1 Ceremonia pogrzebowa

2 dr Janusz Sibora – ekspert protokołu  "W sprawach pogrzebów o charakterze państwowym na pierwszym miejscu zawsze jest wola zmarłego, któremu teoretycznie taki pogrzeb się należy.  Jeśli nie było testamentu, w dalszej kolejności liczy się wola rodziny, która może sobie życzyć prywatnego charakteru uroczystości i należy to uszanować.  Potem w grę wchodzą czynniki państwowe " -

3 Brak ceremoniału  Polska przez 25 lat nie wypracowała kompleksowego ceremoniału państwowego;  W okresie międzywojennym istniał kilkusetstronicowy dokument regulujący m.in. kwestie państwowych pogrzebów oraz tego, jakie honory komu się należą.  "Gdybyśmy to mieli, uniknęlibyśmy dziś gorszących sporów o to, jak pochować gen. Jaruzelskiego" - dodał. Podkreślił zarazem, że najważniejsze dla organizatorów powinno być, aby pogrzeb nie dzielił narodu.

4 Pogrzeb państwowy  że kwestie pogrzebu państwowego reguluje zarządzenie prezesa Rady Ministrów z lutego 1990 r., zmienione w lutym 1997 r. "Decyzję premier może podjąć z urzędu, bez wniosku żadnej osoby, albo na wniosek centralnych organów władzy państwowej lub organów władzy rządowej. Wobec osób wojskowych, organem takim jest minister obrony" - wskazał.

5 Pogrzeb wojskowy  Pogrzeby z wojskową asystą szczegółowo reguluje wprowadzony w grudniu 2009 r. przez ówczesnego ministra obrony Bogdana Klicha dokument o nazwie "Ceremoniał Wojskowy Sił Zbrojnych RP". Stanowi on, że o udziale wojskowej asysty honorowej w uroczystościach pogrzebowych członków najwyższych władz państwowych i innych osób zasłużonych dla państwa, decyzję podejmuje Minister Obrony Narodowej, a Szef Sztabu Generalnego Wojska Polskiego w swoim rozkazie określa jej skład - zależnie od rangi zmarłego.

6 Wojskowa asysta  Wojskową asystę honorową wyznacza się m.in. na ceremonie pogrzebowe zmarłych: członków najwyższych władz państwowych, a także dam i kawalerów Orderu Wojennego Virtuti Militari (Jaruzelski jest kawalerem tego Orderu), a także dla kombatantów, weteranów i uczestników walk o wolność i niepodległość Polski. Zapisano też, że o udział wojskowej asysty honorowej w pogrzebie do MON występuje organizator uroczystości.

7 Dekoracje  Pogrzeb może poprzedzać nabożeństwo lub uroczystość świecka. Na wystawionej trumnie układa się nakrycie głowy zmarłego. Jeśli chowany jest członek najwyższych władz, kawaler Orderu Virtuti Militari lub osoba szczególnie zasłużona dla wojska, trumnę nakrywa się biało-czerwoną flagą.  Na tak udekorowanej trumnie nie kładzie się broni białej, kwiatów, ani też nie posypuje się trumny ziemią - stanowi dokument.  Przed trumną na poduszkach wystawia się ordery i odznaczenia zmarłego.

8 Warta honorowa przy trumnie  Na posterunku honorowym przy trumnie (urnie) wartę honorową mogą pełnić również żołnierze spoza wojskowej asysty honorowej, a także przedstawiciele władz państwowych, organizacji pozarządowych i środowisk kombatanckich, przyjaciele zmarłego i inne osoby.  Ceremoniał przewiduje, że na cmentarzu, przed złożeniem ciała do grobu, orkiestra odgrywa hymn państwowy, później duchowny odprawia egzekwie lub - jeśli pogrzeb jest świecki - głos zabiera mistrz ceremonii, a po nim mogą nastąpić inne przemówienia.  Po ostatnim przemówieniu żołnierze z asysty składają flagę państwową z trumny i wręczają ją członkom najbliższej rodziny zmarłego, a trumna (urna) jest składana w grobie (kolumbarium).

9 Salwa honorowa  W tym czasie żołnierze oddają honory, możliwa jest też salwa honorowa. Trębacz wykonuje melodię "Śpij Kolego" lub "Cisza", a jeśli w pogrzebie uczestniczy orkiestra - gra ona Marsz Żałobny Fryderyka Chopina, po czym wojskowa asysta honorowa opuszcza miejsce pogrzebu. Przy grobie do czasu zakończenia składania kondolencji pozostaje posterunek honorowy.