1 DOBRA KULTURY W handlu zagranicznym Paula Sobkiewicz, Kinga Starsierska, Piotr Skrzy ń ski, Ania Bochi ń ska, Mateusz Burbula, Patrycja Ł ukasiewicz

2 ZAGADNIENIA 1.Akty prawne reguluj ą ce handel 2.Kompetencje i zadania organów celnych w zakresie kontroli legalno ś ci obrotu 3.Przemyt - najcz ęś ciej przemycane towary, g ł ówne kierunki nielegalnego handlu 4.Sankcje karne za nielegalny handel

3 AKTY PRAWNE REGULUJĄCE HANDEL Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami Rozporz ą dzenie Rady (WE) nr 116/2009 z dnia 18 grudnia 2008 r. w sprawie wywozu dóbr kultury Rozporz ą dzenie Rady (WE) nr 116/2009 z dnia 18 grudnia 2008 r. w sprawie wywozu dóbr kultury Rozporz ą dzenie wykonawcze Komisji (UE) nr 1081/2012 z dnia 9 listopada 2012r. do celów rozporz ą dzenia Rady (WE) nr 116/2009 w sprawie wywozu dóbr kultury Rozporz ą dzenie wykonawcze Komisji (UE) nr 1081/2012 z dnia 9 listopada 2012r. do celów rozporz ą dzenia Rady (WE) nr 116/2009 w sprawie wywozu dóbr kultury Rozporz ą dzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 18 kwietnia 2011 r. w sprawie wywozu zabytków za granic ę Rozporz ą dzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 18 kwietnia 2011 r. w sprawie wywozu zabytków za granic ę

4 AKTY PRAWNE REGULUJĄCE HANDEL Rozporz ą dzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 18 lutego 2011 r. w sprawie wzorów dokumentów oceny wskazuj ą cej czas powstania zabytku, wyceny zabytku oraz potwierdzenia wwozu zabytku na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej Ustawa przewiduje cztery rodzaje pozwole ń na wywóz zabytków poza granic ę RP. S ą nimi: 1.wielokrotne pozwolenie ogólne (dla muzeów i instytucji kultury) 2.wielokrotne pozwolenie indywidualne na czasowy wywóz zabytku 3.jednorazowe pozwolenie na czasowy wywóz zabytku za granice; 4.jednorazowe pozwolenie na sta ł y wywóz zabytku za granic ę.

5 KOMPETENCJE I ZADANIA ORGANÓW CELNYCH W ZAKRESIE KONTROLI LEGALNOŚCI OBROTU Wojewódzki Urz ą d Ochrony Zabytków w Warszawie b ą d ź jego delegatura jest pierwsz ą instancj ą do której musi si ę zwróci ć osoba zamierzaj ą ca wywie źć zabytek za granic ę na podstawie pozwolenia. Oznacza to, ż e nie wszystkie przedmioty i dzie ł a sztuki wymagaj ą uzyskania dokumentów wywozowych z WUOZ. Przedmioty, które nie spe ł niaj ą ustawowej definicji przedmiotu zabytkowego, okre ś lonego w jako : nieruchomo ść lub rzecz ruchoma, ich cz ęś ci lub zespo ł y, b ę d ą ce dzie ł em cz ł owieka lub zwi ą zane z jego dzia ł alno ś ci ą i stanowi ą ce ś wiadectwo minionej epoki b ą d ź zdarzenia, których zachowanie le ż y w interesie spo ł ecznym ze wzgl ę du na posiadan ą warto ść historyczn ą, artystyczn ą lub naukow ą nie pozostaj ą w kr ę gu zainteresowania organu konserwatorskiego. W przypadku materia ł ów bibliotecznych nale ż y zwraca ć si ę do Biblioteki Narodowej.

6 KOMPETENCJE I ZADANIA ORGANÓW CELNYCH W ZAKRESIE KONTROLI LEGALNOŚCI OBROTU Narodowy Instytut Dziedzictwa (NID) Jest nowoczesn ą instytucj ą kultury, podleg łą Ministerstwu Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Instytut tworzy podstawy dla zrównowa ż onej ochrony dziedzictwa, gromadzi i upowszechniania wiedz ę o zabytkach, wyznacza standardy ich ochrony i konserwacji oraz kszta ł tuje ś wiadomo ść spo ł eczn ą celem zachowania dziedzictwa kulturowego Polski dla przysz ł ych pokole ń.

