1 Co nam przysługuje, gdy płacimy składki?

2 Ubezpieczenie choroboweZasiłek chorobowy – otrzymasz go zamiast pensji, gdy będziesz ubezpieczony i będziesz korzystać ze zwolnienia lekarskiego. Zasiłek chorobowy wynosi: 80% pobieranej pensji (średniej z 12 miesięcy), 70% pensji, gdy będziesz przebywać w szpitalu, 100% pensji (także za pobyt w szpitalu) m.in., gdy Twoja niezdolność do pracy będzie spowodowana wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy, czy też będzie w czasie ciąży. Kto wypłaca zasiłek chorobowy? Pracodawca, jeśli zatrudnia powyżej 20 pracowników, a w pozostałych przypadkach ZUS. Okres wypłaty zasiłku chorobowego – przez czas niezdolności do pracy z powodu choroby, ale nie dłużej niż przez 182 dni, a jeśli niezdolność do pracy wynika z gruźlicy lub występuje w okresie ciąży – maksymalnie przez 270 dni. Zasiłek za czas pobytu w szpitalu wynosi 70% pensji, bo chory ma mniejsze wydatki w tym okresie. Zasiłek w wysokości 100% pensji przysługuje w okolicznościach wymienionych wyżej, a także gdy osoba jest niezdolna do pracy, bo poddała się badaniom lekarskim dla kandydatów na dawców komórek, tkanek i narządów oraz zabiegowi ich pobrania (również za okres pobytu w szpitalu).

3 Maksymalny czas pobierania świadczenia: 12 miesięcy. Świadczenie rehabilitacyjne przysługuje, gdy: po maksymalnym okresie, przez który będziesz pobierać zasiłek chorobowy, (182 albo 270 dni) nadal będziesz niezdolny do pracy, można oczekiwać, że odzyskasz zdolność do pracy po dalszym leczeniu lub rehabilitacji. Maksymalny czas pobierania świadczenia: 12 miesięcy. Wysokość świadczenia: 90% pensji przez pierwsze 90 dni i 75% pensji w pozostałym okresie, 100% pensji, gdy niezdolność do pracy przypada na okres ciąży. O niezdolności do pracy orzeka lekarz orzecznik ZUS. Od orzeczenia lekarza orzecznika można wnieść sprzeciw do komisji lekarskiej. Na podstawie orzeczenia lekarza orzecznika albo komisji lekarskiej ZUS wydaje decyzję w sprawie przyznania świadczenia rehabilitacyjnego. 3

4 Zasiłek macierzyński za okres urlopu macierzyńskiego otrzymasz, jeśli będziesz ubezpieczona i urodzisz dziecko albo przyjmiesz je na wychowanie. Okres wypłaty zasiłku będzie zależał od liczby dzieci, które urodzisz przy jednym porodzie bądź jednocześnie przyjmiesz na wychowanie. Jeśli np. urodzisz jedno dziecko, otrzymasz zasiłek przez 20 tygodni. Gdy będziesz ubezpieczonym ojcem dziecka, również będziesz mógł skorzystać z zasiłku macierzyńskiego, m.in. za okres, który będzie odpowiadał urlopowi ojcowskiemu (maksymalnie 2 tygodnie) oraz gdy matka dziecka zrezygnuje z zasiłku po 14 tygodniach. Wysokość zasiłku macierzyńskiego: 100% pensji (średniej z 12 miesięcy). Jeśli pracownica urodzi dziecko (dzieci) przysługuje jej urlop macierzyński, a jeśli pracownica lub pracownik przyjmie dziecko (dzieci) na wychowanie - urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego. Okresy tych urlopów wynikają z Kodeksu pracy. Za okres urlopu macierzyńskiego albo urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego przysługuje zasiłek macierzyński. Jeśli osoba ubezpieczona inna niż pracownik (np. przedsiębiorca, zleceniobiorca) urodzi dziecko albo przyjmie dziecko na wychowanie, to nie będzie miała prawa do urlopu, ale może otrzymać zasiłek macierzyński (za okres, który odpowiada urlopowi macierzyńskiemu albo urlopowi na warunkach urlopu macierzyńskiego). Matka dziecka może zrezygnować z zasiłku macierzyńskiego, gdy wykorzysta go przez co najmniej 14 tygodni po porodzie. Jest to jednak możliwe, gdy o zasiłek macierzyński za niewykorzystany okres wystąpi ubezpieczony ojciec dziecka (bezpośrednio po terminie rezygnacji z części zasiłku macierzyńskiego przez matkę). Zasiłek macierzyński w wysokości 100% pensji (średniej z 12 miesięcy) przysługuje za okres urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego i urlopu ojcowskiego (albo okresy, które odpowiadają tym urlopom dla osób ubezpieczonych innych niż pracownicy). UWAGA!!! W tym miejscu tabelka taka jak w zeszycie z ubiegłego roku.

