuszanie do samokrytyki…. Najwyższa sankcja??? By Grzegorz Myśliwiec

6 Metodologia – wzory osobowe Co lepsze kodeksy czy osoby (wzór osobowy) będące ucieleśnieniem wszystkich wartości zawodowych? Kim powinien być ideał moralny, żeby najlepiej oddziaływał na społeczność? By Grzegorz Myśliwiec

7 Etyka niezależna Tadeusz Marian Kotarbiński (ur. 31 marca 1886 w Warszawie, zm. 3 października 1981 w Aninie) – jeden z czołowych polskich filozofów, logików i etyków, przedstawiciel szkoły lwowsko-warszawskiej pionier i współtwórca ogólnej teorii sprawnego działania, zwanej prakseologią, autor etycznej koncepcji opiekuna spolegliwego. Etyka niezależna Kotarbiński uniezależnia swą etykę od wszelkiej ideologii, poszukującej uzasadnienia poza światem materialnym; By Grzegorz Myśliwiec

8 Etyka niezależna Etyka niezależna w tej perspektywie to etyka świecka. Kotarbiński woli mówić o postępowaniu czcigodnym i haniebnym, raczej niż "dobrym" i "złym„ Zobowiązanie życzliwego opiekuna dotyczy każdego człowieka w każdej sytuacji zachowanie czcigodne, to postępowanie zgodne z własnym przekonaniem, kierującym się najwyższym dobrem osób powierzonych naszej opiece, cechujące się największą troską o tych, których dobro w jakiś sposób uzależnione jest od naszych decyzji. Opiekun nie wykorzysta relacji opieki dla własnych interesów By Grzegorz Myśliwiec

9 Utylitaryzm John Stuart Mill: Podstawą moralności jest zasada użyteczności: należy przyczyniać się do największego szczęścia największej liczby ludzi Tylko konsekwencje czynu mają znaczenie przy określaniu jego wartości - cel uświęca środki Należy maksymalizować nadwyżkę szczęścia nad cierpieniem Należy porzucać sprawy beznadziejne By Grzegorz Myśliwiec

10 Dlaczego człowiek jest dobry? Skąd u człowieka rozdzierające współczucie na widok płaczącego dziecka Dlaczego wysyłamy anonimowy dar dla ofiar tsunami – ludzi których nigdy nie spotkaliśmy i nie spotkamy i nigdy nam się nie odwdzięczą. „Altruizm krewniaczy” – ach te dzieci (replikacja genu, mem-u) Altruizm odwzajemniony - polega na dokonywaniu aktów altruizmu w sytuacjach, w których prawdopodobieństwo odwzajemnienia pomocy (przez obiekt) i prawdopodobieństwo potrzeby pomocy w przyszłości jest jak największe. By Grzegorz Myśliwiec Richard Dawkins, (ur. 26 marca 1941 w Nairobi w Kenii) – brytyjski zoolog, etolog, ewolucjonista i publicysta. Do końca 2008 był profesorem katedry Public Understanding of Science na Uniwersytecie Oksfordzkim.

11 Metodologia – wartościowanie zachowań Piramida wartości – nr 1 Dobro uczestników, na które oddziałuje konkretne działanie Wartości dla uczestników (ilu?) - „zdjęcia ofiar” Wartości poświęcone – „kapelusz w samolocie” Co jest przedmiotem oceny w etyczne gospodarczej, intencje, sposób działania i skutek By Grzegorz Myśliwiec

12 Metodologia – postęp moralny Jak się dokonuje postęp moralny? Faza I – nowa, wyższą normę przestrzegają elity społeczności i mniejsza część członków… Co się dzieje, gdy elity naruszają normy? Co powinny wtedy zrobić? Postęp moralny lepiej wprowadzać skokowo czy małymi krokami? Zmieniać pojedyncze normy czy wiele na raz? Rola akceptacji norm przez środowisko, kto inicjuje nową normę? By Grzegorz Myśliwiec

13 Metodologia - utylitaryzm Utylitaryzm (łacińskie utilis - użyteczny) – postawa zwana też filozofią zdrowego rozsądku, kierunek etyki zapoczątkowany w XVIII w Najbardziej wyrazistą, klasyczną postać utylitaryzmu, w której szczęście zostało utożsamione z przyjemnością, lub w późniejszej formie ze zmniejszaniem przykrości, stworzyli Jeremy Bentham i James Mill. Mill głosił iż dokonania człowieka mają być użyteczne społecznie. Ten człowiek jest więc moralny, który postępuje z myślą o społeczeństwie i dla jego dobra. Powstanie Warszawskie. Hitlerowcy pacyfikują miasto. "Twoje dziecko zaczyna głośno płakać. Jego płacz zwróci uwagę żołnierzy, którzy zabiją ciebie, twoje dziecko i innych ukrytych w piwnicy. Aby temu zapobiec musisz je cicho udusić. Czy zrobiłbyś to?” By Grzegorz Myśliwiec

