1 dr inż. Gracjan Wiśniewski Urząd Dozoru TechnicznegoSystemy kwalifikacji osób Dyrektywa 2005/36/WE w sprawie uznawania kwalifikacji zawodowych a świadectwa kwalifikacyjne w zakresie eksploatacji i nadzoru urządzeń energetycznych dr inż. Gracjan Wiśniewski Urząd Dozoru Technicznego
2 Podstawowe terminy kompetencja – oznacza to wykazanie zdolności stosowania wiedzy i/lub umiejętności oraz jeśli to jest istotne, wykazanie cech osobowych, tak to określono w ... (normach, przepisach prawa, specyfikacjach dobrej praktyki, ...) kwalifikacje – oznacza to wykazanie cech oso-bowych, wykształcenie, wyszkolenia, i/lub doświad-czenia zawodowego (praktyki zawodowej) świadectwo kwalifikacyjne /uprawnienie/ - oznacza to świadectwo stwierdzające spełnienie ... wymagań kwalifikacyjnych ... w ustalonym zakresie ... uzyskane w trybie i na zasadach określonych ... (normach, przepisach prawa, specyfikacjach dobrej praktyki, ...itp..)
3 Grupy zawodowe – zasady kwalifikacji osób w wybranych normach i przepisach – przykładyspajacze (spawacze, zgrzewacze, lutowacze) – normy EN (287-1), serii EN ISO, dyrektywy WE np. urządzenia ciśnieniowe (PED), personel badań nieniszczących – normy EN473, ISO9712, dyrektywy WE np. PED, w różnych sektorach wyrobu i przemysłowych (np. wytwarzania, eksploatacji urządzeń i instalacji, kolejnictwo i lotnictwo), ochrony katodowej – EN15257, monitorowanie stanu urządzeń – ISO ,
4 cd. - zasady kwalifikacji osób w wybranych normach i przepisach - przykładyochrona katodowa - EN15257, wdrożeniem dokumentu zainteresowane jest Polskie Stowarzysze-nie Korozyjne Polskiego Komitetu Elektro-chemicznej Ochrony przed Korozją SEP, które stwierdziło min. że: „ ...wdrożenie normy, wiąże się z potrzebą podniesienia poziomu kwalifikacji kadry technicznej, a także wprowadzeniem odpowiednich wymagań do polskiego prawa, . . .
5 cd. – wymagania kwalifikacji w wybranych normach i przepisach – zasada wspólnastosowanie jednolitego dokumentu odniesienia dotyczącego zarządzania procesem kwalifikowania , zasada zarządzania: - udział wszystkich istotnie zainteresowanych stron, z różnych sektorów z uwzględnieniem interesu publicznego ... zapewnienie równowagi stron, bez przewagi żadnej z nich ...; - uzasadnianie wszystkich istotnych decyzji procesu kwalifikowania/programu kwalifikacji wobec zainteresowanych stron np. ochrony interesu publicznego, szczególnych wymagań dotyczącej konkretnej dziedziny np. krytycznych zastosowań
6 Zasady i kryteria kwalifikacji/ oceny kompetencji osóbKryteria kwalifikacji osób dotyczyć mogą: zapewnienia zdrowia i bezpieczeństwa (człowiek); zagrożenia dla zdrowia (człowiek, grupa zawodowa); zagrożenia bezpieczeństwa (ochrona interesu publicznego, środowiskowego, sektora przemysłowego itp.); zagrożeń wynikających z wymienionych i innych przyczyn (ryzyka uszkodzenia). Klasyfikacja kryteriów wymagań dotyczyć może: - zakresu wymaganej kompetencji (np.1,2 poziom) i/lub - wyszkolenia, dodatkowych kwalifikacji w odpowiedniej grupie przyjętych ww. założeń jak np.: technik, inżynier...
7 cd. inne zasady kwalifikacji/ oceny kompetencji osóbnp. dla grupy zagrożenia bezpieczeństwa: określenie ogólnych wymagań kwalifikacji osób bez okreś-lenia danych dotyczących trybu ich spełnienia; określenie ogólnych wymagań kwalifikacji osób w zakresie specjalistycznych wymagań i szczególnych dotyczących odpowiedzialności; określenie ogólnych wymagań kwalifikacji i odniesienie do wytycznych, uzgodnionych z przemysłem/stowarzyszeniami zawodowymi (tzw. code of practice); określenie specjalistycznych wymagań dotyczących kompetencji lub wyszkolenia, kwalifikacji wraz określeniem trybu wymagań prawnych dla ich spełnienia.
