1 Doc. dr Bolesław Iwan Przedmiot- Makroekonomia Studia Stacjonarne. Rok I, Sem. 2 Kierunek – Turystyka i Rekracja Temat: Inflacja. Przyczyny i metody wygaszania inflacji 1

2 Oddziaływanie inflacji na społeczeństwo i Gospodarkę Narodową Koszty inflacji Są wysokie zwłaszcza inflacja galopująca, hiperinflacja i stagflacja. Są częściowo mierzone lub częściowo trudno mierzalne lub niemierzalne. Częściowo mierzalne: – obniżanie dochodów i płac realnych, – zmniejszenie inwestycji, – wzrost bezrobocia, – wzrost wydatków rządowych (transferowych) na zasiłki dla bezrobotnych, emerytów, rencistów. Trudno mierzalne i niemierzalne: – narażanie niezadowolenia społeczeństwa, – niezadowolenie i niechęć do władzy, – nie chęć do własnej waluty, – wzrost absencji chorobowej pracowników. 2

3 Następuje nieprawidłowa redystrybucja dochodów pomiędzy poszczególnymi grupami społeczeństwa tzn. niektóre jednostki się bogacą, a niektóre biednieją. Inflacja jest stratą osób i przedsiębiorstw, które posiadają zobowiązania o zmiennej stopie oprocentowania, ponieważ dochody zazwyczaj rosną dużo wolniej niż inflacja. Inflacja jest zwłaszcza groźna dla tych grup społeczeństwa, które otrzymują stałe dochody (budżetówka) z własnej pracy (nauczyciele). 3

4 Oddziaływanie inflacji na produkcie i zatrudnienie W warunkach inflacji, jeśli utrzymuje się w dłuższym czasie to inflacja taka to nazywa się INFLACJĄ ANTYCYPOWANĄ (spodziewana, oczekiwana, prognozowana). Polega ona na tym, że wszystkie elementy gospodarki narodowej zaczynają dostosowywać do Inflacji Antycypowanej: – Związki zawodowe zaczynają wymuszać negocjacje z pracodawcami i rządem na tę konieczność indeksacji płac (podwyżek płaci indeksowanie emerytur i płac oraz innych wypłat transferowych. – W istniejące stopy procentowe (bankowe) włącza się składniki uwzględniające przewidywaną antycypowana inflację. – W kontrakty handlowe wbudowuje się (włącza się) inflację antycypowaną. – Przy oprocentowaniu obligacji rządowych uwzględniane są także inflacje antycypowane. 4

5 – Inflacja antycypowana powoduje negatywny wpływ na zachowanie przedsiębiorstw i społeczeństwa. – W warunkach inflacji rządy poszczególnych krajów stwierdzają się, że ciężar ich zadłużenia wewnętrznego zmniejsza się. – W warunkach inflacji poziom zadłużenia zagranicznego spada wtedy, gdy pogarsza się relacja pomiędzy walutą krajową a dewizami. – W warunkach inflacji powiększają swoje zasoby (bogactwo) osoby, firmy i inne organizacje, które lokowały swoje oszczędności = nadwyżki finansowe w nieruchomości, złoto. – Natomiast tracą na inflacji osoby starsze, mniej przedsiębiorcze, zatrudniane w sferach opłacane – Z budżetu państwa (nauczyciele, emeryci itd. Oraz osoby i organizacje, które lokowały swoje oszczędności w formie lokat bankowych. – W warunkach inflacji zyskuj ą także osoby młode, przedsiębiorcze, które umiejętnie zarządzały swoimi oszczędnościami. 5

6 REASUMUJĄC Inflacja zakłóca nie tylko funkcję gospodarki narodowej, ale także zakłóca rozkład dochodów i bogactwa pomiędzy różnymi grupami społecznymi. Wpływa niejednakowo na poszczególne warstwy społeczeństwa. Ogólnie rzecz biorąc zyskują Ci co mają coś do sprzedania wartościowego i potrzebnego społeczeństwu. Oddziaływanie inflacji na produkcję i zatrudnienie Oddziaływanie makroekonomicznej inflacji – Makroekonomia dowodzi, że inflacja ma wpływ na poziom PNB, ponieważ w początku okresowym nasilającej się inflacji poziom zatrudnienia i produkcji jest zazwyczaj wysoki w związku z tym roście PNB. – Ale to nie inflacja wywołuje wysokie zatrudnienie, ale odwrotnie, to przegrzana koniunktura, czyli pełne zatrudnienie i wysoka produkcja jest impulsem wywołującym inflację. 6

