1 CIĄG NIWELACYJNY NIWELACJA TERENOWAWYKŁAD 6

2 CIĄG NIWELACYJNY Odległość, przy której można dokonać odczytu na łacie jest ograniczona wieloma względami (np. kulistością ziemi, drganiami powietrza, powiększeniem lunety itp). Ze względu na dokładność odczytu odległość ta wynosi najwyżej 50 m.

3 CIĄG NIWELACYJNY Pomiar wysokości punktów w odległości do 100 m od reperu jest przeprowadzany z jednego stanowiska niwelatora metodą niwelacji ze środka. Jeżeli odległość pomiędzy punktami A i B jest znaczna (większa niż 100m) , to w celu wyznaczenia różnicy ich wysokości należy dokonać ciągu niwelacyjnego.

4 CIĄG NIWELACYJNY Ciąg niwelacyjny powstaje przez wyznaczenie na trasie AB pewnej ilości pośrednich stanowisk łaty, a w środku między nimi stanowisk instrumentów.

5 CIĄG NIWELACYJNY W przypadku znacznych odległości, wysokości punktów szczegółów terenowych (narożniki budynków, studzienki kanalizacyjne), jak również reperów roboczych (R) otrzymuje się w wyniku sumowania przewyższeń Δh pomierzonych na poszczególnych stanowiskach niwelatora wzdłuż ciągu niwelacyjnego prowadzonego od reperu A o znanej wysokości HA do reperu B.

6 NIWELACJA CIĄGU Niwelacja ciągu stosowana jest głównie w przypadku:niwelacji reperów (rzędnych bezwzględnych); niwelacji podłużnej punktów, w celu opracowania profilów podłużnych.

7 Ilość stanowisk pośrednich zależna jest od następujących czynników:odległości między niwelowanymi punktami A i B; zróżnicowania spadku terenu (im bardziej zróżnicowany spadek, tym większa jest ich ilość); różnic wysokości hAB oraz długości łat niwelacyjnych, jakimi dysponujemy.

8 CIĄGI NIWELACYJNE Otwarte – kiedy rozpoczynamy niwelację od jednego reperu o znanej rzędnej, a kończymy na innym reperze (o znanej rzędnej);

9 CIĄGI NIWELACYJNE zamknięte, kiedy ciągiem powracamy do punktu (o znanej rzędnej), w którym został on rozpoczęty.

10 SPOSÓB WYKONANIA NIWELACJI CIĄGIEMPierwszą czynnością jest wyznaczenie pośrednich stanowisk łaty (1,2...n), następnie w środku każdego odcinka wyznacza się stanowisko instrumentu, gdzie będzie ustawiony instrument.

11 CIĄG NIWELACYJNY A B s1 s3 s2 sn Rys. Niwelacja ciągu między dwoma reperami A i B (metodą ze środka)

12 CIĄGI NIWELACYJNE Po obliczeniu różnicy między pomiarami w1’ – p1’ (przewyższenia) wykonuje się obsadzkę instrumentu (zmienia się wysokość osi celowej), po czym powtarza się pomiar celując najpierw „w przód” (p2”), a potem wstecz (w2”) i ponownie oblicza się przewyższenie.

13 CIĄGI NIWELACYJNE odczyt wstecz ,w’ odczyt w przód ,p’Podczas niwelacji ciągów wprowadza się pojęcie kierunku niwelacji. Na każdym stanowisku instrumentu wykonuje się cztery odczyty: odczyt wstecz ,w’ odczyt w przód ,p’ ,w’ – ,p’ = h1 (przewyższenie 1) odczyt w przód „p”; odczyt wstecz „w” „w” – „p” =  h2 (przewyższenie 2)

14 CIĄGI NIWELACYJNE Jeżeli różnica między pierwszym i drugim przewyższeniem nie przekroczy 2 mm. można pomiar kontynuować. Następnie przechodzi się na drugie przęsło.

15 CIĄGI NIWELACYJNE Po wyznaczeniu różnic wysokości pomiędzy poszczególnymi punktami i zsumowaniu ich wartości otrzymamy szukaną różnicę wysokości pomiędzy punktami A i B.

16 WARUNEK ZAMKNIĘCIA CIĄGUW ciągu zamkniętym różnica wysokości między punktem początkowym i końcowym ciągu powinna wynieść zero ∑ h = ∑ w - ∑ p = 0

17 CIĄG NIWELACYJNY ZAMKNIĘTYW praktyce, na wskutek błędów pomiarowych powstaje pewna odchyłka zamknięcia ciągu. Wielkość dopuszczalnej odchyłki zamknięcia ciągu niwelacyjnego określa się: dla niwelacji I klasy (o wyższej dokładności):

18 CIĄG NIWELACYJNY ZAMKNIĘTYDopuszczalna odchyłka zamknięcia ciągu dla niwelacji II klasy (o niższej dokładności) L – długość ciągu niwelacyjnego, podana w km.