7 KOMPETENCJE I ZADANIA ORGANÓW CELNYCH W ZAKRESIE KONTROLI LEGALNOŚCI OBROTU Narodowy Instytut Dziedzictwa realizuje program przeciwdzia ł ania przest ę pczo ś ci przeciwko dziedzictwu archeologicznemu oraz jej zwalczania. Program ten obejmuje mi ę dzy innymi wspó ł prac ę z Policj ą, S ł u ż b ą Celn ą, Stra żą Graniczn ą, placówkami muzealnymi, s ł u ż bami konserwatorskimi oraz portalem aukcji internetowych Allegro. Instytut prowadzi tak ż e monitoring rynku antykwarycznego i udziela wsparcia merytorycznego w sprawach zwi ą zanych z ochron ą dziedzictwa archeologicznego.

8 KOMPETENCJE I ZADANIA ORGANÓW CELNYCH W ZAKRESIE KONTROLI LEGALNOŚCI OBROTU Handel internetowy jest jednym z najszybciej rozwijaj ą cych si ę segmentów rynku. Rynek dóbr kultury stanowi jego nieod łą czn ą cz ęść, a powi ą zany z nim nielegalny obrót zabytkami sta ł si ę problemem, który w ostatnich latach systematycznie narasta ł. Zjawisko to, szczególnie widoczne w odniesieniu do najwi ę kszych ś wiatowych, ale równie ż lokalnych portali aukcyjnych, przez d ł ugi czas znajdowa ł o si ę poza kontrol ą instytucji pa ń stwowych i mi ę dzynarodowych, a nieliczne przypadki skutecznych interwencji nik ł y w ogromnej masie podobnych do siebie ofert. W wymiarze polskim chyba najbardziej widocznym elementem tego problemu by ł a obecno ść na najwi ę kszym portalu internetowym Allegro du ż ej liczby zabytków archeologicznych z nielegalnych wykopalisk.

9 KOMPETENCJE I ZADANIA ORGANÓW CELNYCH W ZAKRESIE KONTROLI LEGALNOŚCI OBROTU Badacze oraz specjali ś ci zwi ą zani z ochron ą dziedzictwa archeologicznego od lat podawali utrzymuj ą cy si ę na wysokim poziomie obrót zabytkami archeologicznymi jako przyk ł ad zjawiska rabowania stanowisk archeologicznych w Polsce na znaczn ą skal ę. By ł to jednocze ś nie przyk ł ad ilustruj ą cy bezbronno ść ś rodowiska archeologicznego w konfrontacji z rabusiami zabytków oraz bezradno ść instytucji pa ń stwowych w zakresie skutecznego egzekwowania przepisów ochrony zabytków. W latach 2007-2011 na portalu Allegro zarejestrowano ok. 2600 podejrzanych aukcji, w ś ród których znalaz ł y si ę przede wszystkim zabytki archeologiczne typowe dla obszaru Polski, ale równie ż pewna liczba artefaktów z wykopalisk dokonanych poza terenem naszego kraju. Nale ż y wiedzie ć, ż e ka ż dy zabytek archeologiczny odkryty na obszarze Polski jest w ł asno ś ci ą Skarbu Pa ń stwa bez wzgl ę du na sposób jego znalezienia, wi ę c jakiekolwiek próby wprowadzenia go do obrotu handlowego s ą niezgodne z prawem.