5 Jeśli wykorzystasz w całości zasiłek macierzyński za okres urlopu macierzyńskiego, możesz pobierać zasiłek macierzyński za okres urlopu rodzicielskiego. Jeśli np. urodzisz 1 dziecko, będziesz mogła go otrzymywać maksymalnie przez 32 tygodnie. Wysokość zasiłku: 100% pensji (średniej z 12 miesięcy) za pierwsze 6 tygodni, 60% pensji za kolejne tygodnie. Jako rodzic dziecka będziesz mógł zdecydować, że chcesz pobierać zasiłek w takiej samej wysokości za cały okres urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego. Wtedy wynosi on 80% pensji. Zasiłek macierzyński za okres urlopu rodzicielskiego przysługuje także dla osoby, która przyjmie dziecko na wychowanie. Jest to oczywiście możliwe, jeśli rodzic wykorzysta w całości zasiłek macierzyński za okres urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego. Z zasiłku macierzyńskiego za okres, który odpowiada urlopowi rodzicielskiemu mogą także skorzystać osoby ubezpieczone inne niż pracownicy. Rodzice mogą dzielić się korzystaniem z zasiłku macierzyńskiego za okres, który odpowiada urlopowi rodzicielskiemu.

6 chorym dzieckiem w wieku do 14 lat (60 dni w roku), Zasiłek opiekuńczy otrzymasz, gdy będziesz ubezpieczony i będziesz musiał zaopiekować się: chorym dzieckiem w wieku do 14 lat (60 dni w roku), zdrowym dzieckiem w wieku do 8 lat m.in. z powodu: nieprzewidzianego zamknięcia żłobka, przedszkola lub szkoły; porodu lub choroby małżonka, który na co dzień opiekuje się dzieckiem, w tym pobytu Twojego małżonka w szpitalu (60 dni w roku). Zasiłek dostaniesz także, jeśli zaopiekujesz się chorym członkiem rodziny (który mieszka z Tobą w czasie choroby), m.in.: dzieckiem powyżej 14 lat, małżonkiem, rodzicami, dziadkami, rodzeństwem, wnukami, teściami (14 dni w roku). Maksymalny łączny okres pobierania zasiłku: 60 dni w roku. Wysokość zasiłku: 80% pensji (średniej z 12 miesięcy). Prawo do zasiłku opiekuńczego ma na równi matka i ojciec dziecka. Może jednak z niego skorzystać tylko jeden z rodziców – ten, który wystąpi z wnioskiem o jego wypłatę za dany okres. Zasiłek opiekuńczy przysługuje, jeśli nie ma innych członków rodziny, którzy mogliby zapewnić opiekę dziecku lub innemu choremu członkowi rodziny. Nie dotyczy to jednak opieki nad chorym dzieckiem w wieku do 2 lat – wtedy zasiłek opiekuńczy przysługuje nawet, gdy są inni członkowie rodziny, którzy mogliby zapewnić mu opiekę. Łączny okres wypłaty zasiłku opiekuńczego nie może przekroczyć 60 dni w roku kalendarzowym i nie zależy to od: liczby dzieci i członków rodziny, którzy wymagają opieki, przyczyny opieki, osób uprawnionych do tego zasiłku.