19 CIĄG NIWELACYJNY OTWARTYJeżeli mamy do czynienia z ciągiem otwartym, sprawdzenie jest możliwe tylko wtedy, gdy przebiega on między dwoma reperami RA i RB o znanych rzędnych.

20 CIĄG NIWELACYJNY OTWARTYNawiązanie takiego ciągu możemy określić z warunku: ∑hi = HRB - HRA gdzie: ∑ hi - suma różnic wysokości (przewyższeń) na wszystkich stanowiskach instrumentu w ciągu niwelacyjnym; RA, RB – rzędne (bezwzględne) reperów.

21 NIWELACJA TERENOWA

22 NIWELACJA TERENOWA Pomiary rzeźby terenu wykonuje się najczęściej jedną z trzech metod: niwelacji siatkowej, niwelacji punktów rozproszonych, przekrojów podłużnych i poprzecznych.

23 1.METODA NIWELACJI SIATKOWEJMetodę niwelacji siatkowej wykonuje się dla niewielkich obszarów płaskich terenów w przypadkach przygotowania podkładu do projektowania i budowy: boisk; placów; lub do obliczania mas ziemnych.

24 1.METODA NIWELACJI SIATKOWEJRzeźbę terenu opracowaną na podstawie niwelacji siatkowej przedstawia się w zależności od potrzeby w formie warstwic lub opisanych rzędnych terenu.

25 1.METODA NIWELACJI SIATKOWEJNiwelacja siatkowa polega na określeniu metodą niwelacji geometrycznej wysokości punktów terenowych, stanowiących wierzchołki wytyczonych regularnych figur geometrycznych i innych charakterystycznych punktów poza wierzchołkami.

26 1.METODA NIWELACJI SIATKOWEJCzynności związane z wykonaniem niwelacji siatkowej można podzielić na dwa etapy: wytyczenie na niwelowanym terenie siatki kwadratów; niwelacja wierzchołków kwadratów.

27 1.METODA NIWELACJI SIATKOWEJW zależności od potrzeb technicznych boki siatki mogą mieć długość od 5 do 100 metrów. Budowę siatki rozpoczyna się od założenia figury podstawowej, która powinna obejmować cały obszar i mieć wymiary równe wielokrotności przyjętej długości oczek siatki.

28 1.METODA NIWELACJI SIATKOWEJJeżeli powierzchnia niwelowana jest duża (powyżej 25 ha) lub ma kształt nieregularny, to projektuje się kilka przyległych figur podstawowych.

29 1.METODA NIWELACJI SIATKOWEJFigurę podstawową orientujemy zwykle równolegle do: najdłuższej linii granicznej mierzonego obszaru; do osi przechodzącej tam drogi; dłuższej ściany budowli itp. - zgodnie z kierunkiem największego spadku.

30 1.METODA NIWELACJI SIATKOWEJPo wyznaczeniu w terenie figur podstawowych przystępujemy do wytyczenia wierzchołków figur zapełniających (oczek siatki), zwykle kwadratów, o bokach 5÷100m w zależności od zróżnicowania rzeźby terenu.

31 1.METODA NIWELACJI SIATKOWEJZasadą jest, że powierzchnia terenu objęta jedną figurą powinna być uznana za płaszczyznę.

32 1.METODA NIWELACJI SIATKOWEJBoki krótkie stosuje się przy pracach mających na celu zrównanie terenu (na obszarach osiedlowych lub przemysłowych oraz przy urządzaniu terenów zielonych. Boki o długości 50 i 100m stosuje się przy pomiarach łąk i torfowisk.

33 1.METODA NIWELACJI SIATKOWEJSzkic siatki kwadratów do niwelacji. a) siatka kwadratów b) sposób zapisywania na szkicu odczytów z łaty

34 1.METODA NIWELACJI SIATKOWEJBoki odmierza się taśmą mierniczą, a kąty proste wyznacza się węgielnicą lub teodolitem. Wyznaczoną figurę stabilizuje się palikami drewnianymi wystającymi ok cm. i dowiązuje się do osnowy geodezyjnej.

35 1.METODA NIWELACJI SIATKOWEJPo wytyczeniu siatki (sporządzeniu szkicu siatki kwadratów) przystępuje się do samej niwelacji, którą wykonuje się metodą niwelacji ze środka.

