1 Co Ty możesz zrobić dla środowiska?Temat do podręcznika Ekonomika cz. 1 Co Ty możesz zrobić dla środowiska?

2 Co Ty możesz zrobić dla środowiska?Zmniejsz zanieczyszczenie gleby Zużyte baterie, resztki farb i rozpuszczalników, akumulatory, chemikalia fotograficzne, zużyte oleje, termometry rtęciowe, przeterminowane leki (można je oddać również w aptece) oddawaj do punktów gromadzenia odpadów problemowych. Nie rozlewaj benzyny przy tankowaniu. Nie wylewaj oleju samochodowego do gleby.

3 Co Ty możesz zrobić dla środowiska?Zmniejsz zanieczyszczenie gleby Nie używaj w swoim domu lub ogrodzie chemicznych środków ochrony roślin. Jeżeli często korzystasz z jakiegoś urządzenia na baterie, stosuj dające się wielokrotnie ładować akumulatorki.

4 Co Ty możesz zrobić dla środowiska?Zmniejsz zanieczyszczenie powietrza Nie spalaj odpadów malowanego lub impregnowanego drewna, butelek i innych odpadów plastikowych w piecu lub ognisku. Przeprowadzaj kontrolę spalin samochodu, aby stwierdzić, czy mieszczą się w normie. Nie stosuj aerozoli z freonem. Nie stosuj aerozoli z freonem. Nie marnuj jedzenia – wykorzystuj resztki jedzenia do... jedzenia. Kupuj tylko tyle, ile naprawdę potrzebujesz. W ten sposób zmniejszasz ilość odpadków i zapobiegasz emisji CO2 przy produkcji dodatkowej żywności.

5 Co Ty możesz zrobić dla środowiska?Zmniejsz zanieczyszczenie powietrza Wybieraj produkty bez opakowania (na wagę) lub opakowane jak najmniej, np. hurtowo – ciastka w pudełku kartonowym. Ograniczysz emisję gazów cieplarnianych podczas produkcji, dystrybucji i utyli-zacji tych opakowań. Wykorzystuj pojemniki wielokrotnego użytku. Sadź zieleń wokół własnego domu.

6 Co Ty możesz zrobić dla środowiska?Zmniejsz zanieczyszczenie wód Kupuj środki piorące bez fosforanów. Nie załatwiaj potrzeb fizjologicznych bezpośrednio do rzek, jezior itp. Oszczędzaj wodę – kup baterię natryskową z perlatorem, myjąc zęby zakręcaj kran, pierz tylko wtedy, gdy uzbiera się pełna pralka prania. Myj samochód w specjalnie przeznaczonych do tego miejscach, gdzie zanieczyszczona woda jest zbierana i nie wsiąka bezpośrednio w glebę.

7 Co Ty możesz zrobić dla środowiska?Zmniejsz ilość śmieci Na zakupy zabieraj własną torbę, unikaj toreb plastikowych. Nie wyrzucaj papieru do śmieci – każda tona papieru poddanego recyclingowi ratuje 17 drzew w porównaniu z papierem z materiałów pierwotnych. Korzystaj też z papieru toaletowego z makulatury i takich samych ręczników, jeśli musisz. Zastanów się drukując dokumenty – często nie jest to konieczne, robisz to tylko z przyzwyczajenia. Coraz więcej dokumentów i innych informacji otrzymujesz elektronicznie, a to sprawia, że drukuje się więcej. Uwrażliwiaj innych – swoje wiadomości wysyłaj z komuni-katem: „wydrukuj ten tylko w przypadku, gdy jest to niezbę-dne”.

8 Co Ty możesz zrobić dla środowiska?Zmniejszyć ilość śmieci Wykorzystuj drugą stronę kartki. Jeśli kupujesz nową drukarkę, to taką, która może drukować dwustronnie. Jeśli zlecasz zrobienie kopii w punkcie ksero, poproś o kopie dwustronne. Wykorzystuj drugą stronę kartki do notatek i druku nowych dokumentów. Wybieraj papier produkowany z makulatury oraz taki, który pow-staje z drewna, pozyskiwanego z lasów certyfikowanych, i jest ozna-czony symbolami FSC i PEFC (www.fsc.org i

9 Co Ty możesz zrobić dla środowiska?Zmniejsz ilość śmieci Kupuj produkty nieopakowane lub w opakowaniach podlegających recyklingowi. Szukaj produktów, które można kupować na wagę lub takich, których opakowania wykonane są z papieru z odzysku. Zużyte przedmioty – odzież, meble, o ile są w dobrym stanie – oddaj potrzebującym.

10 Co Ty możesz zrobić dla środowiska?Zmniejsz zużycie energii Nie ogrzewaj pomieszczeń, których nie używasz. Nie wstawiaj do lodówki ciepłego jedzenia, rozmrażaj jedzenie, wyjmując je z zamrażarki i przekładając do lodówki.

