1 Damian Garlicki

2 Oparzenia – wiadomości ogólneOparzeniem (combustio) nazywamy obrażenie, będące następstwem działania wysokiej temperatury, a także różnych substancji żrących, prądu elektrycznego i promieniowania na skórę lub błony śluzowe, niekiedy także na tkanki głębokie ustroju. Powierzchnia oparzenia odpowiada powierzchni skóry lub błony śluzowej poddanej ekspozycji na czynnik uszkadzający.

3 Podział oparzeń ze względu na etiologię:termiczne: wysoka temperatura, gorące ciecze, pary, gazy, przedmioty; otwarty ogień, łuk elektryczny; także na skutek tarcia skóry o niektóre powierzchnie; chemiczne: żrące kwasy, zasady, sole; elektryczne: w miejscu wniknięcia energii elektrycznej w tkanki i w miejscu jej wyjścia; radiacyjne: następstwo ekspozycji na różne rodzaje promieniowania, np. jonizujące, słoneczne, ultrafioletowe.

4 Czynniki etiologicznegorące płyny płomień wybuch łatwopalne ciecze łuk elektryczny (bez przejścia przez ciało prądu elektrycznego) Prąd elektryczny środki chemiczne

5 Prąd stały: powoduje zwykle odrzucenie ofiary od źródła napięcia; generuje to oprócz oparzeń także obrażenia układu kostno – stawowego, obrażenia narządów wewnętrznych w następstwie niekontrolowanego upadku; prąd taki występuje np. w kolejowej sieci trakcyjnej (3 kV) Prąd zmienny: wywołuje tężcowy skurcz mięśni, przez co ofiara nie może oderwać się do źródła napięcia; skurcz ten może być tak silny że dochodzi do złamań kości i zwichnięć w stawach; prąd zmienny występuje w domowej sieci elektrycznej; Prąd płynie przez ciało człowieka najkrótszą drogą, od źródła napięcia do ziemi (zamknięty obwód). Wybiera drogę w której opór tkankowy jest najniższy (nerwy, naczynia krwionośne, mięśnie). Są to tkanki o największej zawartości wody. Przepływający prąd powoduje ich uszkodzenie. Niekiedy mimo pozornie niewielkich oparzeń skóry w miejscach wejścia i wyjścia prądu, obrażenia tkanek głębokich mogą być ogromne.

6 Patomechanizm rany oparzeniowejTworzenia obrzeków – 1-3h Niedokrwienia h po urazie Transformacji- migracja leukocytów Późna faza gojenia – wzrost ukrwienia

7 Patofizjologia utrata wody 140-180 g/m2/h, może dochodzić do 300g/m2/hprzesiękanie białek do 30 g/l utrata erytrocytów- destrukcja, skrócenie czasu przeżycia o 30%

8 Patomechanizm

9 Patomechanizm c.d.

10 Czynniki rokownicze wiek powyżej 60 latoparzenie głebokie powyżej 60% cpc uszkodzenie inhalacyjne choroby towarzyszące- cukrzyca, choroby krążenia, wyniszczenie, choroby nowotworowe

11 Ocena głębokości (wg Amerykańskiego Towarzystwa Oparzeń)I st.- oparzenie powierzchowne, ból, czerwone lśniące, intensywne krwawienie przy nakłuciu igłą II st.- oparzenie głębokie, niepełnej grubości skóry, ból, suche ,blednące III st.- oparzenie pełnej grubości skóry i tkanek poniżej, brak czuci, intensywnego krwawienia, wygląd sucha blada

12 Ocena głębokości nie zawsze można ocenić w pierwszym okresieintensywność czynnika parzącego, czas działania

13 Ocena głębokości

14 Ocena głębokości- jak poznać? I stopień

15 Ocena głębokości- jak poznać? I st.- oparzenie powierzchownerumień, zaczerwienienie skóry ból gojenie szybkie, najczęściej do 7 dni bez blizny

16 Ocena głębokości - I st.

17 Ocena głębokości - I st.

18 Ocena głębokości- jak poznać? II stopień

19 Ocena głębokości- jak poznać? II st.- oparzenie głębokiezblednięcie skóry, widoczne głębokie warstwy skóry ból gojenie z brzegów rany i dna, do 3-4 tygodni blizny

20 Ocena głębokości - II st.

21 Ocena głębokości - II st.

22 Ocena głębokości- jak poznać? III stopień

23 Ocena głębokości- jak poznać? III st.- oparzenie pełnej grubości skóryskóra twarda, „wyprawiona”, skoagulowana brak czucia i bólu gojenie powolne, od brzegów blizny i przykurcze

