1 Czym jest i jak się przed nią bronić?Przemoc w rodzinie Czym jest i jak się przed nią bronić?

2 Przemoc Jest intencjonalnaPrzemoc jest zamierzonym działaniem człowieka i ma na celu kontrolowanie i podporządkowanie ofiary. Siły są nierówne W relacji jedna ze stron ma przewagę nad drugą. Ofiara jest słabsza, a sprawca silniejszy. Narusza prawa i dobra osobiste Sprawca wykorzystuje swoją przewagę i narusza podstawowe prawa ofiary (np. prawo do nietykalności fizycznej, godności, szacunku, dobrego imienia itp.). Powoduje cierpienie i ból Sprawca naraża zdrowie ofiary na poważne szkody. Niekiedy zagraża jej życiu. Doświadczanie bólu i cierpienia sprawia, że ofiara ma mniejszą zdolność do samoobrony.

3 Jak odróżnić przemoc od konfliktu w rodzinie?Czy wstępuje dysproporcja sił- fizycznych, psychicznych, ekonomicznych? Kto dąży do sprawowania kontroli? Kto się kogo boi? Co mogło by się stać, gdyby spróbowała pani przeciwstawić się mężowi? Jak on by wtedy mógł zareagować? Kto narusza prawa drugiej osoby?

4 Wzorce agresji i przemocy w rodziniePrzemoc jest problemem, który dotyka cały system rodzinny

5 Rola ofiary pogodzenie się z losem, nie szukanie pomocy,działania ofiary mają na celu zmniejszenie cierpienia, by przeżyć, przekonanie, że cokolwiek się zrobi, nie uniknie się przemocy zgeneralizowanie reakcji wycofania – nie obronię się przed żadnym atakiem, nie mogę mieć nad niczym kontroli- wyuczona bezradność

6 Proces wiktymizacji Przemoc w rodzinie może występować wróżnych formach: fizyczna, psychiczna, seksualna, ekonomiczna Przemocy fizycznej w bliskich związkach towarzyszy z reguły przemoc psychiczna, która sprawia, że sprawca całkowicie kontroluje ofiarę i ma na nią nieograniczony wpływ. W skrajnych przejawach przemoc psychiczna wobec bliskich jest podobna do metod przymusu i terroru stosowanego wobec jeńców wojennych, w systemach totalitarnych, sektach. System prześladowań opiera się na izolacji społecznej, poniżaniu, groźbach i demonstracjach mocy, doprowadzaniu do bezradności i wyczerpania. „Pranie mózgu”- zawładnięcie umysłem ofiary, tak by z przekonaniem przyjęła sposób myślenia i przekonania sprawcy.

7

8 Działania sprawcy prowadzące do wiktymizacjiIZOLOWANIE utrudnianie lub uniemożliwianie kontaktów z rodziną, przyjaciółmi krytykowanie, wyzywanie, obrażanie, wyśmiewanie ofiary lub/i jej bliskich grożenie ofierze za utrzymywanie kontaktów z innymi bliscy odsuwają się ofiara się odsuwa KONTROLOWANIE RELACJI Z INNYMI LUDŹMI nie odstępują ofiary na krok, telefonują, sprawdzają gdzie jest, twierdzą, że mają szpiegów, pozwalają się spotykać z ludźmi, ale grożą karami, jeśli powie o przemocy.

9 KONTROLA WSZYSTKICH SFER ŻYCIA OFIARYco je, jak się ubiera, jak wydaje pieniądze, czy pracuje i gdzie, jak spędza czas, o której są posiłki (np. 14:38). GROŹBY I DEMONSTRACJA MOCY że zabije, że odejdzie, że popełni samobójstwo, że odbierze dzieci, zmusza do popełniania przestępstw. NISZCZENIE POCZUCIA WŁASNEJ WARTOŚCI krytykuje, wytyka błędy, poniża, wyzywa, upokarza, zalety opisuje jako wady, wmawia chorobę psychiczną.