7 W krótkim okresie czasu nie ma udowodnionego istotnego związku pomiędzy umiarkowaną inflacją a PNB. Niektórzy ekonomiści twierdzą, iż w, krótkim okresie związek pomiędzy inflacją umiarkowaną, a PNB jest dwuznaczny. Ponieważ inflacja może wywoływać krótkie przesunięcie krzywej AD (Popyt globalny) na prawo to może to prowadzić do chwilowego wzrostu produkcji dóbr i usług, a więc do wzrostu PNB. Z kolei wzrost produkcji podaży dóbr i usług wywołuje na ogół wzrost cen tych dóbr i usług. Wzrost cen dóbr i usług może spowodować tzw. SZOK PODAŻOWY co odbija się następnie na ograniczeniu produkcji i zatrudnienia gdyż na rynku będzie nadmiar dóbr i usług. 7

8 Oddziaływanie mikroekonomiczne inflacji Dotyczy oddziaływania na alokację zasobów w gospodarce narodowej czyli pomiędzy innymi przedsiębiorstwami. Inflacja powoduje zniekształcenie cen czynników wytwórczych (cen ziemi, kapitału, cen pracy). Im wyższa stopa inflacji tym większe zniekształcenia i nieprawidłowości w relacjach cen jednych czynników wytwórczych do drugich. Elementem i produktem, którego ceny najbardziej zniekształcają inflację jest pieniądz gotówkowy (transakcyjny). Spadek siły nabywczej pieniądza wywołuje zawsze obniżenie dochodów realnych społeczeństwa/ konsumentów. Przy danej stopie inflacji (20%) jeżeli nie rosną płace (cena siły nabywczej) to siła nabywcza pieniądza i dochody realne także spadają o 20%. 8

9 INFLACJA NIEZRÓWNOWAŻONA Ma destrukcyjny wpływ na relacje cen jednych produktów do drugich produktów w tym również na relacje cen produktów gotowych (finalnych) do cen czynników wytwórczych. Ma także wpływ destrukcyjny na kształtowanie się kosztów produkcji w przedsiębiorstwach. Na obniżenia podatkowe od przedsiębiorstwa i osób fizycznych. Najtrudniejszym problemem, jaki powstaje w gospodarce narodowej w związku z inflacją, że pieniądz gotówkowy nie może nadążyć za inflacją. W związku z tym społeczeństwo płaci podatki w stałej, starej stawce procentowej. 9

10 Wpływ inflacji niezrównoważonej jest ważny w przypadku zachować postępowania zachować, społeczeństwa. Społeczeństwo zachowuje się „gorączkowo” gdyż stara się jak najszybciej wydać pieniądz gotówkowy, tzn. zamienić go na towary, ponieważ siła nabywcza pieniądza gotówkowego spada. Inflacja nakręca się i rośnie na skutek tych zjawisk i wkracza na wyższy poziom. Podobnie postępują firmy. W dużych korporacjach ekonomiści opracowują specjalne programy gospodarowania pieniądzem gotówkowym, po to by zminimalizować straty spowodowane przechowywaniem gotówki (w kasie czy na rachunku bankowym). 10

11 INFLACJA NIEANTYCYPOWANA W warunkach inflacji nieantycypowanej korzystają głównie producenci i sprzedaży dóbr i usług dla konsumentów finalnych. Ubożeją natomiast wszyscy konsumenci otrzymujący dochody z budżetu państwa (policja, pielęgniarki, renciści, emeryci). Nie ma natomiast wpływu na efektywność przedsiębiorstw w produkcji i usługach. Galopująca inflacja nieantycypowana niszczy morale przedsiębiorstw i społeczeństwa. Niska stopa inflacji antycypowanej ma demoralizujący wpływ na społeczeństwo i przedsiębiorstwa oraz wpływ na niesprawiedliwy podział dochodu i bogactwa pomiędzy różne grupy społeczeństwa. 11

