1 Choroba zwyrodnieniowa stawówJak sobie z nią radzić ? Dr n. med. Justyna Śliwińska
2 CZYM JEST CHOROBA ZWYRODNIENIOWA STAWÓW ?Choroba zwyrodnieniowa stawów– choroba, która jest wynikiem zdarzeń zarówno biologicznych, jak i mechanicznych, które zaburzają powiązane ze sobą procesy degradacji i syntezy chrząstki stawowej, zarówno w chondrocytach, jak i macierzy pozakomórkowej, jaki warstwie podchrzęstnej kości. Choroba klinicznie objawia się bólem stawów i ograniczeniem ich funkcji ruchowej, radiologicznie natomiast można stwierdzić całą gamę objawów Keuttner i Goldberg
3 .
4 LATA 2000 – 2010 DEKADĄ KOŚCI I STAWÓW WHO20 % ludności Europy i USA Co 5 Polak cierpi na OA Powyżej 65 roku życia cierpi na OA 60 % ludzi Jest najczęstszą przyczyną orzekania o inwalidztwie
5 Podział choroby zwyrodnieniowejPierwotna( idiopatyczna ) Wtórna ( miejscowe uszkodzenia struktury , nieprawidłowa budowa stawów , choroby ogólno ustrojowe)
6 Klasyfikacja idiopatycznej choroby zwyrodnieniowej stawów według American College of Rheumatology(ACR) (oparta na lokalizacji zmian) Miejscowa ( ręce , stopy , staw biodrowy , staw kolanowy, kręgosłup i inne np. staw obojczykowo - barkowy , piszczelowo - skokowy , krzyżowo – biodrowy )
7 Klasyfikacja idiopatycznej choroby zwyrodnieniowej stawów według American College of Rheumatology(ACR) (oparta na lokalizacji zmian) Uogólniona - ( dotyczy jednoczasowo co najmniej 3 stawów z powyższych lokalizacji )
8 Klasyfikacja wtórnej choroby zwyrodnieniowej stawów według ACR (czynniki etiologiczne)Urazy - ( ostre , przewlekłe np. praca zawodowa , sport ) Wrodzone i rozwojowe choroby miejscowe ( np. choroby Perthesa wrodzone zwichnięcie stawu biodrowego , koślawość lub szpotawość kolan )
9 Klasyfikacja wtórnej choroby zwyrodnieniowej stawów według ACR (czynniki etiologiczne)Choroby metaboliczne i endokrynologiczne - ( cukrzyca , nadczynność przytarczyc , niedoczynność tarczycy , otyłość , akromegalia , dna moczanowa )
10 Klasyfikacja wtórnej choroby zwyrodnieniowej stawów według ACR (czynniki etiologiczne)Inne choroby kości i stawów miejscowe – ( złamania kości , martwica aseptyczna , zakażenia ) rozsiane - ( reumatoidalne zapalenia stawów i inne zapalenia )
11 CZYNNIKI RYZYKA CHZS Wiek Nadwaga Rasa Czynniki genetycznePrzeciążenia Płeć żeńska Niedobór estrogenów Osłabienie siły okołostawowych mięśni szkieletowych Wzmożona gęstość kości Niedobory odżywiania Wszystkie przyczyny wtórnej CHZS
12 OBJAWY KLINICZNE CHZS ból - głównie podczas ruchu, który maleje lub ustępuje podczas spoczynku sztywność stawów - szczególnie po okresie dłuższego bezruchu. obrzęk - wokół stawów palców występują guzki nasilające obrzęk i stan zapalny ograniczenie ruchomości stawów - wskutek ubytku mazi stawowej (rodzaju ”smaru” minimalizującego tarcie w stawach) dochodzi do kłopotów z wykonywaniem prostych ruchów. bolesne napięcie mięśni
13 CECHY RADIOLOGICZNE Destrukcja chrząstki stawowej i podchrzęstnej warstwy kostnej Proces naprawczy – zwiększenie masy kostnej wyrażone kondensacją struktury w warstwie podchrzęstnej i wyrośla kostne na granicy chrzęstno – kostnej
14 CECHY PATOMORFOLOGICZNE CHZS.
15 PRZYCZYNY BÓLU STAWÓW U CHORYCH NA CHZSŹródło Mechanizm Maziówka Zapalenia Kość podchrzęstna Nadciśnienie szpikowe, mikrozłamania Osteofity Rozciąganie zakończeń nerwów okostnowych Więzadła Napięcie Torebka Zapalenia, rozstrzenia Mięsień Skurcz
16 Rozpoznanie CHZS Badanie podmiotowe i przedmiotoweZdjęcie radiologiczne w dwóch płaszczyznach CT, MRI, artroskopia, scyntygrafia izotopowa Badanie płynu stawowego
17 Skala Kellgrena i Lawrence’a zaawansowania zmian RTG w CHZSOkres O - bez zmian uchwytnych radiologicznie Okres 1 – drobne osteofity Okres 2 – niewątpliwe, umiarkowane osteofity Okres 3 – duże osteofity, zwężenie szpary stawowej Okres 4 – bardzo duże osteofity, szpara bardzo zwężona lub niewidoczna
18 Choroba zwyrodnieniowa stawu biodrowegoDEFINICJA Chorobę zwyrodnieniową stawu biodrowego charakteryzują skargi na ból pochodzący ze stawu podczas ruchu i zmiany stwierdzone badaniem radiologicznym- co najmniej istnienie osteofitów panewki stawu i/lub główki kości udowej.