10 krytykuje, wytyka błędy, poniża, wyzywa, upokarza, NISZCZENIE POCZUCIA WŁASNEJ WARTOŚCI krytykuje, wytyka błędy, poniża, wyzywa, upokarza, zalety opisuje jako wady, wmawia chorobę psychiczną. PRZEMOC EKONOMICZNA zawłaszczanie pieniędzy ofiary, wydzielanie pieniędzy, kontrolowanie wydatków, utrudnianie pracy PRZERZUCANIE ODPOWIEDZIALNOŚCI ZA PRZEMOC NA OFIARĘ To ty jesteś winna, że musze cię tak traktować

11 Działania sprawcy CIĄGŁA ZMIANA ZASAD „OKRUCHY” DOBROCIizolacja + groźby+ przemoc ekonomiczna +okruchy dobroci + zmiana zasad poczucie braku kontroli + zniszczenie poczucia wartości (ofiara nie wie kim jest, jakie ma potrzeby, jest przekonana, że „taki jej los”

12 Cykl przemocy

13 Co w zachowaniu osoby może sugerować, że doświadcza przemocy?Fakty dotyczące naruszenia praw osoby Przejawy lęku przed drugą osobą Poczucie ograniczenia możliwości podejmowania osobistych decyzji (nie wiem, czy będę mogła wyjść z domu, on jest taki zazdrosny…) Okazywanie uległości (on mi kazał… zabronił…) Przyjmowanie na siebie odpowiedzialności za krzywdę wyrządzoną przez drugą osobę (gdybym była lepsza, ładniejsza…) usprawiedliwianie tej osoby (on jest nerwowy, ma trudną pracę…)

14 Co w zachowaniu osoby może sugerować, że doświadcza przemocy?Opowiadanie o faktach naruszenia osobistych praw jakby to było normalne, pomniejszanie znaczenia zdarzeń (nic się nie stało, on mnie tylko popchnął) Opowiadanie o dramatycznych przeżyciach bez zaangażowania emocjonalnego Mówienie o sobie w negatywnych określeniach Bierne godzenie się z sytuacją niekorzystną, destrukcyjną

15 Zespół Stresu Pourazowego PTSDlękowe zaburzenie występujące po zdarzeniu, które było psychicznie wyczerpujące i traumatyczne, takie jak klęska żywiołowa, wypadek, wojna, gwałt, pobicie objawy obejmują ponowne przeżywanie urazów w snach, powracające myśli i obrazy, pewien rodzaj psychicznego odrętwienia przy współwystępowaniu zmniejszenia uczucia zaangażowania w sprawy otaczającego świata, nadmiernej czujności oraz wzmożenia reakcji przestrachu, ataki wściekłości zwykle w diagnozie psychiatrycznej termin ten stosuje się, gdy objawy trwają co najmniej przez miesiąc; jeśli objawy trwają krócej, wówczas zaburzenie to nosi nazwę ostrej reakcji na stres (www.ipz.edu.pl) ofiary przemocy domowej zwykle doświadczają traumy przewlekłej (życie w ciągłym napięciu i zagrożeniu) a na to nakładają się akty ostrej przemocy

16 Inne zaburzenia, które mogą występować u ofiar przemocyDepresja Nerwica Próby samobójcze i samookaleczenia Nadużywanie leków, alkoholu Zaburzenia odżywiania Reakcja psychotyczna Odwrócenie ról- przemoc wobec słabszych

17 Sytuacja społeczna ofiary przemocySprawca przemocy ma przewagę społeczną nad swoją ofiarą. W świadomości społecznej funkcjonują „mity” usprawiedliwiające i podtrzymujące przemoc w rodzinie Niewłaściwe reakcje otoczenia – niewiara, zaprzeczenie temu, co mówi ofiara, pomniejszanie znaczenia zdarzeń, obwinianie ofiary, piętnowanie, odmowa pomocy, okrucieństwo – powodują WTÓRNE ZRANIENIA OFIARY. Każda nieudana próba sięgnięcia po pomoc jeszcze bardziej ją pogrąża

