1 Definicje i podział logicznyWykład 2 i 3 Definicje i podział logiczny

2 Podział definicji ze względu na to, do czego się odnosząDefinicja nominalna – dotyczy słów Definicja realna – dotyczy rzeczy

3 Podział definicji ze względu na zadaniaSprawozdawcza (relacjonuje zastane znaczenie terminu) Projektująca - regulująca (wybiera spośród zastanych znaczeń jedno) - konstrukcyjna (wprowadza nowy termin lub nowe znaczenie terminu wcześniej znanego) Problem wypowiedzi mętnych

4 Podział definicji ze względu na zadania - przykładya) Przez „naiwnych mentalistów” rozumiem w dalszej części swej rozprawy nieświadomych zwolenników tezy, iż nasze życie psychiczne poznajemy w sposób bezpośredni, bez jakichkolwiek schematów. b) W żargonie myśliwskim, a także przestępczym słowo „farba” oznacza krew

5 Podział definicji ze względu na zadania - przykładyc) Niech „telegnoza” określa ten obraz świata, jaki czerpią z programów nastolatki oglądające nałogowo MTV d) W żargonie części kibiców „piknikami” nazywa się ludzi, którzy przybyli na mecz wraz z rodzinami i bez zamiaru awanturowania się. e) „Kryminalistą” jest ktoś, kto popełnia zbrodnie z zimną krwią, a nie pod wpływem wzburzenia albo namiętności.

6 Podział definicji ze względu na budowęRównościowe (definiendum - zwrot łączący-definiens) - klasyczne (treściowe) - przez rodzaj i różnicę gatunkową, np. Student to uczeń szkoły wyższej) nieklasyczne (zakresowe) – przez rozłożenie zakresu definiendum na kilka podzbiorów, np. Filozofia to ontologia, epistemologia i aksjologia Nierównościowe np. równoważnościowa: X jest dziadkiem Y wtedy i tylko wtedy, gdy istnieje takie Z, że X jest ojcem Z, Z zaś jest ojcem lub matką Y

7 Stylizacje definicji SłownikowaSłowo „aksjologia” znaczy to samo, co wyrażenie „refleksja o wartościach” Semantyczna Słowo „aksjologia” oznacza refleksję o wartościach Przedmiotowa Aksjologia to refleksja o wartościach

8 Błędy w definicjach sprawozdawczychBłąd nieadekwatności - definicja za szeroka - definicja za wąska - definicja za wąska i za szeroka jednocześnie - wykluczanie się zakresów sytuacja przesunięcia kategorialnego Błąd pragmatyczny (ignotum per ignotum) - błędne koło (bezpośrednie lub pośrednie) jako przypadek ignotum per ignotum

9 Błędy w definicjach sprawozdawczych - przykładyMetaetyka to dział filozofii, który podejmuje problemy metaetyczne Czas w filozofii Kanta to pojęcie empirycznie realne, lecz transcendentalnie idealne Nazwa ogólna to nazwa, która ma mniej niż 1000 desygnatów Kwadrat to figura geometryczna o czterech bokach

10 Błędy w definicjach sprawozdawczych - przykładye) Sędzia to osoba uprawniona do wydawania wyroków sądowych. Wyrok sądowy to decyzja sędziego f) Filozofia społeczna to relacja między jednostką a jej społecznym otoczeniem g) Nazwa złożona to nazwa, która składa się z przynajmniej trzech słów

11 Błędy w definicjach projektującychNieskuteczność definicji regulującej - niepowodzenie w usunięciu wątpliwości Bezpłodność poznawcza definicji konstrukcyjnych

12 Błędy w definicjach projektujących - przykładyWojna sprawiedliwa to wojna prowadzona w słusznej sprawie Ciężka paczka to paczka, której nie może unieść listonosz Ciężka paczka to paczka, która waży więcej niż 8 kilogramów Słowo „stół” będzie oznaczało w dalszej części mojego wywodu krzesło

13 Błędy w definicjach projektujących - przykładye) Alienacja to ujarzmienie człowieka przez jego własne wytwory materialne i duchowe, które zaczynają mu się jawić jako złowrogie, obce i niekontrolowane siły f) Przez wyrażenie „duże miasto” będę rozumiał miasto, które ma bardzo licznych mieszkańców

14 Pseudodefinicje Definicja perswazyjnaDefinicja ostensywna (deiktyczna) Definicja cząstkowa Definicja metaforyczna

15 Definicje w prawie - status- definicje nominalne - definicje projektujące

16 Definicje w prawie Sposób konstruowania: - równościowa treściowa- równościowa zakresowa - nierównościowa

17 Definicje w prawie Przykład definicji równościowej treściowejart. 115 § 10 kk: „Młodocianym jest sprawca, który w chwili popełnienia czynu zabronionego nie ukończył 21 lat i w czasie orzekania w pierwszej instancji 24 lat.”

18 Definicje w prawie Przykład definicji równościowej zakresowejart. 115 § 11 kk: „Osobą najbliższą jest małżonek, wstępny, zstępny, rodzeństwo, powinowaty w tej samej linii lub stopniu, osoba pozostająca w stosunku przysposobienia oraz jej małżonek, a także osoba pozostająca we wspólnym pożyciu”

19 Definicje w prawie Przykład definicji nierównościowejart. 725 kc: „Przez umowę rachunku bankowego bank zobowiązuje się względem posiadacza rachunku, na czas oznaczony lub nie oznaczony, do przechowywania jego środków pieniężnych oraz do przeprowadzania na jego zlecenie rozliczeń pieniężnych”

20 Definicje w prawie Sposób wprowadzenia definicji legalnej:- słowniczek - osobny przepis - definicja nawiasowa art. 66 § 1 kc: „Kto oświadczył drugiej stronie wolę zawarcia umowy, określając w oświadczeniu jej istotne postanowienia (oferta), i oznaczył termin, w ciągu którego będzie oczekiwać odpowiedzi, ten jest ofertą związany aż do upływu oznaczonego terminu.”

21 Podział logiczny – warunki poprawnościWarunki formalne: - wyczerpujący - rozłączny - jedna zasada podziału - ostra zasada podziału Warunek materialny – poprawność pod względem pragmatycznym

22 Podział logiczny – sposoby przeprowadzaniaWedług cech kontradyktorycznych Według zasady specyfikacyjnej - determinanda - determinanty

23 Inne operacje Typologia (mniej sformalizowany podział)Partycja (wyodrębnianie części składowych) Stratyfikacja (wyodrębnianie właściwości)