11 Co Ty możesz zrobić dla środowiska?Zmniejsz zużycie energii Używaj garnków proporcjonalnie do ilości przygotowywanego w nich posiłku oraz wielkości płyty grzewczej bądź palnika (naczynie powinno być o dwa centymetry szersze niż średnica powierzchni grzejącej). W czasie gotowania używaj pokrywek, zaoszczędzisz połowę energii zużywanej na przygotowanie jedzenia. Szybkowary i garnki do gotowania na parze zmniejszają zużycie energii nawet o 70%. Pokrój warzywa na małe kawałki – w ten sposób skrócisz czas gotowania.

12 Co Ty możesz zrobić dla środowiska?Zmniejsz zużycie energii Segreguj odpady – recykling np. jednej puszki oszczędza 90% energii potrzebnej do produkcji nowej. Urządzenia elektryczne i elektroni-czne wymagają specjalistycznego recyclingu, w Polsce i całej Unii Europejskiej istnieje system odbierania takich odpadów. Zbieraj złom.

13 Co Ty możesz zrobić dla środowiska?Zmniejsz zużycie energii Kupuj produkty lokalnego rynku – tak ograniczysz energochłonny transport oraz nakłady na wielkie plantacje rolne wymagające ogromnych ilości środków chemicznych i energii. Wspieraj lokalnych producentów. Korzystaj ze środków transportu publicznego (tramwajów, autobu-sów, metra i kolei) oraz roweru.

14 Co Ty możesz zrobić dla środowiska?Zmniejsz zużycie energii Krótkie dystanse pokonuj pieszo – obliczono, że w mieście 2–3 km pokonuje się szybciej piechotą niż samochodem. Jeszcze szybciej – na rowerze. Rower to najbardziej ekologiczny środek transportu, nie przyczynia się ani do efektu cieplarnianego, ani do powstawania zanieczyszczeń.

15 Co Ty możesz zrobić dla środowiska?Zmniejsz zużycie energii Oszczędzaj paliwo w samochodzie – jeśli macie wspólny cel, korzystajcie z jednego auta – każdy z Was oszczędzi pieniądze na paliwo. W korku ulicznym czy czekając na przejazd pociągu wyłącz silnik, który na jałowym biegu zużywa więcej paliwa niż przy ponownym uruchomieniu samochodu. Co miesiąc sprawdzaj ciśnienie w oponach – niedostatecznie napompowane zwiększają zużycie paliwa nawet o 10%, kupuj nowe typy opon. Włączona klimatyzacja to zwiększenie zużycia paliwa i emisji CO2 o ok. 5%.

16 Co Ty możesz zrobić dla środowiska?Zmniejsz zużycie energii Ogranicz zużycie paliwa (nawet do 10%) stosując proste zasady, np. zmniejsz prędkość ze 130 do 110 km/h, staraj się jeździć płynnie, unikaj gwałtownego przyspieszania i hamowania, jedź na najwyż-szym możliwym biegu, gdy tylko jest to możliwe i utrzymuj stałą prędkość jazdy. Zamiast samolotu wybierz pociąg – komunikacja lotnicza to najszy-bciej rosnące źródło emisji CO2. Decyduj się na lot, gdy dystans wynosi powyżej 700 km lub zminimalizuj koszty środowiskowe podróży poprzez korzystanie z systemu równoważenia dwutlenku węgla, czyli inwestowanie w projekty sadzenia nowych drzew i in. dotyczące energii.

17 Co Ty możesz zrobić dla środowiska?Zmniejsz zużycie energii Wybieraj urządzenia wysokiej klasy energetycznej (z symbolami A, A+, A++) – najlepiej z wyłącznikami zegarowymi i termostatami. Urządzenia klasy A pochłaniają 15% więcej prądu niż A+ i nawet do 40% więcej niż A++.

18 Co Ty możesz zrobić dla środowiska?Zmniejsz zużycie energii Regularnie rozmrażaj lodówkę – to sprawny system chłodzenia, a nie warstwy lodu sprawiają, że przechowywane jedzenie dłużej zachowuje świeżość. Lodówki i zamrażarki wyposażone w systemy automatycznego usuwania szronu i wilgotności oszczędzają dodatkowo do 20% energii. Nie stawiaj lodówki obok źródła ciepła – nie będzie musiała pobierać dodatkowej energii do chłodzenia. Zamrażarka ustawiona w nieogrzewanej piwnicy to świetne rozwiązanie.

19 Co Ty możesz zrobić dla środowiska?Zmniejsz zużycie energii Oszczędzaj zużycie energii przez monitor komputera. Wybierz taka opcję, aby po 10 min bezczynności przełączał się w stan uśpienia, a po 30 min wyłączał się. Nie zostawiaj włączonego komputera, kiedy wychodzisz na spotkania. W ten sposób możesz zaoszczędzić do 20% swojego dziennego zużycia energii. Jeśli nie korzystasz z niego dłużej niż pół godziny, wprowadź komputer w stan hibernacji lub wyłącz go.