10 KOMPETENCJE I ZADANIA ORGANÓW CELNYCH W ZAKRESIE KONTROLI LEGALNOŚCI OBROTU Mówi o tym art. 35 Ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami z dnia 23 lipca 2003 roku (Dz. U. z 2003 r. Nr 16, poz. 1568 z pó ź niejszymi zmianami): Mówi o tym art. 35 Ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami z dnia 23 lipca 2003 roku (Dz. U. z 2003 r. Nr 16, poz. 1568 z pó ź niejszymi zmianami): 1. Przedmioty b ę d ą ce zabytkami archeologicznymi odkrytymi, przypadkowo znalezionymi albo pozyskanymi w wyniku bada ń archeologicznych stanowi ą w ł asno ść Skarbu Pa ń stwa. 1. Przedmioty b ę d ą ce zabytkami archeologicznymi odkrytymi, przypadkowo znalezionymi albo pozyskanymi w wyniku bada ń archeologicznych stanowi ą w ł asno ść Skarbu Pa ń stwa. 2. W ł asno ść Skarbu Pa ń stwa stanowi ą równie ż przedmioty b ę d ą ce zabytkami archeologicznymi, pozyskane w wyniku poszukiwa ń, o których mowa w art. 36 ust. 1 pkt 12. 2. W ł asno ść Skarbu Pa ń stwa stanowi ą równie ż przedmioty b ę d ą ce zabytkami archeologicznymi, pozyskane w wyniku poszukiwa ń, o których mowa w art. 36 ust. 1 pkt 12. 3. Miejsce przechowywania zabytków archeologicznych odkrytych, przypadkowo znalezionych albo pozyskanych w wyniku bada ń archeologicznych b ą d ź poszukiwa ń, o których 3. Miejsce przechowywania zabytków archeologicznych odkrytych, przypadkowo znalezionych albo pozyskanych w wyniku bada ń archeologicznych b ą d ź poszukiwa ń, o których mowa w art. 36 ust. 1 pkt 12, okre ś la wojewódzki konserwator zabytków, przekazuj ą c je, w drodze decyzji, w depozyt muzeum lub innej jednostce organizacyjnej, za jej zgod ą. mowa w art. 36 ust. 1 pkt 12, okre ś la wojewódzki konserwator zabytków, przekazuj ą c je, w drodze decyzji, w depozyt muzeum lub innej jednostce organizacyjnej, za jej zgod ą. Poszukiwania o których mowa w ust ę pie 2 artyku ł u to poszukiwania ukrytych lub porzuconych zabytków ruchomych, w tym zabytków archeologicznych, przy u ż yciu wszelkiego rodzaju urz ą dze ń elektronicznych oraz sprz ę tu do nurkowania (art. 36 ust. 1 p. 12) Poszukiwania o których mowa w ust ę pie 2 artyku ł u to poszukiwania ukrytych lub porzuconych zabytków ruchomych, w tym zabytków archeologicznych, przy u ż yciu wszelkiego rodzaju urz ą dze ń elektronicznych oraz sprz ę tu do nurkowania (art. 36 ust. 1 p. 12)

11 PRZEMYT Sk ą d czerpiemy dane o przemycie dóbr kulturowych w Polsce? Statystyki prowadzone przez s ł u ż b ę celn ą oraz stra ż graniczn ą Statystyki prowadzone przez s ł u ż b ę celn ą oraz stra ż graniczn ą Dane udost ę pnione przez policj ę Dane udost ę pnione przez policj ę Krajowy wykaz zabytków skradzionych lub wywiezionych za granic ę niezgodnie z prawem prowadzona przez Narodowy Instytut Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów z upowa ż nienia Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Krajowy wykaz zabytków skradzionych lub wywiezionych za granic ę niezgodnie z prawem prowadzona przez Narodowy Instytut Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów z upowa ż nienia Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

12 PRZEMYT Najcz ęś ciej przemycane dobra kultury Ikony Ikony Zabytkowe monety, bro ń palna Zabytkowe monety, bro ń palna Obrazy stanowi ą ce warto ść muzealn ą Obrazy stanowi ą ce warto ść muzealn ą Starodruki Starodruki Porcelana Porcelana Ksi ąż ki Ksi ąż ki

13 PRZEMYT Gdzie najcz ęś ciej udaremniany jest przemyt dóbr kultury?

14 PRZEMYT W jaki sposób przemycane s ą dobra kultury? na podstawie podrobionych dokumentów (np. pojazdy) na podstawie podrobionych dokumentów (np. pojazdy) na podstawie dokumentów oryginalnych, jednak ż e dotycz ą cych innych przedmiotów (np. meble) na podstawie dokumentów oryginalnych, jednak ż e dotycz ą cych innych przedmiotów (np. meble) ukryte w specjalnie przygotowanych skrytkach w samochodach osobowych i ci ęż arowych (np. ikony, rzeczy gospodarstwa domowego) ukryte w specjalnie przygotowanych skrytkach w samochodach osobowych i ci ęż arowych (np. ikony, rzeczy gospodarstwa domowego) ukryte pomi ę dzy innymi przedmiotami wywo ż onymi legalnie, tj. zgodnie z prawem (np. obrazy, elementy architektoniczne) ukryte pomi ę dzy innymi przedmiotami wywo ż onymi legalnie, tj. zgodnie z prawem (np. obrazy, elementy architektoniczne) ukryte w baga ż ach podr ę cznych i rejestrowane w przypadku przekraczania granicy drog ą lotnicz ą (np. numizmaty, figurki, ksi ąż ki) ukryte w baga ż ach podr ę cznych i rejestrowane w przypadku przekraczania granicy drog ą lotnicz ą (np. numizmaty, figurki, ksi ąż ki) wywo ż one jako z ł om (np. elementy archeologiczne) wywo ż one jako z ł om (np. elementy archeologiczne) przes ł ane drog ą pocztow ą (np. militaria i rzeczy zwi ą zane z II wojn ą ś wiatow ą ). przes ł ane drog ą pocztow ą (np. militaria i rzeczy zwi ą zane z II wojn ą ś wiatow ą ).