18 Ofiara potrzebuje sojusznikówPrzemoc, kontrola Poczucie mocy DEMORALIZACJA Poczucie niższości WIKTYMIZACJA Uległość Sprawca czerpie moc z poniżenia ofiary, z jej lęku i uległości Jego moc nie jest oparta na realnych kompetencjach, ale na pozbawianiu mocy ofiary! Żeby pomóc ofierze, trzeba stanąć po jej stronie- wyrównać siły Trzeba przywrócić wartości ludzkie- godność, wolność, prawda, sprawiedliwość

19 Model pomocy Zapewnienie bezpieczeństwa ofierze przemocy INTERWENCJAPomoc w ustabilizowaniu sytuacji życiowej Pomoc w przezwyciężeniu skutków doznanych urazów psychicznych (pomoc psychologiczna, psychiatryczna, psychoterapia) Powstrzymanie działań sprawcy działania prawne, programy korygujące Wzmocnienie zasobów ofiary Rozumienie własnej sytuacji Świadomość praw Umiejętność obrony Wsparcie profesjonalne i społeczne Terapia indywidualna Terapia grupowa

20 Dziecko w rodzinie z przemocąDziecko jest szczególnie zagrożone w sytuacji przemocy w rodzinie Przemoc niszczy więzi pomiędzy dzieckiem i rodzicami, prowadzi do dysfunkcji ról rodzicielskich Profesjonalista, który wie o zagrożeniu dziecka w związku z przemocą w rodzinie jest zobowiązany do zawiadomienia Sądu Rodzinnego o sytuacji dziecka

21 Przemoc wobec dzieci Czynniki sprzyjające przemocyNagromadzone frustracje i upokorzenia- odreagowuje je na dzieciach Zmęczenie, rozdrażnienie- obniżona zdolność do kontrolowania swoich reakcji Trudne zachowania dzieci- wynikające z ich zranień, chorób Bezradność wychowawcza- wynikająca z braku autorytetu

22 Przemoc w grupie

23 Struktura grupy Prowodyr przemocy Outsider ofiara przemocySatelita Outsider ofiara przemocy Zwykły członek grupy

24 Grupa opanowana przez przemocProwodyr przemocy Satelita Osoby nie akceptujące przemocy Ofiara przemocy Outsider Norma grupowa: Rządzi silniejszy!

25 Przyczyny mobbingu Wychowanie (brak ciepła i granic, agresja rodziców wobec dziecka) Temperament Mechanizmy grupowe społeczne zarażanie się osłabienie hamulców moralnych rozmycie odpowiedzialności deprecjonowanie ofiary Wpływ mediów i otoczenia społecznego

26 Typowe wzorce zachowań outsidera (S. guerin, ETypowe wzorce zachowań outsidera (S.guerin, E.Hennessy, Przemoc i prześladowanie w szkole) Nieufność, podejrzliwość, agresja wobec grupy Robienie z siebie błazna, rozśmieszanie innych swoim kosztem Udawanie lepszego, chwalenie się (majątkiem, osiągnięciami – prawdziwymi lub zmyślonymi) Poszukiwanie więzi z określonym partnerem (innym uczniem, nauczycielem) Ucieczka z grupy - wagary, choroby, ucieczka wewnętrzna Staranie się, kontrolowanie, którego efektem jest silne napięcie mięśni, prowadzące do niezdarności oraz nieautentyczne zachowanie np. przymilanie się Każda z tych strategii ma służyć podniesieniu prestiżu w grupie. Jednak każda z nich pogarsza sytuację outsidera, predysponując go do roli ofiary. Działa tu mechanizm błędnego koła.

27 MASZ PRAWO SIĘ BRONIĆ!

28 Powiedz NIE! Postawa ciała (mobilizacja)WOBEC PRZEMOCT POTRZEBNY JEST ZDECYDOWANY SPRZECIW !!! Postawa ciała (mobilizacja) Stań mocno na nogach, wyprostuj się, nabierz powietrza w płuca Unieś lekko ręce. Głos: powiedz mocno i zdecydowanie: NIE! NIE ZGADZAM SIĘ! DOŚĆ TEGO! STOP!

