1 Człowiek - najlepsza inwestycja Projekt "Rola bezpośrednich inwestycji zagranicznych w kształtowaniu aktualnego i przyszłego profilu gospodarczego województwa łódzkiego" Dr Tomasz Dorożyński Dr Wojciech Urbaniak Katedra Wymiany Międzynarodowej UŁ Łódź, 7 czerwca 2011 r.

2 Człowiek - najlepsza inwestycja Projekt "Rola bezpośrednich inwestycji zagranicznych w kształtowaniu aktualnego i przyszłego profilu gospodarczego województwa łódzkiego" Celem tej części badania była ocena działalności jednostek samorządu terytorialnego (JST) w zakresie przyciągania i utrzymania bezpośrednich inwestycji zagranicznych (BIZ) w regionie łódzkim.

3 Człowiek - najlepsza inwestycja Projekt "Rola bezpośrednich inwestycji zagranicznych w kształtowaniu aktualnego i przyszłego profilu gospodarczego województwa łódzkiego" Można wyróżnić pięć sfer działania samorządu terytorialnego, które wpływają na klimat inwestycyjny na danym obszarze: regulacyjno-prawną, informacyjno-promocyjną, inwestycyjno-organizacyjną, finansowo-redystrybucyjną, koordynacyjno-rozjemczą.

4 Człowiek - najlepsza inwestycja Projekt "Rola bezpośrednich inwestycji zagranicznych w kształtowaniu aktualnego i przyszłego profilu gospodarczego województwa łódzkiego" W ramach badania przeprowadzono wywiady z przedstawicielami prawie połowy jednostek samorządu terytorialnego z województwa łódzkiego. Zastosowano celowy dobór próby oraz metodę badania w postaci indywidualnego wywiadu pogłębionego (wywiad ekspercki). Wywiady zrealizowano w okresie od marca do listopada 2010 r. z wykorzystaniem kwestionariusza i karty respondenta. Instrument badawczy składał się z metryczki oraz z 28 pytań merytorycznych, które zostały podzielone na trzy moduły tematyczne. Pierwszy dotyczył działalności jednostek samorządu terytorialnego w zakresie przyciągania bezpośrednich inwestycji zagranicznych. Celem drugiej części kwestionariusza była ocena aktywności samorządu terytorialnego w zakresie utrzymania inwestorów zagranicznych (opieka poinwestycyjna). Trzecia część to próba oceny wpływu bezpośrednich inwestycji zagranicznych na sytuację gospodarczą gmin i powiatów regionu łódzkiego.

5 Człowiek - najlepsza inwestycja Projekt "Rola bezpośrednich inwestycji zagranicznych w kształtowaniu aktualnego i przyszłego profilu gospodarczego województwa łódzkiego" L.p. Typ jednostki PróbaPopulacjaUdział (%) 1. powiat grodzki33100,00 2. powiat ziemski21 100,00 3. gmina miejska131872,20 4. gmina miejsko-wiejska152462,50 5. gmina wiejska3513526,00 6. suma8720143,20

6 Człowiek - najlepsza inwestycja Projekt "Rola bezpośrednich inwestycji zagranicznych w kształtowaniu aktualnego i przyszłego profilu gospodarczego województwa łódzkiego" 1. Samorząd terytorialny może realizować cztery podstawowe grupy zadań, które determinują klimat inwestycyjny na danym obszarze: tworzyć i rozwijać infrastrukturę, która ułatwia rozpoczynanie, prowadzenie i rozwijanie działalności gospodarczej, promować dany obszar i zapewnić kompleksową obsługę informacyjną dla potencjalnych inwestorów, świadczyć sprawnie i profesjonalnie usługi administracyjne, tworzyć korzystne warunki finansowe dla podejmowania i rozszerzenia działalności gospodarczej, np. poprzez programy pomocy publicznej. 2. Pomoc publiczna cieszy się szczególnym zainteresowaniem wśród przedsiębiorców ze względu na jej bezzwrotność lub preferencje w relacji do cen i warunków rynkowych.

