1 dr hab. Kinga Flaga-Gieruszyńska prof. US Uniwersytet SzczecińskiEgzekucja sądowa z wirtualnych walut – wybrane zagadnienia Judicial execution of virtual currency – selected issues dr hab. Kinga Flaga-Gieruszyńska prof. US Uniwersytet Szczeciński

2 Brak rozwiązań dotyczących wirtualnych walutKonieczność poszukiwania rozwiązań na gruncie Kodeksu postępowania cywilnego egzekucja świadczeń pieniężnych egzekucja świadczeń niepieniężnych

3 Egzekucja świadczeń pieniężnychBitcoin stanowi inny niż pieniądz miernik wartości w rozumieniu art. 358(1) § 2 KC. Bitcoin nie jest rzeczą (art. 45 KC). Bitcoin jest zbywalnym prawem majątkowym. Egzekucja sądowa z innych praw majątkowych

4 Egzekucja świadczeń pieniężnychNie znajdzie zastosowania egzekucja z rachunku bankowego: brak podmiotu trzeciego, na którym spoczywają obowiązki takie jak w odniesieniu do banku; brak klasycznej konstrukcji rachunku, na którym gromadzone są bitcoiny (jedynie w pewnym stopniu są to rachunki użytkowników giełd bitcoinów); możliwość istnienia rachunków anonimowych.

5 Egzekucja świadczeń pieniężnychEgzekucja sądowa z innych praw majątkowych ma charakter ramowy. Katalog praw majątkowych ma charakter otwarty. Są to prawa majątkowe, co do których ustawodawca nie przewidział innego sposobu egzekucji.

6 Egzekucja świadczeń pieniężnychPrzepisy o egzekucji z wierzytelności stosuje się odpowiednio do egzekucji z innych praw majątkowych, jeżeli przepisy poniższe nie stanowią inaczej (art. 909 KPC). Zaspokojenie wierzyciela z zajętego prawa następuje z dochodu, jeżeli zajęte prawo przynosi dochód, albo z realizacji lub sprzedaży prawa. Jeżeli zaspokojenie następuje z dochodu lub realizacji prawa, stosuje się przepisy o egzekucji przez zarząd przymusowy.

7 Egzekucja świadczeń pieniężnychDo egzekucji z praw majątkowych komornik przystąpi przez zajęcie prawa. W tym celu komornik zawiadomi dłużnika, że nie wolno mu rozporządzać, obciążać ani realizować zajętego prawa, jak również nie wolno mu pobierać żadnego świadczenia przysługującego z zajętego prawa.

8 Egzekucja świadczeń pieniężnychKomornik zawiadomi osobę, która z zajętego prawa jest obciążona obowiązkiem względem dłużnika, by obowiązku tego wobec dłużnika nie realizowała, a wynikające z prawa świadczenia pieniężne uiszczała komornikowi lub na rachunek depozytowy Ministra Finansów, oraz wzywa tę osobę, by w terminie tygodnia złożyła oświadczenie, czy inne osoby roszczą sobie pretensje do zajęcia prawa, czy i w jakim sądzie lub przed jakim organem toczy się lub toczyła się sprawa o zajęte prawo, jak również czy oraz o jakie roszczenie skierowana jest egzekucja do zajętego prawa.

9 Egzekucja świadczeń pieniężnychPrawo jest zajęte z chwilą doręczenia zawiadomienia osobie, która z mocy zajętego prawa jest obciążona obowiązkiem wobec dłużnika. Jednakże jeżeli zawiadomienie o zajęciu zostało doręczone dłużnikowi wcześniej, skutki zajęcia powstają wobec dłużnika z chwilą doręczenia mu zawiadomienia o zajęciu. Jeżeli prawo majątkowe, które ma być zajęte, jest tego rodzaju, że nie ma oznaczonej osoby obciążonej obowiązkiem względem dłużnika, zajęcie jest dokonane z chwilą doręczenia zawiadomienia dłużnikowi. W stosunku do każdego, kto wiedział o wszczęciu egzekucji, skutki zajęcia powstają z chwilą, gdy o wszczęciu egzekucji powziął wiadomość, choćby to zawiadomienie nie zostało jeszcze doręczone.

10 Egzekucja świadczeń pieniężnychDo oszacowania zajętego prawa komornik powołuje biegłego. Wycena biegłego nie jest potrzebna, jeżeli strony zgodnie ustaliły wartość zajętego prawa albo jeżeli w okresie trzech miesięcy przed dokonaniem zajęcia zajęte prawo było oszacowane dla celów obrotu rynkowego lub w drodze umowy ustalono jego wartość dla potrzeb takiego obrotu. W tych przypadkach za wartość prawa przyjmuje się wartość prawa ustaloną zgodnie przez strony albo we wcześniejszej umowie lub oszacowaniu. Na żądanie wierzyciela komornik sporządzi opis zajętego prawa majątkowego.