36 1.METODA NIWELACJI SIATKOWEJKażdy wierzchołek siatki otrzymuje kolejny numer porządkowy, który wpisuje się na świadku. Z każdego stanowiska niwelatora dokonuje się odczytów na wszystkich czterech wierzchołkach poszczególnych kwadratów.

37 1.METODA NIWELACJI SIATKOWEJPomiar niwelacyjny siatki kwadratów powinien być nawiązany do dwóch reperów roboczych. Po wykonaniu niwelacji przystępuje się do obliczania: wysokości wierzchołków kwadratów leżących na obwodnicy niwelowanej siatki; następnie wierzchołków pozostałych kwadratów leżących wewnątrz sieci.

38 NIWELACJA SIATKI KWADRATÓW1. Na mierzonym terenie lub w jego bezpośrednim sąsiedztwie należy osadzić robocze znaki wysokościowe jeden znak na 50 ha. 2. Jako znaki robocze używamy przedmioty zapewniające trwałość położenia i łatwe utożsamienie punktu wysokościowego.

39 NIWELACJA SIATKI KWADRATÓW3. Repery robocze dowiązujemy do znaków wysokościowej osnowy istniejącej lub wyrównuje się jako sieć niezależną. 4. Stanowiska niwelatora łączy się w ciągi niwelacyjne, a pobliskie wierzchołki figur zapełniających niweluje się jako punkty pośrednie, przy czym długość celowej nie powinna przekraczać 80 m.

40 NIWELACJA SIATKI KWADRATÓW5. Jako pośrednie punkty niwelujemy także punkty dodatkowe, które są położone w zagłębieniach lub na wzniesieniach znajdujących się wewnątrz oczek siatki.

41 1.METODA NIWELACJI SIATKOWEJDopuszczalna odchyłka różnicy wysokości dh przy dwukrotnej niwelacji ciągu nie powinna przekraczać wielkości obliczonej ze wzoru: (mm) n – liczba stanowisk w ciągu.

42 2. NIWELACJA SPOSOBEM PUNKTÓW ROZPROSZONYCHNiwelację punktów rozproszonych stosuje się w terenach o urozmaiconej rzeźbie i wykonuje się ją z odpowiednio dobranych stanowisk.

43 2. NIWELACJA SPOSOBEM PUNKTÓW ROZPROSZONYCHNiwelacja ta polega na określeniu wysokości charakterystycznych punktów terenu niwelacją geometryczną „w przód", przy równoczesnym wyznaczeniu ich położenia sytuacyjnego metodą biegunową przy użyciu niwelatora z kołem poziomym i łat.

44 2. NIWELACJA SPOSOBEM PUNKTÓW ROZPROSZONYCHPołożenie sytuacyjne niwelowanych punktów może być również określone poprzez identyfikację punktów z istniejących map.

45 2. NIWELACJA SPOSOBEM PUNKTÓW ROZPROSZONYCHNiwelację punktów rozproszonych należy stosować w przypadku pomiaru wysokościowego: elementów naziemnych uzbrojenia terenu; budowli i urządzeń technicznych o konstrukcji trwałej;

46 2. NIWELACJA SPOSOBEM PUNKTÓW ROZPROSZONYCHterenów o niewielkich spadkach i urozmaiconym ukształtowaniu, gdy rzeźba przedstawiona będzie za pomocą zasadniczego cięcia warstwicowego o wartości 0,25 .

47 2. NIWELACJA SPOSOBEM PUNKTÓW ROZPROSZONYCHDokładność wyznaczenia wysokości punktów względem najbliższych punktów wysokościowej osnowy nie powinna być mniejsza od ± 0,01 m.

48 2. NIWELACJA SPOSOBEM PUNKTÓW ROZPROSZONYCHDla położenia sytuacyjnego metodą biegunową, dokładność nie powinna być mniejsza od ± 0,50 m w stosunku do osnowy.

49 2. NIWELACJA SPOSOBEM PUNKTÓW ROZPROSZONYCHPomiar na każdym stanowisku polega na: określeniu numeru stanowiska; pomiarze wysokości niwelatora nad stanowiskiem (ruletką lub łatą); wyznaczeniu kierunku orientacyjnego poprzez odczyt koła poziomego na sąsiednie obrane stanowisko.