8 Rozwiązanie sektorowe kwalifikacji osób dla kryterium: zagrożenie bezpieczeństwa1. podstawa prawna - Electricity at Work Regulations (Wielka Brytania) 2. kompetencja – każda osoba pracująca w systemach elektrycznych powinna być kompetentna celem zapobieżeniu niebezpieczeństwu lub uszkodzeniu 3. wwalifikacje/wyszkolenie – wymagany odpowiedni zakres wiedzy technicznej i praktyki w eksploatacji szczegółowo określony w wytycznych do ww. rozporządzenia 4. kwalifikacja, uprawnienie do pracy - Organizacje sektora energetycznego wydały Zasady Bezpieczeństwa Dystrybucji dotyczące zasad i zakresu wymaganego szkolenia, nadzoru praktyki i kompetencji
9 cd. rozwiązanie sektorowe .... zagrożenie bezpieczeństwaOccupation/appointment/job Profession Prosess Engineering Maintenance (Electrical) Electrical Craftsperson Process Engineering Maintenance (Electrical) Electrical Technician Process Engineering Maintenance (Instrumentation and Control) Instrument and Control Craftsperson Instrument and Control Technician/Technologist
10 Dyrektywa 2005/36/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 7 września w sprawie uznawania kwalifikacji zawodowych planowane wdrożenie do prawa krajów członkowskich UE 20 października 2007r. Projekt ustawy z dnia r. o zasadach uznawania kwalifikacji zawodowych nabytych w państwach członkowskich Unii Europejskiej
11 Podstawowe terminy i definicje w dyrektywie 2005/36/WE1) zawodzie regulowanym – oznacza to zespół czynności zawodowych, których wykonywanie jest uzależnione od spełnienia wymagań kwalifikacyjnych i warunków określonych w odrębnych polskich przepisach, zwanych dalej „przepisami regulacyjnymi”; 2) wykonywaniu zawodu – oznacza to wykonywanie zawodu na własny rachunek, na podstawie umowy o pracę lub w innej formie dozwolonej przez przepisy obowiązujące w państwie, w którym zawód był, jest lub ma być wykonywany; 3) podejmowaniu lub wykonywaniu działalności – oznacza to podej-mowanie lub wykonywanie działalności na własny rachunek lub zatrudnienie przy wykonywaniu tej działalności; 4) kwalifikacjach do wykonywania zawodu regulowanego – oznacza to wymogi określone przepisami regulacyjnymi, od których spełnienia uzależnione jest wykonywanie zawodu;
12 cd. podstawowe terminy i definicje ... i postanowienia (ustawy)kwalifikacje do podejmowania lub wykonywania działalności – oznacza .. kwalifikacje formalne lub doświadczenie zawodowe; formalnych kwalifikacjach – oznacza .. dyplom, świadectwo lub inny dokument potwierdzający wiedzę i umiejętności do wykonywania zawodu lub działalności, wydany przez uprawnioną instytucję; Art. 8 wniosek o sprawie uznania kwalifikacji zawiera: 3) określenie zawodu regulowanego, albo działalności wraz z określeniem formy, w jakiej działalność ma być wykonywana; 4) informacje o posiadanych kwalifikacjach i uprawnieniach; 5) informacje o odbytym kształceniu regulowanym;
13 cd. ... postanowienia (ustawy)Art. 10. Jeżeli do wykonywania zawodu regulowanego w Rzeczypospolitej Polskiej wymagane jest posiadanie: 1) dyplomu ukończenia szkoły wyższej – za spełnienie tego wymogu uznaje się posiadanie kwalifikacji na poziomie czwartym, trzecim lub drugim; 2) świadectwa ukończenia szkoły pomaturalnej – za spełnienie tego wymogu uznaje się posiadanie kwalifikacji na poziomie czwartym, trzecim, drugim lub pierwszym; 3) świadectwa ukończenia szkoły średniej – za spełnienie tego wymogu uznaje się posiadanie kwalifikacji na poziomie czwartym, trzecim, drugim lub pierwszym; 4) dokumentu odpowiadającego zaświadczeniu potwierdzającemu kompe-tencje – za spełnienie tego wymogu uznaje się posiadanie formalnych kwalifikacji lub zaświadczenia potwierdzającego kompetencje, wymaganych w państwie wnioskodawcy do wykonywania zawodu, dla którego ubiega się on o uznanie kwalifikacji, wydanych przez upoważnioną w tym celu instytucję.