12 Reakcje makroekonomiczne na inflację Żadne społeczeństwo na świecie nie akceptuje wysokiej stopy inflacji i zmusza swoje rządy do walki z inflacją. Walka z inflacją powoduje wzrost bezrobocia oraz obniżenie tempa wzrostu PNB. Wygaszanie inflacji odbywa się kosztem społeczeństwa. Polityka zamrażania cen - metodę wygaszania inflacji stosowały państwa socjalistyczne, skandynawskie w krótkich okresach. Polityka zamrażania cen nie jest skuteczna, doprowadza do stagnacji i pogarszania się efektywności przedsiębiorstw. W każdym państwie występuje konieczność poszukiwania metod walki z inflacją. Jedną z nich jest polityka fiskalna, która ma na celu zmniejszenie podaż pieniądza na rynek. Jest to kolejny koszt płacony przez społeczeństwo. 12

13 Typy inflacji i jej przyczyny Inflacja ciągniona przez popyt, (wzrost wpływu pieniądza na rynek, cen dóbr i usług, wzrostu wskaźnika CPI.) -Inflacja pchana przez koszty, (wzrost cen czynników wytwórczych, wzrost kosztów produkcji w przedsiębiorstwach, wymusza wzrost cen i dóbr finalnych). Najgorszy czas dla gospodarki jest wtedy, gdy te dwie przyczyny złączą się ze sobą. Wtedy tempo inflacji jest najszybsze (podbijanie cen, dochodów, kosztów). 13

14 Metody walki z inflacją W większości państw świata dąży się do wygaszania inflacji. Zastosowanie metody kierowania Gospodarką Narodową (stop-go) czyli metoda hamowania i pobudzania gospodarki narodowej. Metoda jest mało efektywna, ponieważ przyczynia się do wzrostu cen, a nawet obniżenia wydajności pracy i poziomu życia wielu warstw społeczeństwa. Regulacja płac i cen (zamrażania)- jest skuteczna tylko w krótkim czasie. Strategia konkurencyjno- rynkowa. Jest najbardziej skuteczną metodą wygaszania inflacji w długim czasie. Polega na wzroście konkurencyjności gospodarki narodowej poprzez obniżanie ceł na importowane produkty finalne i czynniki wytwórcze, na importowaniu oraz na rezygnacji państwa z koncesjonowania działalności gospodarczej. Niemcy hitlerowskie wygaszanie inflacji prowadziły przez militaryzację Gospodarki Narodowej. Stany Zjednoczone i większość państw europejskich zwalczały inflację metodą interwencjonizmu państwowego = metoda robót publicznych 14

15 Inflacja ciągniona przez popyt występuje wtedy, gdy zbyt duże wydatki trafiają na zbyt małą ilość dóbr i usług znajdujących się na rynku. Inflacja pchana przez koszty powoduje, że ceny dóbr i usług pchane są przez koszty wytwarzanych dóbr i usług w Gospodarce Narodowej. TEORIA KRZYWEJ PHILIPSA Krzywa Philipsa opisuje empiryczne związki pomiędzy bezrobociem, a tempem wzrostu cen i płac, a więc tempem inflacji. Żeby wygasła inflacja to zawsze występuje bezrobocie. Przy pomocy krzywej Philipsa można określić, jaką część nominalnego PNB stanowi realny PNB, a jaką część tego nominalnego PNB wynika wzrostu cen dóbr i usług. 15

16 ZASADA PHILIPSA Krzywą Philipsa nazywano teorią inflacji na zasadzie wymiany coś za coś. Zgodnie z teorią inflacji według krzywej Philipsa społeczeństwo może „kupić" niższą stopę inflacji, jeżeli jest gotowe zapłacić za to wyższą stopę bezrobocia. Krzywa Philipsa ma zastosowanie w krótkich okresach. W długich okresach dochodzi do zniekształceń. W krótkim czasie krzywa Philipsa jest prostą pionową natomiast pozioma krzywa Philipsa jest krzywą łączącą punkt BAC. Punkt B na rzekomej krzywej Philipsa powstaje, gdy w gospodarce nagle rosną płace powyżej oczekiwanego poziomu. 16

17 Literatura Nasiłowski M.: System rynkowy. Podstawy mikro- i makroekonomii. Wyd. Key Text. Warszawa 2011. Begg D.: Makroekonomia. Podstawowe problemy. PWE. Warszawa 2007. Begg D., Fisher S., i inni: Makroekonomia. PWE. Warszawa 2014. 17