50 2. NIWELACJA SPOSOBEM PUNKTÓW ROZPROSZONYCHSzkic polowy pomiaru rzeźby terenu metodą punktów rozproszonych. 1 , 2 – punkty poligonowe, 1, 2, 3,....- numery pikiet, → kierunek spadku terenu 1 2

51 2. NIWELACJA SPOSOBEM PUNKTÓW ROZPROSZONYCHCelując na każdy z punktów rozproszonych należy zachować trzy odczyty na łacie: dolny, górny i środkowy. Odczyt kreski górnej i dolnej służy do obliczania odległości, a kreski środkowej do określania wysokości punktów.

52 2. NIWELACJA SPOSOBEM PUNKTÓW ROZPROSZONYCHDługość celowych do pikiet (punktów terenowych) nie powinna przekraczać odległości 75 m. Pikiety powinny być tak dobrane, aby móc na ich podstawie odtworzyć kształt rzeźby terenu. Odległość między kolejnymi pikietami nie powinna przekraczać 25 m.

53 2. NIWELACJA SPOSOBEM PUNKTÓW ROZPROSZONYCHPikiety w terenie obiera się tak, aby przy najmniejszej ich liczbie zobrazować jak najlepiej ukształtowanie terenu.

54 2. NIWELACJA SPOSOBEM PUNKTÓW ROZPROSZONYCHNależy z reguły ustawiać łatę na: najwyższej linii grzbietu; najniższej linii doliny; na górnej i dolnej krawędzi zbocza; na wszystkich punktach załamania spadku; w najwyższych punktach wzniesień; najniższych punktach kotlin.

55 2. NIWELACJA SPOSOBEM PUNKTÓW ROZPROSZONYCHPodczas wykonywania pomiaru rzeźby terenu metodą niwelacji punktów rozproszonych należy wykonać szkic polowy.

56 2. NIWELACJA SPOSOBEM PUNKTÓW ROZPROSZONYCHSzkic polowy powinien zawierać: punkt stanowiska oraz punkty nawiązania; szkic sytuacji terenowej; kierunek północy; numerację pikiet i ich rozmieszczenie;

57 2. NIWELACJA SPOSOBEM PUNKTÓW ROZPROSZONYCHSzkic polowy powinien zawierać: ewentualne kierunki interpolacji; numeracje szkiców sąsiednich; informacje opisowe w tabelce informacyjnej.

58 3. NIWELACJA SPOSOBEM PROFILÓW PODŁUŻNYCH I POPRZECZNYCHNiwelacja ta ma zastosowanie przy pomiarze obiektów wydłużonych dla celów studialnych i projektowych, przy sporządzaniu podkładów geodezyjnych, do projektowania tras: komunikacyjnych; lądowych; wodnych; oraz innych tras inżynierskich.

59 3. NIWELACJA SPOSOBEM PROFILÓW PODŁUŻNYCH I POPRZECZNYCHPunkty terenu, dla których mierzy się wysokości, uszeregowane są wzdłuż wybranych kierunków w terenie, zwanych przekrojami podłużnymi.

60 3. NIWELACJA SPOSOBEM PROFILÓW PODŁUŻNYCH I POPRZECZNYCHPunkty terenu uszeregowane wzdłuż kierunków prostopadłych do kierunku przekroju podłużnego, zwane są przekrojami poprzecznymi.

61 3. NIWELACJA SPOSOBEM PROFILÓW PODŁUŻNYCH I POPRZECZNYCHPrzekroje podłużne należy nawiązać do szczegółowej osnowy poziomej. Położenie punktów na przekroju poprzecznym ustalają bieżące odległości mierzone w lewo i w prawo od osi przekroju podłużnego.

62 3. NIWELACJA SPOSOBEM PROFILÓW PODŁUŻNYCH I POPRZECZNYCHPołożenie przekrojów poprzecznych ustala się metodą domiarów prostokątnych za pomocą ruletki i węgielnicy.

63 3.NIWELACJA SPOSOBEM PROFILÓW PODŁUŻNYCH I POPRZECZNYCHSzkic sytuacyjny pomiaru rzeźby terenu metodą profilów podłużnych i poprzecznych

64 3.NIWELACJA SPOSOBEM PROFILÓW PODŁUŻNYCH I POPRZECZNYCHPrzed przystąpieniem do niwelacji przekroju należy wykonać w terenie prace przygotowawcze do pomiaru i sporządzić dokładny szkic.