14 cd. ... postanowienia (ustawy)Art W przypadku zawodów regulowanych i działalności związanych ze zdrowiem lub bezpieczeństwem publicznym, których niewłaściwe wykonywanie mogłoby narażać osoby, wobec których usługa jest świadczona, na poważne niebezpieczeństwo lub powstanie poważnej szkody dla zdrowia, właściwy organ, gdy jest to niezbędne, może wszcząć postępowanie w sprawie uznania kwalifikacji, jeżeli usługodawca zamierza świadczyć na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej dana usługę po raz pierwszy. 2. Prezes Rady Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, zawody, o których mowa w ust. 1, mając na uwadze zapewnie-nie właściwego świadczenia usług w zawodach związanych ze zdrowiem lub bezpieczeństwem publicznym. .
15 Zawody regulowane w krajach UE z zakresu urządzeń energetycznychWielka Brytania ... Chartered Electrical Engineer - Institution of Eng. and Technology Chartered Energy Engineer - Energy Institute, Engineering Council Chartered Electrical Engineer - Institution of of Gas Engineers & Managers Registered Gas Installer - Council for Registerted Gas Installers (CORGI) DANIA ... Certified electrician - Danish Safety Technology Authority BUŁGARIA ... brak
16 Rodzaje zawodów regulowanych w krajach UE z zakresu urządzeń energetycznychElectrician/Senior electrician/specialized electrician – Dania, Grecja, Islandia, Malta, Norwegia, Portugalia . . . Electricity power plant staff Słowenia . . . Energy engineer Dania, Grecja, Portugalia, Wielka Brytania Electricity services supervisor/ Electrical Enginner Finlandia, Islandia, Norwegia Heating/Cental Heating technician/installer/repairer/Maintenan Austria, Belgia, Dania, Grecja, Słowacja, Słowenia,Hiszpania
17 cd. rodzaje ... w krajach UE z zakresu urządzeń energetycznychESTONIA - prawo krajowe z lat dotyczy zawodów związanych z dozorem wykonywania prac elektrycznych (kod zawodów zgodnie z ISCO 3113) oraz zawodów elektrycznych (ISCO 7137), LITWA - ustawa „Energy Act” z 1995r., dotyczy kwalifikowania w wykonywaniu zawodów elektrycznych (ISCO 7137) oraz eksploatacji urządzeń elektrycznych, elektrowni ...oraz kotłów, ŁOTWA - zawody elektryczne są regulowane ustawą „Law on Craftsmanship” z 1993r.) i nadzorowane przez Latvian Chamber of Crafts (ustawa dokonuje podziału typów zawodów jak np. elektryk-elektronik, pomiary kontrolne, elektryk oświetlenia itp i inne określone zgodnie z ISCO 7241).
18 Normy Klasyfikacji Zawodów ISCOCo oznacza ISCO ? (ISCED97) Międzynarodowy Standard Klasyfikacji Zawodów , przyjęty na w 1987 roku (ISCO-88) oraz 1994 (ISCO-88/COM), dostosowany do potrzeb Unii Europejskiej Struktura klasyfikacji oparta jest na systemie pojęć: Zawód, specjalność, umiejętności oraz kwalifikacje zawodowe Dla celów klasyfikacji istotne są dwa aspekty: Poziom – to funkcja kompleksowości i zakresu umiejętności wynikający ze złożoności i zakresu zadań i obowiązków, Specjalizacja – to rodzaj koniecznej wiedzy czy umiejętność lub rodzaj wykonywanych usług;
19 Normy Standardów Edukacyjnych ISCOCo oznacza ISCED97? Międzynarodowa Klasyfikacji Standardów Edukacyjnych Kwalifikacje mogą być uzyskiwane w ramach systemu szkolnego lub systemu kursowego lub praktykę. Decydującym czynnikiem klasyfikacji zawodu są wymagane kwalifikacje niezbędne do wykonywania zadań i obowiązków, a nie w jaki sposób są osiągane W Polsce postanowienia dotyczące klasyfikacji są ujęte w rozporządzeniu MGiP z dnia 8 grudnia 2004 r. w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności
20 Sprawdzanie kwalifikacji osób w zakresie urządzeń energetycznych - historiaRozp. MGiE z 1965r. w sprawie kwalifikacji osób sprawujących kierownictwo i dozór nad eksploatacją urządzeń energetycznych (Dz.U. z 1965 r. Nr 38, poz. 238); Rozp. MGiE z 1965r. w sprawie kwalifikacji osób wykonujących usługi w zakresie konserwacji i napraw urządzeń energetycznych (Dz.U. z 1965 r. Nr 38, poz. 239); Rozp. MGiE z 1965r. w sprawie wykazu stanowisk i kwalifikacji osób obsługujących urządzenia energetyczne (Dz.U. z 1965 r. Nr 38, poz. 240); Rozp. MGiE z 1973r. w sprawie kwalifikacji osób zatrudnionych przy eksploatacji urządzeń energetycznych (Dz.U. z 1973 r. Nr 19, poz. 113).
