1 doktorantka w Katedrze Postępowania KarnegoPostępowanie przejściowe. Konsensualne sposoby zakończenia procesu karnego Dorota Czerwińska doktorantka w Katedrze Postępowania Karnego

2 Kontrola formalna AO kryteria kontroli – art. 337 k.p.k.:art. 119 k.p.k. - wymogi pisma procesowego art. 332 k.p.k. - wymogi formalne AO art. 333 k.p.k. - poprawny wykaz dowodów art. 335 k.p.k. - wymogi wniosku o skazanie bez rozprawy art. 334 k.p.k. - załączenie materiałów postępowania przygotowawczego i odpisów art. 321 k.p.k. - czynność końcowego zapoznania – dot. tylko oskarżyciela publ.

3 Kontrola formalna AO podmiot dokonujący kontroli: prezes sądusankcja za braki AO: zarządzenie o zwrocie aktu oskarżenia wraz z aktami sprawy → nie oznacza zwrotu sprawy i nie uchyla stanu jej zawisłości z art. 337 k.p.k. wynika, że w ciągu 7 dni oskarżyciel publiczny musi: zaskarżyć zarządzenie (zażalenie do sądu właściwego do rozpoznania sprawy) ALBO wnieść poprawiony AO

4 Kontrola formalna AO kontrola w trybie art. 337 k.p.k. dotyczy aktu oskarżenia oskarżyciela publicznego, posiłkowego, wniosku z art. 335 § 1 k.p.k., wniosku o warunkowe umorzenie postępowania, a po 1 lipca 2015 roku także wniosku o umorzenie postępowania i zastosowanie środków zabezpieczających, co wynika z art §1 a k.p.k. Nie dotyczy natomiast AO oskarżyciela prywatnego – podlega kontroli tylko przez pryzmat art. 487 w zw. z art. 120 k.p.k.!

5 Kontrola formalna AO oskarżyciela posiłkowegoKontrola formalna aktu oskarżyciela posiłkowego następuje zarówno na podstawie art. 337 k.p.k., jak i w trybie art. 120 k.p.k. co do przymusu adwokacko-radcowskiego (art. 55 § 2 k.p.k.) oraz uiszczenia kwoty 300 zł tytułem równowartości zryczałtowanych wydatków sądowych podstawa prawna: (art. 621 w zw. z art. 640 k.p.k. w zw. z § 1 rozp. MinSpr z r. w sprawie wysokości zryczałtowanej równowartości wydatków w sprawach z oskarżenia prywatnego)

6 Kontrola formalna AO jeżeli prokurator ponownie wniesie niepoprawiony AO, prezes sądu może zmienić swoją poprzednią decyzję i dokonać czynności z art albo wnieść sprawę na posiedzenie – art. 339 § 3 k.p.k. jeżeli na posiedzeniu sąd stwierdzi, że braki formalne nie występują albo występują, ale nie pozbawiają skuteczności skargi oskarżyciela, powinien skierować sprawę do rozpoznania na rozprawie. W przeciwnym razie możliwe jest umorzenie postępowania ze względu na brak skutecznej skargi uprawnionego oskarżyciela. Decyzja sądu uzależniona od rangi braków formalnych aktu oskarżenia. Por. uchwała SN z dnia 31 sierpnia 1994 r., I KZP 19/94. Jeżeli nie uzupełniono braków z wniosku z art. 335 § 2 → sprawę kieruje się na rozprawę, ponieważ sam AO jest skuteczny

7 Dalsza procedura Kontrola formalna AOdoręczenie odpisu AO oskarżonemu wraz z wezwaniem do złożenia wniosków dowodowych i udzielając stosownych pouczeń wniosek z art. 335 § 1 lub 2 doręcza się również pokrzywdzonemu prawo złożenia pisemnej odpowiedzi na AO w terminie 7 dni

8 Kontrola merytoryczna AOart. 339 § 3 pkt 1 i 2 k.p.k. Oznacza obowiązek kontroli ewentualnego zaistnienia przeszkody procesowej uniemożliwiającej rozpoznanie sprawy oraz ewentualnego oczywistego braku faktycznych podstaw oskarżenia, by taka sprawa nie trafiła w ogóle na rozprawę  tzw. oddanie pod sąd w znaczeniu ścisłym

9 Skierowanie sprawy na posiedzeniejeżeli zachodzi potrzeba rozstrzygnięcia przekraczającego kompetencje prezesa sądu mogą to być kwestie incydentalne (właściwość, zawieszenie, środki przymusu) lub główny przedmiot procesu, tj. odpowiedzialność karna oskarżonego termin instrukcyjny: 30 dni od wniesienia AO inny rodzaj posiedzenia: przygotowawcze (organizacyjne) z art. 349 k.p.k.

10 Orzekanie na posiedzeniu o głównym przedmiocie procesuinstytucja z art. 335 k.p.k. warunkowe umorzenie postępowania instytucja z art. 338a k.p.k. orzekanie o środkach zabezpieczających umorzenie postępowania: na podstawie art. 59a k.k. z powodu neg. przesłanek z art. 17 § 1 pkt 2- 11 z powodu oczywistego braku faktycznych podstaw oskarżenia

11 Jawność posiedzeń WEWNĘTRZNA- zasada: jawnośćZEWNĘTRZNA – zasada: niejawność; odstępstwa: orzekanie środków zabezpieczających zawieszenie postępowania warunkowe umorzenie postępowania wnioski z art. 335, 338a posiedzenia z art. 343 i 343a, tj. na których zapadają wyroki skazujące w trybach konsensualnych umorzenie postępowania na podstawie art. 59a k.k., z oczywistego braku faktycznych podstaw oskarżenia lub z powodu przesłanek negatywnych z art. 17 § 1 pkt 2-11 k.p.k.