65 3.NIWELACJA SPOSOBEM PROFILÓW PODŁUŻNYCH I POPRZECZNYCH1.Należy wytyczyć i wypalikować w terenie linię przekroju podłużnego. Palikować należy: - punkty charakterystyczne; - miejsca załamania terenu (zmiana pochylenia); - przy spadkach jednostajnych i w terenie płaskim palikować należy co 50 m

66 3.NIWELACJA SPOSOBEM PROFILÓW PODŁUŻNYCH I POPRZECZNYCH2. Należy nawiązać przekrój podłużny do sytuacyjnej osnowy geodezyjnej oraz pomierzyć dwukrotnie taśmą stalową wszystkie odległości od punktu początkowego do punktów pośrednich na trasie.

67 3.NIWELACJA SPOSOBEM PROFILÓW PODŁUŻNYCH I POPRZECZNYCH3. W zależności od wymagań technicznych i formy terenu obrać i wypalikować na przekroju podłużnym punkty, w których mają być wyznaczone przekroje poprzeczne. Następnie w punktach tych wytyczyć w obie strony prostopadłe do osi przekroju podłużnego.

68 3.NIWELACJA SPOSOBEM PROFILÓW PODŁUŻNYCH I POPRZECZNYCH4. Na tych przekrojach poprzecznych wypalikować wszystkie punkty charakterystyczne i zmierzyć ich odległość od osi przekroju podłużnego.

69 3.NIWELACJA SPOSOBEM PROFILÓW PODŁUŻNYCH I POPRZECZNYCH5. Paliki wbija się tak, aby wystawały ponad terenem o jednakową wielkość, lub równo z terenem, ale wówczas obok umieszczamy drugi palik (świadek) wystający nad terenem.

70 3.NIWELACJA SPOSOBEM PROFILÓW PODŁUŻNYCH I POPRZECZNYCH6. Punkty przecięcia przekrojów poprzecznych z przekrojem podłużnym wyznaczamy w terenie płaskim w odstępach co 50÷100 m, a w terenie falistym w miejscach zmiany nachylenia terenu w kierunku poprzecznym do osi trasy, nie rzadziej jednak niż 50 m.

71 3.NIWELACJA SPOSOBEM PROFILÓW PODŁUŻNYCH I POPRZECZNYCH7. Punkty charakterystyczne załamania terenu wzdłuż przekrojów poprzecznych ustalamy w obie strony od osi trasy w zasięgu 10÷50 m zależnie od szerokości pasa terenu zajętego pod budowę inżynierską.

72 3.NIWELACJA SPOSOBEM PROFILÓW PODŁUŻNYCH I POPRZECZNYCHPołożenie punktów charakterystycznych na profilu poprzecznym mierzy się od punktu na profilu podłużnym z dokładnością 0, l m. Średni błąd wyznaczenia wysokości punktów wynosi ±0.01 m.

73 OPRACOWANIE WYNIKÓW NIWELACYJNYCH - INTERPOLACJA WARSTWICW niwelacji terenowej znamy wzajemne położenie i rzędne (wysokości) wszystkich charakterystycznych punktów mierzonego terenu.

74 OPRACOWANIE WYNIKÓW NIWELACYJNYCH - INTERPOLACJA WARSTWICRzeźbę terenu opracowuje się na pierworysie mapy sytuacyjno – wysokościowej na podstawie wyników terenowych pomiarów wysokościowych.

75 OPRACOWANIE WYNIKÓW NIWELACYJNYCH - INTERPOLACJA WARSTWICSporządzenie mapy warstwicowej sprowadza się do nanoszenia na mapę punktów o znanych wysokościach i wykreślenia warstwic (poziomic) na podstawie tych danych.

76 OPRACOWANIE WYNIKÓW NIWELACYJNYCH - INTERPOLACJA WARSTWICInterpolacja warstwic polega na wyznaczaniu zbioru punktów o tej samej wysokości i ich właściwym połączeniu.

77 OPRACOWANIE WYNIKÓW NIWELACYJNYCH - INTERPOLACJA WARSTWICLinie przekroju powierzchni topograficznej płaszczyznami poziomymi nazywamy liniami warstwowymi. Rzuty prostokątne linii warstwowych w skali opracowywanej mapy na płaszczyznę poziomą nazywamy warstwicami.

78 OPRACOWANIE WYNIKÓW NIWELACYJNYCH - INTERPOLACJA WARSTWICOdstępy między płaszczyznami poziomymi, które wyznaczają linie warstwowe, nazywa się cięciem warstwicowym.

79 OPRACOWANIE WYNIKÓW NIWELACYJNYCH - INTERPOLACJA WARSTWICWyznaczanie na mapie punktów o wysokości odpowiadającej wysokościom linii warstwowych, a więc punktów, przez które poprowadzimy odpowiednie warstwice, najczęściej realizuje się metodą: graficzną; analityczną; mechaniczną.

80 DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