15 PRZEMYT PRZYKŁADY Przemyt 294 monet ( 233 kopiejki rosyjskie tzw. „ ł ezki” pochodz ą ce z prze ł omu XVI/XVII w, 51 monet polskich z prze ł omu XVI/ XVII oraz z pocz ą tku XVII wieku, 10 datowanych na I po ł ow ę XVII wieku ortów Zygmunta III Wazy) Przemyt 294 monet ( 233 kopiejki rosyjskie tzw. „ ł ezki” pochodz ą ce z prze ł omu XVI/XVII w, 51 monet polskich z prze ł omu XVI/ XVII oraz z pocz ą tku XVII wieku, 10 datowanych na I po ł ow ę XVII wieku ortów Zygmunta III Wazy) Przemyt udaremniony na granicy w Bia ł orusi ą w Terespolu Przemyt udaremniony na granicy w Bia ł orusi ą w Terespolu Celnicy warto ść znaleziska ocenili na ponad 8 tys. z ł Celnicy warto ść znaleziska ocenili na ponad 8 tys. z ł

16 PRZEMYT PRZYKŁADY Zabytkowy obraz olejny próbowali wywie źć z Polski dwaj obywatele Bia ł orusi Zabytkowy obraz olejny próbowali wywie źć z Polski dwaj obywatele Bia ł orusi Zatrzymani zostali na przej ś ciu granicznym w S ł awatyczach Zatrzymani zostali na przej ś ciu granicznym w S ł awatyczach

17 PRZEMYT PRZYKŁADY Mieszkanka Bielska – Bia ł ej usi ł owa ł a wywie źć z Polski do Niemiec Dwa XVIII- wieczne starodruki o tematyce religijnej Mieszkanka Bielska – Bia ł ej usi ł owa ł a wywie źć z Polski do Niemiec Dwa XVIII- wieczne starodruki o tematyce religijnej Zosta ł a zatrzymana na katowickim lotnisku Pyrzowice Zosta ł a zatrzymana na katowickim lotnisku Pyrzowice

18 PRZEMYT PRZYKŁADY 18 ikon próbowa ł a przewie źć przez granic ę 77-letnia mieszkanka Moskwy 18 ikon próbowa ł a przewie źć przez granic ę 77-letnia mieszkanka Moskwy Przemyt ikon udaremniony w Terespolu Przemyt ikon udaremniony w Terespolu Warto ść funkcjonariusze wst ę pnie wycenili na blisko 8 tys. z ł Warto ść funkcjonariusze wst ę pnie wycenili na blisko 8 tys. z ł

19 SANKCJE KARNE ZA NIELEGALNY HANDEL Artyku ł 74 ustawy stanowi, i ż kto bez zezwolenia wywozi zabytek za granic ę lub po jego wywiezieniu za granic ę nie sprowadza go do kraju w terminie ustalonym w zezwoleniu podlega karze pozbawienia wolno ś ci od 3 miesi ę cy do lat 5. S ą d mo ż e ponadto orzec przypadek zabytku, cho ć by nie by ł on w ł asno ś ci ą sprawcy. Artyku ł 74 ustawy stanowi, i ż kto bez zezwolenia wywozi zabytek za granic ę lub po jego wywiezieniu za granic ę nie sprowadza go do kraju w terminie ustalonym w zezwoleniu podlega karze pozbawienia wolno ś ci od 3 miesi ę cy do lat 5. S ą d mo ż e ponadto orzec przypadek zabytku, cho ć by nie by ł on w ł asno ś ci ą sprawcy. Artyku ł 76 stanowi, ż e kto zbywa lub po ś redniczy w zbyciu zabytku, a tak ż e wykopaliska lub znaleziska archeologicznego, je ż eli na podstawie towarzysz ą cych okoliczno ś ci powinien przypuszcza ć, ż e nabywca zamierza wywie źć je za granic ę bez zezwolenia, w razie gdy wywóz lub jego usi ł owanie rzeczywi ś cie nast ą pi ł y, podlega grzyw¬nie, karze ograniczenia wolno ś ci albo pozbawienia wolno ś ci do lat 2. Artyku ł 76 stanowi, ż e kto zbywa lub po ś redniczy w zbyciu zabytku, a tak ż e wykopaliska lub znaleziska archeologicznego, je ż eli na podstawie towarzysz ą cych okoliczno ś ci powinien przypuszcza ć, ż e nabywca zamierza wywie źć je za granic ę bez zezwolenia, w razie gdy wywóz lub jego usi ł owanie rzeczywi ś cie nast ą pi ł y, podlega grzyw¬nie, karze ograniczenia wolno ś ci albo pozbawienia wolno ś ci do lat 2.