7 Człowiek - najlepsza inwestycja Projekt "Rola bezpośrednich inwestycji zagranicznych w kształtowaniu aktualnego i przyszłego profilu gospodarczego województwa łódzkiego" 3. Samorząd terytorialny musi przede wszystkim działać jak podmiot przedsiębiorczy w zakresie, który ma związek z gospodarką lokalną i regionalną, optymalnie gospodarować zasobami, profesjonalnie zarządzać instytucją i jej kadrami oraz kreować politykę gospodarczą poprzez tworzenie warunków i wspieranie określonych podmiotów. 4. Województwo łódzkie nie należy do regionów najlepiej rozwiniętych w Polsce. Charakteryzuje się relatywnie niskim poziomem dochodu na mieszkańca oraz zróżnicowaną atrakcyjnością inwestycyjną. Dysproporcje są najbardziej widoczne między podregionem łódzkim a pozostałą częścią województwa. 5. Inwestorzy zagraniczni są obecni we wszystkich badanych gminach miejskich i powiatach grodzkich, w trzech czwartych gmin miejsko – wiejskich i w mniej niż połowie gmin wiejskich. Świadczy to o tym, że inwestorzy zagraniczni zdecydowanie preferują miasta jako miejsca lokalizacji inwestycji. Nie musi to jednak oznaczać, że władze samorządowe powiatów grodzkich, gmin miejskich i miejsko-wiejskich są skuteczniejsze w pozyskiwaniu inwestorów zagranicznych. Wybór dużych ośrodków przez podmioty gospodarcze jest bowiem zgodny z teoriami lokalizacji oraz wpływem korzyści aglomeracyjnych na funkcjonowanie przedsiębiorstw.

8 Człowiek - najlepsza inwestycja Projekt "Rola bezpośrednich inwestycji zagranicznych w kształtowaniu aktualnego i przyszłego profilu gospodarczego województwa łódzkiego" 6. W badanym okresie nie zaobserwowano większego odpływu inwestycji zagranicznych. Może to świadczyć o trwałości podejmowanych przez inwestorów decyzji oraz o relatywnie korzystnych warunkach gospodarowania w regionie. 7. Zdecydowana większość badanych jednostek posiada dokument określający kierunki i instrumenty rozwoju. Jednak nie wyodrębnia w nich programów skierowanych bezpośrednio do inwestorów zagranicznych. Często nie ma przygotowanej oferty, która m.in. obejmowałaby informacje na temat terenów inwestycyjnych, instrumentów pomocy publicznej, wsparcia organizacyjnego i informacyjnego. 8. Przedstawiciele gmin wspierających finansowo inwestorów zagranicznych zgodnie stwierdzali, że nie różnicują inwestorów z tytułu pochodzenia - krajowego lub zagranicznego, oferując im i udzielając pomocy na tych samych zasadach. 9. Z punktu widzenia inwestora niezwykle istotna jest dostępność terenów oraz ich uregulowana sytuacja formalno-prawna. Niestety część jednostek w ogóle nie posiada miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Ponadto, istniejące plany zazwyczaj obejmują jedynie niewielką część gminy. Ich przygotowanie jest długotrwałe, kosztowne i skomplikowane.

9 Człowiek - najlepsza inwestycja Projekt "Rola bezpośrednich inwestycji zagranicznych w kształtowaniu aktualnego i przyszłego profilu gospodarczego województwa łódzkiego" 10. Samorządy, zwłaszcza w mniejszych jednostkach powinny zwrócić większą uwagę na działalność promocyjną. Niewątpliwie pozytywne jest wykorzystywanie różnych jej form, w tym stron internetowych, publikacji, targów i misji zagranicznych. Niedosyt pozostawia fakt, że działania te nie mają charakteru międzynarodowego przez znikome wykorzystanie języków obcych w promocji. 11. Zdecydowana większość badanych przedstawicieli gmin i powiatów wysoko oceniła zaangażowanie swoich jednostek w przyciąganie inwestorów zagranicznych. Badani byli jednak świadomi występowania utrudnień związanych z niskimi kompetencjami urzędników. Część z nich wyrażała przekonanie, że urzędy administracji terenowej w województwie łódzkim nie są przygotowane do obsługi średniego i dużego inwestora. 12. Zdaniem zdecydowanej większości respondentów jednostkom samorządu terytorialnego bardzo zależy na przyciągnięciu inwestorów zagranicznych. Nie zgadzali się z wysuwaną często w kręgach gospodarczych tezą, że ze względu na duże kłopoty związane z obsługą nie są one w gruncie rzeczy nimi zainteresowane. 13. Generalnie przedstawiciele samorządów dostrzegają korzyści wynikające z bezpośrednich inwestycji zagranicznych, w tym tzw. efekty zewnętrzne. Jednak zdecydowanie najczęściej wskazywano na pozytywny wpływ inwestycji zagranicznych na wzrost zatrudnienia.

10 Człowiek - najlepsza inwestycja Projekt "Rola bezpośrednich inwestycji zagranicznych w kształtowaniu aktualnego i przyszłego profilu gospodarczego województwa łódzkiego" Wyniki badania wskazują na potrzebę intensyfikacji aktywności samorządu terytorialnego w trzech głównych obszarach: tworzenie lepszych warunków do gospodarowania, uproszczenie procedur administracyjnych i niektórych przepisów prawa, wzmocnienie badań, promocji i systemu kształcenia kadr.