24 Ocena głębokości - III st.

25 Ocena głębokości - III st.

26 Ocena głębokości - III st.

27 Ocena głębokości - III st.

28 Ocena rozległości Strefy oparzenia wg JacksonaStrefa martwicy (występuje w miejscu największego uszkodzenia , nieodwracalne uszkodzenie tkanek) Strefa obrzęku – zmniejszenie perfuzji tkanki Strefa rumienia (w strefie leżącej najbardziej zewnętrznie perfuzja jest zwiększona)

29 Ocena powierzchni oparzenia„reguła dziewiątek” („rule of nines”), powierzchnia ciała poszkodowanego dzielona jest na obszary odpowiadające 9% całkowitej pow. ciała tablice Lunda i Browdera- obejmuje zmienności kształtu ciała w różnych przedziałach wiekowych ręka pacjenta wraz z palcami- 1% całkowitej powierzchni oparzenia (CPC), ( niewielkie powierzchnie <15%CPC lub >85% CPC gdzie szacuje się powierzchnię skóry nieuszkodzonej

30 Ocena rozległości- reguła dziewiątek

31 Oparzenia- podział Oparzenia lekkie (powierzchowne) – goją się same, obejmują naskórek ale nie skórę właściwą Oparzenia ciężkie (głębokie) – samoistnie nie zagoją się

32 Oparzenia ciężkie- definicjaII st. powyżej 15% powierzchni ciała III st. powyżej 5% p.c. oparzenie dróg oddechowych oparzone oczy, ręce, krocze, twarz, okolice stawów- II i III st.

33 Pierwsza pomoc- oparzenia lekkieUsunąć źródło ciepła, schładzanie rany- woda, wilgotne płótno minut (są wyjątki) wywiad aseptyka (!) opatrunek do chirurga

34 Oparzenia lekkie- opracowanie ranyodbarczenie pęcherzy usunięcie martwicy, zabrudzenia opatrunek (choć czasem niekoniecznie..) profilaktyka przeciwtężcowa

35 Oparzenia lekkie- pielęgnacja ranykontrola rany- zakażenie częste zmiany opatrunków: opatrunki gotowe sulfadiazyna jodyna, kwas borny azotan srebra płytki Kocha inne zabiegi operacyjne (wycinanie i przeszczepy) kontrola wyników leczenia (blizny, przykurcze, itp.)

36 Oparzenia lekkie- proponowany schematkilka % CPC, na tułowiu lub kończynie, I i II stopień początkowo opatrunki z płytek neomycynowych, później „ na otwarto” opatrunki 2-3 razy dziennie w razie zakażenia okłady z kwasu bornego antybiotyk tylko po posiewie i antybiogramie

37 Kryteria kierowania do innego ośrodkaoparzenie obejmujące ponad 10 % CPC oparzenie pełnej grubości powyżej 1% CPC oparzenie rąk, oczu, krocza oparzenia dróg oddechowych po wdychaniu dymu

38 Pierwsza pomoc- oparzenie ciężkieugasić i rozebrać pacjenta/tkę, usunąć przyczynę urazu chłodzenie rany ocena stanu ogólnego (wygląd skóry, wstępna ocena rozległości i głębokości)

39 Pierwsza pomoc- oparzenie ciężkie c.d.drożność dróg oddechowych, resuscytacja zebrać wywiad aseptyka, opatrunek leki przeciwbólowe do szpitala – „złota godzina”

40 Oparzenia ciężkie- leczenie- pierwsze 2 dobykontrola oddychania przetaczanie płynów badania laboratoryjne leki przeciwbólowe, sedatywne decyzja o dalszym leczeniu

41 Przetaczanie płynów Każdy ośrodek ma swoją doktrynę !reguła Parklanda: ilość płynów = 4 ml x kg m.c. x % oparzonej całkowitej powierzchni oparzenia (CPC) reguła Brooke`a: roztwór Ringera buforowany mleczanem 2 ml/kg/% CPC ml 5% glukozy

42 Przetaczanie płynów c.d.reguła Evansa inne reguły- z 1,25% mikrosodową albuminą ludzką stała kontrola diurezy : 0,5-1 ml/ kg/ godzinę u dzieci, około 50 ml/ godzinę u dorosłych