11 Egzekucja świadczeń pieniężnychJeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, komornik może sprzedać zajęte prawo z wolnej ręki po cenie nie niższej niż 75% ceny oszacowania. Sprzedaż ta nie może nastąpić wcześniej niż czternastego dnia od oszacowania. Na wniosek dłużnika, za zgodą wierzyciela, sprzedaż może nastąpić bez oszacowania prawa. Sprzedaż za wskazaną przez dłużnika cenę może nastąpić, gdy nie naruszyło to interesów wierzycieli. Dłużnik winien wówczas wskazać cenę minimalną, poniżej której sprzedaż nie może być dokonana. Dłużnik może wskazać osobę nabywcy albo też wskazać kilka osób uprawnionych do nabycia oraz kolejność, w jakiej prawo nabycia będzie im przysługiwało. Jeżeli sprzedaż nie dojdzie do skutku w terminie tygodnia od dnia, w którym wierzyciel wyraził zgodę na sprzedaż, komornik sprzedaje zajęte prawo w drodze licytacji, chyba że wierzyciel wyrazi zgodę na ponowną sprzedaż z wolnej ręki.

12 Egzekucja świadczeń niepieniężnychUprawnienie dostępowe jest oparte na wygenerowanym dla danego użytkownika unikalnym kluczu prywatnym. Egzekucja czynności niezastępowalnych (tylko dłużnik może przekazać klucz prywatny konieczny do dysponowania bitcoinami).

13 Egzekucja świadczeń niepieniężnychJeżeli dłużnik ma wykonać czynność, której inna osoba wykonać za niego nie może, a której wykonanie zależy wyłącznie od jego woli, sąd, w którego okręgu czynność ma być wykonana, na wniosek wierzyciela po wysłuchaniu stron wyznaczy dłużnikowi termin do wykonania i zagrozi mu grzywną na wypadek, gdyby w wyznaczonym terminie czynności nie wykonał.

14 Egzekucja świadczeń niepieniężnychPo bezskutecznym upływie terminu wyznaczonego dłużnikowi do wykonania czynności, sąd na wniosek wierzyciela nałoży na dłużnika grzywnę i jednocześnie wyznaczy nowy termin do wykonania czynności, z zagrożeniem surowszą grzywną.

15 Egzekucja świadczeń niepieniężnychSąd, na wniosek wierzyciela, może zamiast zagrożenia grzywną, po wysłuchaniu stron, zagrozić dłużnikowi nakazaniem zapłaty na rzecz wierzyciela określonej sumy pieniężnej za każdy dzień zwłoki w wykonaniu czynności, niezależnie od roszczeń przysługujących wierzycielowi na zasadach ogólnych. Po bezskutecznym upływie terminu wyznaczonego dłużnikowi do wykonania czynności, sąd na wniosek wierzyciela nakazuje dłużnikowi zapłatę wierzycielowi sumy pieniężnej. Tak samo sąd postąpi w razie dalszego wniosku wierzyciela. Prawomocne postanowienie sądu jest tytułem wykonawczym na rzecz wierzyciela bez potrzeby nadawania mu klauzuli wykonalności. Sąd może również, na wniosek wierzyciela, podwyższyć wysokość należnej mu od dłużnika sumy pieniężnej.

16 Egzekucja świadczeń niepieniężnychUzyskanie klucza prywatnego a liczba bitcoinów Iluzja efektywności egzekucji sądowej???

17 Centralny Rejestr Rachunków projektpodmiot oferujący produkty i usługi w zakresie przechowywania danych uwierzytelniających niezbędnych do uzyskania dostępu do walut wirtualnych, prowadzący działalność gospodarczą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej; produkt lub usługę umożliwiającą przechowywanie danych uwierzytelniających niezbędnych do uzyskania dostępu do walut wirtualnych; waluta wirtualna – oznacza zbywalne prawo majątkowe, którego przedmiotem jest cyfrowa reprezentacja wartości, posiadająca swój ekwiwalent w środku płatniczym, traktowana jako środek wymiany i jednostka rozrachunkowa, nieposiadające statusu legalnego środka płatniczego i niebędące pieniądzem elektronicznym w rozumieniu ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych, które może być przekazywane, przechowywane lub sprzedawane za środki płatnicze drogą elektroniczną. Instytucje zobowiązane przekazują do CBR informacje o rachunkach w przypadku otwarcia rachunku, zmiany przekazanych informacji o rachunku i zamknięcia rachunku

18 Dziękuję za uwagę