7 Ubezpieczenie wypadkoweŚwiadczenia z tego ubezpieczenia dostaniesz, jeśli będziesz niezdolny do pracy z powodu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej. Zasiłek chorobowy i świadczenie rehabilitacyjne wyniesie wtedy 100% pensji (średniej z 12 miesięcy). Dodatkowo możesz otrzymać m.in.: jednorazowe odszkodowanie – za stały lub długotrwały uszczerbek na zdrowiu, który oceni lekarz orzecznik lub komisja lekarska, gdy zakończysz leczenie (wynosi 20% przecięt- nego krajowego wynagrodzenia – za każdy procent uszczerbku), renta wypadkowa – gdy stałeś się całkowicie lub częściowo niezdolny do pracy w związku z wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową. Wypadek przy pracy – nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, które nastąpiło w związku z wykonywaną pracą i spowodowało uraz lub śmierć. Choroba zawodowa – schorzenie spowodowane szkodliwymi dla zdrowia czynnikami, które występują w miejscu pracy lub wynikają ze sposobu w jaki dana osoba wykonywała obowiązki zawodowe. Lista chorób zawodowych jest w rozporządzeniu Rady Ministrów. Stały uszczerbek – uraz, który ogranicza sprawność i nie daje nadziei na pełne wyzdrowienie. Jednorazowe odszkodowanie z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej za każdy procent stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu wynosi 809 zł (od 1 kwietnia 2017 r. do 31 marca 2018 r.).

8 Ubezpieczenia rentoweRentę z tytułu niezdolności do pracy możesz otrzymać, jeśli lekarz orzecznik lub komisja lekarska wyda orzeczenie o niezdolności do pracy. Chodzi o niezdolność do pracy, a nie niepełnosprawność. Przyznanie renty zależy także od: daty, od której powstała niezdolność do pracy, oraz okresów składkowych i nieskładkowych – o tym, ile trzeba ich udowodnić, decyduje wiek, w którym powstała niezdolność do pracy. Niepełnosprawność to nie zawsze niezdolność do pracy. Niepełnosprawność i niezdolność do pracy to dwa różne pojęcia. Osoby z niepełnosprawnością mogą być bowiem pracownikami równie dobrymi, a nawet lepszymi od pełnosprawnych. Zdarza się, że nawet osoby uznane za całkowicie niezdolne do pracy podejmują zatrudnienie – znajdują inny obszar działalności i ZUS nie narzuca tu żadnych ograniczeń. Renta, którą wypłaca ZUS przysługuje z tytułu niezdolności do pracy, a nie niepełnosprawności. Staż to suma okresów (lat, miesięcy i dni): składkowych, czyli m.in.: pracy na podstawie umowy o pracę, prowadzenia działalności gospodarczej i samodzielnego płacenia składek na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenia emerytalne i rentowe, czynnej służby wojskowej w Wojsku Polskim, nieopłacania składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, bo osoba przekroczyła w trakcie roku kalendarzowego kwotę rocznej podstawy wymiaru składek, płacenia składki na ubezpieczenia społeczne przed 15 listopada 1991 r. oraz nieopłacania składki w tym okresie, bo nie było takiego obowiązku, oraz nieskładkowych, w czasie których nie płaci się składek na ubezpieczenia, ale mają wpływ na prawo do renty (np. okres, za który przysługiwał zasiłek chorobowy czy świadczenie rehabilitacyjne, okres studiów). Gdy ustalamy staż, okresy nieskładkowe nie mogą być dłuższe niż ⅓ okresów składkowych. Prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy przysługuje osobie, która spełnia łącznie następujące warunki: jest niezdolna do pracy (ma orzeczenie lekarza orzecznika ZUS lub komisji lekarskiej ZUS), ma odpowiedni do wieku, w którym powstała niezdolność do pracy staż – okres składkowy i nieskładkowy (wymieniony niżej), niezdolność do pracy powstała w wymienionych w przepisach okresach składkowych lub nieskładkowych (np. w czasie, gdy dana osoba była ubezpieczona z umowy o pracę, pobierała zasiłek chorobowy, opiekuńczy, świadczenie rehabilitacyjne) albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od końca tych okresów. Staż (okres składkowy i nieskładkowy), który trzeba udowodnić, aby otrzymać rentę z tytułu niezdolności do pracy to: 1 rok – jeśli niezdolność do pracy powstała przed ukończeniem 20 lat, 2 lata – jeśli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 20 do 22 lat, 3 lata – jeśli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 22 do 25 lat, 4 lata – jeśli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 25 do 30 lat, 5 lat – jeśli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 30 lat. Na jak długo ZUS przyznaje rentę z tytułu niezdolności do pracy? Zwykle lekarz orzecznik ZUS lub komisja lekarska ZUS orzekają niezdolność do pracy maksymalnie na 5 lat. Jeśli jednak według wiedzy medycznej nie ma rokowań, że osoba odzyska zdolność do pracy przed upływem tego okresu, mogą wydać orzeczenie na dłużej niż 5 lat. Renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje na okres, na jaki lekarz orzecznik ZUS lub komisja lekarska wyda orzeczenie o niezdolności do pracy. Jeśli wygaśnie prawo do renty, a osoba nie odzyska zdolności do pracy, może starać się o kolejną rentę.