11 Człowiek - najlepsza inwestycja Projekt "Rola bezpośrednich inwestycji zagranicznych w kształtowaniu aktualnego i przyszłego profilu gospodarczego województwa łódzkiego" 1.Usprawnić system komunikacji drogowej poprzez zintegrowanie głównych korytarzy transportowych z drogami niższych kategorii oraz wspólne planowanie inwestycji drogowych przez władze krajowe i samorządowe. 2.Podjąć inwestycje w zakresie budowy, rozbudowy i modernizacji podstawowej infrastruktury lokalnej oraz rozszerzyć współpracę z operatorami sieci przesyłowych na rzecz jej rozbudowy. 3.Tworzyć, modernizować i rozbudowywać podstawową infrastrukturę społeczną, w tym: ochrony zdrowia, kulturalną, sportową i edukacyjną. Inwestycje te sprzyjają poprawie wizerunku i komfortu życia na danym obszarze. 4.Uprościć i skrócić procedury w zakresie nabywania gruntów i nieruchomości przez inwestorów. 5.Przyspieszyć prace nad miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego, aby stopniowo objęły całość (większą część) obszarów gmin. 6.Umożliwić gminom przygotowanie i zakup terenów pod inwestycje zanim pojawi się inwestor. 7.Utworzyć elektroniczny system informacji o zapotrzebowaniu na tereny inwestycyjne w regionie.

12 Człowiek - najlepsza inwestycja Projekt "Rola bezpośrednich inwestycji zagranicznych w kształtowaniu aktualnego i przyszłego profilu gospodarczego województwa łódzkiego" 1.Zainicjować zmiany legislacyjne w prawie budowlanym i w prawie ochrony środowiska 2.Wprowadzić zarządzanie projektowe. 3.Wzmocnić system obsługi inwestorów poza stolicą regionu oraz współpracę między administracją regionalną a powiatową i lokalną. Można ten cel osiągnąć przy wsparciu lokalnych instytucji otoczenia biznesu, które specjalizują się w obsłudze przedsiębiorców. 4. Stworzyć w jednostce samorządu terytorialnego lub we współpracy z instytucją otoczenia biznesu system indywidualnej obsługi inwestycyjnej i poinwestycyjnej z wyodrębnionymi instrumentami dla inwestorów zagranicznych. 5.Inicjować współpracę między jednostkami samorządu terytorialnego w celu wymiany doświadczeń i tzw. dobrych praktyk, realizacji wspólnych ponadgminnych projektów, współpraca w miejsce konkurencji w ramach regionu. 6.Wypracować model współpracy i standardy postępowania z potencjalnym inwestorem zagranicznym, aby rotacja kadr w urzędzie samorządowym nie wpływała na ciągłość i jakość obsługi inwestorów.

13 Człowiek - najlepsza inwestycja Projekt "Rola bezpośrednich inwestycji zagranicznych w kształtowaniu aktualnego i przyszłego profilu gospodarczego województwa łódzkiego" 1)Przeprowadzić pogłębione badania potrzeb inwestorów ze względu na kraj pochodzenia (region świata). 2)Podjąć na szczeblu regionalnym wspólne działania promocyjne, w szczególności poprzez wyjazdy na targi i misje gospodarcze. 3)Wyposażyć portale internetowe wszystkich powiatów i gmin w podstrony w językach obcych. 4)Opracować w gminach specjalne oferty inwestycyjne zrozumiałe dla podmiotów zagranicznych. 5)Zaangażować instytucje otoczenia biznesu do promocji regionu, powiatu, gminy oraz do usług w zakresie doradztwa prawnego i finansowego dla inwestorów zagranicznych. 6)Wzmocnić system kształcenia ustawicznego kadr samorządowej administracji publicznej w zakresie niezbędnym do wspierania procesu inwestycyjnego podmiotów zagranicznych. 7)Inicjować współpracę ze szkołami w zakresie dopasowania systemu kształcenia do potrzeb rynku pracy oraz przeznaczyć większe środki na kształcenie zawodowe, techniczne i wyższe techniczne. 8)Uruchomić programy kształcenia dla pracowników zaangażowanych w obsługę inwestorów zagranicznych we współpracy ze szkołami wyższymi w zakresie ekonomii, ekonomii międzynarodowej, prawa, pomocy publicznej, negocjacji handlowych, zarządzania, języków obcych.

14 Człowiek - najlepsza inwestycja Projekt "Rola bezpośrednich inwestycji zagranicznych w kształtowaniu aktualnego i przyszłego profilu gospodarczego województwa łódzkiego" Biuro projektu Uniwersytet Łódzki 90-255 Łódź, ul. POW 3/5 Katedra Wymiany Międzynarodowej pok. B 206 oraz D 315 tel. (42) 635-48-10 e-mail: [email protected]@uni.lodz.pl www.biz.uni.lodz.pl