43 Schematy przetaczania płynów c.d.Podawanie płynów: połowa obliczonych płynów przez pierwsze 8 godzin, druga część przez 16 godzin Płyny doustne od 2-giej doby

44 Oparzenia ciężkie- leczenie dalszekontrola diurezy, parametrów krwi żywienie dojelitowe od 2-giej doby żywienie pozajelitowe antybiotyki - wg antybiogramu leki przeciwbólowe, sedatywne leczenie miejscowe rany oparzeniowej

45 Oparzenia ciężkie- leczenie rany oparzeniowejnekrektomia escharotomia przeszczepy

46 Oparzenia ciężkie - nekrektomianekrektomia- jak najszybciej, do 10. doby od urazu do 30 % CPC pozostawienie otwartych ran- błąd w sztuce zabiegi co 2-4 dni wycinać wszystkie martwe tkanki

47 Escharotomia- rozdział tk. oparzeniowej

48 Oparzenia ciężkie- przeszczepyautoprzeszczepy- pełnej grubości skóry, siatkowanych przeszczepów nie kłaść na twarz i szyję hodowle przeszczepy allo- i ksenogeniczne materiały sztuczne

49 Leczenie rany oparzeniowej- przeszczepy

50 Leczenie rany oparzeniowej- przeszczepy

51 Leczenie rany oparzeniowej- przeszczepy

52 Oparzenia ciężkie- leczenie rany oparzeniowejkontrola gojenia leczenie blizn, przykurczy operacje odtwórcze rehabilitacja, psychoterapia

53 Oparzenia ciężkie- efekt gojenia

54 Oparzenia ciężkie- efekt gojenia

55 Pierwsza pomoc- oparzenia chemicznepłukanie wodą przez 20 minut. jak w oparzeniach termicznych oparzenia oczu (!) do szpitala

56 Oparzenia elektrycznepierwsza pomoc- odłączyć źródło prądu, sprawdzić źródło porażenia jak w oparzeniach termicznych głębokie rany (łuk elektryczny!) do szpitala często późne powikłania ( zakrzepowe, kardiologiczne)

57 Szczególne sytuacje uraz falą uderzeniowąwypadek komunikacyjny (motocykliści!) współistniejące ostre stany- np. zawał mięśnia sercowego, udar niedokrwienny

58 Szczególne sytuacje zatrucia tlenekiem węgla- intubacja dotchawicza, 100% tlen zatrucia cyjankiem (poliuretan, nylon)- podobnie; w cięższych stanach podaje się także odtrutki

59 Oparzenia dróg oddechowychnajczęściej pożary w zamkniętych pomieszczeniach spalone wąsy, włosy w nosie; oparzenia jamy ustnej; sadza w ślinie możliwe niewielkie obrażenia w innych regionach ciała przyśpieszony, płytki oddech pogarszający się stan ogólny, z zaburzeniami świadomości do szpitala

60 Uszkodzenie tkanek, do którego dochodzi na wskutek działania zimnaOdmrożenia Uszkodzenie tkanek, do którego dochodzi na wskutek działania zimna

61 Odmrożenia najczęściej obwodowe części ciałasprzyja bezruch, wilgoć, alkohol, wiatr, zmęczenie nawet przy dodatnich temperaturach

62 te same zasady jak w oparzeniachOcena rozległości te same zasady jak w oparzeniach

63 Ocena głębokości- jak poznać? I stopieńskóra blada, obrzęknięta póżniej rumień skóry czucie zachowane gojenie samoistne swędzenie, mrowienie przebarwienia

64 Ocena głębokości- jak poznać? II stopieńobejmuje wszystkie warstwy po kilku godzinach pęcherze czucie zachowane długie gojenie, ziarninowanie blizny przebarwienia i swędzenia

65 Ocena głębokości- jak poznać? III stopieńżółtawa skóra, następnie brunatna demarkacja martwicy do 14 dni utrata czucia zakrzepica naczyń leczenie chirurgiczne odległe amputacje

66 Odmrożenia- pierwsza pomocOgrzać chorego- wilgotne okłady, kąpiele, płyny doustne, podnosić temperaturę stopniowo i powoli opatrunek do szpitala

67 Odmrożenia- leczenie heparyna leki krążenioweprofilaktyka przeciwtężcowa opatrunki- suche aseptyka! antybiotyk wg posiewów

68 Odmrożenia- leczenie ranydemarkacja martwicy późne wycięcie martwicy przeszczepy amputacje

69

70 Dziękuję za uwagę