12 Art. 347 k.p.k. bardzo ważny przepis!sąd w dalszym toku postępowania nie jest związany oceną faktyczną ani prawną przyjętą za podstawę rozstrzygnięć wydanych na posiedzeniu w szczególności może w toku postępowania stwierdzić, że istnieją jednak przeszkody do rozpoznania sprawy i ją umorzyć

13 Warunkowe umorzenie postępowaniaprzesłanki – art. 66 k.k. sąd może je zastosować zarówno na wniosek, jak i z urzędu, na posiedzeniu lub po przeprowadzeniu rozprawy posiedzenie reguluje art. 341 k.p.k. możliwość odroczenia posiedzenia celem umożliwienia porozumienia się oskarżonego z pokrzywdzonym silna pozycja pokrzywdzonego – doręcza się mu wyrok i może go zaskarżyć apelacją – art. 444!

14 Stosowanie środków zabezpieczającychart. 339 § 1 → sprawa jest kierowana na posiedzenie art. 359 § 1 – niejawna jest rozprawa, na której rozpoznawany jest wniosek o umorzenie postępowania z powodu niepoczytalności sprawcy i orzeczenie środków zabezpieczających art. 340 – orzekanie przepadku tytułem środka zabezpieczającego

15 Konsensualne sposoby zakończenia postępowania karnegoklasyczne: skazanie bez rozprawy – art. 335 k.p.k. dobrowolne poddanie się odpowiedzialności karnej – art. 387 k.p.k. instytucja z pogranicza prawa karnego materialnego i procesowego – art. 59a k.k. nowa instytucja z art. 338a k.p.k.

16 Porozumienia procesowemogą obejmować środki reakcji karnej na czyn i koszty postępowania nie mogą obejmować ustaleń faktycznych i kwalifikacji prawnej prowadzą do przyspieszenia postępowania, obniżenia jego kosztów, a w założeniu prowadzą także do wygaszenia konfliktu i dają prokuratorowi możliwość skupienia się na sprawach trudniejszych wszystkie (335,338a,387) prowadzą do skazania wyrokiem

17 Skazanie bez rozprawy jedna instytucja, dwa tryby:art. 335 § 1 – zamiast AO, wymóg przyznania się i osiągnięcia celu postępowania art. 335 § 2 – oprócz AO, wymóg niesprzeczności oświadczeń dowodowych oskarżonego z innymi ustaleniami wina i okoliczności przestępstwa nie budzą wątpliwości tryb orzekania na posiedzeniu reguluje art. 343 k.p.k.

18 Skazanie bez rozprawy sąd może nie uwzględnić wniosku, jak również uzależnić to od dokonania w nim określonej zmiany warunek: brak sprzeciwu pokrzywdzonego należycie zawiadomionego o terminie posiedzenia prawo udziału prokuratora, oskarżonego i pokrzywdzonego zwrot sprawy prokuratorowi w razie nieuwzględnienia wniosku z art. 335 § 1

19 Dobrowolne poddanie się odpowiedzialności karnejuregulowane w art. 387 k.p.k. termin: do zakończenia pierwszego przesłuchania wszystkich oskarżonych na rozprawie głównej przesłanki: brak sprzeciwu prokuratora i pokrzywdzonego okoliczność popełnienia przestępstwa i wina nie budzą wątpliwości cele postępowania zostaną osiągnięte

20 Dobrowolne poddanie się odpowiedzialności karnejmożliwość nieuwzględnienia wniosku lub uzależnienia tego od dokonania w nim zmiany możliwość odroczenia rozprawy celem umożliwienia porozumienia się z pokrzywdzonym w sprawach o zbrodnie ograniczona możliwość nadzwyczajnego złagodzenia kary – jakie jest ratio legis § 4 art. 387?

21 Koncesje w zakresie wymiaru kary – art. 60a k.k.dotyczy art. 335, 338a, 387 k.p.k. możliwość nadzwyczajnego złagodzenia niezależnie od przesłanek z art. 60 k.k. lub odstąpienia od wymierzenia kary w razie występku zagrożonego karą nieprzekraczającą 5 lat pozbawienia wolności

22 Art. 59a k.k. możliwość umorzenia postępowania wobec sprawcy niekaranego uprzednio za przestępstwo umyślne z użyciem przemocy, który pojednał się z pokrzywdzonym i naprawił szkodę, na wniosek pokrzywdzonego, dotyczy występków zagrożonych karą nieprzekraczającą 3 lat pozbawienia wolności, a także o występek przeciwko mieniu zagrożony karą nieprzekraczającą 5 lat pozbawienia wolności, jak również o występek określony w art. 157 § 1.

23 Art. 338a k.p.k. nowa instytucja – dobrowolne poddanie się odpowiedzialności na posiedzeniu przed rozprawą na wniosek oskarżonego o występek złożony przed doręczeniem mu zawiadomienia o terminie rozprawy, jeżeli okoliczności popełnienia przestępstwa i wina nie budzą wątpliwości, a cele postępowania zostaną osiągnięte odpowiednie stosowanie art. 343 k.p.k.

24 Wzmocnienie pozycji pokrzywdzonego w procesie - przykładyprawo do końcowego zapoznania się z materiałami post. przyg. - art. 321 k.p.k. prawo sprzeciwu nie tylko wobec instytucji z art. 387, ale też 335 k.p.k. art. 59a k.k. - możliwość złożenia wniosku o umorzenie postępowania nowy art. 299a zmiana art. 300 – pouczenia pokrzywdzonego ustawa o ochronie i pomocy dla pokrzywdzonego i świadka

25 Dziękuję za uwagę.