9 Renta rodzinna – możesz otrzymać ją, gdy będziesz członkiem rodziny osoby zmarłej, która w chwili śmierci: miała prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy, mogłaby otrzymać emeryturę lub rentę, bo spełniała warunki. Z renty rodzinnej możesz skorzystać m.in., gdy jesteś dzieckiem osoby zmarłej (także przysposobionym), dzieckiem drugiego małżonka. Wysokość renty rodzinnej: dla jednej osoby – 85% świadczenia, które przysługiwałoby zmarłemu, dla dwóch osób – 90%, dla trzech i więcej osób – 95%. Renta rodzinna przysługuje także uprawnionym członkom rodziny osoby, która w chwili śmierci pobierała zasiłek przedemerytalny, świadczenie przedemerytalne lub nauczycielskie świadczenie kompensacyjne (w takim przypadku przyjmuje się, że osoba zmarła spełniała warunki do uzyskania renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy). Wszystkim uprawnionym członkom rodziny przysługuje jedna łączna renta rodzinna. Jest ona w razie konieczności dzielona po równo między wszystkich uprawnionych. Dzieci własne, dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobione mają prawo do renty rodzinnej: do czasu aż ukończą 16 lat, jeśli przekroczyły 16 lat do czasu aż ukończą naukę w szkole, nie dłużej jednak niż do osiągnięcia 25 lat (jeżeli dziecko osiągnie 25 lat na ostatnim roku studiów w szkole wyższej, ma prawo do renty rodzinnej do końca tego roku studiów), jeśli stały się całkowicie niezdolne do pracy przed 16. rokiem życia lub w czasie nauki w szkole przed ukończeniem 25. roku życia Można skorzystać z tekstu uzupełniającego „Jakie świadczenia za opłacanie składek” – III Ubezpieczenia rentowe. 9

10 Zasiłek pogrzebowy otrzymasz, jeśli pokryjesz koszty pogrzebu:osoby ubezpieczonej, np. pracownika, osoby, która pobiera wypłacane przez ZUS świadczenie, np. emeryturę. Wysokość zasiłku pogrzebowego: maksymalnie 4 tys. zł. Jeśli jesteś członkiem rodziny osoby zmarłej i organizujesz pogrzeb, dostaniesz 4 tys. zł zasiłku (nie ma znaczenia, jakie poniosłeś koszty). Jeśli nie jesteś członkiem rodziny osoby zmarłej, wypłacimy Ci zasiłek w wysokości poniesionych kosztów – maksymalnie 4 tys. zł. Członkami rodziny są: małżonek (wdowa i wdowiec), rodzice, ojczym, macocha oraz osoby przysposabiające, dzieci własne, dzieci drugiego małżonka, dzieci przysposobione i dzieci umieszczone w rodzinie zastępczej, przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności inne dzieci, rodzeństwo, dziadkowie, wnuki, osoby, nad którymi sąd ustanowił opiekę prawną. 10