29 Zachowaj zimną krew Bezpieczeństwo: nie próbuj walczyć, dyskutować, tłumaczyć się, bronić swoich racji wobec agresywnej osoby Dystans: wstań, odsuń się od osoby, która jest agresywna, wyjdź do innego pomieszczenia (nie pozwól, aby ktoś wylewał na Ciebie kubeł pomyj, naruszał twoją nietykalność) Staraj się jak najszybciej zejść z oczu sprawcy- nie czekaj na następny atak!

30 Ćwiczenie: obrona swoich granicOsoba A: używając nazwy warzyw np. MARCHEWKA. KALAFIOR itp- negocjuje, prosi, błaga, obraża, grozi, wymusza… Osoba B: może milczeć lub odpowiadać, również używając nazw warzyw. W momencie, gdy poczuje, że jej granice są atakowane, ma za zadanie skończyć kontakt Ćwiczenie można powtarzać tak długo, aż osoba B ma poczucie, że w sposób zdecydowany i skuteczny potrafiła zakończyć rozmowę

31 Opracuj własny Plan Bezpieczeństwa http://www. cpk. orgOpracuj własny Plan Bezpieczeństwa Centrum Praw Kobiet, Poradnik prawny dla kobiet Naucz się rozpoznawać zachowanie partnera, abyś była świadoma, kiedy zbliża się najgorsze. Naucz dzieci korzystać z telefonu i dzwonić na policję. Jeśli twój dom ma kilka wyjść – naucz dzieci, jak z nich korzystać. Zidentyfikuj miejsca i ludzi, do których możesz szybko uciec przez agresją (sąsiadka, rodzina itp.). Sporządź listę najważniejszych adresów i telefonów i ukryj ją. Przygotuj dodatkowy zestaw ubrań, butów i rzeczy osobistych. Zostaw go u przyjaciół lub rodziny. Oszczędź i schowaj tyle pieniędzy, ile możesz.

32 Ukryj w bezpiecznym miejscu wszystkie ważne dokumenty, takie jak: dowód osobisty i paszport, akty urodzenia dzieci, małżeń - stwa, karty kredytowe, książeczki zdrowia, polisy ubezpieczeniowe, prawo jazdy, dowód rejestracyjny samochodu, akt własności domu, umowę najmu mieszkania, obdukcje lekarskie itp. Wyrób dodatkowy komplet kluczy do domu (samochodu) i schowaj je w bezpiecznym miejscu. Zadbaj o to, aby w baku zawsze było trochę benzyny. Porozmawiaj z rodziną, sąsiadami i znajomymi – ustalcie tajny sygnał, abyś zawsze mogiła dać im znać, że potrzebujesz pomocy. Poproś sąsiadów, aby dzwonili na policję zawsze, gdy usłyszą z twojego domu jakieś niepokojące odgłosy, a sama nie wstydź się wyjść na klatkę i wzywać pomocy. Przygotuj plan opuszczenia domu – zastanów się, gdzie możesz bezpiecznie przenocować z dziećmi (rodzina, przyjaciele, schronisko).

33 Znajdź bezpieczne schronieniemieszkanie najbliższych sąsiadów jakiekolwiek miejsce publiczne, gdzie możesz wezwać pomoc, np. dzwoniąc na policję. rodzina, koleżanka schronisko Jeśli masz dzieci, zabierz je ze sobą. Znalezienie się w bezpiecznym miejscu pomoże ci spokojnie zastanowić się, co robić dalej.

34 Zbieraj dowody Zniszczone przedmioty, ubraniaObrażenia ciała- wizyta u lekarza i zapisanie w karcie Interwencje policji Nagranie aktu przemocy Świadkowie- nie ukrywaj przemocy, opowiedz o niej zaufanym osobom Dziennik przemocy- data, godzina, opis zdarzenia, słowa, zachowania sprawcy

35 Korzystaj ze swoich prawKarta Praw Osoby Dotkniętej Przemocą w Rodzinie