20 Co Ty możesz zrobić dla środowiska?Zmniejsz zużycie energii Wyłączaj tryb stand-by (czuwania) we wszystkich urządzeniach, w których jest to możliwe. Telewizor włączony przez 3 godziny dziennie i pozostawiony w trybie czuwania przez 21 godzin zużywa ok. 40% całej wykorzystywanej energii na tryb czuwania. Możesz podłączyć urządzenia (np. telewizor, odtwarzacz DVD, wieżę stereo) do jednej listwy i odłączać ją od prądu, kiedy z nich nie korzystasz. Zaoszczędzisz na zużyciu energii aż do 10%. Wyjmuj ładowarkę do telefonu z gniazdka – kiedy jej nie używasz, z gniazdka elektrycznego stale pobiera prąd, mimo że nie jest podłączona do aparatu. Włączona na stałe do prądu marnuje ok. 95% pobieranej energii.

21 Co Ty możesz zrobić dla środowiska?Zmniejsz zużycie energii Wypełniaj pralkę do końca i dopiero wówczas uruchamiaj cykl prania. Dwa prania z niepełnym ładunkiem, to większe o 35% zużycie energii elektrycznej i marnotrawienie wody. Kup pralkę inteligentną – z funkcją automatycznego doboru ilości wody do wagi prania, z programem express, z możliwością rezy-gnacji z prania wstępnego, z możliwością ustawienia temperatury prania na 30°C. Detergenty są tak skuteczne, że rozpuszczają brud nawet w niskiej temperaturze wody. Nie używaj suszarek bębnowych – zużywają mnóstwo energii. Tradycyjne suszenie ubrań pozwala na ich maksymalne rozpro-stowanie, a wtedy można zaoszczędzić czas i energię na prasowaniu!

22 Co Ty możesz zrobić dla środowiska?Zmniejsz zużycie energii Kuchnia z płytą indukcyjną sprawnie wykorzy-stuje aż 90% popranej energii, w przypadku gdy elektryczna ceramiczna jedynie 60%, a żeliwna tylko 55%. Piekarnik z termoobiegiem nagrzewa się natychmiast, co także oszczędza energię. Zapełniaj zmywarkę całkowicie i dopiero wtedy ją włączaj. Zmywarki ekologiczne (BIO) pozwalają zaoszczędzić 30% energii elektrycznej poprzez skrócenie osuszania. Ociepl budynek – to jeden z najskuteczniejszych sposobów oszczę-dzania ciepła uciekającego przez niezaizolowane ściany, dachy. Dzięki temu ograniczysz emisję CO2 – energia wykorzystywana do wytwarzania ogrzewania nie będzie marnowana.

23 Co Ty możesz zrobić dla środowiska?Zmniejsz zużycie energii Zmniejsz ogrzewanie nawet tylko o 1°C – za to wysokość Twojego rachunku spadnie o 5–10% , a roczna emisja CO2 tego domu zostanie ograniczona o ok. 300 kg. Zaizoluj też zbiornik na ciepłą wodę, rury centralnego ogrzewania, a ściany za grzejnikami wyłóż folią aluminiową. Zaprogramuj termostat – wtedy Twój rachunek za ogrzewanie zmniejszy się o 7–15%, a dom nie będzie ogrzewany bez potrzeby (gdy jesteś w pracy bądź śpisz). Zadbaj o okna i drzwi – uszczelnij je za pomocą specjalnych taśm lub kup nowoczesne z podwójnymi szybami, a ilość uciekającego tędy ciepła zmniejszy się o połowę. Przed zimnym powietrzem chronią też dobre rolety zewnętrzne.

24 Co Ty możesz zrobić dla środowiska?Zmniejsz zużycie energii Wkręć energooszczędne żarówki – są droższe, ale 5–10 razy trwalsze niż standardowe, zużywają też do 80% mniej energii elektrycznej od zwykłych żarówek, dodatkowo dają również nieco więcej światła. Najbardziej ekonomiczne dla portfela i oczu jest zamontowanie ich w miejscach oświetlenia ogólnego. Wyłącz niepotrzebną żarówkę. Oświetlenie pochłania ok. 20% całkowitej energii wykorzystywanej w Twoim domu. Wykorzystaj maksymalnie dzienne światło – przenieś miejsca do pracy w stronę okna, w którym światła w ciągu całego dnia jest najwięcej. Optycznie pomieszczenia rozświetlą także jasne barwy ścian i lustra, które odbijają światło.

25 Co Ty możesz zrobić dla środowiska?Zmniejsz zużycie energii Sprawdzaj bojler – najlepiej co roku, aby upewnić się czy pracuje zgodnie z normą. Wymień go po 15 latach – nowocześniejszy na pewno zużywa mniej energii. Sprawdź, na jaką temperaturę ustawiony jest jego termostat – wystarczy 60°C. Zainwestuj w zieloną energię – to energia ze źródeł odnawial-nych, takich jak wiatr, drewno, biogaz, biomasa, energia słoneczna itd., która jest przyjazna dla środo-wiska. Najbardziej popularne są kolektory słoneczne.

26