19 Kliniczne podtypy koksartrozyz panewką zbyt płytką (dysplastyczna) z panewką zbyt głęboką (protruzyjna) z prawidłową panewką
20 Zaawansowana (4 okres) koksartroza
21 Endoproteza stawu biodrowego
22 Choroba zwyrodnieniowa stawu kolanowegoDEFINICJA Za gonartrozę należy uważać ból i dysfunkcję kolana, w którym radiologicznie potwierdzono proces zwyrodnieniowy. Za potwierdzenie uważa się co najmniej obecność osteofitów na krawędzi stawowej kości piszczelowej i/lub udowej. Do rozpoznania konieczne jest wyklucznie innych przyczyn objawów klinicznych.
23 Kliniczne podtypy gonartorozyprzyśrodkowa ( szpotawość kolan) boczna (koślawość kolan) rzepkowo-udowa
24
25
26
27 Endoproteza stawu kolanowego
28 CHOROBA ZWYRODNIENIOWA KRĘGOSŁUPADEFINICJA Pojęcie spondyloartrozy (spondyloza,spondylosis deformans , spondyloarthritis)nie zostało nigdzie jednoznaczenie zdefiniowane. Neurochirurdzy pod pojeciem spondylozy rozumieją wielopoziomową dyskopatię , lekarz ogólnie praktykujący obecność osteofitów na krawędziach trzonów kręgowych.
29 RTG kręgosłupa szyjnego
30 RTG kręgosłupa piersiowego
31 RTG kręgosłupa lędźwiowego
32 Lokalizacja zmian zwyrodnieniowych w kręgosłupiekrążki międzykręgowe trzony kręgowe (spondyloza) stawy międzykręgowe (spondyloartroza)
33 Postacie kliniczne choroby zwyrodnieniowej kręgosłupaCHZS właściwych kręgosłupa (międzywyrostkowych) CHZS unkowertebralnych (stawów Luschki) CHZ segmentu kręgowego wtórna do przewlekłej przepukliny jądra miażdzystego CHZ kręgosłupowo-żeborwa Hiperostoza usztywniająca kręgosłupa Osteofitoza trzonów kręgowych
34 Choroba zwyrodnieniowa stawów rąkguzki Heberdena guzki Boucharda rhizarthrosis pollicis
35 Choroba zwyrodnieniowa stawów stóphallux valgae (CHZS śródstopno-paliczkowego I z koślawością palucha) hallux rigidus
36 Leczenie i zapobieganie CHZSDługotrwała CHZS wymaga systematycznego, indywidualnego i kompleksowego programu leczenia oraz usprawniania cierpiącej osoby.
37 Zapobieganie CHZS Walka z otyłością (już w wieku rozwojowym)Korekcja nieprawidłowości w obciążaniu powierzchni stawowych Utrzymanie dobrego stanu mięśni szkieletowych Zwalczanie wszystkich czynników prowadzących do wtórnej CHZS
38 Leczenie CHZS Niefarmakologiczne Farmakologiczne OperacyjneEksperymentalne
39 Postępowanie niefarmakologiczne w CHZS (zalecenia ACR z 2000 r.)Edukacja pacjenta Programy samopomocy Telefoniczny kontakt pracownika socjalnego Redukcja masy ciala Areobik Fizjoterapia i balneoterapia Ćwiczenia w podwieszaniu do granicy ruchu
40 cdn zaleceń ACR Ćwiczenia wzmacniające siłę mięśni Laska, kuleZewnętrzna korekcja ustawienia rzepki Odpowiednie obuwie Korektory osi kończyny Opaski elastyczne Rehabilitacja zawodowa Ochrona stawu Urządzenia ułatwiające dzienną aktywność
41 Leczenie farmakologiczne CHZSParacetamol Niesteroidowe leki przeciwzapalne Opioidy
42 Leki o przypuszczalnym wpływie na patomechanizm CHZSSiarczan glukozaminy (saszetki w dawce 1500 mg) Siarczan chondroityny (kapsułki a 400 mg) Diacereina (kapsłuki a 500 mg) Piaskledyna (wyciąg fitosteroli i kwasów tłuszczowych z owoców awokado i soi kapsułki a 300 mg) Wyciąg z imbiru
43 Leczenie miejscowe Dostawowe podanie GKSDostawowe podanie kwasu hialuronowego Maści, żele przeciwzaplane i przeciwbólowe
44 Leczenie operacyjne Endoprotezy stawów biodrowych i kolanowychPatellektomia Osteotomie korekcyjne Artrodeza Artroskopia Nawiercanie przez szyjkę głowy kości udowej Artroplastyka abrazyjna Przeszczep chrząstki
45 Leczenie eksperymentalneInhibitory cytokin Inhibitory metaloproteinaz Tlenek azotu Terapia genowa
46 ZAPAMIĘTAJ! Kontroluj masę ciałaNoś wygodne obuwie na elastycznej podeszwie Unikaj przeciążeń stawów- biegów, chodzenia po schodach Unikaj przeciążeń stawów w noszeniu ciężarów Gimnastykuj się regularnie W okresach zaostrzeń korzystaj z fizykoterapii wg zaleceń rehabilitanta Przygotuj odpowiednio wysokość mebli Używaj zaleconych przez lekarza opasek, lasek, kul Poproś lekarza o skuteczne, ale równocześnie bezpieczne leki
47 A PRZEDE WSZYSTKIM ZACHOWAJ DOBRĄ FORMĘ PSYCHICZNĄ, NIE ZAŁAMUJ SIĘ !BĄDŹ AKTYWNY PRZEZ CAŁE SWOJE ŻYCIE!
48
49 Dziękuję za uwagę.