14 Przypadki do metodologii Gleba w Murowańcu Było to 2 kwietnia. Do schroniska w Murowańcu przyszliśmy po 21. Byliśmy po wielu godzinach wędrówki i chcieliśmy spędzić noc w schronisku. Recepcjonista powiedział nam ze wszystkie miejsca w schronisku są zajęte, chyba, że ktoś nas wpuści do pokoju. Nad Tamizą Nad Tamizą pojawili się polscy wędkarze i natychmiast wywołali krytykę ze strony swoich brytyjskich kolegów. Polacy złapane ryby zjadali, co nie mieściło się w systemie wartości wędkarza angielskiego. Ruth Kelly i syn Ruth Kelly, była brytyjska minister w rządzie Tonego Blaira, wysłała ostatnio swojego syna do prywatnej szkoły, w której czesne za rok wynosi 15 tys. funtów. R.Kelly obecnie minister ds. samorządów i równości, 39 lat, Zdarzenie na ulicy Mężczyzna od 40 – ki, dobrze ubrany idzie niepewnie, nagle staje i chwyta się za szyję, przewraca się. Dobiega do niego młody mężczyzna, który obserwował go od dłuższej chwili. Młody wyjmuje z kieszeni jakiś przedmiot w wbija go w szyję mężczyzny, pokazuje się krew.

15 Zakres etyki biznesu: Firma – organy władzy (rodzaje korupcji, korupcja w Polsce na tle świata, przeciwdziałanie korupcji, lobbing, handel wpływami, uczciwy przetarg, etyka arbitrów i kontroli) Pracownik – firma (zjawisko pracoholizmu narzuconego, protekcja, konkurs, ścieżka rozwoju zawodowego pracownika, lojalność pracownika) Pracownik – przełożony (mobbing, molestowanie, coaching) Firma – media (etyka mediów, etyka dziennikarska, prawda i jej odcienie) Firma – klient (etyka reklamy i promocji, etyka promocji produktów specjalnych: leki, alkohol, tytoń itp., koncepcje odpowiedzialności dostawcy) Firma – kooperanci i dostawcy (etyka negocjacji, etyka sieci) Firma – konkurenci (dumping i inne formy nieuczciwej konkurencji, dobre praktyki w konkurencji, dobre praktyki korporacyjne, konflikt lojalności) Firma – otoczenie (środowisko, programy odpowiedzialności społecznej biznesu, etyka wykorzystywania zwierząt, dobra praktyka rolna) By Grzegorz Myśliwiec

16 Kodeksy etyczne firm Kodeks weterynarza 1.Część ogolna – powołaniem lekarza wet. Jest ochrona zycia i zdrowia zwierząt oraz ochrona zdrowia publicznego i środowiska. 2.Postępowanie wobec zwierząt 3.Postępowanie wobec ich posiadaczy 4.Rola w zakresie ochrony środowiska 5.Rola w zakresie ochrony praw zwierząt Kodeks ORLENU 1.Zasady ogóle – uczciwość, transparentność, apolityczność… 2.Firma i jej otoczenie – społeczności lokalne, srodowisko 3.Firma i jej partnerzy – Klienci – Kooperanci – Akcjonariusze – Pracownicy 4.Przestrzeganie kodeksu – rzecznik ds. etyki, polityka otwartych drzwi By Grzegorz Myśliwiec

17 Obserwatorzy ptaków Obserwowanie ptaków, ptasiarstwo (ang. birdwatching) – rodzaj hobby polegający na obserwowaniu ptaków, gołym okiem lub przez przyrządy optyczne (lornetkę, lunetę). Towarzyszy temu zazwyczaj zgłębianie wiedzy na temat ich wyglądu, głosów, zachowań i biologii. Ponadto ptaki są zwykle fotografowane. W przeciwieństwie do ornitologów, ptasiarze są zwykle amatorami i nie prowadzą badań naukowych. W Europie birdwatching jest szczególnie popularny na Wyspach Brytyjskich - liczbę tamtejszych birdwatcherów szacuje się na 3-4 mln. Niektórzy ptasiarze w szczególności poszukują rzadkich dla danego obszaru ptaków, wprowadzając je następnie na osobistą listę obserwowanych gatunków. Specjalnym rodzajem takiego obserwatora jest tzw. twitcher - ktoś, kto kolekcjonuje obserwacje rzadkich gatunków, podążając za otrzymanymi informacjami o ich wystąpieniu i traktując to hobby wyczynowo. Celem jest zobaczenie ptaka, najczęściej również sfotografowanie go, i dopisanie do swojej listy. By Grzegorz Myśliwiec