21 cd. sprawdzanie kwalifikacji osób .... zmiana podejściaZarządzenie M.P. z 1989r. w sprawie dodatkowych wymagań kwalifikacyjnych dla osób zajmujących się eksploatacją urządzeń i instalacji energetycznych (M.P. Nr 8 z 1989 r., poz.75) Rozp. M.G. z 1998r. w sprawie wymagań kwalifikacyjnych dla osób zajmujących się eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci .... przy których eksploatacji wymagane jest posiadanie kwalifikacji, ... (Dz.U. z 1998r. Nr 59, poz. 377 oraz zmiana w Dz.U. z 2000 r. Nr 15, poz.187), Rozp. MGPiPS z 2003r. w sprawie szczegółowych zasad stwierdzania posiadania kwalifikacji przez osoby zajmujące się eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci (Dz.U. z 2003 r. Nr 89, poz.828 oraz zmiana w Dz.U. z 2005 r. Nr 141, poz.1189),
22 cd. sprawdzanie kwalifikacji osób – analizaRozporządzenia z 1965r. w sprawie wykazu stanowisk i kwalifikacji osób obsługujących urządzenia energetycz-ne oraz z 1973r. w sprawie kwalifikacji osób zatrudnionych przy eksploatacji urządzeń energetycznych określały wymagania dotyczące odpowiedniego do zajmowanego stanowiska oraz rodzaju wykonywanych prac poziomu wykształcenia i praktyki zawodowej/nadzorowanego stażu Zarządzenie z 1989r. w sprawie dodatkowych wymagań kwalifikacyjnych ... oraz rozporządzenia z 1998r. oraz 2003r. w sprawie wymagań kwalifikacyjnych dla osób zajmujących się eksploatacją odstąpiły od definiowania minimalnych wymagań dotyczących poziomu wykształce-nia oraz praktyki zawodowej lub konieczności systematycznego szkolenia zawodo-wego lub innych form doskonalenia zawodowego dla utrzymania posiadanych kompetencji
23 cd. sprawdzanie kwalifikacji osób – wnioskiprzywrócenie jednoznacznych wymagań kwalifi-kacyjnych osób wykonujących prace i czynności związane z eksploatacją Urządzeń Energetycznych dla spełnienia warunków Dyrektywy 2005/36/WE w zakresie zawodów regulowanych (zastrze-żeniem dla wybranych prac i czynności np. badań specjalistycznych systemowe przyporządkowanie grup/rodzajów urządzeń energetycznych do odpowiednich grup zawodów/specjalności i przegląd kart opisu dla odpowiednich grup/podgrup (www.praca.gov.pl) oraz określenie definicji „zawodów eneregtycznych” systemowe rozwiązanie dotyczące zasad zarządzania i tworzenia programów kwalifikowa-nia osób wykonujących prace i czynności zwią-zane eksploatacją lub nadzorem (kierowaniem)
24 cd. sprawdzanie kwalifikacji osób – wnioski3. systemowe rozwiązania dotyczące zasad zarządzania i tworzenia programów kwalifikowa-nia osób wykonujących prace i czynności zwią-zane eksploatacją lub nadzorem (kierowaniem) urządzeń energetycznych, 4. zapewnienie przejrzystości i bezstronności z jednej strony oraz zapewnienie wysokiego poziomu szeroko pojętego bezpieczeństwa energetycznego jak i publicznego, 5. rozwijanie działań systemowych dla podnoszenia kwalifikacji osób zajmujących się eksploatacją lub nadzorem (kierowaniem) urządzeń energetycz-nych
25 Dziękuję za uwagę
26 Klasyfikacja ISCO i przyporządkowania numeryczne wybranych zawodówISCO Inżynierowie elektrycy Inżynier elektryk Inżynier kolejowych sieci elektroenergetycznych ISCO Inżynierowie mechanicy Inżynier mechanik urządzeń energetycznych ISCO Technicy elektrycy ISCO Elektromechanicy ISCO Elektromonterzy